Executies in
Albanië na
demonstratie
fÜÜHet Motorhuis
Grieks-Albanese relatie onder druk
Zwavelvrije diesel enige schone oplossing
Nederlandse versie van 'Auto Bild' mikt op 200.000 lezers
AUTO - MEER
to
Opel maakt auto's voor gehandicapten
HETAUTO-VERKOOP-CENTRUM VAN DE REGIO
GM
1
Koningbereidt revolutie voor
DONDERDAG 11 JANUARI 1990
PAGINA 9
Vanaf de laatste week deze
maand kan een tijdschrift aan het
rijtje gespreksonderwerpen voor
mannen worden toegevoegd: Au
to Week. Althans, dat is de stellige
overtuiging van de hoofdredac
teur van het kersverse autoweek
blad, Meinard Carper. Het ont
breekt hem niet aan bescheiden
heid. „We mikken op een oplage
van ruim tweehonderdduizend
exemplaren. Wie het blad uit
heeft moet verlangen naar het
volgende nummer".
Het lijkt bluf, maar Carper weet
zich gedekt door gedegen markt
onderzoek en een uitgever
(Spaarnestad, VNU) die van wan
ten weet. „Zeker zestig procent
van alle Nederlandse mannen is
in zekere mate in auto's geïnteres
seerd. Dat is een brede doelgroep
zodat ook de inhoud zeer gevari
eerd zal zijn. Mooie foto's, testen,
wat is de beste verzekering?, wat
wordt de nieuwe Opel?, hoe rijd
ik het snelst naar mijn vakantie
bestemming?, hoe mijd ik de fi
le?, je kunt het zo gek niet
i of
i het i
Uit
hetzelfde onderzoek blijkt dat
vrouwen minder aandacht voor
de heilige koe hebben. Het getal
bleef steken op ruim 27 procent
geïnteresseerden
Auto Week is een licentie-uitga
ve van het Duitse Auto Bild, dat
wekelijks door meer dan een mil
joen oosterburen wordt gekocht.
Nadat de Italianen op de gedach
te kwamen de succesformule als
zusterblad in eigen land uit te ge
ven, en het ook daar storm liep in
de kiosken, volgden landen als
Groot-Brittannië, Frankrijk,
Noorwegen en Hongarije. En tel
kens ging het autominnend pu
bliek overstag.
Angst dat het een uit het Duits
vertaald tijdschrift wordt, met al
le informatie over voornamelijk
Duitse merken, hoeft de lezer vol
gens Carper niet te hebben. Car
per: „We nemen zo'n vijftig tot
zestig percent van het buiten
landse materiaal over. Dat bewer
ken we voor de Nederlandse
markt. Bovendien zorgt een net
werk van journalisten van de zus-
terbladen voor een groot Euro
pees aanbod, waaruit we naar ge
noegen het beste kunnen pikken.
We kunnen objectiever zijn, om
dat we in Nederland geen auto-in
dustrie hebben waar we chauvi
nistisch over moeten schrijven.
Dank zij het netwerk komen we
zó snel aan informatie, dat we al
les als eerste weten. Waarschijn
lijk nog eerder dan de impor
teur".
De grote oplage zal niet ten kos
te gaan van concurrerende bla
den, meent Carper. De vrees dat
het voor anderen de doodsteek
betekent noemt hij ongegrond.
„De bestaande bladen worden ge
kocht door de echte autofreaks.
Onze prijs is zo laag, 1,95 in de
losse verkoop, dat die fanaten Au
to Week er gewoon bij kopen. Het
zou zelfs zo kunnen zijn, dat op
den duur de specialistische bla
den gebaat zijn bij dit tijdschrift
en ook hun verkoop zal stijgen".
Verschil
Het verschil met bijvoorbeeld
Auto Visie en Auto Select heeft
Carper snel aangegeven. „Auto
Week zit op de stoel van de consu
ment, denkt als de automobilist,
terwijl de huidige autobladen uit
gaan van de auto, de techniek, de
autobranche".
Carper is er daarom van over
tuigd, en hij wordt in zijn mening
gesteund door ervaringen met an
dere licentie-uitgaven zoals Play
boy en Cosmopolitan en een uit
gebreid marktonderzoek, dat de
brede opzet van het blad een fikse
lezersgroep zal aantrekken.
Een uitgebreid onderzoek on
der vijftienhonderd auto-geïnte
resseerden heeft de behoefte on
miskenbaar aangetoond. De Ne
derlandse versie van Auto Bild
zal ook in Vlaanderen verschij
nen. Daar zullen naar verwach
ting vijftig- tot tachtigduizend
autoliefhebbers voor het blad val
len.
Het grootste bezwaar van de 'test
lezers', de warrige, drukke op
maak van de pagina's, blijkt opzet
te zijn. Volgens Carper dwingt de
stroom van korte en langere be
richten, zonder dat duidelijk is
wat het belangrijkste artikel is, de
lezer vrijwel elk verhaal te lezen.
„Ik noem het rommelige netheid,
zonder dat meteen het meest inte
ressante opvalt. Soms ben je mi
nuten lang met een pagina bezig.
Je moet alles lezen. Daar gaat het
uiteindelijk om".
De tijdschriftgigant VNU zal
Nederland en Vlaanderen deze
maand met veel tam-tam met Au
to Week kennis laten maken. Vol
gend op een publiciteitscampag
ne wordt het blad in de laatste
week van januari in een oplage
van 450.000 exemplaren door het
land verspreid. De eerste Auto
Week zal voor een gulden aan de
man worden gebracht via de
kiosk en benzinestations.
AD HOOGERWERF
Ondanks alle voorgestelde en al in
werking zijnde oplossingen die
voor de dieselmotor zijn aangedra
gen, gaan ze de vervuiling niet wer
kelijk afdoende tegen. Motorische
aanpassingen door middel van ka
talysatoren, naverbranders, roetfil-
ters en wat dies meer zij, pakken en
kel de vervuiling na de bron aan. De
diesel zelf is namelijk de milieube
lastende brandstof die bij verbran
ding zwavel en stikstof uitstoot.
Vandaar dat er veel verwacht mag
worden van een project dat Shell in
1992 zal beginnen in Maleisië. Daar
zal een fabriek uit aardgas de brand
stoffen diesel, nafta en kerosine ge
nereren. In Amsterdam is men bij
het Shell Laboratorium zestien jaar
geleden al begonnen met de ont
wikkeling van dit procédé, dat niet
alleen een schone maar ook een effi
ciëntere brandstof oplevert. De
nieuwe diesel is vrij van zwavel,
stikstof en bevat geen aromaten. Al
leen met een zwavelvrije diesel
brandstof kan door een katalysator
effectief de rest van de schadelijke
stoffen na de verbranding in de mo
tor worden afgebroken.
Door een hoger cetaangetal, bij
benzine geeft het octaangetal de
klopvastheid aan, loopt de motor
beter en is er minder slijtage. De
zwavelvrije diesel heeft ook een mi
nimum uitstoot aan deeltjes en het
verbrandingsproces is veel stiller
dan met de conventionele diesel. De
nieuwe brandstof zou vooral heel
geschikt zijn voor de huidige gene
ratie snellopende dieselmotoren in
de personenauto's. Het gebruik van
de brandstof bij de
sing van direct ingespoten diesel
motoren voldoet ook uitstekend.
De huidige stand van de techniek
maakt al een veel schonere verbran
ding van diesel mogelijk, maar door
de sterk uiteenlopende regelgeving
in diverse landen wordt een algeme
ne invoering vertraagd. Dat ver
plicht de fabrikanten om een grote
variëteit aan oplossingen te beden
ken voor verschillende landen, ter
wijl ze zich beter en goedkoper be
zig zouden kunnen houden met één
doel.
Overheden stellen steeds vaker
Off. Suzuki dealer
Hoge Rijndijk 4, Leiden. Tel. 125259
politieke eisen aan de autofabrikan
ten, eisen die eigenlijk technisch
niet haalbaar zijn. Het vaststellen
van grenswaarden is acceptabel, zo
komt er in 1994 in de VS een norm
voor dieselbrandstof die niet meer
dan 0,25 g/kWh aan partikeluitstoot
mag hebben. In Californië is de eis
nu al van kracht.
Motorfabrikanten houden gelijke
tred met de hierboven geschetste
ontwikkelingen en ontwikkelen
krachtbronnen die optimaal ge
bruik maken van de nieuwe diesel-
brandstof. Verder gaan zij door de
verbetering van de oliekeerringen,
de zuigers, de verbrandingskamers,
de in- en uitlaatkanalen de olielek
kage tegen. Ook het vinden van een
evenwicht tussen hoge en lage uit-
laatgastemperaturen om de uitstoot
van koolmonoxyde drastisch te be
perken, is bij de motorfabrikanten
aan de orde.
Probleem blijft wel dat niemand
van de fabrikanten die de oplossin
gen al produktierijp heeft, het voor
touw wil nemen. Uit concurrentie-
oogpunt wil men niet als enige met
duurdere motoren komen. Er wordt
gewacht op de eisen en daaraan wil
men voldoen. Zonodig iets meer als
dat er bij de ontwikkeling zonder
extra kosten toch uitrolt. De kreet:
'Voldoet aan de strengste eisen' is
dan ook meer een holle frase dan
dat het werkelijk iets vernieuwends
toevoegt. Het is te hopen dat autofa
brikanten op het milieugebied net
zo vooruitstrevend voor de dag wil
len komen als op het terrein van bij
voorbeeld maximumsnelheden,
motorvermogens en constructies
die de veiligheid verhogen.
SIEM LEEUWENKAMP
Opel heeft een speciale afdeling waar auto's, bestemd voor gehandicapten, worden aangepast. In de fabriek
kunnen al een aantal modellen worden voorzien van extra's, zoals automaat of elektrische bediening, maar ook
het wijzigen van de pedaalstanden en schakelaars behoort tot de mogelijkheden. Bij de Vectra kan een schuifdeur
(zie foto) worden gemonteerd met lift voor de rolstoel. Bij de Kadett is een zwenkstoel en een daklift voor de rolstoel
mogelijk, het gasgeven en remmen gaat via een stuurknuppél. «oto gpd>
Suzuki heeft de kleine bestelauto Carry gewijzigd. Een verwarmde achterruit, voortaan standaard een 4 cilin
der 1 Itr motor van 45 pk en forsere energie absorberende bumpers, dat zijn de belangrijkste wijzigingen. Verder
zijn het interieur en de voorzijde van deze dubbele schuifdeur-auto, met 3 kubieke meter laadruimteiets gemoder
niseerd. Met hoog dak en ruiten rondom kost hij 13.795,-, ex btw en het geblindeerde lage model 12.795,-, ex btw.
(foto gpd)
Vondellaan 80, 2332 AH LEIDEN, telefoon 071 - 769 313
OPEL
'Rechtse krachten zien kans schoon'
WENEN (AP/AFP/Rtr) - Uit Albanië komen nieuwe berich
ten over onrust en executies. Leden van de Griekse minder
heid in Albanië uit de steden Durres, Vlora en Fier Albane
zen die hebben geprobeerd het land te ontvluchten of tegen
de regering hebben gedemonstreerd zouden in het open
baar zijn opgehangen. De lijken zouden een week aan geïm
proviseerde galgen hebben gehangen voordat ze werden
weggehaald.
Op de melding van deze moorden
uit de Griekse gemeenschap in Al
banië, die ongeveer 200.000 mensen
telt en naar eigen zeggen wordt ge
discrimineerd, is geen officiële re
actie gekomen. Volgens de voorzit
ter van de Vereniging van Noord-
Epirus, Costas Ghigas, zouden de
gehangenen als afschrikwekkend
voorbeeld een week aan de galgen
hebben gehangen voordat ze wer
den weggehaald. Ook in de hoofd
stad Tirana en in Shkodra, de twee
de stad van Albanië, zouden derge
lijke executies hebben plaatsgevon
den. Voor de beschuldigingen zijn
echter geen harde bewijzen gele
verd.
De partijkrant Zeri i Popullit trok
gisteren fel van leer tegen ballingen
die een opstand in het land willen
ontketenen. De krant hekelde 'de
pers in Joegoslavië en Frankrijk,
die de in ballingschap levende ko
ning Leka zouden voorstellen als
kampioen van de mensenrechten.
Zeri i Popullit schreef dat "als ge
volg van de veranderingen die heb
ben plaatsgevonden in Oost-Euro
pa, rechtse kringen en de bazen van
de Grieks-orthodoxe kerk denken
dat de tijd is gekomen om in te grij
pen in Albanië Zij willen heel
Albanië weer onderwerpen aan de
kapitalisten". Albanië zal echter
"op de weg van het socialisme
voortgaan en geen enkele kracht zal
het daar van afhouden", schreef het
Albanese partijdagblad.
De Albanese bevolking is goed op
de hoogte van de stormachtige ont
wikkelingen die zich in Oost-Euro
pa hebben voorgedaan, omdat men
in grote delen van het land de
Griekse en Italiaanse televisie kan
ontvangen. Vandaag wordt in Alba
nië de proclamatie van de Volksre
publiek Albanië in 1946 gevierd, die
gepaard moet gaan met talrijke ma
nifestaties. Waarnemers sluiten niet
uit dat tegenstanders van de rege
ring deze evenementen zullen aan
grijpen voor nieuwe demonstraties.
Berichten over onlusten in Albanië
zijn moeilijk na te trekken, omdat
buitenlandse journalisten slechts
zelden het land in mogen.
JOHANNESBURG (AFP) "Ik twijfel er niet aan dat als
het Albanese volk vrij kan kiezen, het de monarchie zal vra
gen". Aldus de Albanese 'koning' Leka I, die vanuit zijn wo
ning in Randburg, even ten noorden van Johannesburg,
een opstand tegen het stalinistische Albanese bewind zegt
voor te bereiden. Ter gelegenheid van het nieuwe jaar deed
Leka, uitgerust met een pistool en een degen, onlangs de
oproep aan zijn landgenoten de wapens op te nemen tegen
het bewind in Tirana. De nieuwjaarsboodschap werd inte
graal uitgezonden door radio-Moskou. Binnenkort wil Leka
(50), die slechts zijn eerste drie levensdagen in Albanië
sleet, beginnen met eigen radio-uitzendingen voor Albanië.
Op lange termijn is zijn doel duide-
lijk, hoewel daarover in Joegoslavië
anders zal worden gedacht: hereni
ging van de Albanese natie, dat wil
zeggen het huidige Albanië met zijn
rond drie miljoen inwoners, en een
deel van het buurland Joegoslavië.
Daar wonen volgens de koning-in-
ballingschap eveneens twee mil
joen Albanezen, voornamelijk in de
aan Albanië grenzende provincie
Kosovo.
Hoewel hij met nadruk stelt dat
de situatie in Albanië "totaal an
ders'.' is dan die in de andere com
munistische staten in Oost-Europa
en op de Balkan, vooral omdat Al
banië niet binnen de invloedssfeer
van de Sovjetunie ligt, heeft de in
eenstorting van de regimes in de
Warschaupact-landen de hoop van
Leka doen toenemen. Vooral de op
stand van de Roemenen tegen de
dictatuur van Ceausescu lijkt hem
de weg die moet worden gevolgd.
Leka was pas drie dagen oud toen
hij met zijn moeder uit Albanië naar
Griekenland vluchtte. Hij erkent
dat de wortels van de Albanese ko
ninklijke familie niet in een ver ver-
- - - 1928
i Zuid-Afrika: heren
(foto ap) leden liggen: zijn vader werd
tot koning gekroond. Bij de dood
van Zog I in 1961 volgde Leka hem
op.
Leka groeide op in Frankrijk en
Engeland, en woonde later in Egyp
te, Spanje en Rhodesië, dat hij ver
liet voor dit het onafhankelijke
Zimbabwe werd. Hij vestigde zich
tien jaar geleden in Zuidafrika,
waar hij een geïsoleerd gelegen
landgoed heeft dat zwaar wordt be
waakt.
Katalysator
Leka woont er met 'koningin'
Susan (van Australische afkomst)
en de 8-jarige 'kroonprins' Leka An
war Zog Reza Baudouin, wiens na
men duidelijk aangeven wie Leka
beschouwt als zijn mentoren: wij
len president Sadat van Egypte, wij
len de sjah van Perzië en de koning
van België. Hij leeft officieel van
zijn werk als bemiddelaar tussen
bepaalde landen in het Midden-
Oosten of Azië voor in- en verkoop
van levensmiddelen, mineralen en
dergelijke.
Hoewel hij erkent dat onder de
Albanese oppositie ook republi
keinse groepen zijn, stelt Leka dat
"de monarchistische stroming over
heerst" binnen de oppositie. Hij
noemt zich ook de "katalysator van
(oppositionele) activiteit" in Alba
nië. Hij zegt dat er "ondergrondse
cellen" in Albanië zijn, en dat er in
filtratie is van mannen vanuit het
buitenland. "Wij doen de cellen her
leven als het absoluut noodzakelijk
is en we laten ze uit het land vertrek
ken zo snel als mogelijk", zei hij.
Contacten met de oppositieleden
in Albanië worden, zegt Leka, on
derhouden via smokkelroutes maar
ook met weerbalonnen die over de
zee worden gestuurd. "Ik heb enige
trucjes opgedaan in Taiwan", zei hij
glimlachend. De koning wil nu in ei
gen radio-uitzendingen zijn oproep
voor een opstand doorgeven. Hij is
tevreden dat de Albanese dienst
van radio-Moskou onlangs zijn
boodschap integraal uitzond.
De koning is zeer terughoudend
over de steun waar hij op kan reke
nen. Zijn kruistocht wordt op drie
manieren gefinancierd', zo verzekert
hij: uit zijn commerciële activiteit,
uit bijdragen van Albanese gemeen
schappen in de wereld (vooral in de
VS en Australië, die hij geregeld be
zoekt), en de hulp van "enkele lan
den" die hij weigert te noemen.
Na de val van het gehate commu
nistische regime wil Leka een refe
rendum houden waarbij de Albane
zen kunnen kiezen tussen de mo
narchie en de republiek. Als de
laatste wint zal hij zijn land naar,
beste kunnen dienen.
Indien hij de troon weer kan be
stijgen, wil Leka Joegoslavië vra
gen "een referendum toe te staan in
de gebieden die ons toebehoren",
zodat de Albanezen zich kunnen
uitspreken over hereniging van hun
natie.
ATHENE - De Griekse zaakgelas
tigde in Tirana heeft toestemming
gevraagd de vier gebroeders Pras-
sos te bezoeken in hun dorp Pepeli,
enkele kilometers van de grens met
Griekenland. De vier maken deel
uit van de Griekse minderheid in
Noord-Epirus, zoals Albanië door
de meeste Grieken wordt genoemd.
door
Frans van Hasselt
De broers waren volgens verschil
lende meldingen op 11 oktober ge
arresteerd door de Albanese veilig
heidsdienst Sigourimi na een mis
lukte poging de grens te overschrij
den. Ze zouden achter een tractor
zijn gebonden en kilometers zijn
voortgesleept, waarbij in ieder ge
val de jongste, de 13-jarige Odys
seus, was bezweken.
Op de Albanese ambassade in
Athene werd dezer dagen een vi-
deofilmpje vertoond dat al eerder
op de televisie van Tirana te zien
was geweest. Daarop zitten vier jon
gelui aan een feestelijke nieuw
jaarsmaaltijd. Een oudere vrouw,
die zegt hun moeder te zijn, ver
klaart in het Grieks dat het jammer
is dat er uit de buurlanden zoveel
leugens komen. Een duidelijk 13-ja-
rige ontbreekt. Wel zit tussen de
jonge mannen gezeten Akylas Chat-
zis, die bij Griekse Albanië-gangers
bekend staat als de functionaris die
de propaganda verzorgt in het ge
bied waar de Griekse minderheid
woont.
Volgens het in Athene gevestigde
comité dat de belangen van uit Al
banië gevluchte Grieken behartigt,
gaat het om bedrog, waarbij gevan
genen zouden zijn gebruikt. Nie
mand weet hier hoe de broers eruit
zagen, en de zaakgelastigde wil bij
zijn visite ook worden begeleid
door hun grootvader uit de Verenig
de Staten, de enige die hen zou her
kennen
Op een persconferentie van het
comité werd de toestand in Albanië
"honderdmaal erger dan in Roeme
nië voor de val van Ceausescu" ge-
noeipd. Vluchtpogingen mislukten
meestal, maar de laatste tijd waren
de sancties gruwelijker geworden.
De broers waren niet de enigen die
op deze manier, om een afschrik
wekkend voorbeeld te stellen, wa
ren gestraft. Op 4 november zouden
twee vissers die naar Korfoe had
den willen oversteken, zijn achter
haald. Zij werden achter een snelle
boot gebonden en verdronken.
Belangstelling
Na de ineenstorting van het Roe
meense regime is er in Griekenland
hernieuwde belangstelling voor de
laatste Balkan-dictatuur, vooral
vanwege de aanzienlijke Griekse
minderheid die van alle religieuze
en vele andere rechten is verstoken.
Toen Andonis Samaras, de jonge
minister van buitenlandse zaken in
het 'oecumenische' kabinet-Zolotas
eind vorig jaar de wens uitsprak dat
ook deze Grieken in 1989 kerstmis
zouden kunnen vieren, kreeg hij al
le socialisten en communisten over
zich heen, die ook in het kabinet
zijn vertegenwoordigd.
Griekse minderheid alleen moge
lijk was via verbetering van de Al-
banees-Griekse betrekkingen. In
1987 werd de staat van oorlog die
tussen beide landen nog steeds for
meel heerste, beëindigd, en dit ging
met feestelijke en broederlijke be
zoeken gepaard.
Men sprak van een eigenmachti
ge en gratuite uitlating, waarvoor
voorafgaand beraad in de regering
vereist zou zijn geweest. Hij was
strijdig met het behoedzame en
doordachte beleid zoals het tijdens
de socialistische regering-Papan-
dreou de laatste acht jaar ten op
zichte van het buurland was uitge
stippeld. Verantwoordelijk voor dit
beleid was Karolos Papoulias, nu
adjunct-minister van defensie, die
zelf afkomstig is uit het ruige ber
gland van Epirus dat zich aan
weerskanten van de Grieks-Albane
se grens uitstrekt. Zijn filosofie was,
dat verbetering van het lot van de
Volgens het 'Noord-Epirustisch
Comité' is de toestand voor de min
derheid na 1987 alleen maar erger
geworden. Er zouden nog steeds
25.000 Grieken op politieke grond
gevangen zitten. Nu Albanië sterker
dan ooit tevoren is geisoleerd, zul
len zwaardere middelen moeten
worden aangewend om solidariteit
te betuigen. Vandaag wordt in
Athene een grote protestmars ge
houden langs het parlement naar de
Albanese ambassade. Bisschop Se-
bastianos van Konitsa (een stad in
Epirus) die deze demonstratie orga
niseert, is gisteren door de rechtse
partijleider Mitsotakis ontvangen.
