Hollandse missie
in Londense klas
In de greep van ontvoerders
'Een Nederlandse onderwijzer
is beter dan geen onderwijzer'
'De blinde
begeleidt
de kreupele'
San Luca en het stilzwijgen
over de ontvoeringsindustrie
PAGINA 10
Als blanke missionarissen streken ze neer in Londens 'zwarte' wijken.
Onderwijzers (m/v) uit Nederland, Denemarken en West-Duitsland gingen op
scholen werken waar veel Engelse collega's zich te goed voor voelden. Nu,
een half jaar later, zijn de gastarbeiders al niet meer weg te denken. Zoals een
ouder zegt: "We hebben liever een Nederlandse onderwijzer dan helemaal
geen onderwijzer".
door Cees van Zweeden
Slechte betaling. Ondankbaar werk. Ho
ge woonlasten. Veel Londense onderwij
zers lieten voorgoed de school achter
zich vanwege ten minste een van deze
grieven. Bijna een kwart van de leer
krachten deed vorig jaar voor de laatste
maal het licht uit en zadelde daarmee de
stad op met een probleem: een tekort van
bijna 1500 onderwijzers.
Omdat er in Nederland en West-Duits
land een overschot aan onderwijzers be
stond en nog steeds bestaat), besloot
Londen afgelopen zomer leerkrachten te
ronselen aan de overzijde van de Noord
zee. En voor ze er zelf eigenlijk erg in
hadden, zaten er veertig in het vliegtuig
naar Engeland.
Niet perfect
Laurens Pattiasina (36) uit Groningen
wil de zaken niet mooier voorstellen dan
ze zijn. "Natuurlijk spreken de Nederlan
ders hier geen perfect Engels. Gelukkig
doen mijn kinderen, allemaal Bengale
zen. dat evenmin. Hun Engels is niet het
Engels dat je normaliter hoort. Daarom
zitten we eigenlijk in hetzelfde schuitje.
Het is de blinde die de kreupele bege
leidt. Samen vallen we dan in de put".
De school van Laurens ligt in Tower
Hamlets, een vervallen wijk vol brokke
lige huizen en smakeloze, uit beton opge
trokken blokkendozen. Eens was dit ge
deelte van East End een typisch Engelse
arbeiderswijk, nu wordt de wijk in
hoofdzaak door Aziaten bewoond.
"De veranderingen die zich door de
eeuwen heen in Tower Hamlets hebben
voltrokken, laten zich nog het beste illu
streren door de geschiedenis van de kerk
hier", zegt Denis Sheahan, hoofdonder
wijzer van de Cannon Barnett School.
"Het godshuis was eeuwen geleden een
kerk voor Hugenoten, vervolgens voor
de Presbyterianen. Daarna werd het een
synagoge en nu is het een moskee".
Niemand uitgezonderd zijn de 350 kin
deren op Sheahans school van Aziati
sche oorsprong. Het eerste probleem
waarop de Nederlanders stuitten, was ta
melijk alledaags: woonruimte vinden.
"In Tower Hamlets is door de geboorten-
explosie een woningnood ontstaan die
de prijs van onroerend goed enorm heeft
opgedreven. Een gemiddeld Bengalees
gezin telt al gauw vijf tot zes kinderen,
waardoor de vraag naar huizen voortdu
rend groeit", zegt Denis Sheahan. "Van
een onderwijzerssalaris kun je hier geen
twee-kamerflat huren. Daarbij hadden
de Hollanders nog het geluk dat ze wer
den aangesteld als onderwijzer; veel Ie
ren, Nieuwzeelanders en Australiërs kre
gen slechts een baan als instructeur, wat
nog slechter betaalt".
W oongemeenschappen
Laurens Pattiasina: "Als onderwijzer
ben ik er alleen maar op achteruit ge
gaan. Ik verdien hier 1145 pond, waarvan
ik na aftrek van belastingen nog 780
(2350 gulden) overhou. Meer dan de helft
van dat bedrag gaat op aan huur. Voor
een bescheiden flatje, waar ik drie maan
den naar heb gezocht, moet ik maande
lijks 475 pond neertellen. En dat is nog
goedkoop. In deze wijk zou ik veel meer
kwijt zijn. Nadeel is wel dat ik, komend
uit Kennington, elke dag een half uur tot
een uur nodig heb om per ondergrondse
op mijn werk te komen".
Om de woonlasten te drukken hebben
de meeste Nederlanders kleine woonge
meenschappen gesticht. Marianne, Ar-
janne. Anke en Peter wonen in een keu
rig nieuwbouwhuis in Stratford, gelegen
in een straatje dat in Zoetermeer niet zou
misstaan. In deze oude en vervallen
Oostlondense wijk is het een onwerkelij
ke oase van netheid en fatsoen.
Anke: "Eerst werden ons verwaarloos
de huisjes aangeboden in achterbuurten.
Dit huis is nieuw en groot genoeg voor
ons vieren. We betalen er 2100 gulden per
maand voor. Bij elkaar wonen heeft ook
nog een ander voordeel. Als je thuis
komt met problemen, is er altijd iemand
om tegenaan te praten".
Geen van de vier Nederlanders mag
zich laten voorstaan op onderwijserva
ring van betekenis. Peter Bakker heeft
een jaartje vrijwilligerswerk gedaan op
een Amsterdamse school, Arjanne heeft
korte tijd als invalster gewerkt en Mari
anne komt zo uit de schoolbanken. Anke
zegt: "Ik heb Friesland voor Londen ver
ruild omdat ik nooit mijn diploma's heb
ben kunnén gebruiken. In 1981 was ik
klaar met mijn opleiding voor kleuter
leidster, en sindsdien heb ik alleen maar
administratief werk verricht. Dat was
een van de redenen waarom ik naar deze
baan heb gesolliciteerd. Daarnaast trok
het buitenland mij natuurlijk".
Niet vleiend
Peter Bakker heeft een klein half uur no
dig om op zijn school te komen, de Law-
dale School in Oost-Londen. Nadat de
Britse media zich in weinig vleiende be
woordingen hadden uitgelaten over de
"geïmporteerde onderwijzers", is
schoolhoofd Paul Maggio wat voorzich
tig geworden met journalisten. Deze
keer is hij echter nog wel bereid toestem
ming te verlenen voor een bezoek aan
Peters klas.
Het gebouw is oud en op het school
plein liggen duizenden bakstenen van
wat kort tevoren nog een metershoge
muur was. Het hang- en sluitwerk da
teert van voor de oorlog. Stormt het bui
ten, dan waait het binnen ook. In de klas
van Bakker is met een stuk zeildoek een
gat gedicht in een van de binnenmuren,
in een vermetele poging de tocht te be
perken.
Rond een computer is een vijftal kin
deren gegroepeerd. De overige leerlin
gen, ongeveer 9 jaar oud, houden zich
met meer prozaïsche dingen bezig. Enige
jongetjes gebruiken het klaslokaal als
gymzaal en springen daarbij op buiten
gewoon creatieve wijze om met het aan
wezige meubilair. Anderen rennen ge
woon door de gangen, waar de hoofd-
meester voortdurend in de weer is om de
vandalen te grijpen.
De klas van de hoofdmeester is een al
leraardigst, zeer ruim bemeten lokaal. In
de lange rijen schoolbanken zitten Paul
Maggio's kinderen keurig in het gelid.
MAANDAG 12 FEBRUARI 1990
Tussen die rijen bevinden zich, devoot
gezeten op de grond, dertig tot veertig
kinderen zonder vaste woon- of verblijf- I
plaats.
De geringste kuch wordt door de
hoofdmeester, wiens stemgeluid kan
wedijveren met het gebulder van een
storm, bestreden met teksten als: "Ik zei
toch dat je je kop moest houden!" Een
jeugdige onderwijzer die verdwaasd de
klas binnenkomt om zijn kinderen te
zoeken, wordt niet bepaald collegiaal be
jegend. "Wat komt u hier doen, meneer
Smith? Uw kinderen blijven hier! Wilt u
mijn klas verlaten"!?"
Kat uit de boom
Later, in de serene rust van haar nieuw
bouwwoning, zegt Arjanne opgewekt:
"In het begin keken de ouders natuurlijk
een beetje de kat uit de boom. Nu zeggen
ze: 'Kwamen alle leerkrachten maar uit
Holland'. En vragen aan je of je volgend
jaar weer komt".
Peter Bakker beaamt dat de stemming
onder de ouders er goed in zit. Maar of hij
zijn hele leven missiewerk wil verrichten
op Engelse scholen, weet hij nog niet. "Ik
heb in Nederland ook textiel gestudeerd,
en er is hier op het gebied van textiel veel
te zien. Ik ben van plan hier een restaura
tiecursus textiel te gaan doen. Daarnaast
vind ik Londen leuk. Als ik hier een jaar
of vijf heb gezeten, overweeg ik naar In
dia te gaan. Misschien ga ik wel boeken
schrijven of zo".
Hoewel Laurens Pattiasina erin slaagt
zijn kinderen in perfecte harmonie om
zich heen te groeperen, is het juist de on
derwijzer uit Groningen die open staat
voor kritiek op het experiment. "Ik ge
loof dat de kritiek vanuit de bevolking en
in de pers terecht is, waarom niet? Ik zou
ook op mijn achterste poten staan wan
neer we in Nederland Fransen voor de
klas zouden zetten".
Bogend op een jarenlange onderwijs
ervaring in Assen en op de kennis die hij
tijdens een studie orthopedagogiek heeft
opgedaan, zegt Laurens: "Het onderwijs
systeem hier sluit niet aan op het onze, er
bestaat een wereld van verschil tussen.
In Nederland waren we gewend om ken
nis over te dragen, handvaten te geven.
De taal werd formeel aangeleerd, evenals
geschiedenis en aardrijkskunde. Er werd
meestal klassikaal gewerkt, en altijd
vanuit methodes. In Engeland heb je
geen methodes. Je werkt aan de hand
van topics. Per termijn (drie maanden)
zoek je een onderwerp. Je kiest bijvoor
beeld communicatie en verdeelt dat on
der in telecommunicatie, media, spre
ken, schrijven".
"Ik ben gewoon opportunistisch ge
weest, en heb van de gelegenheid ge
bruik gemaakt om naar Londen te gaan.
Het leven kan hier heel leuk zijn. Ik ben
niet zo iemand die van het ene cabaret
naar het andere theater ga, hoewel ik dat
soms ook wel doe. Je kunt hier dagen
lang de beest uithangen. Dat is heerlijk.
Nightclubbing heet dat hier. Van de ene
nachtclub naar de andere gaan".
De carabinieri maakt jacht op de ontvoeringsindustriëlen: "Zonder mede
werking vari de bevolking is het zoeken naar een speld in een hooiberg", (toto
GPDl
In Italië is een ware 'kidnapindustrie'
ontstaan. In de afgelopen 20 jaar
werden meer dan 800 mensen ont
voerd, onder wie 40 kinderen. Deze
'vruchtbare bedrijfstak' is het mono
polie geworden van een paar clans
van de Calabrische mafia. Het cen
trum van de Italiaanse ontvoeringsin
dustrie is het door de bende van de
familie Strangi beheerste dorp San
Luca. Twee jaar lang was de 20-jari-
ge scholier Cesare Casella in handen
van z'n ontvoerders. Vorige week
dinsdag werd hij vrijgelaten. "Ik heb
twee jaar alleen maar gemaskerde
mannen gezien. Ik zat met kettingen
vast, om m'n nek en om m'n benen.
Mensen als mijn ontvoerders zijn ab
soluut niet voor rede vatbaar".
door Marjon van Royen
De ontvoering van de 20-jarige scholier
Cesare Casella symboliseerde het lot van
tientallen andere Italiaanse ontvoerings
slachtoffers, die jaarlijks in handen van
de mafia vallen. Ruim anderhalf jaar na
dat haar zoon was gekidnapt, begon de
moeder van Cesare Casella een wanhopi
ge zoekactie in de Aspromonte, het ruige
berggebied van Calabrië.
Vanuit haar woonplaats in Noord-Ita-
lië trok ze naar Calabrië, waar ze links en
rechts informeerde naar haar zoon. Een
maand lang liep ze alle dorpen af die aan
de voet van de Aspromonte liggen. Moe
der Casella bond zichzelf vast, en ze sliep
op dorpspleinen in een tent.
N,u is Cesare Casella dan eindelijk vrij.
Niet omdat de politie hem gevonden
heeft, maar omdat de kidnappers hem
vrij lieten, nadat het echtpaar Casella
meer dan anderhalf miljard lire (2 mil
joen gulden) aan losgeld op tafel hadden
gelegd.
Intimidatie
San Luca. Het dorp is ook die dag in de
rouw, een begrafenisstoet trekt stap
voets door de straten. Uit een groep hui
lende vrouwen treedt plotseling een
vrouw naar voren. Net als de anderen is
ze volledig in het zwart gekleed. Woe
dend richt ze zich tot de agenten die
staan opgesteld bij de ijzeren poort van
het kerkhof. "Moordenaars", krijst de
vrouw. "Jullie hebben mijn zoon ver
móórd. Moordenaars!".
Seconden van stilte tikken vervolgens
weg. Seconden van doodse stilte. Dan
valt ergens op de begraafplaats de klik
van een fototoestel te beluisteren. De ge
beurtenissen volgen elkaar daarna in rap
tempo op. Een zevental jongemannen
komt dreigend op het groepje journalis
ten af. De ogen houden ze verborgen ach
ter zonnebrillen. Zwijgend gaan ze voor
de verzamelde pers staan, de armen doen
ze over elkaar om hun houding een nog
iets intimiderender aanzien te geven.
Zonder dat ze ook maar een woord zeg
gen, laten ze over hun boodschap geen
enkel misverstand bestaan: oprotten,
wegwezen hier.
Zodra de fotografen de benen hebben
genomen, wordt de begrafenisceremo
nie voortgezet. "De kogels waarmee deze
jongemannen zijn gedood raakt de hele
bevolking van ons dorp", zegt de pries
ter.
Zo werden precies twee weken gele
den in het Calabrische dorp San Luca de
vier mannen begraven die een paar da
gen eerder, in de buurt van de Noorditali-
aanse plaats Varese, in een vuurgevecht
werden doodgeschoten door een ploeg
agenten van de carabinieri. Volgens de
militaire politie stond het viertal op het
punt een jonge dochter van een rijke in
dustrieel te ontvoeren.
De vier mannen, allemaal afkomstig
uit San Luca, werden door de carabinieri
in hun auto verrast terwijl ze op weg wa
ren naar het huis van hun slachtoffer. De
Italiaanse pers en de regering spraken
over een "grote overwinning van de poli
tie" tegen de plaag van de ontvoeringen.
Door een aantal linkse politici en advo
caten werden echter vraagtekens gezet
bij het optreden van de politie. "Het ge
spierde optreden van de carabinieri doet
vermoeden dat er een nauw verband be
staat met de campagne die twee weken
eerder is gestart door de leider van de Ita
liaanse christen-democratie voor het in
voeren van de doodstraf voor ontvoerin
gen", zo stelden de politici.
Sinds deze begrafenis lijkt San Luca
op een kruitvat. De bevolking ziet dezer
dagen geregeld jeeps in lange colonnes
aan zich voorbij trekken. De inzittenden
zijn speciale leger- en politie-eenheden
die sedert afgelopen zomer vruchteloos
het gebied uitkammen op zoek naar an
dere ontvoerings-slachtoffers. Je hoeft er
niet eens oog voor te hebben om aan de
achterzijde van de bemodderde jeeps de
punten van machinegeweren te kunnen
Executie
Op audiëntie bij de burgemeester. Wit
weggetrokken zit de man achter z'n bu
reau, in het vervuilde en fantasieloze ge-
meentéhuis van San Luca. Hij heeft het
niet gemakkelijk, een van de ontvoer
ders was een neef. "Het was een execu
tie", weet hij zeker. "De vier vermeende
ontvoerders zijn ter dood veroordeeld
zonder enige vorm van proces. Wij wor-.
den hier opgejaagd als wilde beesten.
Dagelijks worden we door de staat ver
dacht gemaakt, gefouilleerd en aange
houden, alleen omdat we uit San Luca.
komen. Vind je het gek dat de overheid
hier niet meer wordt vertrouwd?".
Alles goed en wel, maar is het niet zo
dat vrijwel alle ontvoeringen van de
laatste jaren zijn uitgevoerd door de ma
fia van dit ene dorp?
"Het overgrote deel van dit dorp be
staat uit eerlijke mensen", zo luidt het
antwoord van de burgemeester. "Als
hier toevallig ook een paar misdadige
elementen zitten, is dat een zaak van de
politie".
Maar we spreken over een machtige
mafia-clan in een dorp dat in feite maar
uit drie families bestaat. Dan ligt het toch
voor de hand dat de burgemeester van
dat dorp weet wat bijvoorbeeld zijn neef
zoal voor de kost deed?
"Nee ik wist er niets van", is zijn ant
woord. Ook in dat opzicht is deze burge
meester een echte eerste burger, want
geen mens in San Luca zegt van iets af te
weten. "De mafia bestaat niet". Dat is het
standaard-antwoord hier. Omerta heet
dat in Italië, de mafiose zwijgplicht.
Na het onderhoud met de burgemees
ter word ik buiten, op het plein voor het
gemeentehuis, langzaam ingesloten door
jongere en oudere mannen. "U kunt
maar beter teruggaan vanwaar u geko
men bent", adviseert een jongen van een
jaar of dertien met een vriendelijke
grijns.
Niemand in het bolwerk van de Itali
aanse ontvoeringsindustrie weet dus zo
genaamd iets van ontvoeringen af. En
dat in weerwil van bijvoorbeeld een poli
tierapport, waarin zwart op wit de getui
genis staat van een ontvoerde apotheker.
Tot twee keer toe heeft deze man zichzelf
bevrijd uit de grot waar hij werd vastge
houden, tot twee keer toe is hij door de
bewoners van San Luca weer terugge
bracht naar zijn ontvoerders.
"Leugens!", schreeuwt een jongen uit.
"Pure leugens zijn het. Waarom schrij
ven jullie niet over de werkloosheid? Wij
jongeren leven hier als ouden van dagen.
Er is niemand die iets voor ons doet. De
staat heeft ons alleen gelaten. We leven
hier op het eind van de wereld".
Rechter Carlo Macra geniet de twijfel
achtige eer een van de meest bedreigde
personen van Italië te zijn. Al een jpar of
negen leidt hij het juridische onderzoek
naar de Calabrische mafia.
Hij briest welhaast van woede. "Die
mensen voelen zich te kort gedaan, hè?
Werkloosheid en de corruptie van de
overjheid als rechtvaardiging voor het be
staan van de mafia, het is eeuwige oude
liedje. De mafia wordt hier alleen maar
sterker en wint met de dag aan prestige".
Hij vertelt over de slachtoffers van de
ontvoering. Gemiddeld zitten ze een tot
twee jaar lang vastgeketend in de koude
grotten en holen van de Aspromonte. Ze
kunnen zich niet bewegen. Ze hebben
last van ratten, insecten en ondervoe
ding. Bij veel ontvoeringsslachtoffers
worden de oren en de ogen dichtgeplakt,
zodat ze zich niet kunnen oriënteren. "Ze
worden geslagen eri verkracht. Zowel
vrouwen als mannen. Dat is wat de mafia
doet. Bestaat daarvoor een rechtvaardi
ging?"
In San Luca beschouwt Giovanni
Giorgi zich als een van de weinige ge
luksvogels van het dorp: Hij doorliep het
gymnasium, en heeft nu een baantje bij
de gemeente. En Giorgi is goed op de
hoogte van wat er leeft en heeft geleefd
in zijn dorp. "De mafia beschermde ons
tegen de landheren en tegen de politie.
•Zij waren de enigen die zich bezighiel
den met onze sociale problemen. Mijn
vader was communist, maar hij is regel
matig op hun bijeenkomsten geweest. In
de jaren tachtig is de mafia van de ene op
de andere dag van aanzien veranderd. De
instemming van de mensen met de mafia
is nu omgeslagen in angst. Maar de staat
stuurt nog steeds alleen de politie".
Waarom werken de inwoners niet met
de politie samen om de mafia te bestrij
den?
Giovanni Giorgi produceert een rauwe
lach. "Dat heeft geen enkele zin", zegt
hij. "Dan heb ik een kogel in m'n lijf, en
de mafia gaat vrijuit. Van de politie en
van de staat hoeven wij in Calabrië niets
te verwachten".
De volgende ochtend mag ik met eigen
ogen bekijken hoe de politie in de Aspro
monte te werk gaat. Met een zestal jeeps
trekken we de bergen in. Urenlang rijden
we op onverharde wegen. Langs diepe
ravijnen, dwars door dichte bossen, en
over hoge bergen. In het hele gebied is
geen mens te bekennen. Geen dorpen,
geen hutten, geen toeristen.
"Zonder medewerking van de bevol
king is het voor ons zoeken naar een
speld in een hooiberg", zegt een van de
agenten. Dan hóudt hij plotseling op met
praten. Hij wijst naar een gestalte die.
tussen het struikgewas door, met snelle
sprongen de berg afgaat. De man heeft
een jachtgeweer over zijn schouder. Via
de radio roept de commandant verster
king op. Maar als in de verte de helikop
ter aankomt is de man met het geweer in
de verste verten niet meer t;e bekennen.
Dan opeens klinken twee geweerscho
ten, ze moeten ergens tussen het kreu
pelhout zijn gelost. In het dal verderop
wordt eveneens tweemaal gevuurd.
Langzaam sterft de echo weg. De tam
tam van de ontvoerders heeft zich even
laten horen. De plaatselijke begrafenis
ondernemer heeft het er maar druk mee.
Laurens Pattiasin
tussen".
'Het Engelse onderwijssysteem sluit niet aan op het onze, er bestaat een wereld van verschil
Na een jaartje vrijwilligerswerk te hebben gedaan besloot Peter Bakker na
geven. "Als ik hier een jaar of vijf heb gezeten, vertrek ik wellicht naar India'
Londen te gaan om daar onderwijs te
(foto's GPD)
