Meer lijnen, minder overstappen
Primitieve injectiespuit schiet tekort
bij nieuwe generatie geneesmiddelen
Positie vrouwen in tuinbouw slecht
Toezicht op lozen van
afvalwater schiet tekort
Fusie HTM en Westnederland in belang reizigers en personeel'
Luxe spitsbussen rondom Schiphol
Extra geld voor
huisvesting van
buitenlandse
studenten
(Ouftilifittog
Prof. Breimer in diesrede Leidse universiteit:
Nieuwe methode om fosfaat
uit afvalwater te halen
Ideële reclame
op X/A1-1 tussen
DONDERDAG 8 FEBRUARI 1990
PAGINA 15
'Cursus Wapenleer LOI kan geen kwaad'
(vervolg pagina 1)
REGIO Het woon-werkverkeer overschrijdt in toene
mende mate de grenzen van de gebieden van de afzonderlij
ke openbaar vervoersbedrijven. Een goed net van openbaar
vervoer is alleen mogelijk als er verder dan tot nu toe wordt
samengewerkt tussen de afzonderlijke vervoersmaatschap
pijen. Alleen dan kan het aantal reizigers worden uitgebreid
en kan voldoende snel worden ingespeeld op de wensen
van de reizigers.
LEIDEN De controle op het lo
zen van verontreinigd afvalwater
schiet ernstig tekort. Het stelsel van
vergunningen waarin de voorwaar
den voor het lozen staan, is niet toe
reikend om het milieu voldoende
tegen giftige stoffen te beschermen.
Op de vergunningen die thans
van kracht zijn voor het bedrijfsle
ven komen de stoffen die zij lozen
met voor. Een gevolg daarvan is dat
er giftige stoffen in het afvalwater
HAARLEM/LEIDEN - De ge
meenten Leiden, Haarlem, Purmer-
end, Den Helder, Alkmaar en Hoorn
mogen binnenkort gratis reclame
op de zijkant van de bus maken.
Daartoe hebben ze met de NZH
overeenstemming bereikt. Het gaat
om niet-commerciële reclame.
De eerste gezamenlijke campag
ne van de zes steden gaat over de ge
meenteraadsverkiezingen van 21
maart. Reclame voor politieke par
tijen is daarbij niet toegestaan. Hoe
wel de gemeenten de NZH geen
geld hoeven te betalen voor de re
clameruimte, draaien zij wel op
voor de kosten van het ontwerpen
van de stickers en het beplakken
van de bussen. De kosten hiervan
variëren van 2000 tot 7000 gulden
per bus.
REGIO De busmaatschappij
Centraal Nederland zet vanaf sep
tember van dit jaar 35 luxe spitsbus
sen in die vanuit alle richtingen
naar Schiphol gaan rijden. De bus
sen hebben ruimere zitplaatsen met
stoffen bekleding en dubbele begla
zing. Er is nog niet besloten over het
al dan niet verstrekken van kranten
en koffie.
De tarieven van de luxere bussen,
die slechts enkele uren per dag gaan
rijden, zullen vooralsnog gelijk lig
gen met die van de normale bus.
Een woordvoerder van de vervoers
maatschappij sluit een prijsverho
ging echter niet uit. "In de omge
ving van Amsterdam zuid-oost heb
ben we ook duurdere bussen rijden.
De hogere prijs wordt gerechtvaar
digd door de extra service die wordt
DEN HAAG - De cursus Basisdiplo
ma wapenleer van de LOI heeft vol
gens minister E. Hirsch Ballin (Jus
titie) zal het particuliere wapenbezit
niet bevorderen. In antwoord op
vragen van PvdA-kamerleden zegt
de minister dat de opleiding in geen
enkele relatie staat tot de bevoegd
heid om een wapen te hebben. De
cursus is theoretisch en gaat diep in
op de historische ontwikkeling van
wapens en op de wapen wettelijke
voorschriften. Criminelen die met
illegale vuurwapens omgaan zijn
voorkomen die niet zijn geregi
streerd.
Uit een rapport van het Centrum
voor Milieukunde in Leiden, sa
mengesteld in opdracht van Green
peace Nederland, blijkt dat de lozin
gen van pesticiden niet voldoende
worden aangepakt. Het Nederland
se beleid faalt. De overheid heeft
niets gedaan om de verspreiding
van giftige stoffen te beperken, al
dus concluderen de Leidse onder
zoekers.
In het rapport wordt ervoor ge
pleit om de bestaande vergunnin
gen zo spoedig mogelijk aan te pas
sen. De grote vervuilers moeten op
korte termijn het lozen van giftige
stoffen met negentig procent terug
dringen. Voor de eeuwwisseling
moet dit volledig zijn beëindigd.
Het produceren van bestrijdings
middelen is nauwelijks aan regels
gebonden. Stoffen die niet in Ne
derland mogen worden gebruikt,
worden wel in ons land gefabri
ceerd, zeggen de onderzoekers.
"Het bedrijfsleven loost meer gifti
ge stoffen dan bij de overheid be
kend is. Jaarlijks loost het 800.000
kubieke meter afvalwater waarin
onder meer dioxine voorkomt".
Het Centrum voor Milieukunde
stelt dat het met de helft terugdrin
gen van de lozingen niet voldoende
is om de nagestreefde kwaliteit van
het oppervlaktewater te halen. Dit
kan pas worden bereikt als dat tot
90 procent wordt opgetrokken. Een
dergelijke reductie is alleen haal
baar als de productie wordt vermin
derd.
verleend zoals dat veel genoemde
kopje koffie".
De woordvoerder van CN ver
wacht dat zoals nu al in de omge
ving van de Bijlmermeer het geval
is, in de toekomst ook met grote be
drijven in de omgeving van Schip
hol zogeheten grootverbruikers
contracten zullen worden afgeslo
ten.
De nieuwe bussen worden ge
bouwd door autobusfabriek Bova
in Valkenswaard. Met het 'spitsma-
terieel' is een investering van 9 mil
joen gulden gemoeid. Chauffeurs
voor de bussen zijn er nog niet. De
komende weken zet Centraal Ne
derland via de media en speciale bu
reaus een intensieve wervingscam
pagne op poten.
daarin volgens de minister niet ge
ïnteresseerd. De inhoud van de cur
sus bevat slechts publieke informa
tie die ook uit boeken en tijdschrif
ten kan worden verkregen. Het gaat
nadrukkelijk niet om een schietop-
leiding, aldus Hirsch Ballin.
De kamervragen werden in janu
ari gesteld naar aanleiding van een
advertentie van de LOI, waarin de
cursus wapenleer speciaal onder de
aandacht werd gebracht. In de tekst
van die advertentie werd volgens de
kamerleden onmiskenbaar verband
gelegd tussen veiligheid en wapens.
"Het begrip veiligheid in de adver
tentie heeft geen betrekking op het
zichzelf beveiligen met een vuurwa
pen", aldus de minister, "maar op
het veilig omgaan met een vuurwa
pen".
De minister zegt dat het is toege
staan reclame voor een dergelijke
cursus te maken, maar belooft de
kamerleden met het LOI in overleg
te treden. Niet om toekomstige re
clame te voorkomen, maar om te be
werkstelligen dat de tekst geen
ruimte meer biedt voor verkeerde
suggesties.
NIEUWEGEIN - Hoewel het aantal
vrouwelijke werknemers in de tuin
bouw de afgelopen jaren fors is toe
genomen, blijkt hun positie nog al
tijd heel slecht te zijn. Vrouwen
hebben de laagbetaalde part-time
banen, stromen nauwelijks door
naar vaste banen en hogere, leiding
gevende functies en werken vaak
onder slechte arbeidsomstandighe
den. Dit blijkt uit een verkennend
onderzoek dat de Industrie- en Voe
dingsbond CNV heeft laten verrich
ten naar de positie van vrouwen in
de tuinbouwsector.
In de tuinbouw zijn - als de mee
werkende gezinsleden buiten be
schouwing worden gelaten - bijna
9000 vrouwen actief; vooral in glas-
bloemenbedrijven en in de cham
pignonteelt. Daarmee is het aantal
vrouwelijke werknemers in deze
LEIDEN - Gemeenten die geld
nodig hebben voor de huisves
ting van buitenlandse studen
ten kunnen hiervoor een be
roep doen op een speciale sub
sidieregeling van het ministe
rie van volkshuisvesting. Min
ster J. Ritzen (onderwijs en
wetenschap) verklaarde dit
gisteren na afloop van een
werkbezoek aan onderwijsin
stellingen in Zuid-Holland. De
regeling is nog slechts enkele
weken van kracht. Het is de
bedoeling dat universiteitsbe
sturen de aanvraag indienen
bij de gemeente die deze ver
volgens doorsluist naar het
ministerie.
Het werkbezoek voerde de
minister onder meer naar de
Leidse universiteit en het
AZL. Ritzen (midden) wissel
de van gedachten met bestuur
ders en studenten, de gesprek
ken hadden een informatief
karakter. Voorzitter van het
college van bestuur van de
Leidse univerasiteit Oomen
(links) kijkt geamuseerd toe.
(foto Loek Zuyderduin)
LEIDEN - Het Hoogheemraad
schap van Rijnland probeert bij 12
zuiveringsinstallaties een nieuwe
methode uit om fosfaat uit afvalwa
ter te verwijderen. Als deze metho
de een succes blijkt, kan de hoeveel
heid zuiveringsslib in Rijnland fors
- en vrij goedkoop - worden terugge
bracht. Overigens kan het nog wel
drie jaar duren voordat het Hoog
heemraadschap deze nieuwe zuive
ring op grote schaal kan toepassen.
Fosfaat is onder meer verant
woordelijk voor overmatige algen-
groei, waardoor het leven in sloten
en plassen wordt verstikt. Het
Hoogheemraadschap haalt deze
stof nu op een chemische wijze uit
het water. Deze vorm van zuiveren
levert echter een grote hoeveelheid
slib op, die het schap langzamer
hand niet meer aan de straatstenen
kwijt kan.
Hoogleraar
auteursrecht
LEIDEN - Mr. D.W.F. Verkade is
per 1 juni aan de Leidse universiteit
benoemd als hoogleraar auteurs
recht. Verkade, die in Amsterdam is
gepromoveerd op een onderzoek
naar auteursrecht, is sinds 1973
werkzaam als advocaat. Verder is
hij sinds 1974 verbonden aan de Ka
tholieke Universiteit Nijmegen als
lector Handelsrecht en vanaf 1980
als gewoon hoogleraar Economisch
recht.
sector in tien jaar tijd verdubbeld.
Volgens de bond is dit het gevolg
van een forse toename van de hoe
veelheid eenvoudig, routinematig
werk daar. Voor dit soort werk
zaamheden zijn voornamelijk vrou
wen ingezet.
Om de positie van de vrouwelijke
werknemers te verbeteren, heeft de
Industrie- en Voedingsbond CNV
nu een actieplan opgesteld. Ze wil
ten eerste mëer voorlichting geven
over rechten en arbeidsvoorwaar
den. Vooral ook omdat uit het on
derzoek is gebleken dat veel vrou
welijke parttimers hiervan nauwe
lijks op de hoogte zijn. Verder wil
de bond bereiken dat meer vrou
wen doorstromen naar vaste banen
en hogere functies. Daartoe zet ze
binnenkort een scholingsprogram
ma op, waarbij vrouwen terwijl ze
Dat schrijven de directies van de
Haagsche Tramweg Maatschappij
en de busmaatschappij Westneder
land in het rapport 'Samen beter,
beter samen'. Het rapport mondt uit
in de conclusie dat beide maat
schappijen moeten opgaan in één
grote vervoersmaatschappij. Zowel
voor de passagiers als voor de be
drijven zelf heeft een dergelijke
vorm van samenwerking grote
voordelen, aldus de directies in het
rapport.
In Den Haag en de omgeving dra
gen meerdere vervoersmaatschap
pijen zorg. voor het openbaar ver
voer. Naast de HTM en Westneder
land neemt ook de NZH een stukje
van het vervoer voor haar rekening.
Vandaar dat op termijn ook een deel
van de NZH bij de nieuwe maat
schappij zou kunnen worden inge
lijfd, zo hopen de twee collega-be
drijven.
De versnippering van het open
baar vervoer als gevolg van de aan
wezigheid van meerdere vervoers
maatschappijen zorgt er volgens
het rapport voor dat passagiers
vaak moeten overstappen, te ma
ken hebben met allerlei soorten
abonnementen en bij verschillende
instanties te rade moeten gaan voor
ze weten hoe ze van a naar b kunnen
reizen. De fusie lost, althans dat
denken de directies, deze proble
men in een keer op.
Concurrentie
Het instellen van nieuwe vervoers
lijnen kost nu erg vee! tijd omdat de
verschillende maatschappijen eerst
een concurrentiestrijd moeten af
wikkelen over de vraag wie de nieu
we lijn mag gaan rijden. De fusie
zorgt ervoor dat nieuwe plannen in
een veel korter tijdsbestek kunnen
worden uitgevoerd.
Bovendien verwachten de direc
ties dat de grotere maatschappij
aanzienlijk doelmatiger zal kunnen
werken. Het geld dat hiermee vrij
komt, moet naar hun mening wor
den besteed aan uitbreiding van het
bestaande openbaar vervoersnet,
zowel in aantal lijnen als in frequen
tie.
Den Haag is in 1987 aangewezen
als centrumgemeente wat betekent
dat het gemeentebestuur van Den
Haag de financiële en bestuurlijke
bevoegdheden voor het openbaar
vervoer in deze agglomeratie voert.
Met de vorming van een grotere
maatschappij krijgt Den Haag ook
de vergunningverlening en de
De nieuwe methode, waarbij fos
faat door bacteriën uit het water
wordt gehaald en op korrels wordt
afgezet, levert aanmerkelijk minder
afval op. Het probleem is alleen dat
de werkwijze nog nooit op grote
schaal is toegepast. Om haar uit te
testen, heeft het Hoogheemraad
schap een speciale proefinstallatie
gebouwd, die de komende driejaar
bij verschillende grote zuiverings
installaties wordt neergezet. Om te
beginnen in Haarlem, en vervol
gens in onder meer Leiden Zuid-
West, Leiden-Noord, Alphen-
Noord, Nieuwveen, Nieuwe Wete
ring en Bodegraven.
Met deze proefinstallatie kunnen
de omstandigheden bij de zuive
ringsinstallaties - die afzonderlijk
sterk kunnen verschillen - worden
nagebootst. De proef kost ongeveer
600.000 gulden. De biologische fos
faatzuivering moet ertoe bijdragen
dat in 1995 ten minste 75 procent
van deze stof uit het afvalwater is
verwijderd.
DATA-UITWISSELING - De pro
vincies Zuid-Holland en Limburg
gaan een proef doen met een nieuw
systeem van informatieuitwisseling
tussen de provincie en de gemeen
ten. Het DUPLO-onderzoek (Data
Uitwisselings Project Lokale Over
heden) is een kleinschalig onder
zoek naar de mogelijkheden om
langs elektronische weg de finan
ciële gegevens tussen de verschil
lende overheden uit te wisselen.
In Zuid-Holland doen twee ge
meenten, Capelle aan den IJssel en
Voorburg, aan het experiment mee.
praktijkervaring opdoen, intensief
worden begeleid. De CNV-bond
hoopt dat het succes van deze scho
ling uiteindelijk meer vrouwen er
toe zal bewegen de stap te zetten
naar een vaste baan.
De CNV laat ook onderzoek doen
naar een betere kinderopvang en
betaald ouderschapsverlof en wil
via het Lanbouwschap cursussen
opzetten waarmee ondernemers
wordt geleerd een beter personeels
beleid te voeren. Enkele van deze
maatregelen hoopt de bond vast te
leggen in de cao voor 1991. Omdat
maar weinig vrouwen zijn aangeslo
ten bij een van de vakorganisaties,
begint de CNV een intensieve le
denwerfcampagne in de tuinbouw.
Ten slotte wil ze ook meer vrouwen
opnemen in de kaders en de bestu
ren van de bond.
dienstregeling van de gemeenten
Den Haag, Leidschendam, Voor
burg en Rijswijk in handen.
De bestuurlijke structuur wordt
gevormd door de stuurgroep agglo-
meratievervoer (STAV). Naast ge
noemde gemeenten is het volgens
de directies wenselijk en haalbaar
dat ook de gemeenten Leiden,
Voorschoten, Wassenaar, Delft en
de Westland-gemeenten in deze
stuurgroep zitting nemen.
Selectie patiënten
door beddentekort
HILVERSUM/LEIDEN - Door
een nijpend tekort aan bedden op
de intensive care- afdelingen van
ziekenhuizen komt het voor dat die
de ambulancediensten vragen geen
verkeersslachtoffers af te leveren
die intensieve zorg nodig hebben.
Zo vatte R. Vandevelde, hoofdbe
stuurder van de Koninklijke Neder
landse Maatschappij tot bevorde
ring van de Geneeskunst (KNMG),
gisteren voor de Veronica-televisie
het grote tekort aan bedden op die
afdelingen samen. Een tekort waar
mee de ziekenhuizen in Leiden en
omgeving niet te kampen hebben,
zo meldden zij vanmorgen. Af en
toe, zei een woordvoerder van het
Diaconessenhuis, moet er wel eens
een ingreep worden uitgesteld.
Vandevelde is medesamensteller
van een nota van de KNMG over de
selectie van patiënten met name op
de intensive care. De nota van de
commissie medische ethiek van de
KNMG verschijnt nog deze maand.
In de nota staat dat alleen medi
sche criteria bij de selectie mogen
worden gehanteerd. "Leeftijd is
geen criterium", aldus Vandevelde.
Volgens Vandevelde worden in
alle ziekenhuizen bijna dagelijks
operaties uitgesteld omdat er geen
adequate opvangmogelijkheden
zijn voor patiënten die beademing
nodig hebben na een ingreep.
8 februari 1990
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Zestien adellijke jongedames
zijn verleden Dinsdag-nacht
heimelijk ontvloden uit eene der
voornaamste kostscholen te Ve
netië, en wel over de lagune
daar zij geen gondel hadden,
moeten zij door het water ge
waad zijn. De betrekkingen der
jonge schoonen zijn troosteloos,
vooral daar men er nog niet in
geslaagd schijnt te zijn om de op
avonturen beluste jonkvrouwen
weder machtig te worden.
- Kinderroof. - Verleden Zater
dag is te Ruell, bij Parijs, een
knaapje van acht jaar door een
troep kunstenmakers geroofd,
die hem echter later bij Versail
les weder vrijlieten, daar hij
niet ophield te schreien. Bij zijne
ouders teruggebracht, verhaal
de hij, dat bij Carches nog twee
kleine jongens en een meisje, dat
aan den weg speelden, waren
meegenomen. Men heeft de ben
de nog niet kunnen opsporen.
- De „Goudsche Zwemclub" zal
dit jaar weder een nationalen
zwemwedstrijd uitschrijven en
daar eene lange baan aan toe
voegen.
Vijftig jaar geleden:
- De Leidsche gemeenteraad
heeft zijn goedkeuring gehecht
aan de invoering van uniforme
emmers bij den vuilnis ophaal
dienst. Voor den aankoop van
23.000 genummerde vuilnisem
mers en voor de ombouw der rol-
trommel-auto's is een bedrag
vanf. 48.000 beschikbaar.
Het is thans zeven jaren geleden,
dat de gemeentelijke reinigings
dienst te Leiden voor het inza
melen van huisvuil de nu ons al
len bekende roltrommel-auto's
in bedrijf stelde. Leiden was
toen in ons land de eerste ge
meente, waar dit type auto voor
den geheelen ophaaldienst werd
doorgevoerd. Óp het belangrijke
punt van de vuilnisemmer was
Leiden tot op heden achtergeble-
LEIDEN - De ontwikkeling van
een nieuwe generatie geneesmid
delen schiet zijn doel voorbij
wanneer er geen betere methode
van toediening van deze stoffen
in het lichaam wordt ontwikkeld.
Deze nieuwe geneesmiddelen,
produkten van de biotechnolo
gie, kenmerken zich doordat zij in
tegenstelling tot de gebruikelijke
medicijnen niet synthetisch zijn
maar bestaan uit stoffen die van
nature in het lichaam voorkomen.'
Zowel de (bio)farmaceutische in
dustrie als de gezondheidweten
schappers hebben er hoge ver
wachtingen van.
Tot voor kort werden aan deze
nieuwe geneesmiddelen uitslui
tend goede eigenschappen toege
dicht. Inmiddels zijn er ook nade
len gebleken, verkondigde de
Leidse hoogleraar in de farmaco
logie prof. D. Breimer vanmid
dag. Verscheidene van deze ge
neesmiddelen blijken een giftige
bijwerking te hebben terwijl zij
ook op grote schaal in het lichaam
worden afgebroken nog voordat
zij hun heilzame werking hebben
uitgeoefend. Breimer sprak in de
Pieterskerk op de viering van het
415-jarig bestaan van de Leidse
universiteit.
Breimer twijfelt niet aan de vei
lige en goede werking van deze
geneesmiddelen maar zoekt de
oorzaak van hun gebrekkig func
tioneren in de wijze waarop zij
aan het lichaam worden toege
diend. "Misschien geven we niet
de juiste hoeveelheid, wellicht
niet op het juiste tijdstip of op de
goede plaats", aldus Breimer. De
huidige wijze van toediening,
vaak via de injectienaald, noemde
hij primitief. "Het succes van de
ze nieuwe geneesmiddelen is af
hankelijk van een nieuwe metho
de van toediening waarbij de wer
king in het lichaam kan worden
geprogrammeerd en gestuurd",
aldus de farmacoloog.
Met deze nieuwe generatie ge
neesmiddelen wordt gedoeld op
stoffen als hormonen, enzymen
en interferonen en interleukines:
peptide en eiwitachtige genees
middelen die door de moderne
biotechnologie op steeds grotere
schaal en in zuivere vorm kunnen
worden geproduceerd. De stoffen
e niet de juiste hoeveelheid, wellicht niet op het juiste tijdstip of op de goe-
worden echter vrij snel in het
maagdarmkanaal door enzymen
afgebroken en blijken nauwelijks
in staat de natuurlijke barrières in
het lichaam te passeren. Ook in
het bloed en de lever worden deze
stoffen veelal snel in onschadelij
ke stoffen omgezet zodat slechts
weinig de uiteindelijke bestem
ming in het lichaam bereikt.
Omdat ieder mens anders rea
geert op geneesmiddelen zou ie
dere patiënt een voor hem aange
paste hoeveelheid toegediend
moeten krijgen. Ideaal zou zijn
wanneer de stof computerge
stuurd kan worden ingebracht op
momenten dat het lichaam deze
stof ook werkelijk nodig heeft.
Dat vereist dat in het lichaam
continu wordt gemeten wat de
behoefte is. Deze techniek wordt
nu wel toegepast bij voorbeeld bij
de insulinepomp bij suikerziekte
maar is voor veel geneesmiddelen
nog te ingewikkeld.
Het gevolg van de huidige toe
diening is ook dat het geneesmid
del vaak in grote hoeveelheden
op de verkeerde plaatsen in het li
chaam terechtkomt. Van een as
pirientje moet bij wijze van spre
ken haast een overdosis worden
ingenomen om de hoofdpijn
kwijt te raken. Op dezelfde wijze
heeft bij voorbeeld de bij kanker
veelgebruikte chemotherapie
veel ongewenste bijwerkingen in
gezonde delen van het lichaam.
De wetenschappers trachten
dit probleem op te lossen door het
transport van het geneesmiddel
te laten verzorgen door lichaams
deeltjes die uitsluitend door de
zieke cellen worden herkend en
opgenomen. In de wetenschappe
lijke literatuur worden vaak deel
tjes als Liposomen en Nanoparti-
keltjes als kunstmatige transpor
teurs aangewezen maar Breimer
twijfelt aan hun werking: "Het
nadeel is dat het lichaam ze als
onnatuurlijk herkent en ze on
schadelijk maakt".
Het onderzoek aan de Leidse
universiteit is gericht op deeltjes
die van nature in het lichaam een
transportfunctie vervullen zoals
hoge en lage dichtheids-
lipoproteines (HDL en LDL). Dat
onderzoek heeft al resultaten op
geleverd voor selektieve sturing
naar bepaalde soorten cellen in de
lever, het beenmerg en sommige
tumoren.
