Wordt Leiden 'Theo van Doesburg-stad'? Filmfestival: meer bezoekers dan in '89 Ballet als topsport Plan voor expositie in Lakenhal en centrum 'Bezuinigingen bij AUB te snel' Placido Domingo naar Nederland Hedy d'Ancona: Mesdag beter af met Van Gogh Beginnersleed Manuscripten Achterberg naar veiling Noodlot en jaloezie bij Imperium MAANDAG 5 FEBRUARI 1990 KUNST PAGINA 19 ROTTERDAM (GPD) - Meer be zoek en een grotere recette dan vo rig jaar, plus een koffer vol plannen en goede voornemens voor komend jaar; daarmee kwam gisteren een eind aan het negentiende Film Fes tival Rotterdam. Het juiste aantal bezoekers staat nog niet vast, maar de organisatie telde 175.000 bezoe ken tegenover 160.00 vorig jaar. De brutorecette steeg met 7,5 percent naar 425.000 gulden. Die stijging werd vooral veroorzaakt door de toegenomen verkoop van dagkaar ten (zestig procent) en losse kaarten (zestien procent). Voor de festival-organisatie en - bestuur genoeg redenen om tevre den te zijn. Nu al wordt er gewerkt aan de twintigste editie van de Rot terdamse filmmanifestatie. Het fes tival, de vertoningsplaats van bij zondere. doorgaans onafhankelijk tot stand gekomen films, het cen trum voor de kunstfilm, de docu mentaire en low- en no-budgetpro- dukties, zal er volgend jaar in elk ge val weer een beetje anders uit zien. Qua uiterlijk: de KLM-tent, de Avioscope die bedoeld was als ont moetingsplaats voor festivalbezoè- kers en die het knooppunt had moe ten worden voor discussies, pers conferenties, talkshows en particu liere beschouwingen, zal in de hui dige vorm niet terugkeren. De orga nisatie gaat in overleg met de ge meente Rotterdam op zoek naar an dere mogelijkheden. Wat betreft de inhoud: er zullen in de toekomst wellicht meer films te zien zijn van regisseurs die zich een eigen plaats veroverd hebben bin nen de mainstream van de cinema. Directeur Marco Muller werkt al aan een retrospectief rond de Ame rikaanse cineast Nicholas Ray. Om dat Ray ook enkele grote produk- ties op zeventig millimeter maakte, sluit Müller niet uit dat die specifie ke films volgend jaar in het daar voor goed geoutilleerde Imax Thea ter vertoond zullen worden. Wat betreft de sfeer: Marco Mül ler overweegt van het festival, meer dan nu al het geval is, een publieks manifestatie maken. Dat veroor zaakt een zekere spanning met een tweede belangrijke functie van de filmtiendaagse als trefpunt voor ie dereen die (in welke mate dan ook) professioneel te maken heeft met de kleinschalige, onafhankelijke en vernieuwende cinema. Müller wil voor de komende jaren een aantal gast-curatoren aantrek ken, die deel-programma's moeten samenstellen met het werk van bui ten hun eigen land niet bekende, min of meer commerciële filmma kers. Dat betekent dat pakweg de Japanse, Australische, Brazi liaanse en (vooral) Amerikaanse te genhangers van bij voorbeeld Or- low Seunke en Eelke de Jong tij dens het festival aan bod komen. Een interessant plan, dat nadere be studering en extra geld verdient. Zorgenkindje Een zorgenkindje van het festival is de CinemArt, de door Hubert Bals opgerichtte (kunst)filmmarkt die maar niet van de grond wil komen. Belangrijke buyers (grote distribu teurs, producenten en vertegen woordigers van tv-maatschappijen) laten Rotterdam links liggen, zij stropen liever de vertrouwde mark ten af. De CinemArt, zo liet het festi- valbestuur gisteren weten, mag niet gaan lijken op bijvoorbeeld de Mar- che van Cannes. Van dergelijke filmhandelscentra zijn er al genoeg in de wereld en ze passen boven dien in geen enkel opzicht in de sfeer van het Rotterdamse filmfesti val. Als oplossing ziet het bestuur het persoonlijk uitnodigen van de be langrijkste kopers, compleet met gratis tickets en hotelovernachtin gen. maar dat kost veel geld. Het festival staat voor een in principe simpele keuze: of de markt opdoe ken of op zoek gaan naar extra geld. Dat laatste is het voornemen van bestuursvoorzitter Felix Rotten berg. Er is al overleg geweest met burgemeester Peper. Minister d'An- cona (WVC) bezocht gisteren de laatste festivaldag en Rottenberg hoopt dat de bestuurders samen voor de komende jaren met drie ton Gebrek aan geld, dreigend failis- sement zelfs, was tot aan het jongste festival altijd aan de orde van de dag. Sandra den Hamer, de nieuwe festivalproducente. houdt de finan ciën kennelijk stevig in de hand. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar ge zien tegen de financiële achter grond van het Rotterdamse festival is het een prestatie die bijzondere vermelding verdient. Intussen mag het Film Festival Rotterdam zich gelukkig prijzen met de komst van Marco Müller. Op basis van het nu afgesloten festival en zijn toekomstplannen kan zeker worden gesteld, dat hij uitstekend in staat is het festival verder te ont wikkelen. Dat het afgelopen festival geen duidelijk, sterk persoonlijk ge tinte signatuur had, is verklaarbaar. Müller richtte zich bescheiden naar de Bals-traditie en liet vooral véél films zien; bijna 240, een absuluut record. LEIDEN Het Leidse Stedelijk Museum De Lakenhal en een stich ting in oprichting zijn bezig met het ontwikkelen van plannen voor een tentoonstelling over de kunstenaar Theo van Doesburg (1883-1931). Die expositie zal plaats moeten hebben in september of oktober 1991 in De Lakenhal en op diverse andere plekken in Leiden. Een en ander verkeert nog in het beginstadium, "als alles goed gaat", zegt Do- i met juli 1921 heeft gewoond en Oud en Jan Wils. Met behulp 1 derslaan, de Morschweg, Kort Gal- Ars Aemula Naturae zal worden i gewater en de Haarlemmerstraat. In de expositie zal getracht wc den een veelomvattend beeld te g gegaan op de Leidsche kunstclub de Sphinx, waarmee Van Doesburg contacten heeft onderhou- het leven en werk van Van den. De gedichten die in de Laken- Doesburg, die vooral bekend werd hal worden tentoongesteld zullen als oprichter en theoreticus van het op verschillende plaatsen tijdschrift De Stijl, maar daarnaast Leidse binnenstad worden gev werkzaam was als architect, dich- liseerd. De organisatie -- Wintgens, conservatrice van De ter, schrijver, typograaf en ontwer- Lakenhal, "zal Leiden volgend jaar per. In de Lakenhal zulen schilderij- stenaars die 'n drie maanden lang Van Does plan opdrachten te verstrekken aan kun- hun werk een duide- het Kort Galgewater i AMSTERDAM (GPD) - De ge meente Amsterdam moet zich niet achter het rapport van organisatie bureau Berenschot verschuilen om verregaande bezuinigingen bij het meerderheid van de raad het gen die Amsterdams ÏÏTt^ATO dóo^ ™"?e™°rSte1^ gr0,te1 te i worden genoemd i Dit zegt de verantwoor delijke over het AUB drs. O. van Munster. Het college van B en W wil naar aanleiding van het Berenschot-rap port voor 1 mei van dit jaar 462.500 kostenbesparende - en inkomsten- stad verhogende maatregelen, zijn gro tendeels schattingen en geven al- verreweg de grootste partij in de leen een richting aan. Wij hadden raad, noemt het echter een 'schoon- graag gezien dat de gemeente meer heidsfout' dat er onder tijdsdruk rekening had gehouden met het feit burgstad zijn. We willen niet alleen een expositie inrichten in het muse um maar ook allerlei dingen doen op locaties waar Van Doesburg hier heeft gewoond. Bekeken moet wor den of dat mogelijk is. We zijn van i Leiden, april plan om niet alleen de gemeente staatsuitgeverij) maar ook particuliere sponsors voor dit project aan te trekken". Aanleiding voor de expositie is, dat het in 1991 zestig jaar geleden zal zijn dat Van Doesburg is gestor ven. Daarnaast is hij in 1991 op de kop af zestig jaar weg uit Leiden, de hij van december 1916 tot dersteunen. Woordvoerder hêrèvaluatie-'rappört CnooP Koopmans van de PvdA, A ",C1 val* unJaa' cnrnkpn gulden op het AUB bezuinigen. In sProKen' een volgende fasè zou bekeken moeten worden of daar nog eens maximaal drie ton bovenop kan. Tijdens de begrotingsbehande ling afgelopen woensdag bleëk een •velijks over het rapport is ge- dat die bedragen voorlopig zijn. Je kunt niet zomaar allerlei activitei- ,r ten wegsnijden zonder gevaar te lo- Van Munster vindt dat de ge- pen dat het hele bouwwerk instort, meerite Amsterdam onzorgvuldig De gemeente wil veel te snel beslis- Drummer Mel Lewis (60) overleden dat met 'zijn' rapport omspringt de verantwoordelijkheid op het bu reau wordt afgeschov r op 21 en 22 februari c De Stervende Zwaan (Fokine); Libelle (Pavlova); Vijf walsen van Brahms in de geest van Isadora Duncan (Ashton); De Maan in de Trapeze (Van Manen); La Notte (Christe). Piano: Regina Albrink. Viool: Franklin Feldman. Gezien in de Leidse Schouwburg op 3 februari. LEIDEN - Bij topvoelballers is het niet anders als bij sterdansers: op hun vijfendertigste komen de VUT-regelingen of omscholings cursussen in zicht. Een zevenen- veertigjarige voetballer als aan voerder van het Nederlands team is immers ondenkbaar. Toch le vert Alexandra Radius een derge lijke prestatie: al sinds 1957 is zij de koningin van de Nederlandse dans. Na haar afscheidstoernee met het programma "De Balleri na. een Tijdsbeeld" kan zij terug kijken op een glansrijke (interna tionale) carrière. Radius was met haar echtgenoot en danspartner Han Ebbelaar betrokken bij de oprichting van het rebelse Neder landse Dans Theater in 1959. Ze danste twee seizoenen bij het American Ballet Theatre om uit eindelijk weer terug te keren naar het begin: Het Nationale Ballet waar ze als lyrisch vertolkster bij uitstek, de hoofdrollen danste in romantische klassiekers als The Sleeping Beauty, De Notekraker en Assepoester. Hoewel het mo derne repertoire haar minder lag, werkte ze veel samen met de drie choreografen van het Nationale Ballet: Hans van Manen, Rudi van Dantzig en Toer van Schayk. En toen het enfant terrible van de balletwereld, Rudolf Nurejev, Ra dius aan het werk zag, moest en zou hij met haar same'ndansen. De meesters wil was wet en hun partnerschap een feit. In haar afscheidsprogramma wordt Radius vergezeld door haar Nationale Ballet collega's Alan Land en Fred Berlips. Zij spelen echter een ondergeschikte rol want de ballerina door de tijden heen staat centraal. De balletten die Ebbelaar en Radius kozen zijn een ode aan vier invloedrijke vrouwen uit de dansgeschiede- nis: Marie Taglioni (1804-1884), Anna Pavlova (1881-1932). Isado ra Duncan (1887-1927) en Marian ne Hilarides (1933). Taglioni was als danseres de inspiratiebron voor het bekende ballet "La Sylp- hide", waaruit Radius nu enkele fragmenten liet zien. Grote na deel daarvan is datje er midden in valt en je je dus niet kunt laten meevoeren door het verhaal. Bo vendien ontbreekt het in de bos- scène aan danstechnische of cho reografische hoogstandjes. Nogal saai al met al. Radius' vertolking van "De Stervende Zwaan", de solo die Michael Fokine in een paar uur voor Anna Pavlova maakte, is daarentegen smullen geblazen voor de liefhebbersvan het romantische werk. Het raffi nement van met name Radius' armbewegingen is onsterfelijk mooi al blijft de uitdrukking op haar gezicht te archetypisch op 'zie mij eens lijden op het toneel' staan. Dat valt je in het Muziek theater door de afstand nooit zo op natuurlijk. De vrouw die als een Griekse wervelwind de spitzen overboord gooide, was Isadora Duncan. Haar handelsmerk was de bevrij ding van de dans uit strakke keurslijf van de regels. Radius rent in "Vijf Walsen van Brahms in de Geest van Isadora Duncan" van Frederis Ashton dan ook op blote voeten, in wijd gewaad en met wapperende haren door de ruimte. Al mist ze iets aan explo sieve opstandigheid, met deze vijf walsen weerspiegelt ze wel de tijdgeest van Duncan en de ge voelsontladingen van de jaren ze ventig. "De Maan in de trapeze" van Hans van Manen uit 1959 was ten tijde van de oprichting van het Nederlands Dans Theater ook ge waagd want modern. Van Manen heeft in de loop der tijd veel ster kere choreografiëen gemaakt, maar opnieuw geeft het de tijd van ontstaan weer. Radius blijkt ook als lieflijk trapezemeisje ge loofwaardig. Hedendaags is "La Notte" van Nils Christe dat hij in 1986 cho reografeerde voor Radius en Eb belaar. Klassiek en modern, ab stract en dramatisch, een somber beeld van een aflopende relatie staat centraal. In ruim anderhalf uur trekt een beknopte geschie denis van de ballerina aan je voor bij. Radius blijkt van alle markten thuis, maar is op haar best in de romantische balletten. Dat al haar technisch kunnen en lyrische'in terpretaties niet optimaal uit de verf kwamen, lag aan de keuze van de choreografieën. Thema en bezetting zijn daar ongetwijfeld debet aan. Zodat de bewondering als na 44 fouettés van de zevenen veertigjarige Radius uitblijft. INGRID VAN FRANKENHUYZEN De bedra- het bezuiniginsvoorstel wordt ge stemd, wil Van Munster graag in een gesprek met het college zijn rapport toelichten. "Dat ben ik te genover het AUB verplicht. Ik had verwacht dat er eerst een zinnige in houdelijke discussie zou worden gevoerd. Dat is helaas niet ge beurd". NEW YORK (Rtr) - Mel Lewis, die werd beschouwd als een van de grootste jazz-drummers, is vrijdag in New York aan kanker overleden. Lewis is 60 jaar geworden. Lewis, wiens naam eigenlijk Meivin Soko- loff was, begon zijn loopbaan als slagwerker op 14-jarige leeftijd in zijn geboorteplaats Buffalo, Hij speelde in de jaren vijftig in het or kest van Stan Kenton en in de jaren zestig met Dizzy Gillespie en Benny Goodman. De afgelopen vier jaar werkte Mel Lewis met het Ameri can Jazz. ontwerptekeningen, grafisch lijke verwantschap vertonen met de werk en gedichten van Van Does- principes van De Stijl. Kunstenaar burg worden tentoongesteld. Daar- die juist geen relaties hebben met naast zal aandacht worden besteed die richting zouden in de gelegen- aan Van Doesburgs samenwerking heid moeten worden gesteld om als architect met collega's als J.J. commentaar te geven. AMSTERDAM (GPD) Na bijna twintig jaar zal de Spaanse ster-tenor Placido Domingo (49) op 4 juni weer optreden in het Amsterdamse Con certgebouw. Domingo, die hier voorheen slechts een maal te horen was, namelijk in de titelrol van Verdi's 'Ernani' tijdens een VARA-matinee wordt momenteel beschouwd als een van de populairste en best be taalde zangers van deze eeuw. Als operatenor zingt hij vrijwel het hele repertoire en hij is in meer plaat opnamen te horen dan enige andere zanger. Daarnaast maakte Domingo, die ook als dirigent optreedt, een groot aantal uitstapjes naar het populaire repertoire (o.a. op een plaat met John Denver). Een optreden in Rotterdam ten bate van de slachtoffers van de aardbeving in Mexico, waarbij Domin go enkele familieleden verloor, moest twee jaar geleden op het laatste mo ment worden afgelast. In de directe omgeving van de tenor wordt de kans echter klein geacht, dat het concert in juni eveneens geen doorgang zal vinden, al maakt men daarbij wel het gebruikelijke voorbehoud. DEN HAAG (ANP) Minister d'Ancona van Cultuur meent dat het Mes dag-museum in Den Haag in de toekomst beter af is als het door de directie van het Van Gogh-museum in Amsterdam wordt beheerd. De erven Mes dag vinden dat volgens de bewindsvrouwe ook. Dat blijkt uit de antwoor den van d'Ancona op vragen uit de Tweede Kamer. Kamerleden vroegen zich af waarom de minister wil afwijken van het bij de Museumnota genomen besluit om het Mesdag in gemeentelijke handen te geven. Er is wel overlegd met de gemeente Den Haag, aldus de minister, maar die kwam niet met voorstellen die voor haar en de erven aanvaard baar waren. "De toenemende isolering van het museum en de collectie zo wel naar het publiek als naar andere (verwante) collecties heeft in mijn overwegingen voor een nieuwe oplossing een belangrijke rol gespeeld". De combinatie met het Van Gogh is volgens de minister ideaal omdat het Mesdag en het Van Gogh collecties hebben die in eikaars verlengde lig gen en in de geëigende kunsthistorische context kunnen worden ge plaatst. „Tegelijkertijd kan daarmee de publieksfunctie van het rijkmuse um Mesdag een nieuwe impuls krijgen, onder andere door enige wisselin gen van beide collecties en (kleine) tentoonstellingen. Ook de documenta tie en het wetenschappelijke onderzoek van de Mesdag-collectie, mede in relatie tot de verwante Van Gogh-collectie, wordt gestimuleerd". Serenade een concert beslaande uit renades gegeven door hel kamermuzi ensemble 'Opus Variabel' met serenades van onder andere Zoltön Kodély. Max Ro ger en Benjamin Britten. Gehoord op 4 fe bruari in de Muzenhof. LEIDERDORP - Er is een clame voor een bepaald merk ta bak die gerookt wordt door mensen die in het leven hun draai hebben gevonden. Opus Variabel is de naam van een en semble van musici voor wie, zo te zien, de conservatoriumjaren nog niet zo lang achter de rug liggen. Ze bestaan uit vijf strij kers en vijf blazers en treden op in wisselende bezetting. Zij zijn nog op zoek naar hun draai in de podiumwereld. Artiesten in wording. Ze musiceren vakkun dig. want ze zijn terdege opge leid. Maar ze schenken de toe hoorder nog geen diepe bevredi ging. Op een of andere manier is er nog teveel afstand en te wei nig direct contact tussen spelers en luisteraars. Het programma dat Opus Va riabel voor de gelegenheid had samengesteld telde vooral com ponisten uit het overgangsge bied van negentiende naar twin tigste eeuw. De gespeelde seren ades lagen op het kruispunt van oude en nieuwe compositiewe gen. Ze varieerden van 'een luchtig stuk' van de Deen Carl Nielsen via 'hier en daar een gek nootje, maar verder rustig aan' bij het blaaskwintet van Julius Röntgen tot het wat moeilijker te bevatten strijktrio van Koda- ly. Heel sympathiek was het. dat elk stuk door een der spelers werd ingeleid met een paar woorden over de componist, diens muziek en over enkele kenmerken van het betreffende werk. Zo waren we bijvoorbeeld voonbereid op de komst van een vurige melodie van de altviool, het strakke ritme van de eerste de gebibberde akkoorden (tre molo's) van de tweede viool in het strijktrio van Kodaly. Met deze serenade opus 12 van Kodaly was iets mis: het werk leed duidelijk onder zijn eerste plaats op het programma. De spelers moesten warm draaien en 'erin komen'. Daardoor werd het stuk lang niet zo intens en vurig gespeeld als wel de bedoe ling moet zijn geweest. Geen trefzekere opening. Het blaas kwintet van Julius Röntgen daarna trof dan ook meteen door grotere klankverschillen en luchtiger karakter evenals de Serenata Invano van Nielsen voor klarinet, hoorn, fagot, cello en contrabas. Men leert op conservatoria wél zich op het podium te pre senteren. Wat nog niet over het voetlicht kwam, was speelple- zier van de muzikanten. Ze ble ven maar serieus kijken. Pas als het werk gedaan was en het ap plaus volgde kwam er een ver rast en ook wel verontschuldi gend lachje af. Veel blijven oefe nen dus! MONICA SCHIKS Gerrit Achterberg. HAARLEM (ANP) - Een collectie handschriften van de dichter Gerrit Achterberg wordt op 9 mei gveild in het Haarlemse veilinghuis Bubb Kuyper. Het betreft een verzame ling van ongeveer driehonderd vel kladhandschriften uit de periode 1946-1957. De waarde van de collec tie wordt geschat tussen de negen tig en honderdtwintigduizend gul den. Door de veiling wordt het voor het Nederlands Letterkundig Muse um moeilijker de collectie, eigen dom van de familie Stakenburg, in handen te krijgen. Het Achterberg- genootschap, dat de verzameling in het museum wil onderbrengen, on dernam al eerder pogingen de ver zameling over te nemen maar heeft de hiervoor benodigde 70.000 gul den nog niet bij elkaar. Volgens het Haarlemse veiling huis hebben behalve het genoot schap ook al twee Amerikaanse bi bliotheken serieuze belangstelling getoond. Scène uit 'Van de brug af ge- door Impe- 'Van de brug af gezien' van Arthur Miller door loneelgroep Imperium. Mei: Paul Schaminée, Ellen de Jong, Inge Dam, René Wernars, Jaap Slagman, Daan van Lent, Gijs Pool en Kees Visser. Regie: Margje Tiemstra. Gezien op 3 februari in hel Micro- Iheater. Aldaar nog regelmalig le zien. LEIDEN Van 'A View from the Bridge' bestaat meer dan één ver sie die Arthur Miller zelf heeft la ten uitgeven. Eén van de belang rijkste wijzigingen betreft hier de rol van advocaat Alfieri. Juist dit personage heeft bij Imperium in de regie van Margje Tiemstra een opvallende invulling gekregen. Zij splitst Alfieri op in drie perso nen die vanuit drie hoeken van het theater commentaar geven op de gebeurtenissen op de speel- vloer. Dat heeft een geraffineerd effect. Allereerst doen deze drie heren in hun commentaar-functie den ken aan het koor in de klassieke tragedie. Ten tweede zet de regis seuse deze heren een enkele keer in om een speltechnisch pro bleem op te lossen. Ze laat ze daarnaast voor wat geluidseffec ten zorgen. Het belangrijkste ef fect ligt echter in hun pure aan wezigheid: het versterkt het idee van de onafwendbare tragische afloop van de gebeurtenissen waar zij (en wij als toeschouwers) op neerkijken. De noodlotsopvatting - al dan niet door bovennatuurlijke krachten of sociale omstandighe den bepaald - lijkt in deze inter pretatie van Imperium dan ook nadrukkelijker aanwezig dan het jaloeziemotief van hoofdpersoon Eddie Carbone. Deze combinatie biedt een slimme oplossing voor een stuk dat knipoogt naar klas sieke onafwendbaarheid van de gebeurtenissen die tevens voor een niet onaanzienlijk deel psy chologisch gemotiveerd zijn. Havenarbeider Eddie Carbone en zijn vrouw Béatrice hebben hun pleegdochter/nichtje Katy opgevoed, voor wie Eddie meer dan alleen vaderlijke gevoelens koestert. Als hij twee neven uit Italië, Marco en Rodolpho, ille gaal onderdak verleent, gaat het op bijna klassiek-tragische wijze mis. Wat hij ook probeert, de lief de tussen Katy en Rodolpho kan hij niet verhinderen. Zijn jaloezie drijft hem tot verraad aan het im migrantenbureau, wat hij uitein delijk met de dood moet beko pen. Helaas laat regisseuse Margje Tiemstra zich een enkele keer meeslepen door haar weldoor dachte regievondst. Als bijvoor beeld Béatrice wil weten, hoe laat het is, laat ze één van de Alfieri's daarop antwoorden. En als Ro dolpho Katy verleidt, geven twee Alfieri's het publiek veelbeteke nende knipogen. Onbegrijpelijke 'foutjes', maar ze vallen gelukkig in het niet bij de uitgekiende en scenering. Verschillende elemen ten uit dit veeleisende stuk vallen op een logische manier op hun plaats. Door alles zo veel mogelijk op de gebeurtenissen binnenska mers te concentreren, ontstaat in het intieme Microtheater een be klemmende sfeer. Het over het al gemeen overtuigende spel van de acteurs sluit daarbij aan, zodat al le aandacht zich kan richten op de befaamde familietragedie van Eddie parbone. In de gehele spelopbouw stevent men regel recht en consequent af op de on vermijdelijke dodelijke afloop. WIJNAND ZEILSTRA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 19