Slovenië
verlaat CP
Joegoslavië
ANC dankt prestige aan Mandela en Afrikaners
Vrijlating Mandela
kent nog obstakels
Aoun en Geagea vechten door
Islamieten: Rushdie kan uit schuilplaats
Massale betoging voor perestrojka in Moskou
MAANDAG 5 FEBRUARI 1990
BUITENLAND
PAGINA 5
Uiteenvallen federatie naderbij
LJUBLJANA/PRISTINA (AP/Rtr) - De Sloveense com
munistische partij heeft zich gisteren afgescheiden van de
Liga van Communisten van Joegoslavië, de federale com
munistische partij. De Sloveense communisten zijn van
plan zich om te vormen tot een sociaal-democratische partij
en heten nu Liga van communisten van Slovenië-Partij
voor Democratische Vernieuwing.
LONDEN Leiders van de islami
tische gemeenschap in Groot-Brit-
tannië hebben schrijver Salman
Rushdie gisteren gevraagd zijn
schuilplaats te verlaten. De moslim
leiders deden hun beroep op Rush
die nadat deze in een essay een po
ging tot verzoening had gedaan. Het
essay werd gepubliceerd door het
zondagsblad Independent on Sun
day
door
Cees van Zweeden
woont, werd bijna een jaar geleden
door wijlen ayatollah Khomeini ter
dood veroordeeld wegens de "gods
lasteringen" in zijn boek De Dui
velsverzen. Nadat een aantal Britse
moslims zich volgaarne bereid had
getoond het doodvonnis te voltrek
ken, dook Rushdie onder. Sinds
dien houdt hij zich schuil op ver
schillende adressen. Rushdie
schrijft onder meer dat hij zijn boek
niet als godslasterlijk ziet: "Zoals ie
mand in Duivelsverzen zegt: Als er
geen geloof is, dan is er ook geen
godslastering".
In een interview met de Indepen
dent zegt Rushdie: "De dingen die
het moeilijkst te verteren zijn, zijn
dingen als niet op straat te kunnen
wandelen, niet kunnen rondneuzen
in een boekenwinkel, niet naar een
film kunnen gaan - dat soort triviale
dingen die je hormaal vindt totdatje
ze niet meer hebt".
Rusdie, die altijd bekend stond
als een fervent aanhanger van La
bour, heeft zich het afgelopen jaar
geërgerd aan de "hypocrisie" van
sommige socialistische politici.
Over premier Thatcher, die hij altijd
als "Mrs. Torture" (marteldame) be
titelde, zegt hij nu: "Het is heel een
voudig: als mensen proberen je le
ven te beschermen, voel je meer ge
negenheid jegens hen. Ik denk nu
positiever over de Conservatieven
om deze triviale reden: ze hebben
mijn leven gered"
Bij zijn kritiek op Labour maakte
Rushdie een uitzondering voor de
voormalige socialistische leider Mi
chael Foot. Omgekeerd omschreef
Foot, zelf een begenadigd schrijver.
Rushdie's essay gisteren als "het
briljantste politieke stuk dat ik in
mijn hele leven heb gelezen".
Wereldwijd zijn meer dan een
miljoen exemplaren van 'De Dui
velsverzen' verkocht. Rushdie pro
beert zijn uitgever Viking Penguin
ertoe te bewegen nu een paperback
van zijn boek op de markt te bren
gen. De uitgevers, die de volledige
winst op het boek (zes miljoen gul
den) zagen opgaan aan veiligheids
maatregelen, voelen hier voorals
nog weinig voor.
De moslim-leiders die zich van
morgen gematigd over Rushdie's
essay uitlieten, waarschuwden dat
de uitgave van een paperback-ver
sie olie zou gooien op het nog altijd
smeulende islamitische vuur. Uit
een opiniepeiling van de Indepen
dent onder collega-schrijvers bleek
dat een overgrote meerderheid voor
de uitgave van een paperback was.
"Dit is het einde van de Liga van
Communisten van Joegoslavië,
waarbinnen de Sloveense commu
nisten de status hadden van een on
dergeschikte minderheid", aldus
partijvoorzitter Ciril Ribicic tijdens
een bijzondere partijconferentie in
Ljubljana, de hoofdstad van Slove
nië. Hij zei dat zijn partij niet uit is
op afscheiding van Joegoslavië,
maar streeft naar een federatie
waarin de rol van de centrale over
heid tot een minimum is beperkt.
Dat voorstel lanceerden de Slo
veense communisten ook al op het
partijcongres van de Liga ruim twee
weken geleden, maar ze stonden
daarbij vrijwel alleen.
Partijbestuurder en woordvoer
der Petar Bekes zei dat zijn partij
niet langer deel wil uitmaken van
een dogmatische, conservatieve or
ganisatie als de Liga. De Sloveense
partij wil zich inzetten voor samen
werking met andere politieke
krachten die van Joegoslavië een
democratie willen maken, aldus Be
kes. Ribicic noemde met name de
communisten in de buurstaat Kroa
tië, waar net als in Slovenië in april
vrije verkiezingen worden gehou
den.
Binnen de Joegoslavische com
munistische partij zetten de Slove-
nen zich al driejaar lang in voor eco
nomische hervormingen en politiek
pluralisme in Joegoslavië. Hun
voornaamste tegenstanders hierbij
waren steeds de Servische commu
nisten, die zich verzetten tegen het
opgeven van de leidende rol van de
communistische partij in Joegosla-
Het besluit van de Sloveense
communisten om een eigen koers te
gaan varen heeft de afbrokkeling
van de federale staat Joegoslavië
verder vergroot. Admiraal Stane
Brovet, de Joegoslavische vice-mi
nister van defensie, heeft onlangs
gewaarschuwd dat het leger een uit
eenvallen van Joegoslavië niet zal
accepteren.
Joze Pucnik, de leider van de ver
enigde Sloveense oppositie en haar
kandidaat voor het Sloveense presi
dentschap, zei dat de communisten
met hun besluit om uit de federale
partij te stappen, hun kansen bij de
verkiezingen van april aanzienlijk
hebben vergroot. De Sloveense
communisten riepen op hun beurt
de oppositie op om deel te nemen
aan een ronde-tafeloverleg over de
mocratische hervormingen.
Kosovo
Vijf óppositiegroepen van etnische
Albanezen in Kosovo hebben zater
dag een beroep gedaan op de fede
rale autoriteiten om een dialoog met
hen te beginnen. Hoewel er zater
dag enkele kleine demonstraties
wgrden gemeld, waren er volgens
een regeringsverklaring "zichtbare
tekenen van kalmering". De centra
le overheid heeft de afgelopen da
gen een grote politiemacht, tanks
en vliegtuigen naar de provincie
overgebracht. Het persbureau Tan-
jug maakte bekend dat de etnische
troebelen van de afgelopen elf da
gen 25 doden en 120 gewonden heb
ben veroorzaakt.
KAAPSTAD - De problemen rond
de vrijlating van ANC-leider Nelson
Mandela zijn nog steeds niet opge
lost. Dit heeft zijn vrouw Winnie
Mandela gisteren meegedeeld. Ze
bezocht haar man gisteren in zijn
bungalow op het terrein van de Vic
tor Verster-gevangenis in Paarl in
de Kaapprovicie.
door
Peter van Nuijsenburg
De problemen behelzen volgens
de advocaat van Mandela de "op
heffing van de noodtoestand en de
Azerbajdzjan
De Armeense onderhandelaars heb
ben de besprekingen met een Azer-
baidzjaanse delegatie in Letland
over vrede opgeschort na een mel
ding dat het Azerbajdzjaanse Volks
front Armeense inwoners van twee
dorpjes in Azerbaidzjan had gelast
hun huizen te verlaten. De Arme
niërs willen pas weer praten als de
Azeri's garanties geven dat dit soort
dingen niet meer gebeurt. Ook
schortten de Armeniërs een zater
dag bereikt akkoord over de uitwis
seling van gijzelaars op.
Menselijke fout
Het négeren van een rood sein door
een machinist is volgens een eerste
onderzoek de oorzaak van het trein
ongeluk in de Westduitse plaats
Rüsselsheim, waarbij vrijdagavond
zestien mensen om het leven kwa
men en 86 anderen deels zware ver
wondingen opliepen.
Storm
De storm die zaterdag over Frank
rijk en de Bondsrepubliek trok
heeft aan zeker 29 mensen het leven
gekost. In beide landen richtte de
storm ook enorme materiële schade
aan. Het noodweer was het hevigst
in Parijs en omgeving. In de vier de
partementen om de hoofdstad vie
len dertien doden. In de Bondsre
publiek kwamen zaterdag door de
storm zes mensen om het leven, van
wie vijf door vallende bomen wer
den getroffen. In België en Luxem
burg richtte de storm grote materië
le schade aan en raakten 23 mensen
gewond.
Walesa
Lech Walesa heeft gisteren gezegd
dat hij zich op het komend congres
van Solidariteit "hoogstwaarschijn
lijk" niet opnieuw verkiesbaar zal
stellen voor het voorzitterschap.
Waarnemers menen dat hij te zijner
tijd een gooi wil doen naar het Pool
se presidentschap.
definitie van politieke gevangene".
De Zuidafrikaanse president Frede-
rik De Klerk heeft in zijn toespraak
vrijdag bij de opening van het parle
mentaire jaar verklaard dat de op
heffing van de noodtoestand nog
niet verantwoord is. Maar zodra de
situatie in het land dat toelaat, zal de
regering een eind maken aan de
ruim drie jaar oude noodtoestand,
aldus De Klerk in zijn als historisch
beschreven rede. Daarin kondigde
hij de onvoorwaardelijke vrijlating
van Mandela en de legalisering van
het ANC aan.
Het probleem rond de politieke
gevangenen spitst zich toe op het
feit dat Mandela ook mensen die sa
botagedaden hebben gepleegd
daartoe wil rekenen. De Klerk daar
entegen wil deze groep uitsluiten
amnestie.
De advocaat van Mandela, Dullah
Omar, zei gisteren dat Mandela bij
zijn vrijlating een scherpe verkla
ring zal afleggen als niet aan deze
voorwaarden wordt voldaan. Omar
noemde het "meer dan waarschijn
lijk" dat Mandela sinds vrijdag
overleg over deze eisen heeft ge
pleegd met vertegenwoordigers van
de regering. Hij zei ook dat Mandela
werkt aan een reactie^op de speech
van De Klerk en deze binnenkort
naar buiten hoopt te brengen.
Intussen heeft het ANC in zijn ot-
ficiële reactie laten weten dat de be
weging het gewapend verzet niet
eenzijdig zal staken, maar dat over
een wapenstilstand tussen Pretoria
en het ANC onderhandeld moet
worden. Hoewel er lof was voor de
rede van De Klerk, "een grote stap
in de goede richting", ziet het ANC
daarin geen aanleiding om de sanc
ties tegen Zuid-Afrika te verminde-
President De Klerk heeft gisteren
in een interview voor de Zuidafri
kaanse televisie krachtig stelling
genomen tegen deze verklaring. Hij
zei dat nu het ANC gelegaliseerd is
en als elke andere politieke organi
satie deel kan nemen aan het pu
blieke debat, elke grond ontbreekt
om sancties te bepleiten en de ge
wapende strijd voort te zetten.
In het interview probeerde De
Klerk vooral de door zijn beleids
voornemens verontruste blanken
gerust te stellen. De extreem-recht
se Konservatieve Partij (KP) heeft
een massale campagne tegen de re
gering in het vQoruitzicht gesteld,
terwijl de fascistische Afrikaner
Weerstand Beweging (AWB)-aan
kondigde met alle macht de "orde
zal herstellen". De Klerk beloofde
de kijkers dat geweld niet wordt ge
duld, maar zei ook dat orde en gezag
en onderhandelingen met het ANC
elkaar niet uitsluiten. De Klerk
heeft overigens een uitnodiging van
de Britse premier Thatcher aan
vaard om in de loop van dit jaar naar
Groot-Brittannië te komen.
MOSKOU - Een unieke gebeurte
nis in Moskou: een oppositionele
demonstratie langs de muren van
het Kremlin. Volgéns de politie be
toogden gisteren ruim 200.000 men
sen voor radicale politieke hervor
mingen. Het was de grootste niet-of-
ficiële demonstratie die Moskou
ooit zag.
door
Hans G^leijnse
De betogers trokken dwars door
de stad naar het Plein van de Revo
lutie, vlakbij het Kremlin. Daar na
men zij eerst een minuut stilte in
acht voor "de slachtoffers van de
perestrojka", de honderden mensen
die de afgelopen tijd bij etnische on
lusten in het zuiden van de Sovjetu
nie zijn omgekomen.
De demonstranten werden toege
sproken door radicale hervormers
als Boris Jeltsin en Joeri Afanasjov,
beiden afgevaardigden van het
Volkscongres. Afanasjov riep de re
gering op om, in navolging van an
dere Oosteuropese landen, ronde
tafel-gesprekken te beginnen met
de oppositie, in dit geval de Sociaal
democratische Associatie, een
groep die 12 grote politieke groepe
ringen in Moskou vertegenwoor
digt.
Op spandoeken werd het vertrek
van Igor Ligatsjov, lid van het polit
bureau en een van de leidende con
servatieven, geëist. Sommige span
doeken plaatsten Ligatsjov op één
lijn met de KGB en het fascisme.
Andere voor Sovjet-verhoudingen
provocerende.leuzen waren: "Vrij
heid, vandaag of nooit", "Weg met
de leidende rol van de partij" en "al
72 jaar op weg naar nergens".
De demonstratie was eerder deze
week al aangekondigd via Radio
Moskou, een van de signalen dat er
in de partijtop steun voor was. Het
tv-nieuws bracht gisteravond een
uitgebreide reportage. De betoging
was georganiseerd door het demo
cratisch platform, een twee maan
den geleden opgerichte groepering
binnen de partij, die radicale ver-
nieuweingen voorstaat. Ook andere
hervormingsgezinde organisaties.
De politie, die massaal op de been
was en werd bijgestaan door specia
le eenheden van het ministerie van
binnenlandse zaken, greep niet in.
Sommige straten in het centrum
werden afgezet en metrostations
langs de route gesloten.
BAYRUT (AP/AFP/Rtr/DPA/UPI)
In en rond Bayrut duurt de strijd
tussen het christelijke leger van ge
neraal Michel Aoun en de falangis-
tische militie Libanese Strijdkrach
ten (FL) van Samir Geagea onver
minderd voort. Het afgelopen
weekeinde werd vijf maal een be
stand overeengekomen, dat evenzo-
vele keren na korte tijd werd ver
broken. Bij de nu al zes dagen du
rende strijd zijn al zeker 210 doden
en 935 gewonden gevallen.
Belangrijkste doel van de be
schietingen gisteren was het hoofd
kwartier van Samir Geagea in het
district Karantina. De aanval van
Aouns leger werd echter afgeslagen
door de goed getrainde FL, die
weliswaar slechts 6000 leden heeft,
maar kan terugvallen op 30.000 re
servisten.
Volgens zegslieden zijn inmid
dels 1000 leden van Aouns leger
overgelopen. Zeker 600 van hen
zouden zich hebben aangesloten bij
de FL en de overigen zouden zich
onder het commando hebben ge
steld van generaal Emile Lahoud in
West-Bayrut, de bevelhebber van
het regeringsleger van president
Elias Hrawi.
De christelijke radiozender Stem
van Libanon riep de strijdende par
tijen op rekening te houden met de
mensen in de schuilkelders, omdat
velen er zonder water en voedsel zit
ten. Het Internationale Rode Kruis
vroeg om een twee uur durend be
stand om zo medicamenten vanuit
het islamitische West-Bayrut naar
ziekenhuizen in de oostelijke chris-
tenwijken te kunnen overbrengen.
De FL zei aan de oproep gehoor te
willen geven, maar generaal Aoun
reageerde niet.
Zestien Libanese parlementsle
den, die zijn uitgeweken naar
Frankrijk, hebben gisteren een
klemmend beroep gedaan op Aoun
en Geagea om een einde te maken
aan de christelijke broederstrijd. Zij
deden ook een beroep op president
Hrawi om "het bloedbad een halt
toe te roepen". Hrawi vroeg gisteren
de internationale gemeenschap om
hulp bij een wapenstilstand. Hij
vroeg de internationale hulporgani
saties snel hulp te leveren aan de be
volking die "onder dramatische
omstandigheden leeft". De zieken
huizen in Bayrut hebben tekort aan
bloed, medicijnen en drinkwater.
De elektriciteit is uitgevallen in zo
wel Oost- als West-Bayrut. En aan
gezien er ook gebrek aan levens
middelen ontstaat is de situatie
voor de bevolking nijpend aan het
worden.
Calderon nieuwe
president van
Costa Rica
MEXICO-STAD (GPD) - De presi
dentsverkiezingen in Costa Rica
zijn afgelopen nacht uitgemond in
een groot volksfeest. Duizenden
mensen trokken de straten op om
luidruchtig de overwinning te vie
ren van de oppositie. De conserva
tief gezinde Rafael Angel Calderon,
een 41-jarige advocaat die twee keer
eerder kandidaat stond, zal in april
president Oscar Arias opvolgen.
Calderon, kandidaat voor de soci-
aalchristelijke unie (PUSC), ver
gaarde zo'n 54 procent van de bijna
1,6 miljoen uitgebrachte stemmen.
Carlos Manuel Castillo, van de soci
aaldemocratische PLN-partij van
Oscar Arias staat op 46 procent. De
overige vijf kandidaten voor het
presidentschap komen met z'n al
len op nog niet één procent.
Van Calderon hoeft geen actieve
rol worden verwacht bij de pogin
gen om vrede in Midden-Amerika te
stichten. De gekozen president
staat bekend als een fel criticus van
de Sandinisten in Nicaragua. De
vertrekkende Oscar Arias kreeg in
1987 de Nobelprijs voor zijn initia
tieven om vrede in Midden-Ameri
ka te brengen. Maar binnenshuis
ging het hem minder goed af. Onder
Arias is het economisch bergaf
waarts blijven gaan en dat heeft zijn
partij, de PLN, volgens de meeste
waarnemers de overwinning ge
kost.
Calderon heeft beloofd dat hij de
snel voortschrijdende armoede in
het land zal bestrijden. Volgens offi
ciële studies leeft inmiddels meer
dan eenderde van de bevolking on
der miserabele omstandigeheden.
Calderon hoopt alle begrotingste
korten op te vullen met ingrijpende
bezuinigingen en het privatiseren
van de meeste overheidsbedrijven.
Roemeense leider
Brucan afgetreden
BUKAREST (Rtr) - Silviu Brucan,
lid van het Roemeense Front van
Nationale Redding, heeft gisteren
zijn ontslag ingediend. Brucan zei
tot aftreden te hebben besloten we
gens de "apathie in het land" en om
dat de "politieke arena wordt over-
heersd door persoonlijke ambitie,
carrièremakerij en politiek amateu-
Het Front heeft zaterdag een ge
daantewisseling ondergaan om de
kern te kunnen vormen van een
nieuwe Raad van Nationale Een
heid, en zich daarmee van een blij
vende leidende rol in de Roemeense
regering te verzekeren. Het Front
had aanvankelijk aangekondigd
zich zaterdag te zullen opheffen,
maar voorlopig vice-premier Cazi-
mir Ionescu zei dat er slechts sprake
was van een "herschikking". Ont
binding van het Front zou een
machtsvacuüm scheppen, en moet
dus in gewijzigde vorm aanblijven
om de stabiliteit in Roemenië te ver
zekeren, aldus Ionescu.
KAAPSTAD - Op 21 maart 1960
wordt de apartheidsstaat gecon
fronteerd met de eerste grote crisis
in haar bestaan. In Sharpeville
loopt een protestactie tegen de be
ruchte pasjeswetten uit op een
bloedbad. Een nerveuze politieman
opent het vuur op een groep beto
gers en in de veronderstelling dat
hij op bevel handelt volgen zijn col
lega's zijn voorbeeld. Er vallen 69
doden en de wereld beseft met een
schok wat apartheid betekent.
door
Peter van Nuijsenburg
De demonstratie was georgani
seerd door het Pan Africanist Con
gress (PAC), een radicale afsplitsing
van het ANC. Het PAC is militanter
dan de moederbeweging en dreigt
haar te overvleugelen. Het ANC
doet vooral mee om verder verlies
aan gezag te voorkomen. Het zal
niet de laatste keer zijn dat het ANC
door de gebeurtenissen wordt over
vallen. Voor Pretoria is dat in april
1960 geen reden om onderscheid te
maken in de behandeling van beide
organisaties: ANC en PAC worden
verboden verklaard.
Sharpeville is een waterscheiding
in de geschiedenis van Zuid-Afrika.
ANC-leiders als Mandela, Sisulu en
Oliver Tambo concluderen dat een
vreedzame oplossing van de crisis'
in Zuid-Afrika onmogelijk is. De ge
wapende vleugel van het ANC, Um-
kontho we Sjszwe (de speer van de
natie) wordt opgericht. Het PAC
heeft zijn eigen eigen guerrillaleger,
Poqo en in december 1961 ontplof
fen de eerste bommen.
Het besluit ondergronds te gaan
is de laatste stap in het radicalise
ringsproces van het ANC. De bewe
ging is in 1912 opgericht en streeft
naar de verheffing van de zwarte be
volking. De leiding bestaat uit intel
lectuelen, die de emancipatie in de
eerste plaats orderlijk willen laten
verlopen. Het is een benadering die
weinig effect heeft en het ongeduld
van de jongere generatie opwekt. In
1943 wordt de Jeugdbrigade opge
richt en Nelson Mandela, Walter Si
sulu en Oliver Tambo behoren tot
de leiders van het eerste uur.
De Jeugdbrigade wil van het
ANC een massabeweging maken.
Geweldloze confrontie en mobilisa
tie van de zwarte massa's moeten de
sinds 1948 regerende Afrikaner Na
tionale Partij op de knieën dwin
gen. In 1952 wordt de eerste grote
campagne van burgerlijke onge
hoorzaamheid gehouden. De cam
pagne is een redelijk, maar geen on
verdeeld succes. Maar de regering
reageert op de manier die haar han
delsmerk zal worden: bot en mee
dogenloos.
Mijlpaal
In 1955 wordt een mijlpaal in de ge
schiedenis van het ANC bereikt. In
Kliptown, een inmiddels gesloopt
woonoord bij Johannesburg, wordt
het beginselprogramma van de be
weging, het Vrijheidsmanifest op
gesteld. Het is een gematigd pro
gramma, te gematigd naar de zin
van radicale zwarte nationalisten.
In 1958 komt het tot een breuk tus
sen de gematigde en radicale fac
ties. Een jaar later volgt de oprich
ting van het PAC. Het PAC is als or
ganisatie geen partij voor het ANC,
maar haar compromisloze nationa
lisme zal een bron van inspiratie
blijven voor jongere, beter opgelei
de zwarten.
De jaren zestig zijn magere jaren
voor de zwarte oppositie. Het apart
heidsbewind lijkt onaantastbaar,
.zwarte leiders verdwijnen in de ge-
vangenis en de zwarte bevolking
zinkt weg in apathie.
Soweto
Tot in 1976 de tweede explosie
plaats vindt. De schooljeugd van
Soweto, de zwarte miljoenenstad
bij Johannesburg, komt in opstand
tegen onderwijs in het Afrikaans, de
taal van de onderdrukker. Het ANC
is door de Soweto-opstand verrast.
De scholieren laten zich leiden door
de ideeën van Steve Biko, de leider
van de Zwarte Bewustzijnsbewe
ging. Biko op zijn beurt borduurt
voort op het gedachtengoed van het
PAC. De Soweto-opstand wordt
met grof geweld neergeslagen en
Biko vindt een gruwelijke dood na
een helse rit in een politiewagen.
Het verhaal wordt eentonig, maar
ook bij het uitbreken van de tweede
grote opstand in 1985 speelde het
geen ANC leidende rol. Die revolte
was in eerste aanleg een spontane
uitbarsting van haat en anarchie,
met lokale grieven vaak als oorzaak.
Het ANC probeert orde te scheppen
in de chaos. Maar in dit inferno,
waar de terreur van zwart tegen
zwart, jong tegen oud een ongekend
dieptepunt bereikt, kan alleen het
leger orde op zaken stellen. Dat ge
beurt met de inmiddels spreek
woordelijke bruutheid.
De geschiedenis van het ANC is,
om het mild uit te drukken, geen
aaneenschakeling van successen.
Daarover mag niemand zich verba
zen, want de apartheidsstaat was
eenvoudig oppermachtig. Zijn pres
tige dankt het ANC vooral aan zijn
moreel superieure positie, aan de le-
gendevorm rond Nelson Mandela
en, niet in de laatste plaats, aan de
stompzinnigheidheid van het regi-
Aanhangers van het ANC vieren in Londen de legalisering van de
zwarte verzetsbeweging. Velen droegen afbeeldingen bij zich van
Nelson Mandela, de legendarische leider van het ANC. - <roto ap>
