REISBURO LEIDEN
Kenya: meer dan zon en safari alleen
Voor a uw
Pelikaanstraat 25 Leiden
Tel. (071132222-132422
ANVR
reizen
Nairobi, waar 2 miljoen me
proberen te overleven, soms c
erbarmelijke omstandigheden.
archief)
Mandera]
Lodwar
OEGANDA
Wadzjier
3ARISSA
Aroesja]
Ook de Masai hebben het toerisme ontdekt. Het eens zo trotse krijgersvolk eist geld
en bezoek aan' hun schamele onderkomens.
Van Kenya wordt vaak
gezegd dat het binnen haar
eigen grenzen alles heeft
wat een land in Afrika
mooi maakt. Wie er zelf
ooit is geweest, zal dat niet
snel tegenspreken. De
schrille contrasten hebben
Kenya, dat wordt
doorgekliefd door de
evenaar, 14 keer zo groot is
als Nederland en 24
miljoen inwoners telt,
terecht de naam bezorgd
van een van de
indrukwekkendste naties
in Oostafrika.
De ongekende
verscheidenheid van het
wild- en vogelleven, de
uitgestrektheid van de
rollende savannen, de
serene, haast
angstaanjagende rust van
de verlaten woestijnen in
het noorden, de bevroren
toppen van de majestueuze
5199 meter hoge Mount
Kenya, de schoonheid van
Rift Valley, de allure van
de koraalstranden aan de
Indische oceaan en het
haast ideale klimaat.
Kenya, waarvan wordt
gezegd dat er de eerste
mens is ontdekt, bezit al
deze fascinerende
facetten. Of zoals een
enthousiast teruggekeerde
vakantieganger het
treffend uitdrukte: "Je
waant je daar in een
natuurfilm".
Sinds de
onafhankelijkheid op 12
december 1963, behoort
Kenya politiek tot het
meest stabiele land van
Afrika. En juist dat aspect
heeft de buitenlandse
belangstelling op allerlei
uiteenlopende terreinen
doen toenemen. Mpt het
toerisme als voornaamste
exponent.
Maar tegenover alle
natuurlijke pracht en praal
staan ook schrijnende
tegenstellingen. Zoals
armoede, werkloosheid,
onderdrukking en
discriminatie tussen
allerlei verschillende
bevolkingsgroepen.
Een reisverhaal.
RBSADVICSBUHO
De hele wereld
bij u om de hoek
Als de huidige trend van
vreemd en ver op vakantie gaan
zich voortzet, hangt er binnen
afzienbare tijd bij een
aanzienlijk deel van het
reislustige Nederlandse
publiek een kaki-
tropenuitrusting in de kast,
staat er een leistenen
schaakbord op het bijzet
tafeltje of ontsiert een
onmogelijk groot beeld van een
olifant de huiskamer. Op die
manier moet de tastbare
herinnering aan een
zogenaamde 'confrontatiereis
met het Afrikaanse continent'
zichtbaar blijven voor vrienden,
kennissen, femilie en buren of
anders tenminste het gesprek
op het onderwerp brengen.
door
Ad Heesbeen
De trek naar kleine, buitensporige
vakantiebestemmingen zoals bij
voorbeeld Kenya neemt
naarmate de financiële drempels
lager worden steeds meer toe.
Zelfs voor de toerist met een kleine
beurs zijn dergelijke landep
'bereikbaar' geworden. Spanje is
langzamerhand uit de gratie
geraakt. "Het is toch leuker om in
het voorbijgaan tegen de buurman
te zeggen datje niet in Zuideuropa,
maar in Kenya op vakantie bent
geweest. Dat staat een stuk
interessanter. Anders gaat hij
gewoon door met het knippen van
de haag", herleidt Toon Moeskops,
pr-woordvoerder van de
chartermaatschappij Transavia, de
achtergrond van de toegenomen
interesse van het nieuwe vakantie
fenomeen.
Air Holland
Met Air Holland voert de
vliegtuigonderneming sinds
november vorig jaar een maal per
week vluchten uit naar Mombasa,
de voormalige hoofdstad van
Kenya. De belangstelling voor het
Oostafrikaanse land is volgens
beide maatschappijen 'boven
verwachting'. "Kenya heeft altijd
goed in de markt gelegen", voegt
Carine Jongste van Holland
International daar aan toe. "Op
safari gaan en dat combineren met
een strandvakantie is al jaren 'in' bij
een groot publiek. Door de
aantrekkelijke prijzen is de
volgorde omgedraaid en het land
voor meer mensen toegankelijk
geworden".
Op safari gaan in Kenya hoort er
uiteraard bij. Maar het
avontuurlijke is er al lang af. Zeker
voor degenen, die in groepsverband
reizen. Want de chauffeurs
manoeuvreren hun busjes op de
slopende heen- en terugreis
volgens afspraak met de
handelaren - zeer frequent voor de
souvenirwinkeltjes. Aan de
batikkleden, leistenen poppetjes,
schaakborden en andersoortige
beeldjes ontkomt niemand. Betalen
kan, in welke valuta en met welke
creditcard dan ook. De tocht zelf
over slechte wegen, met gaten en
scheuren in het asfalt zo groot als
een dijk-opening, alsmede de
valkuilen en hobbelige zandpaden
in het wildgebied vormen een
aanslag op iedere spier en elk
gewricht. Wie lichamelijk niet topfit
is, komt gebroken aan. Zo het
einddoel überhaupt al wordt
bereikt, want de rally-rijders
schrikken voor geen enkele
gevaarlijke verkeershandeling
terug. Dat er gemiddeld 150
verkeersdoden per maand vallen, is
geen verrassing meer.
Parken
Van de talloze prachtige nationale
parken en natuurreservaren leent
de Masai Mara, zo'n driehonderd
kilometer ten westen van Nairobi
aan de grens van Tanzania, zich
volgens de brochures het beste voor
een paar kijk-dagen tussen het
tanende loslopende wild. Meestal
met daaraan vastgekoppeld een
bezoekj e aan een traditioneel
Masai-dorp. De Masai, de meest
beschreven en gefotografeerde
Afrikaanée stam en eens een trots
volk, hebben het toerisme ook
ontdekt. Een blik in de manyatta
kost geld en meestal te veel.
Veel langer dan een halve week ziet
de doorsnee-bezoeker het 'apen-
gapen' in het algemeen niet zitten.
Zeker niet wanneer talloze auto's en
landrovers elk willekeurig
koppeltje dieren genadeloos
insluiten om de net iets te
luidruchtige en opgewonden
safarigangers gelegenheid te bieden
de riante telelens op het open dak te
leggen. "Drie dagen vind ik mooi",
is een veel gehoorde opmerking.
"Alleen naar beesten kijken, begint
snel te vervelen. Mensen zijn veel
leuker".
De honderden tour-operators in
Kenya spelen daar handig op in. De
lodges, waar de safari-bezoekers
overnachten, zijn daarom voor
Afrikaanse begrippen heel luxueus
ingericht. Grote driepersoons
legertenten met daaraan
vastgenageld éen stenen hokje
warm en koud
zijn er ook huisjes met rieten daken'
en een eigen terras. De verwende
toerist wordt verder op zijn wenken
bediend met een zwembad,
restaurant, bars en een open
kampvuur.
Pionier
De echte pioniers kiezen voor een
ander soort safari en trekken op
eigen houtje met een Landrover een
paar weken door minder
toegankelijke gebieden, zoals
Turkana en Samburu, boven de
evenaar, waar de zon genadeloos
schijnt. "Meestal zqn het jongeren
met weinig geld. Zij zoeken echt
nog het avontuur en nemen de
ontberingen voor lief', zegt Paulina
van Helden. De in Kenya geboren
dochter van een al vijftien jaar in
het land gestationeerde
Nederlandse landbouwkundige
werkt op het hoofdkantoor van
Tour Africa Safaris in Nairobi. "De
r budget beschikt, 20-jarige Van Helden. "De regentijd
s dan net voorbij en begint bij
eigenlijk de zomer. De meeste
mensen gaan naar Mombasa, Lamu
of Malindi, omdat daar eigenlijk
alles is wat een vakantieganger zich
wenst. Zon, zee, strand, en
prachtige hotels. Het is net een
tropisch paradijs. Vanuit die stad
kun je ook op safari gaan naar het
Tsavo National Park en het iets
verder gelegen Amboseli
natuurreservaat. Ik heb een paar
jaar in Mombasa gewerkt, maar het
is er mij te warm. Ik ben blij dat ik
terug ben in Nairobi".
Door de drukkende temperatuur in
het hoogseizoen (december, januari
en februari) komen de meesten niet
veel verder dan de stad, het strand
en de whiskey-fles, laat staan dat ze
de kans te baat nemen om 's nachts
de unieke treinreis van twaalf uur te
maken naar Nairobi. Ze raken
alleen opgewonden als ze een Masai
in traditionele kledij zien lopen. In
de havenplaats, met in het hart de
oude stad Fort Jesus, zijn de
tegenstellingen enorm. Zo geldt
Mombasa als een bij uitstek
geschikt vakantie- en hersteloord.
Aan de andere kant komen er
talloze ernstige ziektes voor als oog-
en oorinfecties, AIDS en
huidaandoeningen en liggen
lepralijders op straat. De Daily
Nation, de grootste krant in Kenya,
meldde onlangs dat er in 1987 onder
de plaatselijke bevolking 335.139
gevallen van malaria waren
geregistreerd.
Groei
De groei van Mombasa, door de
Nation omschreven als 'the town
that daily doubles its numbers',
levert andere contrasten op. Naast
de schitterende hotels aan de
koraalkust staan in het centrum
nieuwe hoge flat- en
kantoorgebouwen tegenover de
afbraakwijken. Daar wonen
voornamelijk moslims onder
armoedige omstandigheden. Maar
die plekjes zijn bij de meeste
toeristen niet echt in trek. Dus
worden ze genegeerd, ook door de
overheid.
Dat geldt evenzeer voor andere
plaatseri in het land. In de
hoofdstad Nairobi, met zo'n twee
miljoen inwoners, woedt dagelijks
een ongekende overlevingsstrijd
van tienduizenden Kenyanen. Bijna
de helft is werkloos. Een groot
aantal van hen slaapt op straat of in
gevaarlijke en onhygiënische
krottenwijken. Bij voorbeeld in
Mathare (waar 80.000 mensen,
onder wie veel kinderen zonder
ouders, wonen of liever gezegd
verblijven), in Kawanqwere en in
Kanegemi.
Veel werklozen poetsen schoenen,
verhuren zich als pakezels aan
handelaren, of rijden twintig uur
per dag als gekken in versleten
taxi's om hun dagelijkse portie
ungali (maispap) te verdienen. Zelfs
het minimumloon, in Kenya tussen
de 77 en 136 gulden per maand,
wordt bij lange na niet gehaald. De
winkelstraat River Road, gelegen in
de schaduw van de fraaie
parlementsgebouwen, was ooit een
toeristische pleisterplaats. Nu is het
geannexeerd door de drugs- sex- en
maffiabazen. Berovingen zijn er aan
de orde van de dag of liever gezegd
de avond en de nacht. Dat Nairobi
bekend staat als een gevaarlijke
metropool, wekt dan ook geen
verwondering. "Toeristen", zegt
Paulina van Helden, "doen de
hoofdstad alleen aan voor een
tussenstop op hun weg naar de
safari. Waarom? Er valt domweg
buiten het bezoeken van een paar
musea, het torenhoge Conferentie
Centrum met het draaiende
restaurant op de bovenste etage of
uit eten gaan in een van de betere
restaurants heel weinig te beleven.
Bovendien voelen veel
buitenlanders zich niet veilig en dat
kan ik me best voorstellen".
Overdreven
Karei Hoogendoorn, eerste
secretaris van de Nederlandse
ambassade, vindt het beeld dat de
buitenwacht van Nairobi schetst,
schromelijk overdreven. "Nairobi is
niet gevaarlijker dan welke andere
wereldstad dan ook. Zo goed als
ook de gemiddelde Kenyaan niet
crimineler is dan welke inwoner
van een andere grote stad. Ze zijn
alleen veel armer. Ik voel me hier
veiliger bij voorbeeld dan in de
metro van New York. Diefstal,
veelal onder bedreiging, komt heel
veel voor, klopt. Dat is een groot
probleem. Maar de meeste mensen
gaan ook zo onvoorzichtig met hun
eigendommen om. Als je dit land
bezoekt, is persoonlijke discipline
heel belangrijk".
Hoe het land ook wordt getypeerd:
Kenya is veel meer dan alleen op
safari gaan en in de zon liggen. Wie
zijn ogen in het prachtige land goed
de kost geeft en zijn vizier niet
alleen richt op de tropische
verrassingen, kan zien dat het
toerisme de vriendelijke Kenyanen
weinig oplevert. Veel van wat er
wordt verdiend, verdwijnt naar de
luchtvaartmaatschappijen en de
tour-operators in het westen. Of
wordt door de overheid gestopt in
de aanleg of verbetering van wegen
en vliegvelden. Terwijl daarnaast
de prijzen van de eerste
levensbehoeften worden
opgedreven. En dat is eigenlijk
alleen goed voor de Indiërs (80.000
totaal), van wie velen de handel
beheersen. De minder bedeelden
helpt het in elk geval niet. Het
toerisme levert weliswaar werk op,
maar hoogwaardig is het allerminst.
Doorgaans blijft het beperkt tot
slecht betaalde bordenwassers,
bedienden en kamermeisjes in de
hotels en restaurants, terwijl een
groot aantal vrouwen zich dagelijks
op de terrassen van die
gelegenheden meldt om hun
lichaam voor een paar rotcenten te
verkopen aan elke willekeurige
bronstige bezoeker.
Daarentegen kan de Kenyaan ook
weer niet buiten het toerisme. Want
het brengt, hoe en voor wie dan ook,
veel geld in het laatje. In dat opzicht
zal Kenya altijd wel het land van de
tegenstellingen blijven.
