Nijpend tekort aan leraren
'Geweldig om in Leiden aan
nieuw onderzoek te werken
Bio-boeren
schorten him
dreigement op
(Dub ilicmus;
Kwik mag niet langer door
spoelbak Leidse tandarts
Grote verwarring over aantal
dak- en thuislozen in Leiden
Ministerie zou onzorgvuldig
zijn geweest met vergunningen
Onderwijs in gevaar door negatief imago van het vak
DINSDAG 16 JANUARI 1990
REGIO
PAGINA 13
Nog half jaar subsidie
DEN HAAG De bio-boeren
hebben hun dreigement om de
heffing aan het Landbouwschap
in te trekken opgeschort. Hier
toe besloten zij, nadat het minis
terie van landbouw liet weten
nog een halfjaar subsidie te zul
len verstrekken. In die tijd moet
duidelijk worden hoe het Land
bouwschap de belangen van de
bio-boeren denkt te behartigen.
De bio-boeren kwamen in de
cember vorig jaar in opstand.
Het departement meldde toen
dat het Platform Biologische
Landbouw niet meer op subsi
die hoefde te rekenen. Een fi
nanciële injectie waardoor het
platform twee jaar lang in stand
kon worden gehouden.
De mededeling van het minis
terie schoot de bio-boeren in het
verkeerde keelgat. Vandaar ook
dat de actiebereidheid groot
was. De boeren hadden het ge
voel met lege handen te staan in
de strijd voor een goede zaak.
Omdat het Landbouwschap
weigerde de coordinator, die in
zijn eentje het platform beman
de, in dienst te nemen, kreeg de
man ontslag. Voorlopig is dat nu
ingetrokken.
16 januari 1990
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Openbare inrichtingen te Lei
den.
Kosteloos zijn te bezichtigen.
Het Museum van Natuurlijke
Historie, Rapenburg 28, alle
werkdagen van 10 tot 4 uren.
Van 1 Mei tot 31 Oct. ook des
Zondags van 12 tot 3 uren. Het
Etnographisch Museum, Afd.
Oost-Indië en Australië. Hoog-
ewoerd 108Maandag. Woens
dag en Vrijdag, van 12 tot 4
uren. - Afd. China en Japan, Ra
penburg 71, Dinsdag, Donder
dag en Zaterdag, van 12 tot 4
uren. Het Stedelijk Museum van
schilderijen en Oudheden, in de
Lakenhal, Oude Singel 32, des
Zondags van 12 tot 4 uren koste
loos, op werkdagen van 10 tot 4
uren a 10 cents per persoon. De
Academietuin is alle werkdagen
kosteloos toegankelijk. Zij. die
de kassen willen zien. melden
zich daartoe bij den portier aan.
die hun geleide bezorgt, terwijl
voor wandeling in den tuin geen
geleide noodig is.
Vijftig jaar geleden:
De minister van sociale zaken
heeft het volgende verklaard:
"Al geniet een niet onbelangrijk
aantal arbeiders vacantie, alge
mene practijk is het nog geens
zins, terwijl ook niet is te ver
wachten, dat het dit zonder over
heidsbemoeiing binnen af zien-
baren tijd zal worden. In tal van
bedrijven, waaronder er ook
zijn, waar vacantie als zeer
noodzakelijk moet worden be
schouwd, hebben de organisa
ties der werknemers niet vol-,
doenden invloed om een alge-
meene regeling ten deze tot
stand te doen komen. In verband
hiermede ben ik van oordeel, dat
voor vacantie een wettelijke re
geling dient te worden bevor
derd".
Dr. Max Euwe heeft den
schaaktweekamp tegen Paul
Keres met 7 112 tegen 6 1/2 verlo
ren. Euwe won de laatste partij
in het Amsterdamsche Schaak
huis na 61 zetten.
Huisartsen: veel
vragen over aids,
vaak om patient
gerust te stellen
LEIDEN Vermoedelijk nog dit
jaar worden tandartsen in Leiden
verplicht amalgaamresten op te
vangen en in te leveren voor verwer
king. Amalgaam wordt gebruikt om
kiezen te vullen-en bevat voor het
milieu uiterst schadelijke kwik. Dat
Gebitsproblemen
In het Leidsch Dagblad van 12 janu
ari staat op de voorpagina een arti
kel met de kop 'Gebitsproblemen
bij bijna alle bejaarden'. Het artikel
begint: 'Bijna alle mensen van 65
jaar en ouder hebben problemen
met hun kunstgebit. Bij 94 procent
is behandeling nodig'.
Het artikel gaat over een onder
zoek dat drs. C. de Baat heeft ver
richt in, let op, drie verpleeghuizen.
Nu is het in Nederland zo dat 90 pro
cent van alle mensen boven 65 jaar
gewoon zelfstandig woont, zeven
procent woont in een verzorgings
huis, twee procent in een verpleeg
huis en een procent verblijft tijde
lijk in een ziekenhuis.
Nu kun je natuurlijk niet bepaald
gegevens, die je gevonden hebt in
een onderzoek onder die twee pro
cent verpleeghuispatiënten veral
gemeniseren naar al-le 65-plussers
en beweren dat de conclusies uit het
onderzoek ook voor hen gelden. Dat
is toch iets te simpel geredeneerd.
De Baat doet dat dan ook niet. Die
zegt volgens het artikel: 'Deze groep
is redelijk representatief voor alle
bewoners van verpleeghuizen in
Nederland'.
De journalist mnaakt er dan maar
eventjes van dat deze groep repre
sentatief is voor alle 65-plussers in
Nederland. Ik vind dit een sterk
staaltje van onzorgvuldig omgaan
mnet informatie en ik hoop dat u
het artikel zult rectificeren.
Trijntje Pols
Rijndijkstraat 21.
Leiden
(Morgen plaatsen wij een interview
met drs. De Baat op deze pagina.
Red.)
verdwijnt nu vaak via de spoelbak
van de tandarts in het riool. In een
middelgrote gemeente kunnen de
lozingen oplopen tot 80 kilo kwik
per jaar. In heel Nederland gaat het
om tonnen per jaar.
Volgens het hoofd van de directie
milieu in Leiden, G. in 't Veld, is het
wachten op een door de provincie
aangewezen afvalverzamelaar die
de schadelijke stof bij de tandartsen
ophaalt. Dat is een voorwaarde om
de tandartsen te kunnen verplich
ten tot het verzamelen van de scha
delijke stof. Hiervoor moeten de
tandartsen een filter in hun spoel
bak aanbrengen.
De kosten van inzameling en ver
werking komen voor rekening van
de tandarts. Overigens kunnen
milieubewuste tandartsen het amal
gaam nu ook al kwijt bij afvaldepots
of verwerkingsbedrijven, maar In 't
Veld weet niet of dat ook daadwer
kelijk gebeurt.
Te zijner tijd moet een voorlich
tingscampagne van de directie
milieu de tandartsen duidelijk ma
ken dat het lozen van amalgaam
niet langer is toegestaan. Nog niet
duidelijk is of deze maatregel be
perkt blijft tot alleen de gemeente
Leiden. Leiden tracht samen met
Alkemade. Leiderdorp. Oegstgeest,
Voorschoten en Zoeterwoude een
regionaal milieubeleid te voeren.
Wellicht kunnen ook deze tandart
sen hun amalgaam straks meege
ven aan een ophaaldienst.
DEN HAAG/ZOETERWOUDE -
Twaalf inzamelaars van afgewerkte
olie hebben bij de Raad van State
schorsing gevraagd van de door het
ministerie van VROM voorgestelde
maatregel om de inzameling in han
den te geven van zes in plaats van 18
bedrijven. De maatregel stuit op
grote bezwaren van de bedrijven
die buiten de boot vallen, zo bleek
gisteren tijdens een zeer langdurige
hoorzitting bij de Raad van State.
De Raad van State doet over zes we
ken uitspraak over het verzoek.
Intussen gaat de inzameling van
olie op de oude manier door, aldus
directeur Van Vliet van het Zoeter-
woudse bedrijf Laura, ëén van de
zes die het ministerie heeft aange
wezen. De zes bedrijven mogen ie
der in twee van de zes door VROM
LEIDEN/LISSE Hoeveel
dak- en thuislozen herbergt
Leiden nu eigenlijk? Onderzoe
kers van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten zeggen
dat het er niet meer zijn dan 65.
Maar de Basisgezondheids
dienst (BaGD) in Leiden meldt
dat het zeker om 500 mensen
gaat. Afgaande op cijfers van
het Landelijk Vrijzinnig Pro
testants Centrum in Utrecht zou
hun aantal zelfs tussen de 1000
en 1500 liggen.
Verwarring dus. De VNG ver
richtte, in opdracht van het mi
nisterie van WVC, in 40 gemeen
ten - waaronder Leiden, Lisse
en Waddinxveen - onderzoek
naar de vraag hoeveel dak- en
thuislozen er in Nederland zijn.
Volgens de onderzoekers van de
VNG zou dat cijfer voor het hele
land tussen de 17.500 en 24.200
liggen, terwijl het LVPC aan
merkelijk hoger uitkomt:
200.000.
Het onderzoek van de VNG,
dat gisteren werd gepubliceerd,
geeft aan dat zich van dit aantal
naar schatting tussen de acht
duizend en elfduizend dak- en
thuislozen in de vier grote ste
den bevinden. In gemeenten
bepaalde delen van het land actief
zijn; elk bedrijf krijgt in één van die
gebieden de plicht afgewerkte olie
op te halen.
De kleine bedrijven die moeten
verdwijnen menen dat het ministe
rie bij de toewijzing van de vergun-
ningn naar willekeur heeft gehan-
met een inwonertal tussen de
60.000 en 200.000 bivakkeren to
taal zo'n 6000-7000 thuislozen.
Kleinere plaatsen kennen, ver
houdingsgewijs, weinig daklo-
De VNG signaleert een toena
me van nieuwe groepen thuislo
zen. Zo is er sprake van een stij
ging van het aantal thuislozen
met psychiatrische problemen,
drugsverslaafden en jongeren.
Ook het aantal thuisloze vrou
wen zou zijn toegenomen. Be
halve voor de mensen die met
psychiatrische problemen kam
pen, zijn er voor deze 'nieuwe
thuislozen' weinig opvangmo
gelijkheden in de bestaande in
stellingen.
De onderzoekers constateren
dat alleen de grote steden en in
mindere mate de middelgrote
plaatsen een beleid voeren rond
de problematiek van de dak- en
thuislozen. Registratie van dak
lozen komt sporadisch voor. Van
de gemeenten die meededen
aan het onderzoek verstrekken
er niet meer dan veertien een
geregelde financiële bijdrage
aan de opvang van thuislozen.
De situatie in Leiden is niet
geweldig. Jan de Nooij, arts al-
deld. Het ministerie zou zich vol
gens hen hebben laten leiden door
onduidelijke criteria en eisen stel
len waaraan een kleine ondernemer
in redelijkheid nooit zou kunnen
voldoen. Verder achten zij het een
groot bezwaar dat de betrokken be
drijven geen schadevergoeding
krijgen.
gemene gezondheid bij de
BaGD, zegt dat er in de Sleutel
stad nooit écht onderzoek op dit
terrein is gedaan. De Nooij, die
zich het lot van deze mensen
aantrekt, vertelde vanmorgen
dat het probleem zich verdekt
afspeelt. De échte zwervers, van
wie de politie er zo'n honderd
kent, zijn er vooral in de zomer
maanden. 's Winters trekken ze
niar de grote steden waar ze
een dak boven hun hoofd hopen
te vinden.
Waarmee De Nooij direct het
probleem voor de dak- en thuis
lozen in Leiden aankaart. Hulp
verlening, constateert de
BaGD-arts, is er voldoende,
maar wat ontbreekt is een soort
sociaal-pension waar deze
mensen kunnen worden opge
vangen als dat gewenst is. Nog
dit jaar komt er in Leiden een
onderzoek op gang waaruit
moet blijken hoe groot het pro
bleem rond de dak- en thuislo-
Meevallen zal dat niet. Pas als
er wat aan de hand is, als de
'zwerver' overlast als bedelen
bezorgt, komt de politie eraan
te pas en vervolgens de BaGD
voor lichamelijk onderzoek.
Ook de ondernemers die wél mo
gen doorgaan zijn niet tevreden met
de regeling: een bedrijf dat nu in het
hele land actief is moet zich beper
ken tot twee delen van het land. En
dat zou, aldus de bedrijven, wel
eens de ondergang kunnen beteke-
Een aantal autobedrijven heeft te
vens bezwaar gemaakt. Bij hen leeft
de angst dat de keuze uit maximaal
twee inzamelbedrijven zal leiden
tot een verhoging van de prijzen.
Volgens het ministerie is in deze
bedrijfstak echter sprake van over
capaciteit en een laag rendement,
wat de voortgang van de inzameling
in gevaar zou brengen. Daarom
wordt, aldus een woorvoerder, een
terughoudend vergunningenbeleid
gevoerd.
UTRECHT Huisartsen in de pro
vincies Zuid-en Noord-Holland en
Utrecht worden vaker geconfron
teerd met vragen over aids dan hun
collega's elders in het land. In het
hele land heeft meer dan 80 procent
van de huisartsen in het afgelopen
jaar op het spreekuur vragen over
de ziekte gekregen. Gemiddeld ko
men vragen over aids jaarlijks drie
tot vier keer per praktijk voor. Ook
buiten de grote steden en de beken
de risicogroepen leven veel vragen
over aids.
Dit blijkt uit cijfers van de lande
lijke Continue Morbiditeits Regi
stratie van het Nederlands instituut
voor onderzoek van de eerstelijns
gezondheidszorg (Nivel). In de uit
komsten zijn aids-tests voor verze
keringsmaatschappijen en consul
ten van seropositieve patiënten bui
ten beschouwing gelaten.
De vragen komen vooral van
mannen (63%) tussen de 20 en 45
jaar met een concentratie in verste
delijkte plattelandsgemeenten met
minder dan 100.000 inwoners in de
genoemde drie provincies. Aanmer
kelijk minder vrouwen (37%) infor
meert de risico's rond aids. De huis
artsen kunnen meestal volstaan
met het geven van informatie. In
ruim 40 procent van de consulten
laat de huisarts 'meestal ter gerust
stelling' een aids-test uitvoeren.
Driekwart van de vragen komt
van mensen met risicovol gedrag,
zoals wisselende heteroseksuele
contacten en contact met prostitu
ees. De overige vragen hebben be
trekking op overdracht via niet-
seksuele contacten en bijvoorbeeld
bloedtransfusies in het buitenland.
De bekende risicogroepen (homo
seksuele mannen en drugsgebrui
kers) blijken minder vaak met vra
gen naar de huisarts te stappen. Het
Nivel veronderstelt dat zij hun ei
gen kanalen hebben of voldoende
op de hoogte zijn door de landelijke
aids-campagnes.
Inzamelaars afgewerkte olie voor Raad van State:
Meester Kees van der Voort van groep 8 van de openbare Teldersschool in Leiden. De komende jaren krijgt ook
deze gemeente te maken met een tekort aan leerkrachten, zo is de verwachting. «foto wim Dijkman)
Dr. Van Dishoeck verwisselt Californië voor universiteit
Dc Leidse universiteit
herbergt tenminste vier
briljante onderzoekers. De
Nederlandse organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek
(NWO) heeft hen beloond met
een 'pioniersubsidie'. Het
viertal ontvangt tot 1994 in
totaal ruim zes miljoen
gulden. Geld dat wordt
besteed aan projecten
waarvan NWO grote
internationale verwachtingen
heeft.
Landelijk ondersteunt NWO
twaalf onderzoekers die als
bijzonder talentvol worden
beschouwd. De vier Leidse
wetenschappers die dc
komende jaren steun
ontvangen zijn: prof. dr. F.P.
van Oostrom (1,8 miljoen), dr.
H.J. Tanke (1,6 miljoen),
prof.dr. M.H. van I Jzendoorn
(1,55 miljoen) en dr. E.F. van
Dishoeck (1,1 miljoen).
Een gesprek met de eerste
bolleboos, dr. Ewine van
Dishoeck.
LEIDEN - "Als ik die subsidie
van het NWO niet had gekregen,
was het voor mij een stuk minder
aantrekkelijk geweest om mijn
huidige baan bij het Californian
Institute of Technology op te ge
ven en naar Leiden te komen. Ik
heb het hier enorm naar mijn zin
en ik werk met een' fantastisch
team. Maar aan de andere kant,
het is natuurlijk ook geweldig om
in Leiden voor een periode van
vijfjaar aan een nieuw onderzoek
te kunnen \verken".
Dr. Ewine van Dishoeck meldt
vanuit Californië dat ze 'zeer aan
genaam verrast' is over de 1.1 mil
joen gulden, die het NWO be
schikbaar heeft gesteld. "Of ik het
had verwacht? Nee, niet hele
maal", meldt ze bescheiden.
"Maar het is een hele mooie start
voor het project in Leiden".
door
Wim Wegman
Van Dishoeck, die sinds 1984 in
de Verenigde Staten werkt, heeft
het geld gekregen voor een onder
zoek naar chemische reacties in
de ruimte tussen de sterren. "Die
reacties zijn absoluut niet te ver
gelijken met wat hier op aarde
plaats heeft. De interstallaire
ruimte is namelijk ongelooflijk
ijl. Er zijn daar dichtheden van
tien miljoen tot tien miljard deel
tjes per kubieke meter. Ter verge
lijking: de dichtheden op aarde
zijn een miljoen keer een miljard
maal hoger".
"Door die enorm lage dichthe
den zijn daar processen mogelijk
die op aarde nooit kunnen plaats
hebben. Het doel van het onder
zoek is nu om te kijken welke pro
cessen dit zijn en hoe ze precies
verlopen". De experimenten heb
ben voor een belangrijk deel ove
rigens gewoon op aarde plaats.
Dr. Van Dishoeck heeft een aan
tal computerprogramma's ont
wikkeld waarmee het gedrag van
moleculen in een zeer ijle ruimte
kan worden nagebootst.
De uitkomsten van die compu
terberekeningen worden later
aan de praktijk getoetst. Met opti
sche telescopen en zogeheten
submillimeter-telescopen - appa
raten die een bepaalde soort ra
diostraling kunnen opvangen -
worden interstellaire gaswolken
bekeken en de samenstelling er
van gemeten. Waarna de onder
zoekers dus een indruk hebben
van de verschillende stoffen die
er zijn gevormd. "Het aardige is
dat de berekeningen die we tot
dusver hebben gemaakt, heel aar
dig overeenkomen met de zaken
die we in de ruimte hebben ge
vonden. Dat verwacht je niet
meteen. Maar het is voor ons dus
het teken dat we op de goede weg
zijn".
Het onderzoek van mevrouw
Van Dishoeck moet duidelijk ma
ken of de huidige theorieën over
chemische reacties correct zijn.
Voorts moet het instrumenten
opleveren waarmee wetenschap
pers een beter inzicht in de wer
king van het heelal kunnen ver
krijgen. "Sommige stoffen zeg
gen namelijk iets over de tempe
ratuur of de dichtheid die op een
bepaalde plaats heerst. Het zijn,
zeg maar, thermometers of druk
meters. Dat soort gegevens zijn
belangrijk wanneer je goed wil
begrijpen hoe bijvoorbeeld de
vorming van nieuwe sterren in
zijn werk gaat".
Het geld van het NWO wil dr.
Van Dishoeck, die in mei in Ne
derland terugkeert, deels aan
wenden voor de aanschaf van een
aantal microcomputers. De rest
wordt besteed aan de salarissen
van de medewerkers die ze nodig
heeft voor haar onderzoek. Overi
gens moeten mensen zich geen al
te wilde voorstellingen maken bij
de grootte van haar team. "Meer
dan vijf of zes mensen zullen het
uiteindelijk niet worden. Maar
dat is al heel wat voor een groep
die zich bezighoudt met theoreti
sche chemie".
LEIDEN/DEN HAAG - In
het basis- en voortgezet on
derwijs dreigt op korte ter
mijn een schreeuwend te
kort aan leerkrachten. In en
kele grote steden blijkt het
nu al uiterst moeilijk om
leerkrachten te vinden, in
Leiden en de kleinere regio
gemeenten is de situatie nog
redelijk. Het tijdelijk ver
vangen van zieke leerkrach
ten is al wel overal een pro
bleem.
Staatssecretaris Wallage van onder
wijs verwacht halverwege de jaren
negentig een tekort van 10.000 leer
krachten op de basisscholen en
4000 in het voortgezet onderwijs. De
oorzaak daarvan, denkt Wallage,
zijn de bezuinigingen in het onder
wijs die de afgelopen jaren plaats
hadden. Salariskortingen en ontsla
gen hebben het beroep van onder
wijzer of leraar een negatief imago
bezorgd. "Het ontbrak de mensen
aan perspectief', aldus de staatsse
cretaris.
Met enige vertraging krijgt Lei
den de komende jaren met dit pro
bleem te maken, verwacht P. Pe
ters. hoofd van de directie onder
wijs van de gemeente. "Op dit mo
ment hebben we in het basisonder
wijs geen enkel probleem met het
vervullen van vacatures. Er komen
nog steeds enkele tientallen sollici
taties op één vacature binnen. Wel
blijkt dat er onvoldoende invallers
voor zieke leerkrachten zijn. Het
komt regelmatig voor dat we geen
vervanger hebben".
Het gebrek aan invallers wordt
gezien als een voorteken van een
dreigend tekort. Vaak waren het de
pas-afgestudeerden die de eerste ja
ren ervaring opdeden als invaller al
vorens een vast dienstverband
werd aangegaan. Het ontbreekt nu
aan voldoende afgestudeerden.
Watervrees
In het voortgezet onderwijs is in
Leiden wel een tekort aan leer
krachten maar dat is volgens Peters
al jaren het geval. Het probleem
speelt bij de vakken wis- en natuur
kunde en biologie. In deze sectoren
betaalt het bedrijfsleven vaak meer
dan het onderwijs.
Juist vandaag wordt in Leiden de
aantallen leerlingen in het basison
derwijs voor het volgend schooljaar
('90-'91) vastgesteld. De verwach
ting is dat er nieuwe leerkrachten
moeten worden aangetrokken.
"Over een maand gaan we werven.
Dan zal blijken of er een probleem
is", aldus Peters.
Kleinere gemeenten als Alphen
aan den Rijn en Katwijk hebben op
dit moment ook nog geen proble
men om aan de vraag aan leerkrach
ten te voldoen. Maar ook hier wordt
een tekort aan vervangers geconsta
teerd. "Onze ervaring is bovendien
dat ex-leerkrachten die opnieuw
voor de klas willen nogal eens pro
blemen hebben met de veranderin
gen die de afgelopen jaren hebben
plaatsgehad. Er is sprake van een
gevoel van onzekerheid bij herin
treders", zegt J. van Dam, hoofd van
de afdeling onderwijs van de ge
meente Alphen aan den Rijn. Herin
treders zijn bij uitstek geschikt om
op korte termijn een oplossing te
bieden voor het dreigende tekort.
Optimistisch
In de gemeente Den Haag wordt ge
studeerd op maatregelen die het
leerkrachten extra aantrekkelijk
moet maken om in deze stad te gaan
werken. Net zoals aan het begin van
de jaren tachtig zouden onderwij
zers die in de Haagse binnenstad
willen werken van de militaire
dienst moeten worden vrijgesteld.
Zij zouden verder gratis met bus en
trein naar en van het werk moeten
kunnen reizen.
Den Haag wil de pedagogische
academies aanschrijven over de
grote werkgelegenheid in Den
Haag. Liefhebbers zullen worden
geholpen met het zoeken naar een
huis. De korting van tien procent op
het salaris van vervangers zou moe
ten worden afgeschaft als ze in Den
Haag gaan lesgeven.
Wallage toonde zich gematigd op
timistisch over de mogelijkheden
de achterstanden in het onderwijs
weg te werken. Daartoe zijn onder
meer gesprekken gestart met de on
derwijsbonden over onder meer de
lage beloning en de arbeidsomstan
digheden. Wallage vreest echter dat
veel maatregelen onbetaalbaar zul
len zijn.
Het ministerie heeft dit jaar de be
schikking over een half miljard ex
tra maar dat geld wordt volgens
Wallage vooral gebruikt voor het
wegwerken van de vier-jarigen
maatregel en het ongedaan maken
van bezuinigingen bij de kleine
scholen. Het ministerie van onder
wijs start op radio en tv binnenkort
een wervingsactie voor nieuwe leer
krachten.
