'Geld voor saneren
gifbelt weggegooid"
'We zijn als bevrijders onthaald'
DE TIJD:
VAN TOEN
Fietsenstalling station met helft uitgebreid
0uö üitutos
MAANDAG 15 JANUARI 1990
REGIO
PAGINA 9
Leidse hoogleraar pleit voor toxicologisch onderzoek
LEIDEN/HILVERSUM -
Nederland gooit miljarden
guldens weg door het afgra
ven van vervuilde grond.
Geld dat beter kan worden
besteed aan onderzoek naar
de relatie tussen gezondheid
en milieuvervuiling.
Aldus prof.dr. F.A. de Wolff, als
toxicoloog verbonden aan het Aca
demisch Ziekenhuis Leiden, giste
ren voor de Avro-radio. De Wolff re
ageerde hiermee op een uitspraak
van de geneeskundige inspectie
van de volksgezondheid, die ver-
moedt dat een aantal gevallen van
kanker onder de jeugd in Aalsmeer
is veroorzaakt door landbouwgif en
zwemmen in door olie vervuild wa
ter. Het gaat om veertien gevallen
van bloedkanker en lymfeklierkan
ker van wie inmiddels zeven patiën
ten zijn overleden.
Prof. De Wolff baseert zijn con
clusies op een onderzoek naar het li
chamelijk welzijn van werkers in de
bloembollenteelt die jaren achter
een in aanraking kwamen met che
mische bestrijdingsmiddelen. Vol
gens de Leidse hoogleraar mag het
verslag van dit onderzoek, dat onge
veer drie jaar in beslag heeft geno
men, eind volgende maand tege
moet worden gezien.
Volgens De Wolff heeft het alleen
zin om bodemvervuiling aan te pak
ken als bekend is welke effecten de
chemische stoffen op de volksge
zondheid hebben. Een woordvoer
der van het Academisch Zieken
huis voegde daar vanmorgen nog
aan toe, dat de opmerking van De
Wolff niet moet worden gezien als
een aanval op de inspectie, maar als
een opmerking in het algemeen.
Eerst onderzoeken welke invloed
de stof heeft en dan pas wat zeggen.
Zo voorkom je onnodig paniek zaai
en. "Er wordt", zo benadrukt de
AZL-woordvoerder, "te weinig on
derzoek gedaan naar wat gif in
grond of water voor de gezondheid
betekent. Je kunt aannemen dat het
erg is, maar hoe erg? Stoffen kun
nen een enorme stank veroorzaken,
maar dat zegt nog niets over de
vraag of ze invloed op de gezond
heid hebben".
Luisteren
De Wolff is dus van mening dat er
op dit moment nog weinig juiste ge
gevens bekend zijn over de conse
quenties van blootstelling aan che
mische stoffen. De Leidse hoogle
raar zegt in dat verband dat sommi
ge mensen dermate bang zijn ge
worden, dat er al wordt gesproken
van een 'chemofobie'. Een overdre
ven angst die niet tot nu toe met met
harde feiten kan worden gestaafd.
Daarom zou het verstandig zijn als
er eens wat meer wordt geluisterd
naar mensen die hier wat meer over
weten.
Veelal is het onduidelijk of er nu
wel of niet moet worden overge
gaan tot het afgraven van vervuilde
grond, meent prof. De Wolff. "Ik
vraag me dan ook af of we zoveel
geld moeten steken in die sanering
zonder dat we weten of die stoffen
in de bodem inderdaad ook gevol
gen hebben voor de gezondheid van
de mens. Het geld dat nu daarvoor
wordt gebruikt kan beter in toxico
logisch onderzoek worden gestopt.
Op die manier kun je de relatie tus
sen volksgezondheid en milieuver
vuiling onderzoeken".
Prof. De Wolff ontkent niet dat dit
bepaalde risico's met zich kan mee
brengen. De kans bestaat dat men
sen op een gifbelt wonen. De Leidse
hoogleraar: "Het houdt inderdaad
een zeker risico in. Maar dat is heel
klein. Ik denk dat er in véél gevallen
een stuk kritischer moet worden ge
keken naar het saneren van vervuil
de grond".
Willem Wagenaar keerde vol verhalen en met een Roemeense vlag e
naar Roemenië: "Als kleine jongens hebben we staan huilen".
t officierspet terug i
Extra geld voor
natuur en milieu
DEN HAAG - De provincie trekt
300.000 gulden extra uit voor subsi
dies aan natuur- en milieu-organisa
ties. De provincie geeft hoge priori
teit aan de natuur en het milieu. Ge
bleken is dat verschillende grote or
ganisaties wel wat extra financiële
ondersteuning kunnen gebruiken,
vandaar dat extra geld is uitgetrok
ken. Provinciale Staten zal binnen
kort over het voorstel een beslissing
Voor dit jaar krijgt de Zuidhol
landse Milieufederatie 150.000 gul
den extra, dat gebruikt wordt voor
een themacoördinator landbouw en
natuurbeheer en een medewerker
publiciteit.
Verder is een ton uitgetrokken
voor een medewerker 'regionale
steunpunten' bij de provinciaal
consulente natuur- en milieu-edu
catie. Ten slotte krijgt de stichting
Duinbehoud 50.000 gulden extra
voor verschillende activiteiten.
Het is mogelijk dat de subsidië
ring in 1991 wordt voortgezet, maar
dat zal bij de invulling van nieuw
het voedeltransport nrdf> komen.
Leidenaar Willem Wagenaar reed mee met konvooi naar Roemenië:
LEIDEN-Hij is er nog helemaal vol vrachtwagens dat in Roemenië levisie zag, dacht ik: daar zou ik best inde officiersmess,
van. Als hii denkt aan de emotionele voedselpakketten is gaan brengen, mee naar toe willen. Mijn vrouw zei scheid nemen. We stonden allemaal
taferelen in Roemenië, schieten af Gisteren kwam hij terug, vol verha- meteen: "Dat moetje doen". Ik ben jongens Als rtc
en toe de tranen in zijn ogen. Leide- len over een belevenis om nooit te in de vut, dus tijd kon ik makkelijk
naar Willem Wagenaar is meege- vergeten,
weest met het konvooi van 90
__ovrijmaken. Uiteindelijk kwa
"Toen ik die uitzending op de te- als bijrijder in de wagen va:
Cats uit Hoofddorp terecht.
dat moment denk, schieten de
hij tranen me weer in de ogen. Van ëën
Jan van die soldaten kreeg ik de Roe
meense vlag met het bekende ronde
We werden door de hele
De ENFB vindt dat er onvoldoende stallingsruimte is e
niet gerechtigd is verkeerd gestalde fietsen te verwijderen.
LEIDEN - De capaciteit van de bewaakte fietsenstal
ling bij het Leidse station wordt in de nieuwbouw met
vijftig procent uitgebreid. De fietsenstalling telt dan
6000 plaatsen. Dat is volgens de exploitant van de stal
ling J. Cornelissen voldoende om de behoefte aan stal
lingsplaatsen op te vangen. Daarbij staan buiten de
overdekte fietsenstalling ook nog een groot aantal fiet-
senklemmen.
De uitbreiding van de fietsenstalling wordt nodig
geacht om het stijgende aantal treinreizigers dat op de
fiets naar het station komt, op te vangen. De huidige
capaciteit van de stalling is nu nog voldoende, conclu
deert Cornelissen uit het feit dat enige honderden
plaatsen dagelijks ongebruikt blijven. Er is volgens
hem geen enkele noodzaak om fietsen buiten de stal
ling of de klemmen neer te zetten. "Er is geen enkele
stalling in Nederland die overvol is", weet Cornelis-
Toch gebeurt het zo'n vijf maal per jaar dat de poli
tie, op verzoek van de NS of op eigen initiatief, ver
keerd gestalde fietsen opruimt. Enige tientallen fiet
sen worden dan meegneomen naar het bureau waar ze
door de eigenaar tegen een boete van tien gulden kun
nen worden afgehaald. Volgens politiewoordvoerder
H. Langedoen wordt 90 procent van de meegenomen
fietsen door de eigenaars opgehaald. "Het is deels een
geldprobleem", denkt Langedoen, "men heeft geen
zin om de portemonnee te trekken voor de bewaakte
stalling. Of men heeft gewoon haast en zet de fiets
maar ergens neer".
Bij het Centraal Station in Den Haag hebben zater
dagochtend enkele tientallen leden van de fietsers
bond ENFB gedemonstreerd voor meer stallingsmo
gelijkheden voor fietsen. Sinds enkele maanden wor
den bij het Centraal Station en station Hollands Spoor
de buiten de rekken geplaatste fietsen verwijderd, om
dat ze overlast zouden veroorzaken. De bond vindt dat
de NS en de gemeente Den Haag allereerst zelf in ge
breke blijven, omdat volgens de ENFB op beide sta
tionspleinen in de verste verte niet voldoende stal
lingsvoorzieningen aanwezig zijn.
In een kort geding aanstaande donderdag eist de
fietsersbond de onmiddellijke stopzetting van het
weghalen van fietsen.
Als we Schotel mogen geloven,
de Dordtse patriciër die bij het
derde eeuwfeest van de Leidse
universiteit in 1875 op zich nam
om haar geschiedenis te schrij
ven, vormde de universiteit in de
17de en 18de eeuw het toneel van
herhaalde oproeren, duellen en
manslagen.
'In weerwil van de strengste
verordeningen ging men voort
mét het dragen van pistolen oj
kleine roerkens en andere verbo-
dene en zonderlinge wapenen,
deed onverhoedsche aanvallen op
de wachten, die altijd met bloed
storting vergezeld gingen, belette
de hoogleeraren het voortzetten
hunner lessen door uitjouwen, uit
kloppen, uitstompen, bedreef al
lerlei baldadigheden aan de wo
ningen der ingezetenen, verbrak
de balieënwierp lantarenpalen
neer, verbrijzelde glazen, ven
sters, deuren, besmeerde ze met
teer en bedekte ze met veêren. Bij
na geen nacht of de straten waren
met bloed geverwd'.
Het is waar, de studenten wa
ren in die tijd vogels van bonte
pluimage, van heinde en verre en
uit alle rangen en standen afkom
stig. En vaak moesten de Curato
ren van de universiteit placcaten
uitvaardigen over de 'straat
schenderijen' van de studenten,
over het 'steken met messen, prie
men, zwaarden, degens en andere
moordinstrumenten'
Toch, alles is relatief. Een Duit
ser die Leiden bezocht meldde:
'Unterdessen gehen allhier
nicht so viel Duell und Tödtschla-
ge vor. als auf der Teutschen Aca
demiën, weil die Hollander kein
grcfss wesen von den Ehrenzeichen
machen, und nicht sonderlich
empfindlich sind'.
'Gouden tijd'
Oók in de 19de eeuw werd er nog
geduelleerd. Zo vertelt de Leidse
Studentenalmanak van 1881 een
verhaal over 'dien goeden ouden
tijd, toen het dragen van een pet
door een student niet als iets be
spottelijks werd beschouwd, toen
de huur van de duurste kamer
nog geen driehonderd gulden be
droeg, en toen men voor zeventig
cents ruim zoo goed dineerde als
in onzen tijd vooreen gulden'. Erg
behulpzaam voor een datering is
dat niet, maar de schrijver voegt
eraan toe: 'In die dagen besloot
een deel van het corps een offer te
brengen op het altaar van de hu
maniteit en het ontgroenen af te
schaffen'.
Dat moet dus rond 1840 zijn.
Wel, in die tijd besloot de Heer
van Dort, 'een jong mensch van
een vrolijk en aangenaam karak
ter, een verklaard vijand van on
beschoftheid enruw geweld en
dus een aanhanger van de nieuwe
richting, die het groenloopen af
keurde, dat hij, niettegenstaande
zijn goedigheid en liberale begin
selen, toch erop bedacht was om
zijn contubemaal Pieter van der
Waai bij gelegenheid de een of an
dere poets te bakken. Pieter was
een beste jongen maar een beetje
erg groen'.
Een val gezet
Deze Pieter werd een val gezet.
Hij komt met Van Dort op de ka
mer van een van diens vrienden
terecht, een zekere Bouwman,
het gesprek wordt gestuurd in de
richting van Bouwmans chole
risch karakter, zijn opvliegend
heid en duelleerzucht en vervol
gens laat men Pietertje een kopje
breken dat van grootvader zaliger
van Bouwman geweest zou zijn
en een van de mooiste bezittingen
van het zogenaamd ruziezoekerig
type. En inderdaad, Bouwman
ontsteekt in een schuimende
woede en vraagt genoegdoening.
Een duel is de enige oplossing.
Een dag later wordt het duel op
pistool uitgevochten en bij het
eerste schot van Pieter - met op
zet zo hoog mogelijk in de lucht
afgevuurd - valt Bouman voor lijk
neer. Enfin, de arme jongen rent
in paniek weg, loopt een dag met
zelfmoordplannen rond en wordt
tenslotte door de inmiddels toch
wel bezorgd geworden Van Dort
als een snikkend hoopje ellende
uit een zolderkast van zijn ouder
lijk huis gehaald. Heel leuk...
Al met al weten we nog niet of
er wel te Leiden werd geduelleerd
in de 19de eeuw. Uit dit verhaal
zou men afleiden dat het wel niet
zo'n vaart heeft gelopen, maar
toch. Gelukkig zijn we in het bezit
van de prachtige memoires van
de medisch student S. Greidanus,
De dagen van olim geheten, spe
lend in de jaren zestig van de 19de
eeuw. En hij beschrijft hoe hij ge
tuige was van een heus duel, al
was ook dit wel een heel Neder
lands geval.
Greidanus vertelt hoe hij op
een avond - het was voorjaar, hij
slenterde een grachtje om - aange-
Pieter van der Waai (links) op de kamer v
haald, daar het duel 's morgens
vroeg zou plaats vinden in de dui
nen bij Waalsdorp. Ik ging 's
avonds naar het Ziekenhuis, voor
zag mij van toerniquet, messen,
scharen, pleisters, sponsen, ban
dages, kortom alles wat ik noodig
kon hebben ingeval van ernstige
verwondingen".
Om drie uur werd hij opgehaald
i LEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
klampt werd door een paar hem
nauwelijks bekende corpsleden.
Ze verzochten om zijn discretie
en vertelden hem dat er een duel
op handen was - 'de aanleiding
was als gewoonlijk te onzinnig om
er zoo ernstige gevolgen aan te
verbinden' - en vroegen hem of hij
er als aanstaand arts niet bij aan
wezig wilde zijn voor een eerste
verband.
"Er werd afgesproken, dat ik 's
nachts te 3 uur zou worden afge-
door de secondanten en het drie
tal begaf zich naar de kamer waar
de kemphanen zich wat moed in
zaten te drinken. De sabels wer
den binnen gebracht, de rijtuigén
kwamen voorrijden en op een
mooie lentemorgen, de opkomen
de zon bescheen de velden, de
dauw lag er als een sluier over
heen, leeuwerikken jubelden, al
les lachte behalve de twee stu
dentjes, ging het richting duinen.
Bij aankomst bleek in ieder geval
bij een der partijen de moed ge
heel verdwenen, want hij mom
pelde Greidanus met bevende
stem toe: 'Och God, Gr. op jouw is
al mijn hoop gevestigd...'
De duellanten ontkleedden
zich tot op het hemd, de sabels
werden gemeten om te kijken of
ze even lang waren, er werd be
paald dat de strijd zou eindigen
au premier sang, dat wil zeggen
bij het eerste bloed dat er vloeide.
Geven we het woord aan Greida-
"De eene duellant, de man die
gezegd had, dat al zijn hoop op
mij gevestigd was, stond met den
rug naar mij toegekeerd en ik zag
zoo'n heftige beweging in 's mans
pantalon op de plaats waar de
rug ophoudt, dat ik geen al te
groot idee kreeg van zijn onver
saagdheid en strijdlust. Het tee-
ken tot den aanval werd gegeven
en - reeds bij den eersten uitval
was ik gerust gesteld, de vrees
voor ernstige verwonding ver
dween dadelijk en ik kon een
glimlach niet onderdrukken,
want het was meer dan duidelijk,
dat beide verwoede partijen liefst
niet geraakt wilden woelen,
maar ook alsjeblieft elkander
geen zeer wilden doen. Viel de een
uit, dan stoof de ander zoo ver
weg, dat hij onmogelijk met het
zwaard was te bereiken en omge
keerd bij uitval van no. twee, deed
no. één desgelijks.
Bovendien werden de sabels zoo
aarzelend en met zoo weinig vuur
gehanteerd, dat ik eerder vreesde,
dat zoo n geschermutsel wel tot
den middag kon blijven duren
voor er een druppel bloed vloeide.
Veel geklikklak van het eene
ijzer op het andere maar verder
kwam het niet. Eindelijk gleed een
der sabels bij ongeluk uit en
schampte den arm van de, zal ik
maar zeggen, bibberende partij.
Onmiddelijk klonk het halt! van
den kamprechter, de docter werd
geciteerd en ja er was een schram
metje en met wat drukken en kne
den kwam er een druppel bloed.
Er was aan de eer voldaan!
Goed, we weten het, er werd ge
duelleerd in Leiden in de 19de
eeuw. Er werd echt geduelleerd.
WILLEM OTTERSPEER
In vier dagen bereikten de vracht
wagens Sibiu in Roemenië. Onder-
door
Annemiek Ruygrok
weg werd het konvooi als bevrijders
onthaald. "Mensen die het V-teken
maakten. Dansende en zingende
kinderen. Fantastisch".
In Sibiu werd de groep in zessen
verdeeld. De wagen waarin Wage
naar meereed werd naar Medias ge
dirigeerd. "Toen werd het echt
spannend. Het doel waarvoor we
waren gegaan, was bereikt. Een ver
tegenwoordiger van het Roemeense
Rode Kruis reed voorop. Bij de
grens van het dorp moesten we
wachten, een hele tijd".
De komst van het voedseltrans-
port was inmiddels als een lopend
vuurtje door het dorp gegaan. Geen
wonder dat de inwoners om de elf
vrachtwagens heendromden in de
hoop alvast een graantje te kunnen
meepikken. "Op een gegeven mo
ment zeiden we: "Joh. laten we al
vast zo'n wagen opengooien". Dat
hebben we gedaan. De chaos die
toen ontstond zeg. Op een gegeven
moment hebben we toch het zeil
weer moeten dichtgooien. Dan heb
je het moeilijk hoor, als je die droe
vige, teleurgestelde gezichten ziet".
Pet
Na verloop van tijd werden de wa
gens naar een militair garnizoen be
geleid.
"En dat zat ons niet lekker, want
we twijfelden eraan of het voedsel
op de goeie plek zou komen. Maar
we moesten er ons bij neerleggen.
Soldaten kwamen helpen de wa
gens te lossen en binnen een urn-
waren we vrienden met die jongens.
Alles ging onder toezicht van een
vertegenwoordiger van het plaatse
lijk bestuur. We hebben ook lijsten
gezien met de namen van gezinnen,
waar de pakketten naar toe zouden
gaan. Dus ik heb er wel vertrouwen
in dat het goed terecht komt".
Toen om half zeven 's avonds de
boel was gelost, wilden de chauf
feurs de terugreis aanvaarden. Maar
daar kon geen sprake van zijn. "We
moesten toch nog mee de stad in om
een kopje koffie te drinken. Nu dat
werd een complete met wijn over
goten maaltijd. Van de garnizoens
officier kreeg ik zijn pet op m'n
hoofd gezet. Nou en dat is wat voor
een militair. Maar na al die drank
konden we natuurlijk niet de weg
op. Dus hebben we op het garni
zoensterrein in de wagen geslapen.
De volgende ochtend na een ontbijt
Leidse hoogleraar
leidt commissie
informatie en recht
LEIDEN - Prof. H. Franken van de
Leidse universiteit (faculteit rech
ten) is benoemd tot voorzitter van
de tijdelijke adviescommissie infor
matietechnologie en recht. De com
missie moet de belangrijkste ont
wikkelingen in kaart brengen die de
komende tien jaar vanuit allerlei
wetenschappen aandacht behoe-
Voorbeelden daarvan zijn onder
meer het beveiligen van computer
gegevens en het tegengaan van
computercriminaliteit. De commis
sie, 'ingesteld door het ministerie
van onderwijs, brengt in het derde
kwartaal haar eindrapport uit.
bevolking uitgewuifd".
Sinaasappel
Al chocolade uitdelend gingen de
elf vrachtwagens weer huiswaarts.
"Onderweg spraken we nog met
een jongen van een jaar of zestien.
Hij vroeg of we soms een sinaasap
pel voor hem hadden. Gelukkig
hadden we er nog een paar over uit
ons lunchpakket. Als je het gezicht
van die jongen had gezien. "Vorig
jaar heb ik ook een sinaasappel ge
geten". zei hij. Van bananen wist hfj
niet hoe ze smaakten. Vreselijk, hoe
die mensen gekneveld zijn ge
weest".
Op de terugweg kwam het hele
konvooi in Duitsland weer bij el
kaar. Iedereen had enthousiaste
verhalen over ontroerende en hart
verscheurende taferelen. "In die
acht dagen is het zo'n hechte groep
geworden. Je hebt allemaal hetzelf
de doel: die mensen daar wat le
vensmiddelen brengen. Een fantas
tische ervaring. En de vreugde werd
nog groter toen aan de Nederlandse
grens onze vrouwen en (kleinkin
deren ons welkom heetten. Die wa
ren door het NOB opgetrommeld.
Om nooit te vergeten. Als ze me
vandaag vragen om weer te gaan,
ben ik morgen weer weg. Ik zal het
NOB maar eens gaan bellen".
HULP PSYCHOLOGEN - Een
aantal ziektekostenverzekeraars en
ziekenfondsen, waaronder ook het
Leids-Alphense, geeft geen vergoe
ding meer voor hulp van psycholo
gen en psycho-therapeuten. Het Zil
veren Kruis in Noordwijk heeft la
ten weten de vergoeding na 1 janua
ri wel te blijven geven.
Info startend zakenman
SASSENHEIM - De Kamer van
Koophandel houdt dinsdag 23 janu
ari een oriëntatiebijeenkomst voor
beginnende ondernemers. Ver
schillende deskundigen vertellen
dan over allerlei zaken die voor de
startende zakenman van nut kun
nen zijn, zoals ondernemingsplan
nen, financiering en vergunningen.
De bijeenkomst wordt gehouden in
De Oude Tol aan de Hoofdstraat 147
in Sassenheim en duurt van 20.00
tot 22.30 uur.
15 januari 1990
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- De schoonmaak. - Een oud
soldaat kwam Donderdag 11.
den politierechter te Londen om
raad vragen. Zijn paspoort, dat
van 1861 dagteekende was zeer
vuil geworden. Zijn vrouw had
daarom dat perkamenten stuk
in de waschtobbe gestopt, met
het gevolg, dat de geschreven
naam van haren man was uitge-
wischt. Hij kwam nu den politie
rechter vragen om eene beëdigde
verklaring, dat hij de man was,
in het document bedoeld. De
rechter verwees hem naar het de
partement van Oorlog.
- Een jonge scheikundige te
Dijon heeft een kruit voor de
jacht uitgevonden, dat geen
rook geeft, bijna geen geluid bij
de ontploffing, de wapens niet
rpest en goed blijft.
- Heer (tot een straatjongen, die
hem gruwelijk verveelt met voor
zijn venster te staan fluiten):
„Zeg eens, jongen. welke
nachtuil heeft jou dat fluiten ge
leerd?" Jongen: „Jij niet!"
- De vaster Succi, die, zooals men
weet, thans te Londen weder be
zig is veertig dagen te vasten,
heeft thans zijn 23sten dag ach
ter den rug.
Vijftig jaar geleden:
- 'Met ingang van heden is op
het baanvak Leiden-Woerden de
stoomtractie door Dieseltractie
vervangen. Gisteravond om
23.40 uur kwam trein 3340 als
laatste stoomtrein binnen. Daar
de Dieseltreinen op dezelfde tij
den als de stoomtreinen zullen
rijden, kunnen eventueele ver
tragingen gemakkelijker inge
haald worden, daar het keeren
en watememen der lokomotie-
ven alhier en te Woerden komt te
vervallen.'
- De geldinzameling uitgaande
van de Finsch-Nederlandse Ver-
eeniging in samenwerking met
het Nederlandsche Roode Kruis
ten behoeve van het Finsche
Roode Kruis is thans tot eet
taal bedrag van f 150.000 geste
gen.