Aan woningnood valt nog
steeds goed te verdienen
Havel resideert in barok kasteel
Ministeries willen schepen
uit Sovjetunie best toelaten
Mninn— REPORTAGE
Jonge woningzoekenden in grote steden aangewezen op zwarte circuit
PAGINA 2
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1990
DEN HAAG - Aan de wo
ningnood valt nog steeds
goed te verdienen. Op grote
schaal wordt misbruik ge
maakt van het enorme te
kort aan kamers. De huren
zijn hoog, de kwaliteit van
de kamers vaak slecht en de
rechten van de huurders mi
nimaal. Niet alleen kamer
verhuurders kunnen grof
geld verdienen. Ook de com
merciële bureaus die in
woonruimte bemiddelen,
pikken een aardig graantje
mee. Het is dit wereldje,
waarin de Fiscale Inlichtin
gen- en Opsporingsdienst
(FIOD) op grote schaal be
lastingfraude vermoedt.
Deze week werd bekend dat de
FIOD onder de naam 'Actie Sleutel
gat' is begonnen met een systemati
sche controle op huurinkomsten.
Het onderzoek concentreert zich op
de grote verhuurders. Het is niet de
bedoeling om 'tante Beppie' aan te
pakken, die een kamertje aan een
student verhuurt, zegt de FIOD.
door
Weert Schenk
De LOBH, de Landelijke Organi
satie Belangengroepen Huisves
ting, juicht de 'Actie Sleutelgat' toe,
omdat het zwarte geld veel proble
men veroorzaakt. Anderzijds wordt
gevreesd dat een groot deel van het
kamer-aanbod uit het zicht zal ver
dwijnen.
De LOBH heeft geen idee hoe
groot het zwarte-geldcircuit is.
Evenmin kan een goed beeld wor
den geschetst van de heersende
misstanden. Op basis van gehoorde
klachten moet er in elk geval heel
wat leed zijn onder de kamerbewo-
Woordvoerder Paul Vesters van
de LOBH hoeft alleen nog maar te
rug te denken aan zijn eigen situa
tie. Hij woonde op een brandgevaar
lijk kamertje van drie bij vier meter
met wanden van bordkarton. Toilet,
keuken en douche moest hij met
tien andere mensen delen. Nie
mand had een normaal huurcon
tract. Huurprijs: 300 gulden per
maand.
".Wat moest ik?", zegt Vesters, "ik
kwam uit Nijmegen, had weinig
geld en advertenties in kranten le
verden niets op. Dan ben je blij dat
je iets kan krijgen. Je accepteert dus
de voorwaarden van de verhuur
der".
Hij vertelt dat de huurders met
name in het nauw worden gebracht
door de belastingontduiking. Zo
worden geen huurcontracten gete
kend, waardoor het vrijwel onmo
gelijk is bij conflicten een procedu
re aan te spannen.
Vervelend
De huurder wordt verboden zich te
laten inschrijven in het bevolkings
register, wat heel vervelend kan zijn
voor het ontvangen van bepaalde
post. "De verhuurder kan zijn huur
der nooit vertrouwen", verklaart
Vesters, "er mag dus niets op papier
staan. Geen schriftelijk bewijs".
Ook aan andere onredelijke eisen
moeten huurders soms noodge
dwongen toegeven. Wie naar een
huurcommissie loopt, kan het bij
zijn huurbaas verder wel vergeten.
Aan moeilijke mensen heeft een
verhuurder niets. Ze kunnen hem
alleen maar geld kosten. Vaak wor
den de huurders ook door intimida
tie klein gehouden, zegt Vesters.
Ter illustratie van het gedrag van
sommige huurbazen, vertelt hij
over het telefoontje dat hij zojuist
kreeg van een kamerbewoonster.
Deze had met de verhuurder afge
sproken dat ze zelf mocht zorgen
voor nieuwe bewoners als er een ka
mer in het huis vrijkwam. De rege
ling is plotseling ingetrokken.
"In het huis is het sanitair stuk ge
gaan en het meisje heeft de huur
baas al diverse malen verzocht dat
te repareren. De man weigert en
zegt nu: 'als jij moeilijk doet, doe ik
het ook. Ik bepaal voortaan weer
wie er op mijn kamers komen'. Dat
is dan het antwoord op een redelijk
verzoek".
De LOBH-man onderstreept dat
vooral in de grote steden veel wo
ningzoekenden aangewezen zijn op
het zwarte circuit. „Jongeren, stu
denten, asielzoekers en illegalen
hebben vaak geen andere keuze. Zo
houdt het een het ander in stand".
Huren
De hoge huren vormen een groot
probleem voor alle kamerbewo
ners, ook voor diegenen die niet in
het zwarte circuit verkeren. Ves
ters: "Er moeten al snel bedragen
tussen de 300 en 500 gulden worden
betaald. Daar krijg je weinig voor,
maar het betekent wel
De opvallende voordeur v<
aanslag op het budget. Een student
heeft maandelijks meestal niet
meer dan hooguit 800 gulden. Het
minimimum-jeugdloon is ook maar
1000 gulden".
Vesters zegt de indruk te hebben
dat verhuurders ook moeite doen
om deze categorie kamerbewoners
te weren. Hij vertelt over de situatie
in Haarlem, waar de kamernood 'gi
gantisch' is. In de stad zijn een aan
tal nieuwe opleidingen gestart en
ook door de groei van Schiphol is er
een grote vraag naar kamers.
"Er zijn enkele grote kamerver
huurders, die het redelijk goed
doen, maar wel zeer hoge huren vra
gen. Ze willen liever geen studen
ten. Ze vinden die te onrustig en ze
zijn bovendien bang dat studenten
een huurachterstand oplopen. Zo
komen die jongeren dus uiteinde
lijk onder slechte voorwaarden op
de slechtste kamers".
Commerciële bureaus die in
woonruimte bemiddelen, proberen
hieruit weer een slaatje te slaan.
Vesters: "Ze suggereren natuurlijk
dat zij wel voldoende kamers heb
ben. Mensen die op zoek zijn naar
een kamer moeten bij hen eerst in
schrijvingsgeld betalen. Dat kost
iets van tussen de 40 een 200 gulden.
Dat geld krijg je niet meer terug. Als
ze je een kamer bezorgen, moet je
nog eens een bedrag betalen ter
grootte van bijvoorbeeld een halve
maandhuur".
Inkomsten
Vesters zegt dat voor deze bureaus
alleen het inschrijvingsgeld al een
aardige bron van inkomsten is: "Als
je per week honderd inschrijvingen
hebt..." Hij wijst erop dat de bu
reaus dikwijls geen kamers hebben:
"Zij zijn ook afhankelijk van wat er
wordt aangeboden".
De LOBH heeft in 1986 en 1987 sa
men met Konsumenten Kontakt de
commerciële woonruimtebemidde
ling onderzocht: Er werden vele
wantoestanden geconstateerd. De
misstanden varieerden van geld uit
de zak kloppen tot intimidatie, en
van het nooit meer iets van zich la
ten horen tot het meegeven van
adressen uit de krant.
Vesters adviseert om nooit naar
een cpmmercieel bureau te gaan. Er
zijn ook andere bemiddelingsin
stanties die niet uit zijn op het ma
ken van winst. De LOBH-woord-
voerder vermoedt dat veel mensen
de niet-commerciele bureaus niet
kennen. Deze kantoren bemiddelen
in woonruimte met redelijke prij
zen, wat evenwel ook niet in over
vloed aanwezig is. "Dus wat doe je
als je in nood zit...?"
Volgens Vesters moeten de ge
meenten meer initiatieven nemen
om mensen die kamer zoeken te
huisvesten. "Het enige wat ze nu lij
ken te doen, is het sluiten van
brandgevaarliike pensions. En dan
PRAAG (Rtr) - Het kasteel Hradca-
ny, een indrukwekkende en wat af
zijdig gelegen machtszetel van Bo
heemse koningen en dogmatische
communisten, bevat nog heel wat
geheimen voor de nieuwe bewo
ners. Na de verkiezing op 29 decem
ber van Vaclav Havel tot president
van Tsjechoslowakije namen ruim
tien dissidente schrijvers en kun
stenaars hun intrek in het massieve
barokke gebouw dat de stad be
heerst hoog vanaf een heuvel boven
de rivier de Moldau.
Eda Kriseova, één van de 12 advi
seurs van Havel, beschrijft hoe de
nieuwe president na zijn verkiezing
door de eindeloze gangen van het
kasteel dwaalde en zei: "Wat zit er
achter deze deur? Hij zit op slot".
"Ons onderzoek loopt vanuit het
centrum naar de flanken. Ik denk
dat we nog niet alle kamers ontdekt
hebben", meent Havel's persmede
werker Michael Zantovsky.
Het kasteel geldt als de residentie
van de president sinds in 1918 de re
publiek Tsjechoslowakije werd uit
geroepen. De na-oorlogse stalinisti
sche leider Klement Gottwald liet
op het terrein een villa bouwen,
waar ook Havel's rechtlijnige voor
ganger Gustav Husak woonde, al
werkte deze meestal vanuit het ge
bouw waarin het Centraal Comité
van de communistische partij ge
vestigd is.
"Het had wel iets van een verhui
zing naar een spookkasteel", zegt
Zantovsky. "Overal waren spinne-
webben. We ontdekten dat hier
massa's mensen werken. Sommi
gen moeten een routinebaan heb
ben zoals werken in de tuin of
schoonmaken. Anderen doen vast
iets anders, maar ik zou niet weten
wat. Ik kan u verzekeren dat we
heel wat afgelachen hebben".
;uwe ploeg verblijft nog
i paar weken in het paleis
en hun hel verlichte kamers ade
men dan ook een tijdelijke sfeer.
Langs de muren staan kasten met
lege planken en her en der ziet men
kartonnen dozen. Zojuist is er een
faxapparaat geïnstalleerd, maar wat
er aan computerapparatuur voor
handen is, heeft het personeel van
huis meegebracht.
Voortdurend rinkelt de telefoon
en vaak wordt die niet opgenomen.
Jonge, makkelijk geklede mede
werkers rennen van kamer naar ka
mer. In Praag doet zelfs het gerucht
de ronde dat onder de nieuwe, niet
zo op protocol staande bestuurders,
de mensen per scooter de ronde
door het paleis doen.
De panorama's van Praag zijn
fantastisch, maar de medewerkers
zijn minder enthousiast over de so-
cialistisch-realistische schilderijen
die men geërfd heeft van Husak.
Een met Havel bevriende schilder
heeft een ronde gemaakt langs gale-
Het uithangbord i
i commercieel kamerverhuurbedrijf.
staat er weer een groep op straat. Ik
denk dat ze veel meer kunnen doen.
In Haarlem staan bijvoorbeeld een
behoorlijk aantal schoolgebouwen
en andere gemeentelijke panden
leeg. Die zouden prima geschikt ge
maakt kunnen worden voor kamer-
zoekenden. En tegen lage huren".
Slechter
Maar de LOBH-woordvoerder is
bang dat het de komende tijd alleen
maar slechter wordt. Hij verwacht
dat de verhuurders door de actie
van de FIOD voorzichtiger zullen
worden en alleen nog maar af gaan
op advertenties in de kranten. "Dan
weet je niet meer wat er precies op
die markt gebeurt".
Een ander nadeel van de actie is
vermoedelijk dat 'tante Beppie', die»
weliswaar zwart maar verder heel
netjes een kamer verhuurt, zich lam
is geschrokken van het nieuws over
de 'actie Sleutelgat'. Het ministerie
van financiën weigert de uitspraak
van de FIOD te bevestigen dat de
hospita buiten schot blijft: "Ook zij
(foto's GPD)
fraudeert". Het voorstel van staats
secretaris Heerma (financien) om
kamerverhuur door particulieren
vrij te stellen van inkomstenbelas
ting, is nog niet in de Tweede Ka
rn^ besproken.
Tante Beppie kan nu in paniek
besluiten om geen kamer meer te
verhuren, zegt Vesters. Of ze gaat j
volledig op eigen houtje verder,
zonder nog gebruik te maken van
de niet-commerciele bemiddelings
bureaus. En ook dan verdwijnt de
kamer uit beeld.
rieën en studio's om schilderijen te
huren. Daar was haast bij, want kort
geleden stond er een bezoek op het
programma van Jack Lang. en de
Franse minister van cultuur houdt
niet alleen van moderne kunst,
maar lijkt daar ook verstand van te
hebben.
Havel heeft een eigen lijfwacht,
maar de bewaking van de overigen
is in handen van van mensen die
daar ook onder het vroegere bewind
mee belast waren. "Wij denken dat
de 'microfoons' er nog zitten, maar
gelukkig hoeven wij niet zo veel ge
heimen te bewaren", meent Zan
tovsky. De adviseurs zijn oude
vrienden van Havel. "Hij wil men
sen naast zich hebben die hij kent.
Hij wil werken met mensen die hij
vertrouwt. We kunnen hem niet aan
zijn lot overlaten", voegt Kriseova
daar aan toe.
Er is in Praag nauwelijks een
muur of er zit wel een affiche op met
de kop van Havel. De dissidente to
neelschrijver die president werd, is
uitgegroeid tot een internationaal
symbool voor de veranderingen in
het land.
Aardig
Eén van de belangrijkste taken van
Zantovsky is de mensen weg te hou
den van Havel zodat die met zijn
werk kan doorgaan. "Het probleem
is dat de president zo'n aardige man
is. Als een journalist hem in het the
ater of bij een samenkomst aan
spreekt en om een interview vraagt,
zegt hjj ja en komen zij naar mij toe
voor dat vraaggesprek. Maar hij
heeft het ook erg druk en zegt tegen
mij dat ik geen interviews mag toe
staan. Ik denk dat we net de achter
stand hebben weggewerkt die tij
dens de revolutie ontstaan was".
De eerste niet-communistische
president van Tsjechoslowakije in
meer dan 40 jaar staat voor een zeer
zware taak. "Zijn presidentschap
duurt maar zes maanden en in dat
halve jaar moet hij het politieke sys
teem radicaal veranderen", aldus
Zantovsky. Havel heeft beloofd dat
hij het land zal leiden naar de vrije
verkiezingen die voor 8 juni op het
programma staan en dan aftreedt, al
heeft hij niet uitgesloten dat hij
doorgaat. "Zijn hoofdtaak is de op
bouw van een nieuw president
schap", vindt Kriseova.
DEN HELDER, DEN HAAG - Het
ministerie van buitenlandse zaken
wil best praten over een vrije toe
gang van Russische en andere Oost-
blok-schepen tot de haven van Den
Helder, maar dan moet de Sovjetu
nie daar wel zelf om vragen. Dat
heeft een woordvoerder van het mi
nisterie gisteren verklaard, nadat
tijdens de storm van afgelopen
woensdag voor de tweede keer in
korte tijd een Russisch schip 'bui
ten' moest blijven.
door
Jurriaan Geldermans
Het ministerie van defensie voelt
eveneens veel voor herziening van
een ruim twintig jaar oud verbod
voor Sovjetschepen, maar is vól
gens eigen zeggen 'slechts uitvoer
der van het beleid van Buitenlandse
Zaken'. Mocht dat - in veler ogen
achterhaalde - verbod van tafel wor
den geveegd, dan hoeft Sovjet-am
bassadeur A. Chikvaidze in de toe
komst niet langer via Wieringen
naar Texel te reizen om daar de her
denking van de opstand van de Ge-
orgiërs in de Tweede Wereldoorlog
te herdenken.
In 1969, de nadagen van de Koude
Oorlog, hebben de ministeries van
buitenlandse zaken van Sovjetunie
en Nederland een handelsovereen
komst gesloten. In artikel 6 daarvan
is opgenomen dat een aantal (mari-
ne-)havens in Nederland en de Sov
jetunie taboe is voor de andere par
tij. Alleen als de kapitein van bij
voorbeeld een Sovjet-schip kan
aantonen dat er levensgevaar be
staat voor de bemanning, mag wor
den opgestoomd naai* de rede of de
haven van Den Helder.
Een woordvoerder van Buiten
landse Zaken weet wel waarom.
"Het gaat om een maatregel van re
ciprociteit. In gewoon Nederlands
betekent dit dat de Sovjetunie ooit
officieel heeft gezegd: Nederlandse
diplomaten krijgen in Rusland
slechts beperkte bewegingsvrij
heid. In reactie daarop zijn toen ook
hier beperkingen ingevoerd. Dit ge
heel van maatregelen werd in '69
vastgelegd in de handelsovereen
komst, die dus niet één-twee-drie
over boord te zetten is".
Actie
In het begin van de jaren tachtig
hebben Russische schepen herhaal
delijk de verbodsbepalingen van
het verdrag aan de laars gelapt. Al
leen al in de periode 1980-1983 zoch
ten niet minder dan achttien Sovjet
vaartuigen de rede van Den Helder
op, hetgeen aanleiding was'voor De
fensie om van Buitenlandse Zaken
enige actie richting Russen te vra
gen.
Inmiddels denkt Defensie wat ge
nuanceerder over de kwestie. Welis
waar werd ook afgelopen dinsdag
nog geweigerd het Sovjet-koop
vaardijschip Sormovskiu 7, dat niet
langer tegen windkracht 10 tot 11
kon opboksen, toe te laten tot de
marinestad, maar dat komt volgens
de woordvoerder doordat 'de oude
regels ten slotte nog immer gelden'.
"Niettemin wordt er serieus over
gedacht die geldende regels te her
overwegen. Dat hangt samen met
het huidige klimaat van ontspan
ning. Kijk, vroeger voeren schepen
met allerhande spionage-appara-
tuur aan boord en die vormden vol
gens velen een bedreiging voor de
veiligheid van het land. Dat hele
beeld is veranderd, vandaar onze
neiging tot heroverweging", aldus
de zegsman van Defensie.
Maar heeft het voortschrijden van
de (spionage-)techniek niets met
deze 'neiging' te maken? Anders ge
formuleerd: in een tijd dat satellie
ten op vele tientallen kilometers
hoogte voorwerpen kunnen foto
graferen ter grootte van een fiets-
achterlichtje, lijkt het niet voor de
hand te liggen dat een Russische ka
pitein met zijn Zenith-fototoestel
plaatjes schiet van de Helderse ma
rinehavens. "Nee, dat heeft er alle
maal niets mee te maken. We blij
ven in Den Helder voorzichtig met
het toelaten van buitenstaanders en
terughoudend met fotografie. Hoe
geavanceerd de spionage-appara-
tuur ook is, de deuren gaan niet wa
genwijd open".
Opinie
Opmerkelijk overigens is, dat de
woordvoerder klip en klaar stelt dat
de publieke opinie de mogelijke
heroverwegingen van het ministe
rie heeft ingegeven. "Als twee we
ken geleden niet al die publiciteit
was ontstaan rond het Russische
schip Briz (dat na een verbod tot
binnenvaren in Den Helder op de
rede van Vlieland in ernstige pro
blemen kwam, red.), hadden wij
heropening van het overleg niet
overwogen. Maar al die negatieve
verhalen zijn ook niet best voor het
imago van de marine".
Het imago van de marine is voor
Buitenlandse Zaken, welk ministe
rie het in deze voor het zeggen heeft,
geen argument. De ontspanning is
dat wel. "Maar wij zullen niet als
eerste voorstellen doen om artikel 6
van de handelsovereenkomst open
te breken. Daar moet de Sovjetunie
zelf om vragen", zegt een woord
voerder van Buitenlandse Zaken.
Bij de Russische Ambassade in
Den Haag evenwel, weet woord
voerder P. Panteleev van niets. "Wij
wensen niet dat onze schepen de ha
ven van Den Helder kun
wij
schepen veilig zijn", zegt Panteleev.
De zegsman vervolgt: "Natuurlijk
heeft de marinehavendienst het
recht Sovjetvaartuigen te weigeren.
Ik hoor voor het eerst dat de over
eenkomst die ten grondslag ligt aan
dat recht, ter discussie zou kunnen
staan. En omdat ik daar tot nu toe
niets over gehoord heb, kan ik ook
niet zeggen of wij het Nederlandse
ministerie van buitenlandse zaken
om een dergelijke heroverweging
zullen verzoeken".
Het PvdA-Tweede-Kamerlid G.
Valk is na een telefoontje dat hij af
gelopen woensdag met Buitenland
se Zaken pleegde, redelijk gerust
over de Sovjet-Nederlandse ver
houding in deze. "Ook ik heb begre
pen dat heroverweging mogelijk is.
Ik wacht nu eerst even af wat er ge
beurt. Als het lang duurt voordat er
actie wordt ondernomen, zal ik er
zeker kamervragen over stellen", al
dus Valk.
Het Alkmaarse kamerlid weet zich
in ieder geval gesteund door de ge
meenteraad van Den Helder. Deze
nam woensdagavond unaniem een
PvdA-motie aan, waarin ten behoe
ve van 'een verantwoord en veilig
scheepvaartverkeer' wordt gepleit
voor het afschaffen van de bestaan
de, belemmerende verdragsregels.
Desnoods eenzijdig, zegt PvdA'er
M. van Kralingen, initiator van de
motie in de Helderse raad. Hij voegt
er direct aan toe dat zo'n beslissing
zijn pakkie-an niet is. "Het gaat ons
er slechts om er bij het ministerie op
aan te dringen dat er iets gebeurt.
Hoe dat gebeurt moet in Den Haag
worden bekeken".
Indien artikel 6 van de handels
overeenkomst wordt gewijzigd, kan
ook de Russische ambassadeur 'ge
woon' met de veerboot van Den
Helder naar Texel en terug. Nu
moet de Sovjet-vertegenwoordiger
via Wieringen naar het Noordhol
landse. eiland, waar hij vorig jaar
nog de herdenking van de opstand
van de Georgiërs bijwoonde. Van
die normalisering is burgemeester
A. Schipper van Texel een groot
voorstander. Ook hij dringt er -
sinds de ontspanning met her
nieuwd enthousiasme bij Buiten
landse Zaken op aan met de Sov
jetunie om de tafel te gaan zitten.
nog
Sovjet-schepen moeten
(foto GPD)
