Londen 'doen' in een rolstoel kan
Leeds Castle het 'vrouwenkasteel'
In elk land andere regels voor fietsvervoer
Rolstoel lenen om te winkelen
JANUARI 1990
Het vervoer van een fiets per trein
in Europa verschilt van land tot
land. Elk land kent weer zijn eigen
regels. Hierbij een overzicht van
deze regels die in diverse landen
gelden.
BELGIE: Fiets meenemen kost BF
160, kinderfietsen BF 125, toeslag
van BF 50 voor fiets verzenden.
Fietsverhuur op de stations,
inleveren op ander station
mogelijk.
DENEMARKEN: Fiets meenemen
mogelijk (geen tandems en
aanhangers), maar niet in de spits.
Reserveren raadzaam, kan tot drie
uur vóór vertrek. Uiteenlopende
tarieven. Verzenden kost tot 100 km
DK 20. Fietsverhuur.
WESTDUITSLAND: Fiets kan
mee, maar niet in de spits. In
sommige treinen moet de fiets in de
bagagewagen. Kosten tot 100 km
DM4,20. Verzenden DM 9,50.
Fietsverhuur van april tot
november.
FINLAND: Fiets meenemen en
huren niet mogelijk, fiets
verzenden kost FM 30.
FRANKRIJK: Fiets meenemen kan
altijd en is kosteloos. Geen
beperkingen in spits verkeer. Fiets
kan niet in Parijse metro.
Verzenden kost FF 42. Huren
mogelijk.
ENGELAND: Fiets meenemen niet
in alle soorten treinen gratis, het
kan £3 kosten. Soms is reservering
noodzakelijk. Verzenden kost £7,30.
Huren niet mogelijk.
IERLAND: Fiets meenemen kost
£2 tot 8. Verzenden niet
gebruikelijk en erg duur. Fietshuur
mogelijk.
ITALIË: Fiets meenemen niet
mogelijk. Fiets verzenden kan wel.
Voor 25 kilo bedraagt de prijs over
400 kilometer IL 21.600. Geen
fietverhuur.
LUXEMBURG: Fiets meenemen
alleen in bagagewagen voor LF18,
verzenden LF 22, huren niet
mogelijk.
NOORWEGEN: Fiets kan gratis
mee, maar zelf inladen is er niet bij.
Verzenden kost NK 28. Huren niet
mogelijk. Overigens kan in
Noorwegen de fiets vaak aan
rek achter de bus gehangen
worden.
OOSTENRIJK: Fiets r
buiten de spitsuren kosteloos.
Verzenden kost OS 20.
Fietsverhuur van april tot
november. Ook bussen kunnen
fietsen meenemen.
PORTUGAL: Fiets meenemen kan.
maar dan als bagage die door
stationspersoneel op de trein gezet
wordt. Kosten ca. ESC 300.
Verzenden kan voor iets meer geld.
Ook in Portugal kan de fiets met de
bus mee. Huren niet mogelijk.
ZWEDEN: Fiets kan niet mee in de
trein. Wel in het vliegtuig en in de
bus. Verzenden is wel mogelijk
voor ZK 50, huren niet.
ZWITSERLAND: Fiets kan mee in
de trein voor ZF 3 en in de postbus.
Verzenden kost ZF 7. Fietsverhuur
van april tot december.
SPANJE: Net als in Portugal, maar
dan gratis. Ook verzenden is tot 20
kilo kosteloos. Geen fietsverhuur
Gehandicapt op reis vraagt goede voorbereiding
puntjes - van minuut tot minuut - te 'plannen'. Wie met een ge
handicapte reispartner op stap gaat, komt aan die keuze hele
maal niet toe. Het is dan noodzaak de trip goed voor te bereiden
en van te voren informatie te verzamelen over de mogelijkhe
den voor mensen die b.v. een rolstoel nodig hebben, blind zijn
of slecht horen enz. Zelfs met een reispartner die met het vor
deren der jaren wat minder vlot ter been is geworden, is het
raadzaam het een en ander over de vakantie-omgeving te we
ten.
Tegenwoordig zijn er verscheidene
(commerciële en niet-commerciële)
organisaties die zich bezighouden
met vakanties voor gehandicapten.
Maar voor dat soort vakanties moet
je vaak wel een 'groepsmens' zijn.
Bovendien heb je als gehandicapte
ook niet-gehandicapte vrienden.
Kun je nu als bijvoorbeeld
rolstoelgebuiker alleen of met een
groepje vrienden gewoon een
weekje naar Londen?
Vervoer
William Forrester, die in zijn
rolstoel groepen door Londen gidst:
"Als gehandicapte kun je heel goed
op reis maar planning is
onvermijdelijk. Als je gaat vliegen
moetje de maatschappij tijdig laten
weten welke voorzieningen je nodig
hebt en voor de boot geldt eigenlijk
hetzelfde".
"Vervoer van het vliegveld naar
Londen hoeft voor een
rolstoelgebruiker geen problemen
op te leveren. De rode
dubbeldekker-airbus kan
rolstoelen vervoeren en eenmaal in
de stad kan worden overgestapt op
Carelink. Dit is een minibusservice
voor gehandicapten die ieder uur
het rondje Euston, Kings Cross,
Liverpoolstreet, Waterloo, Victoria,
Paddington, Euston maakt. Op
deze manier kom je vrij
gemakkelijk bij veel hotels maar de
lijn kan ook worden bij winkelen of
andere uitstapjes".
Dat van te voren boeken en
duidelijk laten weten watje nodig
hebt, geldt ook voor de trein
waarmee rolstoelgebruiker en
begeleider tegen een gereduceerd
tarief kunnen reizen. Op de
intercity-lijnen zijn voorzieningen
voor gehandicapten, op lokale is het
wat improviseren. Goede
informatie voorafkan veel ellende
besparen.
"Ook moetje goed bedenken datje,
als je je thuis met je handicap heel
goed alleen kunt redden, dat in het
buitenland toch heel anders ligt"
zegt William. "Met betrekking tot
voorzieningen voor gehandicapten
is er internationaal maar heel
wejnig geregeld".
"Ja, dat is echt een probleem", zegt
ook Farida Falek, die namens de
Assocation des Paralyses de France
naar Londen is gevlogen om
faciliteiten voor gehandicapten in
hotels enz. te bekijken. "Het besef
datje het gehandicapten met heus
niet zoveel extra kosten veel
gemakkelijker kunt maken, begint
wel door te dringen, maar elk land
doet dat op z'n eigen houtje en vindt
zijn methode de beste".
Later, als we klaar staan om op de
Docklands Light Railway te
stappen, krijgt ze gelegenheid die
bewering met bewijzen te staven.
De treinverbinding, die ondermeer
van de Tower Gateway door de
Docklands, het nieuwe 'zakenhart'
van Londen met z'n enorme glazen
kantoortorens en moderne
winkelcentra, naar Island Gardens
(Greenwich) loopt, is nog geen drie
jaar oud. De ontwerpers hebben
duidelijk rekening gehouden met
de booschappen sjouwende,
kinderwagen duwende,
ouderwordende en gehandicapte
medemens. Er is geen
hoogteverschil tussen perron en
trein-instap, er is ruimte voor een
rolstoel of kinderwagen en in de
stations zijn overal liften. "Kijk",
zegt Farida, wijzend op de
witgeschilderde tegels met groeven
die daar ten behoeve van visueel
gehandicapten zijn aangebracht:
"Die rij tegels aan de rand van het
perron is volgens mij
levensgevaarlijk. Bij ons in de
metrostations liggen die een stukje
van de rand van het perron af, je
voelt dan met je stok niet opeens in
het luchtledige".
Boot
Tot het openbaar vervoer in en om
Londen behoort ook de boot. En
met een beetje hulp lukt het de
rolstoelgebruiker wel om aan boord
te komen. (Vertrekpunten voor
rolstoelgebruikers Westminster en
Charing Cross). Het is een leuke
ontspannen manier om
bijvoorbeeld naar de beroemde
Kew Gardens te komen, naar het
South Bank Art Centre of om, na
met Docklands-trein naar
Greenwich te zijn gereden, weer
terug te gaan Londen.
In Greenwich ligt de beroemde
theeclipper de Cutty Sark, die in
1871 de afstand tussen China en
Engeland in de recordtijd van 107
door
Henriëtte van der Hoeven
dagen overbrugde. Ook het
Maritiem Museum (met een rolstoel
is het even puzzelen om de juiste
route te vinden) en de Island
Gardens met een fraai uitzicht
de Thames zijn een bezoekje waard.
Op de terugtocht over de Thames
kan dan een blik geworpen worden
op de oude pakhuizen, die in de
laatste jaren vrijwel allemaal zijn
gerestaureerd en omgebouwd tot
peperdure appartementen.
Een auto huren voor gebruik in de
stad raadt William Forrester af. "Er
zijn wel invalide-parkeerplaatsen
maar veel te weinig. Bovendien,
autorijden in Londen is absoluut
geen pretje". Ook de Ondergondse
kan hij voor rolstoelgebruikers niet
aanbevelen. "Omdat het een oud
systeem is, zijn er te veel
(rol)trappen". Wie geen gebruik kan
maken van het openbaar vervoer is
dus aangewezen op de taxi's die ook
een rolstoel kunnen vervoeren.
(Computer cab (09441)4832519).
Hotels
Het vinden van een hotel met
faciliteiten voor gehandicapten in
Londen is niet gemakkelijk. Men
heefter vaak geen idee van wat een
r-lichamelijk gehandicapten in het Londense Tara Ho-
(foto pr)
gehandicapte nodig heeft en zegt al
gauw dat rolstoel welkom is.
Eenmaal aangekomen blijkt dan
bijvoorbeeld het toilet te nauw, de
badkuip te hoog of de tafeltjes in de
eetzaal te laag. Over het algemeen
geldt hoe meer je voor je hotel kunt
uitgeven, hoe meer kansje hebt op
goede voorzieningen.
Zo'n hotel is het in 1983 geopende
Tara Hotel in Kensington, dat 10
aangepaste kamers heeft, waarvan
twee ingericht voor zwaar
lichamelijk gehandicapten. Voor de
aanpassing kreeg het Tara Hotel
een subsidie van rond de 200.000
gulden van The London Hotel for
Disabled People Ltd. (LHDP). Met
specialisten van deze organisatie
werd ook nauw samengewerkt voor
de inrichting. De kamers zijn dan
ook een schoolvoorbeeld van hoe
het zou moeten. Met deuren die
elektronisch geopend kunnen
worden (en langgenoeg open
blijven), alles tot en met de spiegel
op rolstoel-hoogte en een goed
bereikbaar toilet enz.
De LHDP heeft ook een Visitors
Club opgericht. Leden van deze
club krijgen een forse korting op de
prijzige kamers (twee-erpsoons-
kamer rond de 300 gulden per
nacht, met korting ongeveer 175
gulden). Meer informatie hierover:
The John Groom Association, 10
Glouster Drive Finsbury Park,
Londen N4 2LP, tel. (09441) 802
7272.
William Forrester is over dit hotel
dan ook heel enthousiast. "Het
gebeurt nog te vaak dat onze
organisaties er op het laatste
moment worden bijgehaald. Soms
is het dan eigenlijk al te laat om
zonder al te veel meer-kosten goede
voorzieningen aan te brengen".
Een voorbeeld daarvan zagen we in
het Holliday Inn Hotel in Cardiff
waar een kamer is ingericht voor
gehandicapten. Een blik van een
collega die vele jaren in een rolstoel
heeft doorgebracht, was voldoende
om te zien dat er nogal wat aan
mankeerde. Met haar rolstoel kon
ze bijvoorbeeld niet dicht genoeg
bij de kraan van de wastafel komen,
het toilet was te laag en bovendien
verhinderde een stang het van de
rolstoel op het toilet schuiven.
op stap
Een stadstour maken is, als je een
stad nooit hebt bezocht, de beste
manier om een globale indruk te
krijgen. In Londen worden speciale
tours voor gehandicapten
georganiseerd. (Informatie London
Regional Transport (09441)2225600
en Sunstar (09441)968-3838).
De Britse musea zijn over het
algemeen vrij goed toegankelijk
voor rolstoelgebruikers. Voor
slechthorenden en slechtzienden is
wat minder aandacht. Faciliteiten
voor deze groep gehandicapten zijn
er wel in het Britsh Museum en het
Bank of England Museum.
Met de kerken is het minder
rooskleurig gesteld maar wie er
moeite voor wil doen hoeft St.
Pauls, Westminster Abbey (waar de
huwelijken van de koninklijke
familie worden gesloten) niet te
"In een rolstoel zitten is zelf een
voordeel als je de aflossing van de
wacht bij Buckingham Palace wilt
zien", zegt William.
"Rolstoelgebruikers zijn de enige
toeristen die binnen de
paleishekken mogen komen".
Winkelen
Londen betekent natuurlijk ook
winkelen in Oxfordstreet,
Bondstreeten Regentstreet. Maar
het is ook moeite waard eens een
kijkje te nemen in de nieuwe
winkelcentra (die meestal beter
toegankelijk zijn voor
gehandicapten) en waar altijd wel
toiletten te vinden zijn,
bijvoorbeeld de London Pavilion,
de Tobacco Doek en Victoria Place.
Een advies van William Forrrester:
"Ga 's ochtends winkelen, dan heb
je bij Harrods, Liberty of Marks en
Spencer (waar visueel
gehandicapten op aanvraag
assistentie kunnen krijgen), de
ruimte.
En als je Londen echt 'gedaan' wilt
hebben hoort daar ook een avondje
theater bij. Het meest comfortabel
voor mensen met een handicap is
het Mermaid theatercomplex
(Puddle Dock EC4). Dit theater
heeft 12 rolstoelplaatsen en
hulpmiddelen voor slechthorenden
ter beschikking. Ook heel goed is
Lyric Hammersmith (King St. W6)
met 3 rolstoelplaatsen en
hulpmiddelen voor
slechthorenden. En zoals in alle
grote Britse theaters, je kunt
of na de voorstelling uitgebreid
verrassend goed (maar niet
goedkoop) eten.
Maar theaterbezoek in Londen is
razend populair. Een alternatief
moetje altijd achter de hand
hebben. Een goede derde
mogelijkheid is dan het National
Theatre (South Bank SE1). Nadeel
hier is dat je als rolstoelgebruiker de
theaters niet zonder een goed ter
been zijnde begeleider in mag. Het
complex omvat drie theaters, bars,
restaurants en een boekwinkel. Het
kost wel even tijd een goede
rolstoel-route te vinden maar er
vroeg zijn is geen enkel bezwaar. In
de ruime hal, die overdag als een
ontmoetingsplaats fungeert, is 's
avonds altijd muziek. En als je van
'mensen-kijken' houdt, hoefje
eigenlijk nog niet eens een van de
drie theaters in, dan biedt de hal al
genoeg.
Ook voor gehandicapte liefhebbers
van pop, rock en jazz is er in Londen
wel het een en ander te beleven.
Redelijk goed toegankelijk voor
rolstoelgebruikers zijn het Africa
Centre (38 Kingstr. WC2), Brixton
Academy (211 Stockwell Rd SW9)
waar ook een deel van de bar op
rolstoelhoogte is aangepast en
London Arena (Limeharbour E14),
met een restaurant dat zonder
moeite bereikt kan worden. De
kunstcentra Barbican Centre en het
South Bank Art Centre zijn geen
probleem voor de
rolstoelgebruiker, als hij maar even
in de gaten houdt dat er een speciale
toegang voor rolstoelen is.
Boek
Wie echt goed geinformeerd op reis
wil met gehandicapten of mensen
die slecht te been zijn, doet er goed
aan het boek Access in London
(ISBN 0-948576-38-3) uitgegeven
door Robert Nicolson Publication
plc, 16 Golden Square, London W1
aan te schaffen. Wie dit boek
(waarin zelf een toilet-route niet
ontbreekt) goed gebruikt, zal
vrijwel nooit voor onaangename
verrassingen komen te staan.
NUTTIGE ADRESSEN
Brits Toeristenbureau Amsterdam,
Stadhouderskade 2, tel.020 -855051
Holiday Care Service - Gratis advies over
accommodaties. transport enz.
tel.0944293 77435.
RADAR (Royal Association for Disabili
ty and Rehabilitation) (0944)16375400).
BTA, British Tourist Authority, 12 Re
gent Str. Algemene informatie, ook voor
gehadicapten, over reizen in Groot-Brit-
tannië. Er is een speciale lage balie voor
rolstoelgebruikers.
Artsline met informatie over alles wat er
op het gebied van kunst en cultuur (ook
gratis evenementen) in Londen te bele
ven valt tel. (09441)388.2227.
London Regional Transport
(09441)2225600.
Computer cab (speciale taxi's)
(09441)4832519.
The Medicalert Foundation
(09441)8333034. Speciaal van belang voor
diabetes, mensen die lyden aan allergie
of epilepsie enz.
Leeds Castle, een van de oudste, meest
romantische landgoederen van
Engeland, ligt op ruim een uur van
Londen. Met de auto doe je er
afhankelijk van de drukte een uur tot
vijf kwartier over, met de trein vanaf
Victoria Station een uur. Een heerlijk
uitstapje als je na zo'n dag of vier in de
stad het lawaai en de drukte een dagje
wilt ontvluchten.
Je kunt er na een rondgang door het
kasteel nog uren wandelen (er zijn
rolstoelen te lenen), de kassen
bezichtigen, een kijkje nemen in de
wijngaard (Leeds Castle heeft sinds
kort een eigen wijn) of de volières met
een bezoekje vereren. En liefhebbers
van honden mogen zeker het
Hondeband-museum niet overslaan.
De hondebanden, waarvan enkele
exemplaren ruim 400 jaar oud zijn,
werden verzameld door John Hunt en
door zijn weduwe aan de Leeds Castle-
stichting geschonken.
Waar nu het stenen kasteel het
landschap siert, moet ooit een
Saksische vesting hebben gestaan.
Men neemt aan dat koning Ethelbert IV
(856-860) een van de eerste bewoners
was. Een Normandische edelman, die
in het gevolg van Willem de Veroveraar
naar Engeland kwam, bouwde
negenhonderd jaar geleden het eerste
stenen kasteel, dat in de loop van de tijd
vele veranderingen onderging.
Nadat koning Edward I het in 1278 aan
zijn bezittingen toevoegde en het zijn
koningin Eleonora van Castilië schonk,
is het driehonderd jaar lang het
'vrouwenkasteel' van Engeland
geweest. In het kasteel herinneren de
met veel zorg gereconstrueerde
slaapkamer en badkamer aan de zes
middeleeuwse koninginnen die er hun
dagen hebben gesleten.
De laatste koningin die Leeds Castle tot
haar bezittingen mocht rekenen was
Catherina van Valois, de echtgenote
van Henry V. Hij overleed toen
Catherina nog maar 21 jaar was. Ze had
daar tot haar dood kunnen blijven
wonen als ze niet verliefd was
geworden op de jonge hoveling Owen
Tudor, een Welshman. Het werd een
schandaal van jewelste. Beiden werden
gevangen gezet maar 'het kwaad' was
toen al geschied. Het paar was in het
geheim getrouwd en er was een kind op
komst. De uit dit geheime huwelijk
geboren zoon kreeg de titel Edmund
graaf van Richmond. Deze Edmund
zou de vader worden van Henry Tudor,
die als Henry VII de grondlegger was
van de machtige Tudor-dynastie.
De Tudors waren dol op Leeds Castle
en brachten er heel wat tijd door. Een
van de bekendste bewoners is
natuurlijk Henry VIII, die zijn tweede
echgenote Anne B«leyn naar het
kasteel bracht. Hij breidde het kasteel
uit, o.m. met een grote eetzaal, die nu
nog wordt gebruikt.
In 1552 schonk Edward VI het kasteel
aan Sir Anthony St. Leger. Maar zijn
nazaten waren niet zo gelukkig in het
zakenleven. In 1632 moesten zij het
kasteel aan Sir Thomas Culpepper
verkopen. De Culpeppers
restaureerden Leeds Castle met behulp
van de bruidsschat van de Nederlandse
Margaret van Hesse, die in 1659 in Den
Haag trouwde met Thomas, de tweede
Lord Culpepper. Na de dood van Lady
Culpepper in 1710 kwam het kasteel in
handen van de familie Fairfax, die ook
grote belangen in Amerika hadden.
Van verre verwanten van die familie
kocht kocht Lady Baillie in 1926 Leeds
Castle en maakte van de restauratie en
herinrichting haar levenswerk. Zij
kocht over de hele wereld antieke
Franse en Engelse meubels, tapijten en
schilderijen voor haar kasteel. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog werden tal
van militaire operaties geleid vanuit
Leeds Castle. En ook vandaag de dag
wordt het kasteel nog gebruikt voor
besprekingen tussen politieke
zwaargewichten.
Leeds castle, na de dood van van Lady
Baillie ondergebracht in een stichting,
is nu het hele jaar open voor publiek.
Bovendien is er elke zaterdagavond
'Kentish Evening dinner' met een
rondgang door het kasteel, een vijf
gangen-diner bij kaarslicht
opgeluisterd door volksdans- en -
muziek. Verder worden er op het
landgoed het hele jaar door evementen
georganiseerd zoals
openluchtconcerten, een
wijnproeverij, jazz proms, een
bloemenfestival en kerstevenementen.
De Queens Gallery met de schouw waarin het wapen van
Castilië, ook de granaatappel, die Catherina van Aragon
in haar wapen voerde is gebeiteld. Men neemt daarom
aan dat deze schouw is gebouwd uoor Catherina van
Aragon, de eerste echtgenote van Henry VIII in ongenade
viel.
Een voetgangersgebied waar je
lekker rustig kunt winkelen, zonder
te hoeven letten op voortrazende
auto's en bromfietsen. Elke stad
heeft wel zo'n voorzienig in het
centrum. Toch heeft zoiets voor
ouderen en gehandicapten nadelen.
De bussen stoppen niet meer zo
vlakbij de winkels en vanaf de
parkeergarage is het vaak nog een
flink stukje lopen.
Toen Cardiff (Wales) in het centrum
een voetgangergebied creëerde,
boog een speciale commissie zich
over de vraag hoe het gebied voor
ouderen en gehandicapten beter
toegankelijk kon worden gemaakt.
Het resultaat was het
'Shopmobility-centre', waar
ouderen en gehandicapten van
maandag tot en met zaterdag (9.00 -
17.00 uur) rolstoelen en scooters
kunnen lenen. -
Een parkeergarage vlakbij het
centrum werd voorzien van een
ruimte om (elektrische) rolstoelen
en elektrische scooters te stallen en
er werd een kantoortje ingericht,
dat ook werd voorzien van een
rolstoeltoilet.
Het geld voor de rolstoelen en
scooters kwam er door acties onder
de bevolking, de winkeliers, hotels,
de politiekorpsen, de service-clubs
enz. en bijdragen van de locale
overheid. Het centrum in Cardiff
beschikt nu over ruim 40 rolstoelen
in diverse uitvoeringen en 10
scooters, die tegen het zetten van
een handtekening en een
'statiegeld' van £2.50 binnen ieders
bereik liggen. En het zaterdagse
uitstapje hoeft niet tot de winkels
beperkt te blijven. Wie de rolstoel of
scooter wil gebruiken voor een
stadswandeling of museumbezoek
is daar vrij in.
En dat het centrum in een behoefte
voorziet, zie je als je er op een
zaterdagochtend een kijkje neemt
en denkt nog een scooter te kunnen
bemachtigen. Die zijn dan allemaal
Filevorming voor het uitleencentrum.
al 'gereserveerd'. Per maand, zo valt Het initiatief van Cardiff is met
op het prikbord in het kantoor van onopgemerkt gebleven. Inmiddels
de beheerder te lezen, wordt 416 zijn er over heel Groot-Brittannië
keer bij het centrum aangeklopt. verspreid 25 Shopmobility-centra.