Marco Bakker: 'Eén Europa uitdaging voor artiesten'
Radius neemt afscheid van dans
Dans 'Melodie'
werkt op
je zenuwen
Verbouwing sterfhuis
Van Gogh onzeker
Hollandse Scola blijft overeind
'De Verboden Stad' naar Rotterdam
ZATERDAG 20 JANUARI 1990
KUNST
PAGINA 39
Theaterprogramma in teken van de 12 EG-lidstaten
CULEMBORG Europa 1992 wordt niet alleen voor eco
nomen maar ook voor artiesten heel interessant. "Cultureel
gezien wordt het een grote uitdaging", meent Marco Bak
ker. Door het reizen en het geven van concerten in het bui
tenland is hij, naar eigen zeggen, min of meer vertrouwd ge
raakt met de gedachte dat de twaalf EG-lidstaten zullen
worden samengesmeed. "Het is alleen jammer dat je als ar
tiest niet altijd de tijd hebt om een land goed te leren ken
nen. Je vertoeft er vaak niet langer dan twee dagen, komt
het vliegtuig uit en neemt een taxi naar je hotel. De volgen
de dag repetitie, 's avonds het concert en vervolgens keer je
terug naar Nederland".
Op dit ogenblik maakt Marco Bakker een tournee door
het land die in het teken staat van Europa 1992. Titel van het
evenement: 'Europa'. Samen met de musici Hans Visser
(mede-oprichter van Flairck), die samen met Bakker het
programma over Europa heeft bedacht, Annet Visser. Paul
Dieckman en Marcel Andriessen, worden in een vlot tempo
de karakteristieke klanken van elk EG-land vertolkt.
door
Bert Pol
In 'Europa' zet Bakker ook in het
kort de geschiedenis van de twaalf
landen uiteen. Nadat hij eerst een
liedje vertolkt uit de musical
'Chess', begint de rondreis in Dene
marken, overigens het enige land
dat door Bakker niet in een lied
wordt belicht. Hij vertelt een
sprookje van Hans Christian Ander
sen. dat uiteraard betrekking heeft
op Europa. "Andersen heeft in 1853
al een verhaal geschreven over de
Kanaaltunnel". Na Denemarken
barst de Europese reis pas goed los.
"We gaan over zee naar Ierland. Je
hoort dan het geluid van de golven
en boten". Bakker zingt een Iers
volksliedje, een jig. En op deze wij
ze wordt heel Europa aangedaan.
Voor Engeland staat een "leuk oud
Engels liedje" op het programma,
'Drink to me only'. Belgie is bijvoor
beeld goed voor een liedje van Jac
ques Brei. Voor Nederland werd
een potpourri van Amsterdamse
wijsjes gekozen. "We krijgen de zaal
dan altijd los". Waarom Amsterdam
en geen Limburg? "Dat vonden wij
te lyrisch." zegt Bakker. "We zijn
vrij afstandelijk in het programma.
We hebben gezocht naar een meng
vorm tussen concert en theater. Dat
uiteindelijk de keuze op Amster
dam viel heeft te maken met het
feit, dat we hebben geconstateerd
dat er weinig goede volksmuziek in
Nederland te vinden is".
Jubileum
Hoewel het Europese programma
hem danig bezighoudt, kijkt Marco
Bakker ook al uit naar zijn 25-jarig
jubileum als zanger. Dat jubilieum
wordt, in het winterseizoen 1991-
1992, gevierd in zeven grote voor
stellingen. "Aan deze shows wer
ken een groot orkest, een koor en
een aantal vedetten uit het buiten
land mee".
Maar voor het zo ver is komt er in
juni eerst nog een opera over Eline
Vere. "Ik speel daar twee hoofdrol
len in, speciaal voor mijn stem ge
schreven. Ik speel de droomprins
van Eline Vere en ik speel de wat
oudere man waar ze later mee
trouwt".
De opera zal in een groot aantal
steden worden uitgevoerd. Ook
staat nog steeds een film op stapel,
die door zijn vrouw Willeke van
Ammelrooy zal worden geregis
seerd. In deze komische thFiller ver
tolkt Marco Bakker de rol van een
beroemd operazanger die, op een
gegeven moment, een vampier
wordt. Voorlopige titel van de film
is 'Blooper'. "Er bestaat al belang
stelling voor in het buitenland," al
dus Bakker, "maar het script had
nog niet onze voldoening. Ik denk
dat de film toch nog weer wordt uit
gesteld, omdat Willeke vermoede
lijk eerst nog een andere film gaat
maken".
Naast de tournees zijn er nog de
'losse' aanbiedingen, zoals een con
certreeks met het Noordholland Fil
harmonisch Orkest. "Dat wordt een
Weens programma, maar niet met
operette." Daarnaast wordt Bakker
de presentator van twaalf tv-shows
die worden uitgezonden vanuit de
twaalf hoofdsteden in de EG-lan-
den. Veel wil Bakker er nog niet
over kwijt. "Het is nog de vraag of
de televisie deze shows rond kan
krijgen. Een aantal omroepen doen
er aan mee. De NOS ook".
Voorlopig heeft Bakker met de
vier andere musici zijn handen vol
aan 'Europa' in eigen land, waar hij
ondanks zijn internationale erva
ring toch het liefst woont. "Lk ben in
Nederland geworteld en ik heb hier
mijn familie en kennissen. Boven
dien heb ik ontzettend veel werk in
Nederland en in België. Dan heeft
het weinig zin om in het buitenland
te gaan wonen, waar je dan weer iets
moet gaan opbouwen. En als ik niet
meer kan zingen, dan ga ik getalen
teerde jonge mensen begeleiden.
En talent ïs er in ons land".
Tot hoe lang zal Marco Bakker
dan nog blijven zingen? "Hermann
Schey. hetzelfde stemtype als ik,
zong op 82-jarige leeftijd nog een
zeer goede Christuspartij in de Mat-
theus Passion. Ik denk niet dat ik
het zo lang volhou, maar ik hoop tot
aan mijn pensioengerechtigde leef
tijd nog goed te kunnen meedraai-
tRIJS (GPD) - In Auve
r-Oise overleed op 29 juli II
ncent van Gogh in de 'Aub
Ravoux'. Het vieren van
jwfeest is in het stadje al 1
nnen. Het hoogtepunt m<
herdenking worden rond
Tfkamer van de 'Auberge I
ux', maar dat dreigt uit te
n op een fiasco. De Belgisc
;enaar Jean-Dominque Ja:
is heeft nog geen enkele ac
dernomen, behalve het uit<
i van prachtige reclamef
rs over zijn plannen met
rberg voor het Van Goj
Rudolph Bakker
ranssens had beloofd dat de b€
•oemde herberg tegen 1990 gehec
/oor het feest gereed zou zijn. In d
praktijk is er sinds de aankoop doe
fanssens met het pand niets mee
'ebeurd. Tegen de 20ste mei - d
lag waarop Vincent een eeuw gelt
len in Auvers aankwam - is de he:
Derg zeker niet klaan Sterker no|
n Auvers weet niemand wat er mt
iet sterfhuis gaat gebeuren.
De eigenaar klinkt geruststel
end. H;j erkent dat de restauratie
an het pand en de bouw van het ge
>lande museum in de tuin is uitge
teld, maar het enkel om 'wat admi
listratieve problemen'. Met nadrul
intkent Janssens in financiële pre
Jemen te verkeren. Het projec
vordt betaald door sponsors uit d
;ehele wereld. Voor Nederland zoi
^nton Dreesmann in de beurs het
>en getast.
In het informatiemateriaal da
anssens indertijd heeft uitgedeeld
taat te lezen dat 'de werken en di
oorbereiding van het geheel ziel
uilen moeten uitstrekken tot de
ember 1989, om dan gereed te zijl
oor de manifestaties rond he
euwfeest van van Gogh'. En hel
elfde document gaat voort: 'He
Instituut' zal vanaf zijn opening he
euwfeest van de aankomst van vai
logh in Auvers-sur-Oise (20 me
990) vieren en daarna de herder
:ing van zijn dood (29 juli 1990)'.
Janssens zegt nu met zijn activ
eiten in Auvers te wachten omdc
he anders samenvallen met de fes
iviteiten in Amsterdam en 'daa
'alt niet tegen te concurreren'. Dc
ïeemt niet weg dat daarmee d
iloude herberg in Auvers tijdens d
/an-Goghherdenkingen op zij
)est net in de steigers zal staan. Hc
benodigde gereeschap voor d
verkzaamheden is in geen velde
>f wegen te bekennen.
Intussen werpen de plannen voi
het volksfeest hun schaduwt
vooruit. Zondag 20 mei komt er et
feesttrein vol muzikanten in Auve
Topjaar voor
Spoorwegmuseum
UTRECHT (ANP) In het jaar
1989 hebben 211.000 mensen het
Spoorwegmuseum in Utrecht
bezocht. Dat waren er ruim
60.000 meer dan het vorige re
cord, dat in 1982 werd geboekt.
De eerste zes maanden van 1989
was het museum nog gedeelte
lijk gesloten. Daarna hebben de
bezoekers aan de NS-jubileum-
tentoonstelling 'Treinen door de
Tijd' het verlies echter ruim
schoots gecompenseerd. Ook na
sluiting van de jubileumten
toonstelling op het Utrechtse
Centraal Station lag het bezoe
kersaantal een kwart hoger dan
in andere jaren, aldus hef Spoor
wegmuseum.
aan. Er wordt een dansavond ge
houden, die 'De kamer van de zon
nebloemen' wordt genoemd. Op
zondag 29 juli, de sterfdag van van
Gogh. gaat iedereen naar het kerk
hof en wie wil kan fiets- of wandel
tochten maken die Zunderf, Auvers
en~St.Rémy-de-Provence met el
kaar verbinden. Verder komt er een
tentoonstelling over het Auvers in
de dagen van van Gogh.
Wild
Het meest wilde plan van de Franse
organisatoren is een slechts 210
gulden kostende reis naar het Van
Goghmuseum in Amsterdam en
naar het Museum Kroller-Muller op
6 en 7 april. De inschrijvers vertrek
ken 's-nachts om 11 uur met een
slaapbus uit Auvers. om zich dan de
volgende morgen maar ten dele uit
geslapen op de kunst te werpen. 'De
reis in een couchette-bus maakt dat
we niet in een hotel hoeven te over
nachten', aldus de mededelingen
van het toeristenbureau: 'want dat
is heel duur en bovendien in deze
periode nauwelijks te vinden'.
Anders dan Janssens is de ge
meente Auvers niet bang om het te
gen 'Nederland' op te nemen: 'Na
tuurlijk is het onmogelijk om op on
ze eigen van Gogh-expositie het
Hollandse wereldniveau te halen',
stelt de folder van gemeente en vw,
Bovendien: 'de herdenking van een
dode is geen feest en het staat als
een paal boven water dat alleen ten
toonstellingen de waardigheid kun
nen hebben die bij zo'n gelegenheid
ROTTERDAM (GPD) - De specta
culaire Chinese tentoonstelling 'De
Verboden Stad' komt definitief
naar Rotterdam. Het museum Boy
mans-wan Beuningen heeft van de
gemeente Rotterdam het groene
licht gekregen om de veel bespro
ken expositie, die gepland is van 15
september tot 25 november, te hou
den.
Het gemeentebestuur en de mu
seumdirectie hadden vorig jaar af
gesproken tot januari 1990 te wach
ten met een besluit in verband met
de bloedige onderdrukking van de
studentenopstand in Peking, afge
lopen juni. Het contract voor de ten
toonstelling was al in 1988 gesloten
met het Paleis-museum in de Chi
nese hoofdstad.
J. Ter Molen, adjunct-directeur
van Boymans: "De Verboden Stad
is een zuiver historische tentoon
stelling en heeft niets te maken met
de tragische gebeurtenissen van vo
rig jaar. We hadden er wel begrip
voor dat de gemeente vorig jaar
even pas op de plaats wilde maken.
Maar we moesten nu definitief we
ten of we konden doorgaan, want
anders zouden we te weinig voorbe
reidingstijd hebben".
De komende maanden moeten af
spraken worden gemaakt met tour
operators en de Nederlandse Spoor
wegen over de wijze waarop de gro
te aantallen bezoekers naar Boy
mans kunnen komen. De museum
directie verwacht zeker een kwart
miljoen geïnteresseerden. Het Sino
logisch Instituut in Leiden zal een
uitgebreide handleiding schrijven
over de Verboden Stad, waar de bij
zondere keizerlijke hofcultuur be-
stdnd. Aan de geplande verbou
wing van de ingang van het muse
um Boymans zal overigens pas na
de Chinese expositie worden be
gonnen. De uitbreiding aan de ach
terkant van het museum start vol
gende week en wordt nog dit jaar
voltooid.
UTRECHT (ANP) - In de Utrecht
se Stadsschouwburg gaat maandag
de balletproduktie 'De ballerina,
een tijdsbeeld' in première. Met dit
programma neemt Alexandra Radi
us dit seizoen op 47-jarige leeftijd af
scheid van het ballettoneel. Eind
december vorig jaar danste zij al
voor het laatst in een avondvullend
ballet bij het Nationaal Ballet als
prinses Aurora in 'The Sleeping Be
auty'.
Radius heeft voor dit programma
een keus gemaakt uit de balletten
die gemaakt werden voor Marie
Taglioni (1804 - 1884), Isadora Dun
can (1877 - 1927), Anna Pavlova
(1881 - 1932), Marianne Hilarides
(1933) en haarzelf. Samen met Alan
Land en Fred Berlips, eerste solis
ten bij het Nationaal Ballet, zal zij zo
een dansend overzicht van bijna
twee eeuwen ballettraditie geven.
De Zweedse danseres Marie
Taglioni was de eerste ballerina die
ver buiten de grenzen van haar ge
boorteland bekendheid genoot.
Volgens de 'overlevering' bracht zij
het publiek in Berlijn, Wenen, Lon
den, Parijs en het toenmalige Pe
tersburg tot groot enthousiasme
door haar "wonderbaarlijke licht
heid en poëtische zuiverheid". Het
net ontdekte dansen op spitzen was
bij haar meer dan een technische
stunt.
Haar vader Filippo Taglioni
maakte voor haar het ballet 'La Syl-
phide', waarin de Schotse boer Ja
mes aan de vooravond van zijn hu
welijk met Effie in de ban raakt van
een verleidelijke luchtgeest, een
sylphide. Hij schiep het eerste
avondvullende ballet waarin de we
reld van geesten en nymphen wordt
gekoppeld aan die van stervelingen.
Dit gegeven zal tot het eind van de
19e eeuw het meest kenmerkende
element worden van danscreaties.
Van de oorspronkelijke choreo
grafie is bijna niets bewaard geble
ven. Radius danst in haar program
ma voor het eerst (een oude wens)
de sylphide op basis van een cho
reografie van Auguste Bournonville
uit 1836. die zich liet inspireren door
herinneringen aan Taglioni's pro-
duktie.
De Amerikaanse Isadora Duncan
wordt 'de moeder van de moderne
dans' genoemd. Zij ging uit van zeer
individuele emoties en liet zich niet
in de traditionele strakzittende
keurslijfjes persen. Zij danste het
liefst op blote voeten in losvallende
doorzichtige gewaden, zodat zij zich
vrij kon bewegen.
De vorig jaar overleden choreo
graaf Sir Frederick Ashton maakte
in 1975/76 voor de Britse ballerina
Lynn Seymour 'Five Brahms Walt
zes in the manner of Isadora Dun
can', waarbij hij zich baseerde op
voorstellingen die hij nog van Dun
can had gezien. Seymour studeerde
dit ballet aan Radius in, die het
heeft opgenomen in haar afscheids-
programma.
Anna Pavlova vergaarde grote
roem door haar creatie van 'De Ster
vende Zwaan' uit 1907, een choreo
grafie van Michael Fokine. Zij
maakte zelf onder meer de solo 'Li-
belle', een getuigenis van haar lief
de voor de natuur waaruit blijkt
hoezeer zij vasthield aan de negen-
tiende-eeuwse esthetische en ro
mantische benadering. Een van de
leden van Pavlova's gezelschap le
verde de solo over aan Margaret
Barbieri, die op haar beurt de cho
reografie doorgaf aan Alexandra
Radius, aldus de toelichting bij het
programma.
Het programma-onderdeel 'De
Maan in de Trapeze' werd in 1959
door Hans van Manen gemaakt voor
Marianne Hilarides en Jaap Flier,
die het duet dansten tijdens het ope
ningsprogramma van het Neder
lands Dans Theater. Na het vertrek
van Hilarides - door Radius zeer be
wonderd - nam zij haar rol in deze
choreografie over. Het was haar eer
ste volwaardige optreden in een pas
de deux en is ook opgenomen in het
afscheidsprogramyia.
Het onderdeel 'La Notte' tenslot
te is een choreografie van Nils
Christe en werd in 1986 gemaakt
voor het laatste eigen programma
van Radius en haar man Han Ebbe-
laar. Door de koppeling van de klas
sieke techniek en de vrijere bewe
gingen van rug en dans uit het voca
bulaire van de moderne dans, is het
een sprekend voorbeeld van de ei
gentijdse Nederlandse choreogra
fie.
Het afscheidsprogramma is tot in
mei overal in het land te zien. De
muzikale begeleiding wordt ver
zorgd door Regina Albrink (vleugel)
en Franklin Feldman (viool).
Verzamelde werken mei "Melodie" van
Beppie Blanked. Caroline Dokter. K.
Schippers en Louis Andriessen; "Collec
tie" van Beppie Blanked, Caroline Dokter,
K. Schippers en Henk van der Meulen
Gezien op 19 januari in het LAK-theater al-
LEIDEN - een kleine twee jaar
geleden maakte choreografe
Beppie Blankert, jarenlang
kernlid van Dansproduktie, de
voorstelling "Melodie" op de ge
lijknamige muziek van Louis
Andnessen. De schrijver K.
Schippers werd uitgenodigd om
het thema geheugen van tekst te
voorzien. Klinkende namen,
maar het resultaat was een van
de koudbloedigste theatererva
ringen ooit. Het quasi poëtisch-
filosofisch geleuter van Schip
pers, de tergende pianotingels
en blokfluitsnerpen van An
driessen en de pretentieuze
dans- en voordrachtskunst van
Blankert en Caroline Dokter:
het beloofde niet veel goeds
voor het vervolg op "Melodie".
En helaas, deze vooringenomen
heid wordt in "Collectie" beves
tigd.
Fragmenten van herinnerin
gen aan bijvoorbeeld een open
vallende kast of een vuurtoren
zijn door Kees Hin verfilmd en
vertraagd geprojecteerd op twee
achterdoeken. Met humor want
uit die kast blijven minutenlang
teddyberen, gymschoenen en
stropdassen vallen. Onder de
filmbeelden door, bewegen zes
dansers soms samen dan weer
in duetten. Maar altijd met de af
gemeten passen van Blankert
die bij vlagen interessant maar
weinig geheugensvol zijn. De
dansers zijn bewegende poppen
en instrumenten zonder dat er
iets van onderlinge spanning of
wat dan ook ontstaat.
Vervolgens ook weer die be
labberde teksten die de voor
stelling blijkbaar intellectueel
gewicht moeten meegeven. De
muziek van Henk van der Meu
len, een stem- en zangcomposi
tie die zweeft tussen het werk
van John Adams en Meredith
Monk, completeert het geheel.
Gevolg van deze overdosis aan
media is datje geen van alle echt
kunt volgen omdat ze te zelf
standig zijn. Er komt gelukkig
wel een hoop dynamiek bij kij
ken, maar uiteindelijk gaat die
op je zenuwen werken.
"Collectie" is dus wederom
een produkt van een hoop af
standelijk en afgepast denk
werk. Het semi-experimentele
laboratorirum van Blankert is
klinisch en kil en roept behalve
irritatie, geen gevoel of emotie
op. In theater is dat funest.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN
Vincent van Gogh. In Auvers (Frankrijk) geldt: De herdenking i
dode is geen feest'. (ii
Una giornata particolare. Een vrije produktie
van Clara Smit en Jaap van Ek. Naar film en
scenario van Ettore Scola. Regie: Willem
Wits. Gezien in Microtheater Imperium op
19 januari. Vanavond aldaar opnieuw
LEIDEN - Adolf Hitler schalt
door de centraal hooggeplaatste
radio, aan elkaar geknoopte la
kens verbeelden daaronder het
Italiaanse wasgoed op een flatge
bouw, links staat onder andere
haar strijkplank en rechts zijn net
gepakte koffer. In dit decor na
men Clara Smit en Jaap van Ek
als Antonietta en Gabriel de rol
len over van Sophia Loren en
Marcello Mastroianni.
Na ellenlange discussies over
de onmogelijkheid boeken te ver
filmen - "Een boek is een boek en
een film is een film - kan nu het
twistgesprek beginnen over de
voor theater gemaakte
ring van speelfilms. Want z
zamerhand is daar ook al
tje van te vormen. En dat terwijl
we over de verfilming van toneel
stukken ('Leedvermaak') nog niet
zijn uitgepraat.
Una giomata particolare is een
5 lang-
alom geroemde, integere speel
film van Ettore Scola uit 1977,
waarvan het bijzondere is dat
men Loren en Mastroianni, ge
heel tegen hun imago van sex-
bom en snelle jongen in, karakter
rollen heeft gegeven.
Omdat er in deze film eenheid
van plaats, tijd en handeling was,
kan ik me indenken dat je er nog
eens een toneelstuk van maakt.
Maar het is nu eenmaal onmoge
lijk om naar dat toneelstuk te
gaan kijken, zonder die onverge
telijke film in je achterhoofd. En
in dat geval gaat de stelling "een
film is een film en een toneelstuk
is een toneelstuk" al helemaal
niet meer op. Veel beter is het om
van het drama te spreken, dat ge
legen is in de eenvoudige hande
ling: Romeinse door haar man be
drogen mamma heeft een korte
affaire met haar buurman, een om
zijn homoseksualiteit ontslagen
radio-omroeper, op de bijzondere
dag in 1938 wanneer Hitler Mus
solini bezoekt.
Het verhaaltje is al bekend, dus
hangt alles af van interpretatie en
spel. En dan kan vastgesteld wor
den, dat mijn bange vermoedens
gisteren niet bewaarheid werden.
Una giomata particolare blijft in
de versie van Clara Smit en Jaap
van Ek recht overeind. Het is
geen smartlap geworden, want de
rollen zijn helemaal niet dik aan
gezet. Dat er af en toe gelachen
werd, moet wel gekomen zijn
doordat ook de mensen in de zaal
soms verbaasd waren over het
verrassend goede spel. Clara Smit
zette een kwetsbare Antonietta
neer en Jaap van Ek even overtui
gend een kwetsbare Gabriel. Hoe
wel het stuk bijna een uur korter
duurt dan de film, blijft de im
pressie even sterk, al komt dit
waarschijnlijk ook door de ge
luidseffecten (Bram Bol) die de
historische dag onderstrepen, en
de lichteffecten (Erik Siebel en
Jaap Slagman) die met één decor
toch decorwisseling mogelijk
maakten. Maar de subtiliteit over
heerst in het daardoor ontroeren
de stuk.
De klap op de wang die Anto
nietta Gabriel uitdeelt komt ech
ter wel hard aan en is ook voor de
uitverkochte zaal schokkend. En
daarom zie ik, ondanks deze
avond, Turks fruit bijvoorbeeld
nog niet zo snel op de planken ge
bracht.
EMIEL FANGMANN
Alexandra Radius met haar
Marco Bakker: 'Ik hoop tot aan mijn pensioengerechtigde leeftijd goed te kunnen meedraaien
GPD
