r DDR weigert snelle invoering één mark rW Kohl neemt grootste gok in loopbaan Hervormers morren in Moskou Ga nooit op reis zonder de ANWB! Aoun en Geagea sluiten vrede na Syrische dreiging Bulgarije heeft na 40 jaar communistische regering VRIJDAG 9 FEBRUARI 1990 Kohl en Brandt: Duitsland wordt geen Vierde Rijk BONN/BERLIJN/BRUSSEL (Rtr/DPA/AFP/AP/ANP) De Oostduitse regering gaat niet in op het voorstel van'de Bondsrepubliek om op korte termijn een monetaire unie te vormen. De huidige overgangsregering heeft nog maar vijf weken te gaan tot de verkiezin gen van 18 maart en kan over zulke ingrijpende veranderingen dus geen besluiten nemen, aldus gisteren de Oostduitse minister van economische zaken Christa Luft. BSH MIJNRAMP MERZIFON (AP) Wanhoop en verdriet tekenen zich af op de gezichten van de familieleden van de 66 mijnwer kers die hij een mijnramp in Yeniceltik in noord-Turkijke om het leven zijn gekomen. Acht lijken zijn tot nu'toe uit de 316 meter diepe mijnschacht naar boven gehaaldmaar er is geen enkele hoop meer op overlevenden. Gisteren werd daarom besloten de luchttoevoer naar de mijn af te sluiten om het vuur onder controle te krijgen. De voorzitter van Turk-Is, de grootste Turkse vakbondsfederatie, heeft de directie van de mijn beschuldigd van- grove nalatigheid. Naar zijn zeggen heeft het ongeluk kunnen gebeuren, doordat stelselmatig de hand werd ge licht met de veiligheidsvoorschriften. "Dit is geen arbeidsongeval, dit is moord", zei hij. Volgens hem wordt in alle kolenmijnen in Turkije gewerkt onder primitieve omstandigheden. Een dag voor de ramp publiceerde het minis terie van arbeid een rapport waarin de veiligheidsvoorschriften in de kolenmijnen in het noorden van het land als ontoereikend werden bestempeld. N aar schatting 1000 mensen hebben de afgelopen vijftien jaar bij mijnonge lukken in Turkije het leven verloren. (foto epa> De huidige regering wil wel onder handelen over een gezamenlijke mark, maar Luft waarschuwde dat een te snelle invoering daarvan kan leiden tot "een eenwording van de twee Duitse staten voordat zij en de rest van Europa daarvoor klaar zijn". Volgende week dinsdag en woensdag komt de zaak opnieuw aan de orde tijdens het bezoek van DDR-premier Hans Modrow aan Kohl. Zowel de huidige bondskanselier als zijn voorganger Willy Brandt hebben gisteren verzekerd dat Eu ropa geen angst hoeft te hebben voor een nieuwe 'Vierde Rijk'. Kohl zei dat de Duitse eenwording' be oogt Europa als geheel sterker te maken, terwijl Brandt in de wandel gangen van de Socialistische Inter nationale liet weten dat het herenig de Duitsland gewoon een lidstaat van de EG blijft. Kohl gaat samen met minister van buitenlandse zaken Genscher morgen naar Moskou. Het duo wil Gorbatsjov vooral duidelijk maken dat de Duitse eenwording geen ge vaar betekent voor de veiligheid van de Sovjetunie. "Niemand in het westen wil het proces van hervor- 'Geen EG-steun voor partijen in Oost-Europa'' BERLIJN (GPD/AP) De socialis tische fractie in het Europees Parle ment zal zich volgende week keren i tegen EG-steun aan politieke partij en in Oost-Europa. PvdA-Europar- lementariër Eisso Woltjer heeft dat gisteren aangekondigd op een con gres waar de Euopese socialisten besloten hun beleid onderling ster- ker te coördineren en de banden j met zusterpartijen in Scandinavië I en Oost-Europa aan te halen. De opstelling van de socialisti sche fractie in het Europarlement, de grootste partij, betekent dat het voorstel de Oosteuropese partijen financieel te steunen, nagenoeg kansloos is. Het plan is afkomstig van de christen-democratische EVP en van de Engelse Conserva tieven, die 20 miljoen ecu (45 mil joen gulden) willen reserveren voor hulp aan erkende partijen. Maar de socialisten vinden dat de EG zo te veel de richting van het democrati- seringsproces beïnvloedt, en willen een discussie voorkomen over de vraag welke partijen erkend moe ten worden. Bovendien hebben ze er^bezwaar tegen dat op deze manier ook ex- treem-rechtse groepen, verwant aan bijvoorbeeld de Fransman Le Pen of de Duitse Republikaner van Schönhuber, geld kunnen krijgen, aldus Woltjer. Dit tweetal probeerde gisteren Oost-Duitsland binnen te komen, maar Schönhuber werd door de grenswachten opnieuw de toegang geweigerd. Le Pen besloot daarop ook niet naar Oost-Berlijn te gaan, hoewel de grenswachten hem naar eigen zeggen wel wilden laten pas- seren. Le Pen heeft aangekondigd een officiële klacht te zullen indie nen. Schönhuber had eerder giste- j ren gezegd dat zijn partij, die vorige week door het Oostduitse parle ment werd verboden, niet van plan is haar activiteiten in de DDR te sta- Noriega j Een federaal gerechtshof in Miami heeft gisteren besloten dat de afge- zette Panamese dictator Manuel Noriega berecht kan worden in de VS. Het hof legde het pleidooi van diens advocaten naast zich neer om Noriega vrij te laten in afwachting van een uitspraak van een interna- I tionaal gerechtshof over deze vraag. De advocaten gaan in hoger beroep bij het Hooggerechtshof. Slovenië Het Joegoslavische constitutionele I hof heeft gisteren de nieuwe bepa ling in de Sloveense grondwet dat het zich eventueel kan afscheiden van de federatie Joegoslavië, on grondwettig genoemd. Het hof be- I paalde dat een republiek van de j Joegoslavische federatie zich alleen kan afsplitsen als alle andere repu blieken daarmee instemmen. Busaanslag De Egyptische politie heeft gisteren een van de vermoedelijke daders aangehouden van de aanslag op een bus waarbij afgelopen zondag ne gen Israëlische toeristen de dood I vonden. De identiteit van de arres tant is niet bekend gemaakt. mingen in het Oostblok aangrijpen om aan politieke macht te winnen of het bereik van de NAVO naar het oosten uit te breiden", aldus Kohl gisteren in een tv-interview. NAVO Secretaris-generaal Manfred Wör- ner van de NAVO heeft gisteren voorgesteld om een apart militair statuut te maken voor het huidige Oostduitse grondgebied of een ak koord te sluiten waarin toekomsti ge stationering van NAVO-troepen daar wordt verboden. Op die ma nier wordt volgens Wörner een NAVO-lidmaatschap van een her enigd Duitsland mogelijk en wordt tegelijkertijd rekening te houden met de veiligheidsbelangen van de Sovjetunie. Wörner zei in Hamburg dat de NAVO-partners snel een gemeen schappelijk concept moeten uitwer ken ten aanzien van de Duitse her eniging "zodat het herenigingspro ces zich op harmonieuze wijze kan voltrekken, onder vermijding van crisissituaties die voor heel Europa gevaren kunnen opleveren". Hij verwierp opnieuw het idee van een neutraal Duitsland. "Duitsland moet met het Atlantische bondge nootschap en de Europese Gemeen schap verbonden blijven. Elke an dere formule is onacceptabel", al dus Wörner. De EG heeft inmiddels een werk groep gevormd die de problemen van de Duitse hereniging op een rij zet. Na afloop van de eerste verga dering zei voorzitter Bangemann gisteren dat 70 tot 80 procent van de extra lasten die het EG-lidmaat- schap vS'n een herenigd Duitsland voor de Gemeenschap met zich meebrengt, voor rekening van Duitsland moet komen. Bangemann ontkende niet dat een Duits-Duitse monetaire unie problemen zal geven. Maar het be langrijkste is, aldus Bangemann, BAYRUT (Rtr) - De christelijke leiders Michel Aoun en Samir Gea- gea hebben gisteren voorlopig vre- de gesloten nadat door Syrië ge steunde milities aan drie zijden van de christelijke enclave troepen had den samengetrokken. Het akkoord voorziet in de vorming van een na tionaal leiderschap onder aanvoe ring Aoun om fundamentele natio nale kwesties te bespreken. Ook kwamen de twee christelijke leiders overeen dat Aoun afziet van zijn pogingen om de Libanese Strijdkrachten (FL) te ontbinden, samen te werken op militair terrein en hun rol te beperken tot de natio nale defensie. Volgens de overeen komst zullen de beide christelijke groepen "geen geweld gebruiken om hun problemen op te lossen en iedere interventie weerstaan van ie der leger of kracht van buitenaf in de vrije (christelijke) gebieden". De mededeling over het vredes- dat ook de Gemeenschap nu snel de Oostduitsers ervan weet te overtui gen dat het voor hen de moeite waard wordt in hun land te blijven. "Diegenen die de vrees uiten dat een economisch nog sterker Duits land een te grote macht gaat vor men binnen de Gemeenschap be grijp ik wel. Maar wat is het alterna tief? Een machtig Duitsland buiten de EG is dat zeker niet", aldus de vice-president van de EG-commis- Modrow erkent schuld DDR aan j odenvervolging WASHINGTON (AP) - De Oostduitse premier Hans Modrow heeft voorzitter Edgar Bronfman van het Joods We reldcongres uigenodigd naar Berlijn te komen voor bespre kingen over schadevergoedin gen aan Slachtoffers van de nazi- terreur. Modrow erkent in een brief aan Bronfman dat ook de DDR verantwoordelijkheid draagt voor de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. De DDR stelde tot dusverre dat de Oostduitse staat pas in 1949 het levenslicht zag en dus geen verantwoordelijkheid kon aanvaarden voor de misdrijven van het in de DDR juist zo geha te Derde Rijk van Hitier, temeer daar ook communisten zwaar hebben geleden onder de nazi's. De Bondsrepubliek bekende al geruime tijd eerder schuld aan de uitroeiing van naar schat ting 6 miljoen joden door Hitler- Duitsland en heeft tot op heden ongeveer 81 miljard gulden be taald aan slachtoffers of hun na bestaanden. akkoord volgde op berichten uit veiligheidskringen en van ooggetui gen dat rond 1000 pro-Syrische strij ders langs drie fronten in de bergen ten zuidoosten van de Libanese hoofdstad posities hadden ingeno men. De strijders behoren tot Druzi- sche Progressieve Socialistische Partij, de Libanese communisti sche partij en de Syrische Nationale Socigle partij. Bij de bittere strijd om de macht in de christelijke enclave in Liba non tussen de manschappen van Aoun en Geagea zijn zeker 373 men sen gedood en 1680 gewonden ge vallen. Het was een van de zwaarste gevechten in de 15 jaar durende burgeroorlog in Libanon. De strijd heeft grote schade aangericht in Oost-Bayrut en kuststeden in de christelijke enclave. De gevechten braken negen dagen gelden uit toen generaal Aoun probeerde de 6000 man sterke FL van Geagea te ont binden. MOSKOU Oproepen tot nationa le en regionale demonstraties tegen conservatieve partijleiders marke ren de ontevredenheid onder de ra dicale hervormers in de Sovjetunie over de afloop van de bijzondere zit ting van het Centraal Comité van de communistische partij. Partijleider Gorbatsjov sprak gisteren met re gionale partijleiders en vertegen woordigers van partijcellen in be drijven over de resultaten van dit plenum. door Hans Geleijnse Vooral het aanblijven van conser vatieven in de partijtop, met name Jegor Ligatsjov, heeft groot onge noegen gewekt. In de stad Zele- negrad probeert een groepering die voor democratische verkiezingen ijvert, op 25 februari in heel de Sov jetunie demonstraties te organise- SOFIA (AP) - De Bulgaarse premier Andrej Loekanóv heeft gisteren zijn nieuwe kabinet gepresenteerd. Aangezien zowel de oppositie als de trouwe coalitiegenoot de Agrari sche Partij hebben geweigerd mee te doen, bestaat deze voor het eerst sinds 1947 geheel uit communisten. De regering van Loekanov volgt die van oud-premier Georgi Atanas- ov op, die vorige week aftrad nadat "W groting indienen ter hoogte van 7,7 miljard gulden voor hulp aan de DDR. Het zal een reusachtige taak zijn, ook indien alles vreedzaam ver loopt. Waar niemand aan wil den ken is wat er gebeurt als de Oost duitsers, die in de war zijn geraakt nu de vrijheid en welvaart zo dicht bij lijken, overgaan tot stakingen en geweld. Aan de westelijke kant van de grens is de inzet zeker zo hoog. Nadat vorig jaar de eerste stroom vluchtelingen van het stalinistische DDR-regime met open armen werd ontvangen, is het welkom in de Bondsrepubliek voor de nieuwste immigranten minder warm. In het materialistische West-Duitsland zijn de inwoners toenemend bang dat de eenheid hen zal treffen waar het pijn doet - in de portemonnee. De welvarende middenklasse ziet dat de belastingen worden ver ren met het doel Ligatsjov en zijn bondgenoten tot aftreden te dwin gen. Woordvoerder Nikolai Promokhov verklaarde dat de partij slechts een paar stapjes richting de mocratie heeft gezet. De historicus Joeri Afanasjev, die net als collega radicaal Boris Jeltsin partijleider Gorbatsjov slap optreden tegen de conservatieven verwijt, meende dat een breuk in de partij nu onafwend baar is. Volgens het staatspersbureau TASS benadrukte Gorbatsjov in het gesprek met de regionale partij leiders dat het welslagen van de pe restrojka nu afhangt van vooral de basisorganisaties van de partij. Vol gens TASS was er sprake van 'een levendige uitwisseling van ideeën', het gebruikelijke eufemisme voor pittige discussie. In de afgelopen weken is er vanuit de basis oppositie gevoerd tegen conservatieven, uitmondend in het aftreden van plaatselijke en regionale partijleidingen. De Russi- hij tijdens het buitengewoon con gres van de Bulgaarse communis ten was beschuldigd van econo misch wanbeheer en andere tekort komingen. "Dit zal een regering zijn van het nationaal belang, die bereid is met alle politieke krachten samen te werken", aldus Loekanov. Aan vankelijk had de hervormingsge zinde Loekanov een "regering van nationale eendracht" willen vor- hoogd terwijl Bonn zorgt voor spoedbehuizing, werkloosheidsuit keringen, opleidingen en volledige pensioenen voor de nog altijd twee duizend Oostduitsers die per dag ar riveren. Dit jaar al trokken 70.000 DDR-inwoners de grens over. De twee miljoen werklozen in de Bondsrepubliek en verscheidene miljoenen andere laagbetaalden be schouwen de immigranten als een openlijke bedreiging van hun hoop op een baan, hogere beloning of be tere huisvesting. De meeste Oostduitse vluchtelin gen die in de Bondsrepubliek arri veren zijn goed opgeleid en willen hard werken, met uitzondering van een klein, maar toenemend aantal criminele figuren. Dit probleem doet zich voor in steden als Ham burg, waar veel mannen zich heb ben gevestigd die in december bij een gevangenen-amnestie in de DDR op de vrije voeten kwamen. En aangezien de nieuwkomers mede-Duitsers zijn kunnen de Westduitsers hun woede niet luch ten met racistische leuzen als „Tur ken er uit", zoals die worden ge hoord bij bijeenkomsten van neo nazi's. Oskar Lafcntaine, die grote kans maakt het in december als kandidaat van de oppositionele So ciaaldemocraten (SPD) op te ne men tegen Kohl, sprak alle genoem de bedenkingen al uit tijdens de verkiezingscampagne in zijn deel staat Saarland, die hij eind januari sterk won. Kohls centrum-rechtse coalitie van CDU/CSU en FDP zou volgens peilingen in december op een krap pe overwinning kunnen rekenen, maar iedere onrust op de weg naai de aloude droom van de Duitsers zou het einde van het kanselier schap kunnen betekenen voor de man die haar snel wil verwezenlij ken. sche televisie meldde gisteren dat het plaatselijke partijcomité in de hoofdstad Ufa van de autonome re publiek Bashkir het aftreden van de regionale partijleiding heeft geëist. In de stad Donetsk in de Oekraïne demonstreerden mijnwerkers woensdag tegen het regionale par tijcomité en voor het afschaffen van het stedelijke en districtscomité's. Als aan die eisen geen gevolg wordt gegeven, zal het stakingscomité van de mijnwerkers vanaf 14 februari permanent voor het regionale par tijhoofdkwartier demonstreren, zo meldde Radio Moskou. Het plenumvoorstel aan de Op perste Sovjet om de leidende rol van de partij uit de Grondwet te schrappen, is volgens de hervor mers nog geen garantie voor invoe ring van een democratisch systeem. Gorbatsjov zelf en andere leidende functionarissen hebben gezegd dat de partij haar leidende rol in de praktijk moet kunnen behouden en het socialisme de enige staatsvorm dient te blijven. men. De Unie van Democratische Krachten, de overkoepelende orga nisatie van de oppositie, weigerde echter mee te doen met het argu ment dat de door haar gewenste ra dicale hervormingen nooit kunnen worden doorgevoerd zolang de communisten een parlementaire meerderheid hebben. De weigering van de Unie was voor de Agrarische Partij, jarenlang een braaf bondgenoot van de com munisten, reden om ook te weige ren. De partij wil alleen zitting ne men in een brede coalitie. Loeka nov had derhalve weinig keus bij de selectie van ministers voor zijn nieuwe kabinet. PAGINA 5 Mandela voor 20 februari vrij' KAAPSTAD/JOHANNES- BURG/SOWETO (AFP/Rtr) Nelson Mandela zal uiterlijk 20 fe bruari worden vrijgelaten, zo is in regeringskringen vernomen. Dat meldden gisteren twee doorgaans goed geïnformeerde Zuidafrikaan- se kranten. "Die Burger", het officieuze or gaan van de regerende Nasionale Party, en de liberale "The Argus" schreven dat Mandela, na meer dan 25 jaar gevangenschap, op zijn laatst op 20 februari zal vrijkomen. Op die datum is de eerstvolgende vergadering van de ministers van buitenlandse zaken van de EG ge pland, en Groot-Brittannië zal daar de andere elf lidstaten ervan probe ren te overtuigen om de sancties te gen Zuid-Afrika op te heffen. Volgens de Zuidafrikaanse minis ter van recht en orde Adriaan Vlok vormen dreigementen van extreem rechts en -links om Mandela te ver moorden, een van de factoren die zijn vrijlating ophouden. "Wij wil len ervoor zorgen dat hij als vrij man uit die gevangenis stapt en vei lig in dit land woont als een vrij bur ger", zei Vlok tijdens een persconfe rentie. De minister gaf geen achtergron den voor zijn bewering dat Mandela met de dood was bedreigd door rechtse extremisten en radicale linkse zwarten die hem kwalijk ne men dat hij bereid is met de rege ring te onderhandelen. Vlok zei verder dat de noodtoe stand moest worden gehandhaafd om ongeregeldheden de baas te blij ven en te voorkomen dat extremis ten de hervormingen van president de Klerk saboteren. "We zouden de noodtoestand graag zo snel moge lijk willen opheffen, maar dat is nu niet mogelijk", aldus Vlok. Mongoolse CP wil praten met oppositie MOSKOU (Rtr) - De leider van de Communistische Partij van Mongolië Zambyn Batmoench wil gesprekken beginnen met de oppositie, zo heeft het Sovjet persbureau Tass gisteren ge meld. De oppostie trotseerde vorige maand met 7000 man een betogingsverbod met een de monstratie in de hoofdstad Ulaanbaatar voor meer demo cratie. Batmoench sprak afgelopen dinsdag een menigte toe in het dorp Nailacha. Hij zei dat de her vormingen die hij in zijn land wil doorvoeren vooral bedoeld zijn om de levensstandaard te verhogen en "het politieke sys teem te vervolmaken", aldus TASS. De belangrijkste oppositie groep in het land is de Democra tische Vereniging, die zegt al 60.000 leden te tellen. Dat is 30.000 minder dan de Mongool se CP naar eigen zeggen heeft. De Democratische Vereniging wil een meerpartijensysteem, een onafhankelijke economie en de volledige waarheid over en kele perioden uit de geschiede nis van Mongolië. Niettemin had de Unie hem ge zegd dat hij "een competente rege ring" had gevormd, zo zei Loeka nov, die hieraan toevoegde dat de oppositie had beloofd via het ronde- tafeloverleg met de regering te zul len samenwerken. De regering-Loe- kanov blijft aan tot de vrije parle mentsverkiezingen van 5 mei. Terwijl de regering van Loekanov werd beëdigd door parlementsvoor zitter Stanko Todorov, betoogden voor het parlementsgebouw in So fia honderden mensen voor de ont binding van het parlement, omdat dit zijn goedkeuring ha'd gegeven van een nieuwe communistische re gering. Sudan Het Sudanees Volksbevrijdingsle ger (SPLA), dat in het zuiden van Sudan een burgeroorlog voert te gen het regeringsleger, wil opnieuw onderhandelen met Khartum. De Zaïrese president Mobutu heeft zich opgeworpen als bemiddelaar. BONN (Rtr) Met zijn stormachti ge initiatieven voor een snelle Duit se hereniging neemt bondskanse lier Helmut Kohl de grootste gok in zijn politieke loopbaan. De West- duitse leider, die tot voor kort de in woners van de DDR nog opriep tot terughoudendheid bij hun eisen - voor één Duitse staat, heeft beslo ten dat de dreigende ineenstorting van het andere Duitsland erger is dan de problemen die de eenwor ding met zich mee brengt. Kohl ziet ook in dat zijn eigen her verkiezing in december staat of Valt met de vraag of hij er in slaagt het snelle huwelijk van een van de rijk ste en geordendste staten in de we reld met een arm en steeds chaoti scher neefje in goede banen te lei den. Daarom overstemde de kanse lier woensdag de zeer onafhankelij ke Westduitse Centrale Bank, de Bundesbank, en besloot op korte termijn te streven naar monetaire eenwording met de DDR. Hij meent dat een snél teken zoals het invoe ren van de sterke Duitse Mark in de DDR belangrijker is dan de proble men die later zouden kunnen op doemen. Bij het aankondigen van het bou de besluit, verhulde minister Theo Waigel niet een gedachte die de lei ders in Bonn achtervolgt: "Wij moe ten meester blijven over het politie ke proces", zei hij met een grimmig gezicht. Maar in feite heeft niemand op dit moment het politieke proces in de greep en in Bonn zowel als Oost-Berlijn is men zich daarvan maar al te bewust. Waigel erkende dit praktisch toen hem werd ge vraagd of de monetaire unie vol doende zal zijn om de doorgaande stroom van Oostduitse immigran ten te stoppen: "Ik weet niet... het is een signaal, een oproep....", zei hij. Bonn, dat krachtens zijn grondwet Kohl: grootste gok uit loopbaan. verplicht is te streven naar vereni ging van Duitsland, zal enorme be dragen ter beschikking moeten stel len om de Oostduitse economie te verbeteren, om de schoonmaak te betalen na de jarenlange schokken de vervuiling van het milieu in de DDR, en sociale voorzieningen te waarborgen voor de op drift geraak te bevolking. Voor de inwoners van de Bonds republiek is de vraag welke econo mische gevolgen de snelle Duitse éénwording zal hebben. Zal de in flatie worden aangewakkerd, de grootste vrees van de Duitsers sinds de economische ramp in de jaren twintig?. Zullen de belastingen worden verhoogd? Zal de rente stij gen? De gebeurtenissen voltrekken zich zo snel dat niemand dat kan voorspellen. Waigel zal volgende week om te beginnen een extra be- ADVERTENTIE Lekker op vakantie. Maar ga dan ook écht zonder zorgen van huis. Met uw ANWB-lidmaatschap, de Internationale Reis- en Kredietbrief en zo n goede ANWB-reisverzekering. De perfecte combinatie voor complete zekerheid. En als er iets misgaat, staat de ANWB-alarmcentrale voor u klaar. Regel die zeker heid en kom voor u weggaat eerst even langs bij uw ANWB-kantoor of bel gratis 06 OS 03. Zeker op reis met de ANWB

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5