Bloemververij in opspraak
'Rechter moet accepteren dat
hij er nogal eens naast zit'
DE TIJD,
VAN TOEN
Meeste bedrijven lozen afvalwater niet volgens de regels
TWEE KONINGINNEN TEGELIJKERTIJD OP BEZOEK IN LEIDEN
PAGINA 8
REGIO
MAANDAG 5 FEBRUARI 1990
LEIDEN - De betrouwbaarheid
van het oordeel van zogeheten in-
cest-deskundigen is niet groter dan
die van de uitspraak van een rech
ter. Incest-deskundigen zijn vaak
geneigd al een uitspraak te doen
over het al dan niet schuldig zijn
van de vader. De rechter mag hier
echter niet op afgaan en moet ac
cepteren dat alleen hij en niemand
anders een uitspraak moet doen.
Bovendien moet de rechterlijke
macht accepteren dat er een niet ge
ringe kans bestaat dat de uitspraak
uiteindelijk niet juist blijkt te zijn.
door
Monica Wesseling
Die opmerkelijke uitspraak deed
W.A. Wagenaar, professor functie
leer en theoretische psychologie,
zaterdagmiddag in een college, ge
geven ter gelegenheid van de vie
ring van dies natalis (geboortedag)
van de Leidse universiteit. Wage
naar ging uitgebreid in op de moge
lijkheden om bij verdenking van in
cest een sluitend bewijs te leveren.
Dat is, zo blijkt uit de lezing van de
professor, niet mogelijk. "De poes
pas van de geleerde woordenschat
doet de rechter denken dat de des
kundigen wel een juiste conclusie
kunnen trekken, maar dat blijkt al
lerminst waar te zijn".
Het probleem in de bewijsvoe
ring zit volgens Wagenaar helemaal
niet in het feit dat het kinderen zijn
die als getuigen moeten optreden.
Uit Amerikaans onderzoek blijkt
dat kinderen, mits ze maar rustig
hun eigen verhaal kunnen vertel
len, een goed verslag van het ge
beurde kunnen geven. Het onder
zoek hield in dat kinderen die een
prik van de schoolarts hadden ge
kregen, moesten vertellen wat er
was gebeurd. Een injectie is voor
velen een traumatische ervaring
zoals ook incest dat is en daarom
kan volgens Wagenaar dit onder
zoek goed als vergelijkingsmateri
aal dienen.
Prof. Wagenaar in dies-college over betrouwbaarheid incest-verklaringen
volkomen betrouwbcia
de incest-ervaring,
meent prof.
Alleen de allereerste keer dat
Wagenaar.
Uit het onderzoek bleek, dat de vertellen wat er is gebeurd zonder te dra er echter vragen werden ge-
kinderen bij de zogeheten'free-call' worden onderbroken) de zaken heel steld, en zeker als dit suggestieve
(het in eigen bewoordingen mogen goed op een rijtje hadden staan. Zo- vragen waren, raakten de kinderen
in de war en bleef er van de be
trouwbaarheid van hun verklarin
gen weinig over.
De betrouwbaarheid van het ver
haal wordt volgens Wagenaar door
nog een opmerkelijk gegeven beïn
vloed. Eveneens uit Amerikaans
onderzoek is komen vast te staan
dat kinderen en volwassenen het
geen ze het laatst gehoord hebben
als waarheid onthouden. Een kind
dat woorden in de mond gelegd
heeft gekregen, volgens Wagenaar
geenszins denkbeeldig, zal die ver
klaring later vol overtuiging als de
enige ware naar voren brengen.
Al met al is volgens Wagenaar al
leen de allereerste keer dat een kind
vertelt over de incest-ervaring, vol
komen betrouwbaar. Vragen van
bezorgde ouders en latere verhoren
bij de politie zorgen ervoor dat de
herinnering van het kind steeds
minder waar wordt. Het onthoudt
immers dingen die hem door; de on
dervragers zijn aangedragen.
Wagenaar: "Na vele gesprekken
en verhoren wordt uiteindelijk de
deskundige psycholoog of peda
goog erbij gehaald. Deze krijgt dan
te maken met een verneveld ver
haal. Teruggrijpen op de processen-
verbaal heeft ook weinig zin want
daarin staat in ambtelijke taal wat er
zich heeft afgespeeld".
De professor pleit ervoor in elk
geval een uitgebreider proces-ver
baal op te stellen. "De eerste verkla
ring zou in kindertaal moeten wor
den genoteerd. Bovendien dienen
er gegevens te zijn over de houding
van het kind tijdens dat eerste ver
hoor". De uitgebreidere verslagleg
ging van de verhoren van het kind
zijn volgens Wagenaar noodzakelijk
om het waardheidsgehalte van dat
verhaal te kunnen toesten. "Als een
kind zich meer details herinnert die
eigenlijk niet ter zake doen, veel in
formatie verstrekt over gevoelens
zoals kleur, warmte en dergelijke en
het toont de emotie die hoort bij een
dergelijke ervaring, is de kans dat
het verhaal waar is groter. Een kind
dat glimlachend vertelt hoe haar va
der haar misbruikte, lijkt niet erg
geloofwaardig te zijn".
"Ook het gebruik van een voca-
bulair, dat past bij de leeftijd van
het kind, is belangrijk. Een kind dat
in dure medische termen vertelt dat
ze een incest-slachtoffer is, vertelt
op zijn minst niet helemaal de waar
heid. Die dure woorden zijn immers
in de mond gelegd".
Alleen
Ook al kan de deskundige teruggrij
pen op een goed proces-verbaal en
weet hij of zij het kind zodanig te be
naderen dat het vertelde verhaal
vermoedelijk het juiste is, dan nog
moet deze deskundige zich volgens
Wagenaar verre houden van het vel
len van een oordeel. "Rechters zijn
geneigd op dat oordeel van die des
kundigen af te gaan, juist omdat dit
een zo complexe zaak is. Dat is on
juist. Zolang er geen betere metho
den voor onderzoek zijn ontwik
keld zal ook de deskundige in enke
le tientallen van de 100 gevallen, tot
een onjuiste conclusie komen. De
rechter dient hiervan doordrongen
te zijn en zelf de verantwoordelijk
heid te nemen voor de uitspraak. De
rechter zal, daarvan ben ik over
tuigd, in lang niet alle gevallen tot
de juiste conclusie komen. Pas als
er betere onderzoeksmethoden zijn,
zal hierin verbetering komen".
Zuid-Holland wil
meer kamperen
bij boer in 1990
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
provincie Zuid-Holland maakt zich
sterk om de nieuwe kampeerwet -
die het kamperen bij boeren ver
ruimt - nog dit jaar van kracht te la
ten worden. Gedeputeerde P. van
Heemst (recreatie) zal daarop aan
dringen bij de Tweede Kamer. Het
rijk wil de nieuwe wet pas in 1991 la
ten ingaan.
Van Heemst zei dit zaterdag bij de
opening van de vakantiebeurs in
Avifauna, georganiseerd door de
Stichting Vrije Recreatie. In de
nieuwe kampeerwet wordt het de
boer toegestaan in plaats van vijf,
tien plaatsen voor kampeerders in
te richten. De gedeputeerde wil de
nieuwe wet vervroegd zien inge
voerd, omdat het kamperen bij de
boer sterk groeit: 25-30 procent.
Desgevraagd vertelde hij dat het
rijk ervoor moet waken dat er niet
een te grote druk op de boeren
komt.
De provincie steunt het kampe
ren bij de boer, omdat zij zelf ook al
lerlei voorzieningen voor recrean
ten (wandel- en fietspaden en kano
routes) aanlegt. Daarom staat zij po
sitief tegen betaalbare overnachtin
gen dichtbij huis. Bovendien, aldus
Van Heemst, kan Zuid-Holland nog
wel wat extra voorzieningen gebrui
ken.
Landelijk gezien zijn er 1200 boe
ren bij de Stichting Vrije recreatie
aangesloten. Zij tekenden in 1988
voof 450.000 overnachtingen. Vorig
jaar steeg dit aantal tot 600.000. De
gedeputeerde zegt dat de boerderij
geen échte camping mag worden.
Eenvoud en rust moeteh voorop
staan.
5 februari 1990
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Nog altijd worden de ongeluk
kige Hindoesche weduwen van-
hun haartooi beroofd en geheel
glad geschoren. Thans schijnen
de haarscheerders te Bombay
aan deze ten hemel schreidende
daad paal en perk te willen stel
len. Een 400-tal barbiers hield
Maandag aldaar eene bijeen
komst en nam de wederzijdsche
verplichting op zich voortaan de
weduwen ongemoeid te laten.
Reeds lang rustte er een vloek op
hun bedrijf; vroeger tevreden en
gelukkig, zijn zij thans arm en
veracht, wijl zij de zonde begin
gen onschuldige weduwen van
haar schoonste sieraad te be-
rooven. Voortaan hopen zij we
der op geluk!
- Eene der oudste postzegel-ver
zamelingen is dezer dagen te Pa
rijs verkocht voor 50,000 fran
ken.
Vijftig jaar geleden:
Aan generaal I.H. Reynders,
opperbevelhebber van land- en
zeemacht, is op een daartoe door
hem gedaan verzoek, door H.M.
de Koningin eervol ontslag ver
leend. Tot zijn opvolger is be
noemd de gepensioneerde luit.-
generaal H.G. Winkelman, se
dert het intreden van den mobi
lisatietoestand commandant
van den luchtverdedigingskring
Utrecht-Soesterberg, terwijl
laatstgenoemde tegelijkertijd
bevorderd is tot generaal Naar
wij vernemen heeft in hoofdzaak
verschil van inzicht met de Re
geering ten aanzien van vraag
stukken van technisch-militai-
ren aard tot de ontslagaanvrage
van generaal Reynders geleid.
De heer S. Schellingerhout,
wonende aan den Kanaalweg te
Leiden, heeft Zaterdag met be
hulp van zijn zoon een vischotter
gevangen die over het ijs van de
Vliet liep. Het dier was 1.10 Me
ter lang en woog 14 pond.
LEIDEN - Veel bloemenver-
verijen in de Leidse regio lo
zen hun vaak sterk veront
reinigd afvalwater recht
streeks in het riool of het op
pervlaktewater. Dit is geble
ken uit een onderzoek van
het Hoogheemraadschap
van Rijnland onder 30 van
dit soort bedrijven.
Gemeente bindt
strijd aan met
inbrekersgilde
LEIDEN/LISSE - Het bestrijden
van kleine criminaliteit in de vorm
van inbraken is niet langer alleen
een zaak van de politie. Ook de ge
meentebesturen, met Haarlem, Lei
den en Houten in de voorhoede, ne
men deze taak op zich. "Haarlem
stelt als eerste gemeente in Neder
land in het kader van de inbraakpre
ventie eisen aan de bouw. Alle
nieuwbouwwoningen moeten wor
den voorzien van inbraakwerend
hang- en sluitwerk, zelfs al drijft dit
de prijs van de woningen met enke
le honderden guldens op.
Op de afdeling bouw- en woning
toezicht van de gemeente Leiden
wordt een 'inbraak-aanpassing' van
de bouwverordening voorbereid en
ook Houten heeft een wijziging in
voorbereiding. De gemeente Lisse
verplicht de bouwers van sociale
woningen de huizen tegen inbraak
te beveiligen. De gemeente heeft
grond in eigendom en aan de uitgif
te hiervan wordt de eis van inbraak-
veilig-bouwen gesteld.
Haarlem schrijft in het kader van
bouwkundige inbraakpreventie
voor dat alle toegangsdeuren in
flats en woningen een stevig slot
hebben, beweegbare ramen in-
braakveilig moeten zijn, in huis of
flat een knop komt waarmee een
waarschuwingssignaal kan worden
gegeven en in de hal van een flatge
bouw een goede spreekinstallatie
aangebracht is.
Op dit moment wordt elke vijf mi
nuten ergens een inbraak gepleegd.
De daders hebben daarvoor nauwe
lijks zwaar gereedschap nodig.
Meestal zit er niet meer dan een
kastdeurslot in keuken- of tuin
deur. Ook in de model-bouwveror
dening van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten worden nau
welijks eisen gesteld aan. inbraak
preventie. "We stellen alleen als eis
dat de deuren op slot moeten kun
nen", zegt J. Vreugdenhil van de af
deling volkshuisvesting e» bouwza
ken van de VNG.
Afwachten
De kans is groot dat de bouwveror
dening van de gemeenten volgend
jaar alweer verandert. Dan gaat na
melijk het lang verwachte bouwbe
sluit van het ministerie van VROM
in werking, waarna alle gemeente
lijke verordeningen komen te ver
vallen. In het Rijksbouwbesluit
wordt nog nauwelijks gerept over
inbraakpreventie. De enige bepa
ling die tot nu toe gesteld wordt, is
dat de gemeenschappelijke toe
gangsdeur van flats een goed slot
moet hebben.
Voor verzekeraars zijn plannen
voor een betere beveiliging van wo
ningen vooralsnog geen reden om
de premie te verlagen.
Rijnland wil nu samen met de be
trokken gemeenten en de regionale
inspecties voor milieuhygiëne alle
bloemenververijen binnen een jaar
opsporen en de lozingen laten sta
ken.
Droogbloemen, maar ook verse
snijbloemen, worden steeds vaker
geverfd. Kwekers kunnen namelijk
al lang niet meer op een natuurlijke
manier voldoen aan de snel wisse
lende modes. Aangetrokken door
de grote omzetten - jaarlijks worden
naar schatting vele tientallen mil
joenen bloemen geverfd - heeft een
groot aantal kleine ondernemers
zich pp deze markt gestort. En vol
gens het Hoogheemraadschap ne
men die het niet altijd even nauw
met de milieu-voorschriften.
Uit een onderzoek onder 30 bloe-
menververs bleken 16 bedrijven
hun afvalwater rechtstreeks op het
riool te lozen. Twee loosden dit op
het oppervlaktewater en één direct
in de bodem. Slechts vier bedrijven
boden hun afvalwater aan een riool
waterzuivering aan of aan een er
kende verwerker.
Volgens woordvoerder C. Meijer
van Rijnland bevat het afvalwater
vaak sterk verontreinigende stoffen
als aceton - een oplosmiddel - en
zware metalen. Het Hoogheemraad
schap wil nu op korte termijn alle
bloemenververijen in zijn gebied
opsporen. Meijer verwacht, dat dat
geen eenvoudige zaak zal zijn. "Het
is een wat ongeregelde bedrijfstak.
Veel bloemenververs zijn actief in
garages, schuurtjes of kelderboxen.
Zonder vergunningen en zonder
dat ze ergens geregistreerd staan".
Alle bedrijven die op het riool, op
het oppervlaktewater of in de bo
dem lozen, worden gédwongen als
nog voorzieningen te treffen. Doen
ze dat niet, dan worden ze gesloten.
Rijnland betrekt hierbij de gemeen
ten, omdat die in eerste instantie
toezicht moeten houden op lozin
gen op het riool. Overigens wil Rijn
land ook de arbeidsinspectie in
schakelen. "Want de aceton, die in
de verven zit, kan heel schadelijk
zijn voor de gezondheid wanneer ze
niet op een verantwoorde manier
wordt afgezogen".
Het hoogheemraadschap schat
dat ongeveer 30 procent van alle
bloemenververijen in zijn gebied is
gevestigd, voornamelijk in en rond
Rijnsburg en Aalsmeer. De bloe
menveiling in Aalsmeer heeft intus
sen de bloemenververijen die daar
zijn gevestigd, samengebracht ir
één bedrijfshal. Daardoor is een be
tere controle mogelijk. De bloemen
veiling heeft bovendien een inge
nieursbureau opdracht gegeven een
modelproces te bedenken voor het
verven van bloemen.
Verantwoord
Directeur Kees Star van het Rijns-
burgse Star Dried Flowers bv - één
van de ondernemingen die door
Rijnland is gecontroleerd - ver
klaart dat alles bij zijn bedrijf op een
verantwoorde manier gebeurt. "We
brengen het afvalwater naar de zui
vering in Katwijk, waar het wordt
gereinigd. Wel moeten we het afval
met aceton naar een verwerkings
bedrijf brengen, en dat doen we dan
ook". Star erkent dat het verven van
bloemen de laatste jaren hand over
hand toeneemt. "Maar of er veel
beunhazen bezig zijn in garages en
schuren, en dergelijke, kan ik niet
zeggen. Het lijkt me een beetje over
trokken".
Marlinde Driessen in de showroom i
er steeds meer bloemen geverfd.
Onlangs trof ik in het Leidse ge
meentearchief de corresponden
tie aan van mevrouw Le Poole de
Vriese aan haar zoon Samuel Ja
cob Le Poole. Deze briefwisseling
beslaat de periode 1881-1923,
maar de meeste brieven dateren
uit de periode oktober 1891 tot
maart 1893, wanneer Samuel in
Krefeld verblijft voor een oplei
ding bij de 'Webeschule'. Hij be
kwaamt zich hier voor de hem
wachtende taak als firmant bij de
firma J A Le Poole in wollen
stoffen en vlaggedoek, gevestigd
aan de Garenmarkt.
Het echtpaar Le Poole de
Vriese heeft in 1891 vier kinderen,
Samuel, Johanna, Frangoise en
Louise. De brieven bevatten huis-
tuin-en-keukenverhalen uit Lei
den, beuzelarijen over personeel,
het weer, kinderziekten, visites
en wat al niet meer. Aardig zijn
enkele passages uit haar brief van
19 februari 1892, waarin zij
schrijft over het bezoek van de
koninginnen aan Leiden.
Niet in de smaak
Het bezoek van H.M. Koningin
Wilhelmina en H.M. de Koningin-
Regentes aan de Sleutelstad was
bepaald op donderdag 18 februari
1892. Een erewacht van de schut
terij zou aan het station der Hol-
landsche IJzeren Spoorwegmaat
schappij aanwezig zijn, onder
commando van kapitein W.C.
Zuurdeeg. Het muziekcorps zou
het volkslied spelen en op het
perron zouden ter begroeting
aanwezig zijn de burgemeester en
wethouders en gemeenteraadsle
den met hun dames.
Met de koninklijke salon wagen
zouden de vorstelijke bezoek
sters met hun gevolg tussen half
twee en twee uur arriveren. Dan
zouden zij plaats nemen in hofrij-
tuigen, die vooraf uit Den Haag
zouden worden gezonden. Door
de stad zouden de vorstinnen
worden begeleid door een ere
wacht, bestaande uit leden van de
studentencarousselvereniging.
Het programma viel niet geheel
in de smaak bij koningin Emma,
zij bedankte voor de erewacht aan
het station, stelde wel prijs op de
ontvangst door burgemeester en
wethouders, maar vond het vol
doende als slechts de burgemees
ter in een rijtuig huh voorafging.
Er zou een bezoek worden ge
bracht aan het Academiegebouw
met de beroemde Senaatskamer,
het Museum voor Natuurlijke
Historie en het Stedelijk Museum
van Oudheden en Schilderijen in
de Lakenhal.
Sneeuw
Zo brak de 18de februari aan. 's
Morgens vroeg was er sneeuw,
sneeuw en nog eens sneeuw- Om
10 uur kwamen de hofrijtuigen
via de Haagweg de gemeente bin
nen. Veel vlaggen zag men nog
niet, omdat men in de onzeker
heid verkeerde of het vorstelijke
bezoek wel zou doorgaan. Lang
zamerhand nam de vlaggentooi
toe. Zelfs de tramwagens waren
voorzien van driekleurige en
oranje vlaggetjes. Het sneeuwen
begon te minderen, de lucht werd
blauwer en het beroemde Oranje
zonnetje kreeg de overhand.
In de wachtkamer eerste klas
se, door de Haagse firma Pander
van nieuwe meubels en draperie
ën voorzien en tot ontvangstsalon
ingericht, feestelijk met bloemen
versierd door de Leidse bloemist
Meijer, waren voor de koninklijke
ontvangst aanwezig: burgemees
ter De Laat de Kanter, gemeente
secretaris Kist en de wethouders
De Sturler en Juta. Wethouder
Groen vertegenwoordigde de
burgemeester van Oegstgeest,
Ter Wee, omdat het Leidse station
op Oegstgeests grondgebied lag.
Over een brede loper, die op het
perron lag uitgespreid, bereikten
de koninginnen de wachtkamer,
waar hun boeketten werden aan
geboden door de in het wit gekle
de dochtertjes van De Sturler en
Juta.
Vervolgens zette d^ stoet zich
in beweging. Het rijtuig van de
burgemeester opende de rij, ge
volgd door het koninklijke rij
tuig, getrokken door vier paar
den, en vervolgens nog vier hof-
rijtuigen, alle met twee paarden
bespannen. Gelukkig was het
weer zo opgeknapt, dat de rijtui
gen geopend waren.
Wilhelminavogel
Via de Stationsweg, Steenstraat,
Blauwpoortsbrug, Haarlemmer
straat, Herengracht, Nieuwe Rijn,
Rijnstraatbrug, Rijnstraat, Hoge-
woerd, Breestraat, Noordeinds-
brug en Rapenburg ging het naar
de Academie, waar de vorstelijke
stoet door de pedellen in ambts
kostuum werd opgewacht. Hier
werd de Senaatskamer bezocht
en na een kwartier trok de stoet
verder over de Kloksteegbrug,
Rapenburg, Steenschuur en
Breestraat naar de Papengracht.
Het gezin Le Poole was eerst
naar het stadhuis getrokken om
daar de optocht gade te slaan,
maar vond het uitzicht niet pret
tig, men 'stond daar zo hoog'. Bij
een familielid aan de Papen
gracht zagen ze het beter. Bij het
museum stonden de directeur en
alle conservatoren opgesteld. Het
dochtertje van de directeur, An
nie Jentink, mocht bloemen aan
bieden aan koningin Wilhelmina
en zoals mevrouw Le Poole
schrijft: 'het koninginnetje heeft
Annie Jentink een hand gegeven
om te bedanken voor de bouquet
en aan mijnheer Jentink op de
stoep om hem te bedanken'. In het
museum wandelde het vorstelijk
gezelschap tot aan de vogelafde
ling, waar de directeur vergun
ning vroeg om een onlangs uit In-
dië ontvangen vogeltje naar Wil
helmina te mogen noemen.
Na dit bezoek, dat een half uur
duurde, ging het verder via Hout
straat, Rapenburg, Noordeinde,
Witte Singel, Zoeterwoudse Sin
gel, Utrechtsebrug, Plantage, Ho-
gewoerd, Kraaierstraatbrug,
Nieuwe Rijn, Korenbeursbrug,
Vismarkt (waar de Le Pooles de
stoet langs 'het' Fontein zagen rij
den, nu helaas in gesloten rijtui-
exemplaren van de catalogus. He
laas moest het bezoek beperkt
worden tot een kwartier. De schil-
LEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
gen), Bloemmarkt, Aalmarkt,
Boommarkt, Borstelbrug, Paar-
densteeg, Turfmarkt naar de La
kenhal. Ook hier werden weer
fraaie bloemstukken aangeboden
en in prachtbanden gebonden
derijen in de Kunstzaal, die in
1890 tot stand gekomen was door
een gulle schenking van de heer
Hartevelt, werden bewonderd en
verder trokken de relieken van
het beleg en ontzet de aandacht.
Onze briefschrijfster meldt: 'Men
zegt dat de Koninginnen gehuild
hebben bij het groote schilderij
van de hongerige menschen'.
Omdat het al flink wat later was
geworden, werd besloten de rij
toer naar het station, die via Oude
Singel, Pauwbrug, Oude Vest,
Koesteeg, Haarlemmerstraat, Ha
ven, Zijlpoort, Herensingel, Ma-
resingel, Rijnsburgersingel en de
Stationsweg zou gaan, te bekor
ten. Om 16.02 uur zette de konink
lijke trein zich in beweging, ter
wijl de vorstinnen de op het per
ron verzamelde menigte nog
maals toewuifden.
INGRID MOERMAN
