Romantiek ondergrondse pers ten einde
NABIJ
'Tweede revolutie is
nodig in Roemenië'
Arnold Vaneman
was 'late roeping'
mm vi zih m mum rot,,.
Oost-Europa
erg in trek op
vakantiebeurs
Van dissidentenblaadje tot journalistiek bedrijf in Oost-Europa
DEN HAAG (ANP) - In het
geniep regime-kritische tek
sten schrijven, die tienmaal
overtypen, onder de mantel
doorgeven aan vertrouwde
vrienden als de geheime po
litie even niet oplet - van de
samenzweerderige roman
tiek van de ondergrondse
pers in Oost-Europa blijft
weinig over na de democra
tische revolutie van najaar
1989. De vroegere samizdats
moeten zich nu zien te bewij
zen als vrije, onafhankelijke
persorganen.
Dissidentenblaadjes die vroeger in
een oplage van enkele tientallen of
honderden exemplaren verschenen
moeten zich nu omscholen tot jour
nalistieke bedrijven. Enthousiasme
en inspiratie is er volop als gevolg
van de herwonnen vrijheid, maar de
materiële middelen ontbreken.
Geld is er niet, papier is schaars, en
de (zwaar verouderde) drukpersen
zijn in handen van de staat.
Hoe moeizaam de omschakeling
is merkte het vooraanstaande dissi
dente blad Lidove Noviny (Volks
krant) in Tsjechoslowakije, toen het
werd overrompeld door de demo
cratische ommekeer in november.
Ineens moest de oplage van 300
exemplaren drastisch worden ver
hoogd om aan de plotselinge lees
honger te voldoen. Bij gebrek aan
persen werden tientallen studenten
achter de typmachines gezet om
met carbonvelletjes het blad te ver
menigvuldigen.
"Technisch gezien biedt de sa-
mizdat geen goede basis om een
professionele krant te maken", al
dus Ronald Koven, coördinator van
het "Oost-Europa hulpproject" dat
zes westerse persverenigingen in
Parijs hebben opgezet. Deze groep
wil haar Oosteuropese vakbroeders
daarom met raad en daad bijstaan.
In eerste instantie gebeurt dit door
het bieden van materiële hulp. Ook
zal de onafhankelijke media het een
en ander worden bijgebracht over
management en publiciteit, onont
beerlijk voor het opzetten van een
journalistiek bedrijf.
Lidove Noviny, het eerste Oost
europese tijdschrift dat een subsi
die van de projectgroep ontving, is
als een van de meest toonaangeven
de bladen van Tsjechoslowakije uit
de illegaliteit getreden. Het blad be
roept zich op de gelijknamige kwa
liteitskrant die, opgericht in 1892,
vooral tussen de wereldoorlogen
naam maakte. Zijn ondergrondse
opvolger moest een leerschool voor
een onafhankelijke journalistiek
worden, schreef Vaclav Havel als
lid van de redactieraad in het eerste
maart 1988.
Tralies
Lidove Noviny werd lange tijd on
gemoeid gelaten, maar in oktober
1989 belandden hoofdredacteur Jiri
Ruml en redacteur Karei Zeman
achter de tralies wegens "staatson-
dermijnende activiteiten". Ditmaal
steunden ook journalisten van de
staatsgetrouwe media het protest
tegen hun aanhouding. Een groei
end aantal van hen had in de loop
van het jaar de regels van het be
wind uitgedaagd en petities van de
oppositie ondertekend.
Sinds de vreedzame revolutie van
november zijn de strenge perswet
ten een dode letter. Formeel is het
nog altijd verboden om geschriften
van anderen te vermenigvuldigen
en te verspreiden, maar de persvrij
heid spettert inmiddels van de mu
ren van Praag af. Tientallen pam
fletten en posters sieren nu de stra
ten van de grote steden.
Geleidelik zal hieruit een meer
gestructureerde vrije pers ontstaan,
verwacht het Informatiebureau
Charta 77: "De Tsjechoslowaken
zijn er onder het oude regime aan
gewend geraakt dat kranten en tijd
schriften altijd organen van organi
saties en instellingen zijn. De vrije
pers zal dan ook hoofdzakelijk ge
dragen worden door de nieuw opge
richte organisaties". Dat betekent
niet dat de pluriformiteit in de me
dia aan politieke clubs zal zijn voor
behouden: zelfs een blad als
"Sport" mengt zich nu in allerlei po
litieke polemieken.
In deze nieuwe situatie heeft de
officiële pers het nakijken. "Ik ge
loof dat wij ook beïnvloed zullen
worden door de nieuwe journalis
tiek die nu op straat ontstaat",
meent redacteur Jan Prohavska
van het hervormingsgezinde Mlady
Svet. "Wanneer Lidove Noviny
over een tijdje dagelijks zal ver
schijnen zal het een serieuze con
current zijn voor de gevestigde
kranten".
Solidariteit
In Polen is dat nu al het geval: al
drie maanden na haar oprichting is
Gazeta Wyborcza, het dagblad van
de vrije vakbond Solidariteit, met
550.000 exemplaren de grootste
krant van het land geworden. Het
blad werd geboren tijdens de Ron
de-Tafel-Conferentie met de rege-
PARIJS - De vraag of het voorlopi
ge bestuur van Roemenië uit onder
geschoven communisten dan wel
uit vrijheidsstrijders bestaat, houdt
het Franse publiek en vooral de on
der hen wonende gevluchte vroege
re Roemeense dissidenten intensief
bezig. Vooral nadat men kort gele
den tijdens een populair tv-pro-
gramma een uur lang heeft kunnen
kijken en luisteren naar de jeugdige
Roemeense eerste minister Petre
Roman. Is premier Roman ook een
ondergeschoven communist?
door
Rudolph Bakker
Een in ieder geval duidelijke me
ning over dit probleem viel te lezen
in het conservatieve dagblad 'Le
Figaro', waar de tv-criticus onder
meer opmerkte: "Een uur lang en
dat is lang, heel lang, hield men de
Franse tv-kijkers voor Roemeense
tv-kijkers, dat wil zeggen voor arme
drommels die men van alles en nog
wat kan voorhouden en die altijd
stilzwijgend ja knikken". De criti
cus schrijft verder nog: "Het was in
teressant geweest aan Petre Roman
te vragen wat hij denkt van de heer
Iliescu, oud secretaris-generaal van
het Centrale Comité van de Roe
meense Communistische Partij en
van de kreet 'Vrijheid' die Iliescu
geslaakt heeft".
Woede
Een man die groen aanloopt van
woede als hij de naam van de recht
se 'Figaro' hoort noemen, is de dissi
dente Roemeense auteur Paul
Goma. De in '35 in het toenmalige
Bessarabië geboren Goma werd in
'56 door het regiem gearresteerd
omdat hij in het openbaar uit zijn
boek 'Smart' had voorgelezen. In
een gesprek met hem zegt Goma dat
ook naar zijn mening de huidige re
gering in Bukarest ronduit en zon
der omwegen 'een communistische
regering' moet worden genoemd.
"Wat nu regeert, is het leger", al
dus Goma en hij vermoedt dat er
"een tweede revolutie" nodig zal
zijn om de democratie in zijn vader
land voorgoed te garanderen: "We
zijn geen Afrikanen en we nemen
geen genoegen met glazen parels,
we zijn een Europees land en het
communisme was een tragisch inci
dent. We nemen nu dan ook geen
genoegen met alleen wat ons aan
eten wordt aangeboden".
Goma is niet mals over Iliescu als
hij nog over hem zegt: "Dat is hele
maal geen grote verzetsheld. Het
enige was er gebeurd is, is dat Ceau-
sescu hem ooit een trap tegen zijn
achterste gegeven heeft. En dan heb
je nog Silvio Brocan; dat is de groot
ste schoft van allemaal. Hij was de
chefvan.de Roemeense 'Pravda' en
kijk hem nu eens aan. Ik zeg tegen
iedereen dat zo'n man als Brocan
een manier is öm anti-semiet te wor
den. Dat 'Brocan' is niet meer dan
een pseudoniem. In feite heet die
man Bruckner. Ook Roman is zo'n
pseudoniem".
Een ander geluid slaakt de dissi
dente schrijver Virgil Tanase, die na
zijn vlucht uit Roemenië faam ge
niet omdat de Securitate hem in
Frankrijk heeft geprobeerd te do
den. In het dagblad 'Libration' ver
telt Tanase: "Je kunt het beste stel
len dat er in Roemenië nooit echte
communisten zijn geweest, maar
louter mensen die met de kaarten
van de macht hebben meege
speeld". Anders dan Goma heeft
Tanase (die intussen naar zijn va
derland terugkeerde) een gunstige
indruk van Ion Iliescu, de sterke
man in het huidige bewind: "Hij
heeft in het begin van de jaren '70
de deur achter zich dicht geslagen
en zich sinds die tijd herhaaldelijk
tegen Ceausescu gekeerd, terwijl
hij binnen de partij toch een grote
autoriteit behield. Iliescu gelooft
evenmin in het communisme als in
het euro-communisme. Bovendien
heeft hij een kwaliteit die de ande
ren niet hebben: hij is intelligent.
Het is moeilijk om je er in het Wes
ten een voorstelling van te maken
hoezeer de Partij voornamelijk uit
stomkoppen bestond".
Leugen
Goma op zijn beurt weigert aan te
nemen dat de Roemeense opstand
'spontaan' is ontstaan. "Wat een
brutaliteit en wat een leugen van de
communisten orfi te beweren dat
het allemaal vanzelf is gekomen!
Ook Roman loog op de televisie
toen hij beweerde dat er niets was
voorbereid".
Ook ten aanzien van dit thema be
vindt de hartstochtelijke Goma zich
op hetzelfde terrein als de 'rechtse'
communistenkenster Annie Krie
gel, die in de door Goma zo veraf
schuwde 'Figaro' in een lang essay
als haar mening geeft hoe alles er op
wijst dat de 'opstand' in Roemenië
door Sovjet-leider Gorbatsjov was
voorbereid.
Goma heeft een nog verdergaand
standpunt als hij razend opmerkt:
"Het waren allemaal schoften: de
Fransen zowel als de Amerikanen
en iedereen die Ceausescu naar de
mond praatte terwijl men beter
wist. Iedere keer als ik hier in Parijs
iets tegen Ceausescu durfde op te
merken, kreeg ik een proces aan
mijn broek dat ik strijk en zet ver
loor. Het gaat dan nu ook niet aan
om uitsluitend Marchais (de Franse
communistische partijleider) uit te
schelden voor meeheuler en mooi-
weerspeler met de dictator. Wat dat
betreft hebben alle democratische
regeringen net zo goed ontzettend
veel boter op hun hoofd".
Pater Vaneman terug in zijn geboortedorp, dat bij zijn wijding z\
meeleefde. (toto Wim Dijkman),
Australische pater viert jubileum thuis
ZOETERWOUDE - Heel het dorp had in de beurs getast en
het zo mogelijk gemaakt dat vader Vaneman 25 jaar geleden in
Melbourne, Australië, de priesterwijding van zoon Arnold kon
meemaken. Nu is Arnold naar ZoeteAvoude gekomen om daar
zondag in de Sint Jan zijn ambtsjubileum te vieren, 'thuis' te
midden van zijn familie en al die mensen die een kwart eeuw
geleden zo hebben meegeleefd.
'Zoeterwoudeü Toont wat u
waard bent. Antwoord!!!!'. Zo ein
digde het vlugschrift dat de 'blik
semactie' aankondigde, waardoor
de oude Vaneman uiteindelijk in
januari 1975 door de burgemees
ter op Schiphol uitgezwaaid kon
worden, bij zijn vertrek naar zijn
geëmigreerde zoon.
Die heeft het bewuste pamfle
tje al die jaren zorgvuldig be
waard. Arnold heeft al dat mede
leven uit zijn geboorteplaats zeer
op prijs gesteld en zijn wens was
dan ook om. 25 jaar na dato als ce
lebrant op te treden in een feeste
lijke eucharistieviering. Het paro
chiebestuur heeft hem daar graag
de gelegenheid toe geboden.
dig rekensommetje leert dat hij
dus een 'late roeping' was. Hij be
aamt dat, terwijl hij met een on
miskenbaar accent zoekt naar de
juiste Nederlandse woorden.
"Het is een soort proces geweest.
Wel langdurig, ja. Hoe zal ik het
zeggen, het 'comes and goes', het
kwam steeds weer.boven".
Hij was bakkersknecht en dien
de in het voormalige Nederlands-
Indië. Ook in de eerste jaren in
Australië kwam hij er niet toe om
de knoop door te hakken de lange
studie aan te vangen. Een priester
overtuigde hem echter dat hij
toch tot een beslissing moest ko
men en in 1958 schreef hij zich in
als student.
"ïk ben grootgebracht in een at
mosfeer waarin zo'n keus vanzelf
sprekend was". Het gezin Vane
man, zestien kinderen groot, had
al vier priesters voortgebracht,
terwijl twee dochters in het kloos
ter waren getreden. De broers
gingen allen in de missie. Zo kan
het gebeuren dat Vaneman op de
heenreis een broer in Afrika be
zocht en straks op de terugreis
een andere broer in Pakistan gaat
opzoeken.
"Maar", zegt Vaneman, "onze
familie was echt niet iets bijzon
ders. Heel Zoeterwoude als ge
meenschap heeft vele roepingen
voortgebracht". Samen met zijn
zus, mevrouw De Jong, waar hij
dezer dagen verblijft, geeft hij een
vlotte opsomming van Zoeter-
woudse gezinnen die ook diverse
religieuzen hebben voortge
bracht. En, dat wil hij ook nog
kwijt, het is ten onrechte dat al
tijd maar weer de aandacht uit
gaat naar de priesters i
Inkomsten van
kerken blijven
redelijk stabiel
UTRECHT (GPD) - De inkom
sten van .de kerken in Nederland
blijven redelijk stabiel, ondanks
de teruggang in ledental met ge
middeld 40.000 per jaar. Dat
blijkt uit de cijfers bij de actie
Kerkbalans, die gisteren in
Utrecht werden gepresenteerd.
Kerkbalans, waarin zeven
kerken, met in totaal ongeveer 9
miljoen leden, een appel doen
om royaal bij te dragen in de
kerkelijke financiën, vindt dit
jaar voor de achttiende keer
plaats. Het motto is dit jaar 'Het
gaat om meer'.
Kerkbalans leverde de .deel
nemende kerken vorig jaar een
geringe stijging van kerkelijke
bijdragen op. In 1988 werd onge
veer quitte gespeeld: de rooms-
katholieken en de hervormden
boekten enige winst, de gerefor
meerde gingen iets achteruit.
Voor beide jaren gold dat steeds
minder kerkleden steeds meer
bijdragen aan het in stand hou
den van het plaatselijk werk.
Terwijl de Nederlandse bevol
king jaarlijks met ongeveer 0,5
procent stijgt, daalt het aantal
kerkleden jaarlijks met eenzelf
de percentage. In absolute zin
verliezen de kerken jaarlijks on
geveer 40.000 leden.
EN VER
uit de familie. "Wij zijn als geheel
een fijne familie".
De pater weet dat het aantal
priesters en kloosterlingen sterk
is afgenomen. Vaneman heeft
daar ook wel een gedeeltelijke
verklaring voor. "Taken in bij
voorbeeld het onderwijs of de
verpleging, waar altijd broeders
of zusters werden aangenomen,
worden nu ook door leken ge
daan. Misschien is daardoor de
aantrekkingskracht van bijvoor
beeld het priesterschap minder
geworden. Je zou haast kunnen
zeggen: dat grote aantal roepin
gen is niet meer zo nodig".
Vaneman heeft in diverse
stadsparochies gewerkt. Nu is hij
in Brisbane (Queensland), aan de
oostkust, in een ziekenhuis werk
zaam. Hij beschrijft het priester
ambt als "een leven van dienst
baarheid". Het werk in Australië
verschilt, denkt hij, niet zo veel
met dat in Nederland. "Het is een
typisch westers land". Alleen de
afmetingen zijn anders: het aantal
gelovigen in de parochies komt
aardig overeen met die in ons
land, alleen de oppervlaktes zijn
vele malen groter.
Pater Vaneman heeft nooit seri
eus overwogen om weer naar Ne
derland terug te komen. "In de
eerste plaats ben ik daar met het
priesterleven begonnen en bo
vendien heeft het pastoraat daar
toch zijn eigen 'flavour' (smaak,
karakter)". Hij vindt het moeilijk
uit te leggen wat er dan zo anders
is. "De gedachtegang van de men
sen is daar wat anders".
Zondagochtend om half tien
vindt de eucharistieviering in de
Sint Jan in Zoeterwoude plaats.
Na afloop is er gelegenheid om de
jubilaris te feliciteren.
Opleidingen. De Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Ker
ken werken aan wederzijdse er
kenning van eikaars predikanten
opleiding. De gezamenlijke werk
groep opleiding en onderzoek
theologie hoopt dat beide syno
des in maart het betreffende voor
stel zulen aanvaarden. Beide ker
ken stichten een eigen 'aangewe
zen instelling'. De juridische
plaats van vestiging wordt
Utrecht, terwijl de opleiding op
meer plaatsen komt. De hervorm
de opleiding wordt toegankelijk
voor gereformeerde studenten en
omgekeerd.
Graham bij paus. Twee van de
bekendste christelijk leiders,
paus Johannes Paulus II en de
Amerikaanse evangelist Billy
Graham, hebben elkaar gisteren
tijdens een audiëntie in Rome ge
sproken. Over het gesprek liet het
Vaticaan niets los.
Tsjechoslowakije. In
Tsjechoslowakije wordt op korte
termijn wettelijk gegarandeerde
godsdienstvrijheid ingevoerd.
Het departement voor kerkelijke
zaken, dat het kerkelijk leven on
der controle hield, wordt opgehe
ven. Dit is gisteren door de vice-
premier Carnogursky meege
deeld.
Beroepingswerk
terend en Itens, te Noordlaren
C. Eppink Winsum (Friesland) en
Baard en Oosterlittens (parttime).
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Kantens drs. P. Groen kand.
Kampen.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Capelle a/d IJssel (wijk West) J.
Mol Werkendam, te De Valk-Wekerom
G. Mouw Genemuiden.
Remonstrantse Broederschap: aan
genomen naar Apeldoorn tot pastoraal
medewerkster (part-time) mw. M. de
Klerck-Bets Eist.
ring in april, toen afgesproken werd
dat het gelegaliseerde Solidariteit
een eigen dagblad zou opzetten. Ga
zeta komt voort uit een weekblad
van Solidariteit, Tygodnik Mazow-
zie, een van de honderden publika-
ties uit de ondergrondse Poolse
pers van de jaren tachtig.
Vooralsnog wordt Gazeta Wybor
cza op de drukpersen van de partij-
krant Trybuna Ludu gedrukt. Het
Franse dagblad Le Monde heeft de
Gazeta een van haar oude drukper
sen afgestaan waardoor de oplage
op 700.000 kan worden gebracht.
Het apparaat wordt voor tien jaar in
bruikleen gegeven en blijft formeel
eigendom van Le Monde. Dit om te
voorkomen dat in de toekomst een
regime dat de vrije pers minder
goed gezind is de pers in beslag zou
Een ploeg van 15 Poolse technici
is nu in Parijs om de drukpers te de
monteren en in te pakken. "Die
mensen doen dat niet uit idealisme,
Gazeta Wyborcza heeft stad en land
in Polen moet afzoeken om mensen
te vinden met genoeg technische
kennis voor deze operatie", vertelt
Agnes Grudzenski, die in Parijs bij
de overdracht betrokken is. "Het is
voor specialisten niet langer een
ideologische kwestie om voor Gaze
ta of een oppositieblad te werken,
alleen de vakkennis telt. Die was
voor het omgaan met de technieken
van de ondergrondse pers van min
der belang".
Formule
Als legale krant houdt Gazeta Wy
borcza in grote lijnen dezelfde for
mule als zijn ondergrondse voor
ganger: een vrijzinnig links-intel
lectueel blad dat naast eigen com
mentaren plaats inruimt voor ande
re meningen. Maar het kan zich, nu
Solidariteit aan de regering deel
neemt, geen oppositiekrant meer
"Gazeta is nog altijd tegen de
communistische partij, maar die is
sinds haar verkiezingsnederlaag in
mei geen machtsfactor van beteke
nis meer", zegt Grudzenski. "De re
dactie volgt nu een verzoenende
koers: het verleden vergeten en de
blik op de toekomst gericht. Dit.
bleek onlangs overduidelijk uit een
opmerkelijk mild vraaggesprek van
hoofdredacteur Adam Michnik met
president Jaruzelski."
De krant heeft een frisse wind la
ten waaien door het Poolse media
landschap. De stijl is vlot, licht iro
nisch, "af en toe iets te amateuris
tisch", vindt Grudzenski. Een we
reld van verschil met de "officiële"
pers, die zich met moeite losmaakt
van het houterige partijjargon van
de afgelopen 42 jaar. In het kielzog
van Gazeta schrijven kranten als
Trybuna Ludu nu ook over de "wit
te plekken" in het Poolse verleden
en andere thema's die voorheen
nooit aan bod kwamen. Een heel en
kele keer laat de censuur nog wat
van zich horen, maar een nieuwe
perswet moet binnenkort een eind
maken aan dit relict van het oude
regime.
"De officiële pers is nu even. vrij
als de onafhankelijke, feitelijk ïs er
weinig verschil meer tussen de
twee", meent Grudzenski. "De on
derlinge verhoudingen zijn daar
door vrij goed, maar soms wat twee
slachtig. De officiële bladen laten
geen gelegenheid voorbijgaan om
tegen de ex-illegale pers uit te va-
komn Pit omown timwK w
UTRECHT - 's Middags al, nog
maar enkele uren nadat in Utrecht
de Vakantiebeurs 1990 zijn poorten
voor het publiek had geopend, zei
een standhouder met ontzag. "Als
er nu, op woensdag al, zoveel men
sen over de vloer zijn, hoe moet het
dan in het weekeinde wel niet wor
den?"
door
André Marinus
Geheel in overeenstemming met
de prognoses, blijken vooral de ver
tegenwoordigers van de Oostblok
landen zich in een enorme belang
stelling te kunnen verheugen. Op
de stand van het Roemeens Natio
naal Verkeersbureau signaleert me
vrouw Kott niet zonder ontroering
dat al direct na de val van het gehate
Ceausescu-bewind de belangstel
ling voor Roemenië is terugge
keerd.
"Veel mensen die daar vroeger
hun vakantie doorbrachten, maar
het in de afgelopen jaren moesten
laten afweten, willen er weer graag
heen. Zij zijn benieuwd naar het ge
zicht van het nieuwe Roemenië.
Sommigen willen zelfs per se met
eigen ogen de paleizen aanschou
wen waarin de beruchte dictator
heeft gewoond".
Mevrouw Kott 'hoort' eigenlijk
bij een gelijknamig Amsterdams
reisagentschap, maar "omdat er
verder niemand is" staat zij nu aan
de balie van het Roemeens Ver
keersbureau. Zij wijst op de posters
aan de muur waarop boven de af
beeldingen van natuur- en stede-
schoon met grote letters het woord
'Libertate' (Vrijheid) staat. Die vrij
heid zal ertoe leiden dat de toeristen
daarginds straks een ander volk zul-
len aantreffen. "Mensen die angst
hadden om te praten, zullen nu van
ganser harte voor westerlingen
openstaan".
Aan de balie van het Sovjet-reis
bureau Intourist vertelt medewer
ker Van der Graaf dat opvallend
veel Nederlanders informatie vra
gen over een vakantie op eigen
houtje, bij voorbeeld per caravan.
Loodvrij
"Ja, maar hoe zit het daar nu met de
benzine?", vraagt een man. "Lood
vrij is er zeker niet te krijgen?" Van
der Graaf moet dit beamen: "Nee, u
zult als u een auto met een katalysa
tor hebt, naar uw dealer moeten om
een tijdelijke vervangingsset te la
ten aanbrengen. Dat kost u voor een
gemiddelde wagen zo ongeveer 200
gulden". Hij druipt af.
Op de stand van West-Berlijn
wordt gemeld dat van de buiten
landse bezoekers de Nederlanders,
op de Amerikanen na, in de gedeel
de stad voor het grootste aantal
overnachtingen zorgen. Van de hier
en daar geuite stelling, dat West-
Berlijn nu de muur zijn afschrik
wekkende betekènis heeft verloren,
misschien wat aan aantrekkings
kracht zal inboeten, wil Thomas
Zepmeisel van het Verkehrsamt
Berlin niets horen. "Onze stad zal er
zonder muur alleen maar mooier op
worden", zegt hij. "Voorlopig staat
dat ding er trouwens nog".
"Berlijn is lange tijd het symbool
van de koude oorlog geweest. Nu
die periode voorbij is, gaan we pro
beren de verbindende metropool
tussen Oost en West te worden. Er
ligt voor ons zonder muur een nieu
we grote kans".
Net als andere jaren is de Vakan
tiebeurs weer een kleine kleurige
wereld waar grenzen niet tellen.
Aruba, Indonesië en Italië worden
vlak bij elkaar aangeprezen en het is
even wennen om komend van het
terras bij Hotel de la Poste, in het
Franse 'Quartier', zo maar de ge
meenten Vlagtwedde en Appelscha
binnen te lopen of bij de Nederland
se federatie van Naturisten Vereni
gingen te belanden.
Stierenbloed
En terwijl je op het terras bij het
Hongaarse verkeersbureau bij een
glas stierenbloed je bonensoep en
goulasj eet, klinken op de achter
grond de muziek en zang van een
folkloristische groep uit Polen.
In de Gaststatte in de Westduitse
wijk heerst 'Gemüttlichkeit' bij bier
en wijn en bij de muziek van drie
volksdeuntjes spelende mannen in
lederhosen. Het was hier dat de am
bassadeur van de Bondsrepubliek,
Otto von der Gablenz, dinsdagmid
dag in een toespraak wees op de
grote politieke ontwikkelingen die
het toerisme plotseling een nieuwe
dimensie hebben gegeven: "Het af
gelopen jaar heëft zeer veel bewe
ging gebracht op het gebied van de
menselijkheid. Wij weten nog niet
precies waartoe dit alles precies zal
leiden. Maar zeker is dat er voor
mensen die werken in het toerisme,
geweldige uitdagingen en mogelijk
heden liggen: hun taak is nu een
maal volkeren bij elkaar te bren
gen"..
Een Engelse jongeur speel r
