'Wat er ook gebeurt,
kritiek hou je altijd'
Op zoek naar meer bekendheid
Kamercommissie gaat klachten over Kinderbescherming inventariseren
Prins Bernhard Fonds en Anjerfondsen bestaan vijftig jaar
ZATERDAG 20 JANUARI 1990
PAGINA 31
Het is ook met zo dat er maar een maat
schappelijk werker bij een geval betrok
ken is: "Het is geen eenmansklus". Er
wordt over een 'geval' altijd met meerde
re medewerkers gesproken. Als er ge
gronde redenen voor zijn kan een ouder
een andere maatschappelijk werker krij
gen. Ook een rapport van een onafhanke
lijke deskundige, zoals een psycholoog
of orthopedagoog, behoort tot de moge
lijkheden.
Buiskool: "Een rechter kijkt echt met
alleen naar het rapport van de Kinderbe
scherming. In het eindrapport wordt ook
opgenomen wat ouders ervan vinden.
Als zij het niet eens zijn met het concept
rapport, komt dat er ook in te staan. Na
tuurlijk zit er weieens een minder ge
slaagd rapport tussen. Ook is de ene
maatschappelijk werker beter dan de an
dere. Maar laten we niet vergeten dat het
allemaal mensen zijn".
Op het ministerie van justitie wordt er
momenteel aan gedacht naast maat
schappelijk werkers meer medewerkers
uit andere disciplines, zoals psycholo
gen, in dienst te nemen. Nu er een inven
tarisatie komt van de klachten die er zijn
over de organisatie, wordt er alvast op
vooruitgelopen wat daaraan eventueel
gedaan kan worden.
In ieder geval komt er, op initiatief van
staatssecretaris Kosto (Justitie), een on
afhankelijke commissie. Die kijkt niet al
leen naar de klachten, maar naar het tota
le functioneren van de Raden voor de
Kinderbescherming.
De klachten zijn bekend, net als de
wensen van de Raden zelf. Maar iedere
oplossing kost geld, terwijl er de laatste
jaren juist bezuinigd is op de Raden voor
de Kinderbescherming. "Misschien
moeten we de mensen meer duidelijk
heid verschaffen over de procedure. Nog
exacter uitleggen waarmee we bezig zijn
en hoever de procedure gevorderd is.
Een nog betere folder maken, een video-
filmpje. Maar daarvoor is meer tijd. man
kracht en geld nodig", meent Buiskool.
Hij verwacht dat de commissie een
dergelijke aanbeveling zal doen. "Ik vind
het goed dat er zo'n onderzoek komt.
Vooral voor de duidelijkheid. Men wil
weten hoe we werken en wat de kwaliteit
is. Daarbij zullen de knelpunten wel naar
voren komen, en stuit men op iets nega
tiefs van de Kinderbescherming dan ben
ik daar niet bang voor. Dan is het goed
dat dat eens aan de oppervlakte komt".
Goede zaak
Ook voor de ouders die het zwartboek
mede aanbieden vindt Buiskool het on
derzoek een goede zaak. "Hier hebben ze
om gevraagd. Nu zal blijken wat er naar
boven komt". Die mening kan ook wor
den gehoord bij de diverse Raden voor
de Kinderbescherming. De mededeling
over de klachteninventarisatie is ver
schillend ontvangen. Sommigen vinden
het zinloos en zijn bang dat het veel te
veel tijd kost zonder dat het iets oplevert.
"Maar ik ben er wel gelukkig mee", zegt
adjunct-directrice drs. A. P. Versteeg
van de Raad voor de Kinderbescherming
in Den Haag. Ook zij noemt het voordeel
van de duidelijkheid. "De berichtgeving
van de afgelopen jaren heeft een heel on
genuanceerd beeld van ons geschetst.
Alleen de klachten kwamen in de publi
citeit".
Versteeg is niet bang dat het onder
zoek allerlei vuile was naar buiten zal
brengen. "Ik heb niet het idee dat wij iets
verkeerd doen. Mijn medewerkers en ik
doen ons werk goed. Zo'n onderzoek
vind ik alleen maar positief voor onze or
ganisatie. Al komen er alleen maar genu
anceerder cijfers uit".
Het werk van de Raad voor de
Kinderbescherming is al jaren
onderhevig aan felle kritiek.
Geregeld duikt er weer een
wanhopige ouder op, die in meer of
minder nette bewoordingen zijn
misnoegen over de gang van zaken
uit en 1989 vormde wat dat betreft
een dieptepunt. Er werd een
zwartboek samengesteld met
klachten die worden
geïnventariseer door een
bijzondere kamercommissie, die
ook het functioneren van de
Kinderbescherming onder de loep
zal nemen en aanbevelingen zal
doen. "Maar wat er ook gebeurt,
klachten hou je altijd"
door Anje Romein
"Alleen een parlementaire enquête kan
een aanzet geven tot gezondmaking van
de Kinderbescherming", zei de voorzit
ter van de Stichting Onderzoek naar de
Nederlandse Rechtspleging in familieza
ken een jaar geleden al. Zo'n parlemen
taire enquête zal er voorlopig niet ko
men. Wel gaat de bijzondere kamercom
missie voor het jeugdwelzijnsbeleid bin
nenkort de klachten over het reilen en
zeilen van de 19 Raden voor de Kinder
bescherming inventariseren. Het afgelo
pen jaar vormde een dieptepunt in het
bestaan van de raden. De Stichting Be
scherming Kinderen riep ouders op hun
ervaringen met de raden op te schrijven
om deze, gebundeld in een zwartboek, de
ministeries van justitie en wvc onder de
neus te wrijven.
Ruim honderd brieven waren het ge
volg, vol met dramatische verhalen en
bol van kritiek. De Raad zou een vreselij
ke macht zijn, waar je niets tegen kunt
beginnen. Maar er is geen alternatief.
Ben je het niet eens met de adviezen, dan
kun je je hoogstens tot een klachtencom
missie wenden, zo stellen veel ouders.
Een andere veelgehoorde klacht be
treft de kundigheid van de maatschappe
lijk werkers. 'Dan komt er zo'n broekje
zonder levenservaring vertellen hoe jij je
kind moet opvoeden'. De een klaagt dat
het kind niet gehoord wordt, de ander
dat de stem van de ouders wordt gene
geerd. Of dat de Raden voor de Kinder
bescherming niet alle feiten bekijken en
op hun waarde weten te schatten.
Emoties
"Heel veel klachten komen voort uit
hoog opgelopen emoties. Als een van
beide ouders de kinderen kwijtraakt, is
dat natuurlijk heel ingrijpend. Het is lo
gisch dat iemand zich dan te weer stelt,
maar niet altijd terecht".
Ook bij drs. J.D. Buiskool, sector
manager en aanspreekpunt van de Ra
den voor de Kinderbescherming, komen
vaak klachten binnen. Hij staat er vrij la
coniek tegenover. "Al komt er nu een on
afhankelijke klachtencommissie en
meer duidelijkheid over de procedures,
klachten zullen er altijd wel blijven".
Daarmee legt hij de klachten van cliën
ten niet naast zich neer; Buiskool zegt ze
wel degelijk serieus te nemen. "Sommi
ge mensen zeggen niet naar de klachten
commissie te stappen, omdat ze gechan
teerd worden via de omgangsregeling.
Zo van: als u klaagt zetten wij, de Raad,
de omgangsregeling met uw kind stil.
Als dat inderdaad gebeurt, vind ik dat
schandalig. Dat moet dan tot op de bo
dem uitgezocht worden".
In het zwartboek dat de Stichting Be
scherming Kinderen vorig jaar maart de
ministeries van justitie en wvc aanbood,
werd ook gesproken over deze vorm van
chantage. Justitie kon de zaken niet uit
zoeken, omdat de ouders niet wilden
meewerken. "Ze wilden anoniem blij
ven. Ja, dan houdt natuurlijk alles op",
verzucht Buiskool.
Voor verontruste ouders moet het wel
goed nieuws geweest zijn, dat er per 1 fe
bruari een onafhankelijke klachtencom
missie in werking treedt. Dus zonder
mensen van binnenuit. Een belangrijke
verandering is ook dat mensen nu niet al
leen wat kunnen zeggen over de manier
waarop ze behandeld zijn, maar ook over
bijvoorbeeld de methode die een maat
schappelijk werker gebruikt heeft.
De Raad voor de Kinderbescherming
is het allerlaatste station waar ouders te
recht kunnen als er problemen zijn. Het
overgrote deel van de zaken waarmee de
Raad te maken krijgt, betreft echtschei
dingen: ouders kunnen het niet eens
worden over voogdij en omgangsrege
ling nadat ze uit elkaar zijn gegaan.
Een ander deel gaat over kinderen die
van huis weggelopen zijn. De Raad advi
seert dan over de vraag of het kind weer
bij de ouders terug kan komen of mis
schien beter in een pleeggezin kan wor
den geplaatst.
"Dat zijn natuurlijk gigantische pro
blemen, die je vooral niet in de eerste 'af
koelingsperiode' op moet lossen. De
emoties die hierbij spelen, zijn overdui
delijk. Als een moeder zich al jaren in
spant om haar kind bij zich te houden en
ze raakt het kwijt, dan is dat heel drama
tisch. De Raad voor de Kinderbescher
ming krijgt dan al gauw de schuld", ver
telt Buiskool.
Zo is er altijd wel een partij die het niet
eens is met het advies van de Raad. Het
valt natuurlijk nooit goed als ouders uit
de ouderlijke macht ontzet worden (bij
voorbeeld bij verwaarlozing van de kin
deren) of als kinderen onder toezicht
worden gesteld. De Raden geven hier
over, via een rapport van de maatschap
pelijk werker, advies aan de kinderrech
ter. Dat rapport mogen ouders altijd in-
Ook over het functioneren van de
maatschappelijk werkers is wat de ou
ders betreft, het laatste woord nog niet
gezegd. Buiskool: "Hierover bestaat één
groot misverstand: onze maatschappe
lijk werkers zijn geen hulpverleners. Ze
doen alleen onderzoek. Maar omdat ze
daarvoor wel vertrouwelijke gesprekken
voeren, waarbij de betrokkenen hun hart
uitstorten, kan daar verwarring over ont
staan".
•Al jaren proteste
ren actiegroepen te
gen de Raad voor de
Kinderbescher
ming. De teksten la
ten niets aan duide
lijkheid te wensen
over. (toto gpd)
Het is geen hulporganisatie voor Sint
Bernhardhonden er\het heeft ook
niets te maken met het Wereld
Natuurfonds. Het Prins Bernhard
Fonds, dat dit jaar het gouden
jubileum viert, geeft subsidies aan
culturele instellingen en draagt de
Nederlandse cultuur naar buiten uit.
Om alle misverstanden rond het PBF
uit de wereld te helpen, gaat het
fonds in het jubileumjaar 'de straat
op'.
door Anje Romein
De nieuwe 'straat'-aanpak in de jaren ne
gentig mag van bestuur en directie wel
tot verdubbeling van het budget leiden.
Dat bedraagt voor 1990 zo'n 19 miljoen
gulden. Met dat geld ondersteunen het
Prins Bernhard Fonds en de 19 Anjer
fondsen projecten op cultureel gebied.
Dat varieert van het subsidiëren van
het fanfarekorps in Deventer tot een fi
nanciële bijdrage aan het Appeltheater
in Den Haag. Het begrip 'cultuur' is bij
het Prins Bernhard Fonds zeer breed. De
zes terreinen die het bestrijkt zijn: beel
dende kunst, podiumkunst, culturele
vorming, wetenschap, natuurbehoud en
monumentenzorg.
"Wat wij1 doen is altijd nogal onbekend
gebleven", zegt mr. J. Meerdink, direc
teur van het PBF. "Dat komt onder meer
door de naam, die minder duidelijk is
dan bij voorbeeld Hartstichting of Ast
mafonds. We hebben ook nooit actief aan
de weg getimmerd. Zo weten nu maar
weinig mensen dat het Prins Bernhard
Fonds één geheel vormt met de Anjer
fondsen".
Het PBF is betrokken bij landelijke ac
tiviteiten, die meestal wat professioneler
van aard zijn. De Anjerfondsen zijn te
vinden in alle provincies en de drie grote
steden. Zij stimuleren meer amateuristi
sche instellingen en kunstuitingen. De
twee-eenheid Prins Bernhard/Anjer
wordt vanaf nu duidelijker gemaakt voor
het publiek in het nieuwe logo. De be
kende anjer, handelsmerk van prins
Bernhard, met aan weerszijden de na
men van de fondsen, met als ondertitel:
Cultuurfonds voor Nederland.
Het komende jaar moeten 22 jubileum
projecten, georganiseerd in heel Neder
land, de aandacht op de fondsen vestigen
en potentiële donateurs over de streep
trekken. Het Prins Bernhard Fonds
denkt daarbij aan bedrijven; maar vooral
aan particulieren. Er wordt maar liefst
zes miljoen gulden uitgetrokken voor de
publiciteitscampagne.
Op zoek naar meer bekendheid schreven het Prins Bernhard Fonds en de Anjerfondsen de wedstrijd 'Teken voor cul
tuur' uit. Meer dan 1300 middelbare scholieren stuurden hun tekening in. (foto anp)
"We krijgen zo ontzettend veel aanvra
gen binnen die gehonoreerd kunnen
worden. We vinden het vreselijk jammer
dat we maar zo weinig kunnen geven en
zo vaak 'nee' moeten verkopen. We moe
ten helaas een knellend stelsel van richt
lijnen hanteren. Het gaat bij alle projec
ten om grote bedragen. Met het bescher
men van monumenten bijvoorbeeld zijn
altijd honderdduizenden guldens ge
moeid", zegt Meerdink.
Hijzelf persoonlijk geïnteresseerd in
architectuur en muziek is zeer opti
mistisch over het aantal te Eerwachten
nieuwe donateurs. "Ik heb er het volste
vertrouwen in. Mensen gaan steeds beter
beseffen dat ze deel uitmaken van een
cultuur die in stand gehouden moet wor
den. Tot nu toe werd er nauwelijks be
roep op hen gedaan waar het de Neder
landse cultuur betrof. Natuurlijk worden
mensen door zovéél fondsen gevraagd
iets te geven. Maar dan is het geen kwes
tie van of, of, maar van en, en".
Dat er meer geld nodig is staat volgens
de directeur buiten kijf. Van de 5000 aan
vragen die bij het fonds binnenkomen,
valt 40 procent af. De overige 60 procent
wordt gehonoreerd, maar bijna nooit
met het bedrag waar om gevraagd werd.
Zo kreeg de Westerkerk in Amsterdam
vorig jaar 150.000 gulden, kregen de Ve-
luwsche Sanghertjes uit Putten in 1988
voor nieuwe instrumenten 2500 gulden
van het Anjerfonds Gelderland en ging
er in datzelfde jaar 90.000 gulden naar het
Nederlands Theater Instituut voor de
aankoop van een collectie tekeningen.
"Ondanks allerlei overheidsubsidies
zijn er ontzettend veel projecten en in
stellingen die geen geld krijgen. In de
kunst wordt nou eenmaal nooit marktge
richt gedacht. Wij proberen zoveel moge
lijk van die cultuuruitingen te steunen.
Let wel, niet als de instelling of de per
soon al van de overheid geld krijgt. Wij
zijn een fonds voor en door particulie
ren", benadrukt Meerdink.
Van de aanvragen die bij het Prins
Bernhard Fonds binnenkomen alles
wijst er op dat het er dit jaar nog meer
worden dan de genoemde 5000 valt
een groot gedeelte af. Zo worden er geen
rondtrekkende theaterprodukties of
concert-tours gesubsidieerd en ook geen
muziekgezelschappen die een religieuze
of politieke boodschap uitdragen. "Maar
het wordt al moeilijk als een politieke
partij alleen maar een muziekavond wil
organiseren. We steunen ook wel Chris
telijke Zangverenigingen of gospelko
ren, waarbij het primair om de muziek
gaat".
Er valt ook al direct tien procent af,
omdat het projecten betreft die buiten de
doelstelling 'cultuurverspreiding' val
len. "Sommige mensen proberen overal
subsidie los te peuteren". Ook studenten
die zich graag in het buitenland verder
willen ontwikkelen in hun vakgebied,
vallen buiten de boot.
Uiteindelijk komt het meeste geld bij
de podiumkunsten terecht, ongeveer 35
procent. Hieronder vallen ook muziekge
zelschappen. Directeur Meerdink: "Ne
derland, muziekland. Bijna iedereen be
speelt wel een instrument of loopt mee in
een fanfarekorps. Muziek is de rugge-
graat van de Anjerfondsen, zou je kun
nen zeggen".
Prijzen
Het Prins Bernhard Fonds is opgericht
in 1940 met als doel het aankopen van
Spitfires en ander oorlogsmaterieel.
Sinds 1946 heeft de stichter. Prins Bern
hard, nu nog regent, er een fonds ter on
dersteuning van de Nederlandse Cultuur
van gemaakt.
Directeur Meerdink van het PBF:
"Wat wij doen is altijd nogal onbe
kend gebleven". <f0to gpd>
Naast subsidieverlening is het PBF sa
men met het Anjerfonds actief in andere
activiteiten. Wel bekend bij het grote pu
bliek zijn de prijzen die werden uitge
loofd, zoals de Zilveren Anjer bestemd
voor vrijwilligers die zich 'verdienstelijk
hebben gemaakt voor de Nederlandse
cultuur'.
Daarnaast zijn er nog de Martinus Nij-
hoff-prijs voor vertalingen en de David
Röell-prijs voor het werk van een beel
dende kunstenaar. Met ingang van het
jubileumjaar is er ook een Museumprijs
ingesteld. "Nederland, museumland,
zou je ook kunnen zeggen. Er zijn er wel
800, waarvan vele particulier. Wij geven
nu 100.000 gulden voor het museum dat
zich onderscheiden heeft van andere
musea".
Ook opvallend is de 'poot' natuurbe
houd, niet verwonderlijk met het oog op
de oprichter van het fonds, maar het on
derscheidt zich wel van de andere cul
tuuronderdelen. "Sinds het Europese
jaar van de natuur, is één van onze zes ge
bieden het natuurbehoud. Natuur is on
derdeel van cultuur. Met het oog op de
toenemende belangstelling voor milieu
in ons land zal dit nu nog bescheiden on
derdeel zeker groter worden", verwacht
Meerdink.
Het PBF is in ieder geval druk bezig
een aantal films voor een breed publiek
van de grond te krijgen, waarin de nood
zaak van natuurbehoud naar voren
komt. "Films over verkeer of industrie,
maar we willen daarbij absoluut niet be
lerend zijn".
