Bloemenkwekers kunnen niet zonder clandestiene buitenlanders
In de bloemenkassen van Aalsmeer en
omstreken werken circa tweeduizend
buitenlanders van wie niet alle papieren
in orde zijn. Naar schatting 1100 van hen
zijn volstrekt illegaal: zij hebben geen
verblijfsvergunning, geen visum en geen
werkvergunning. Politie en Justitie
gedogen deze illegale buitenlanders. Er
wordt alleen opgetreden bij vermoedens
van uitbuiting. Het tolereren van
goedbehandelde buitenlanders heeft te
maken met de beperkte capaciteit van de
politie, maar ook met de wetenschap dat
tachtig procent van de kwekers in
'Aalsmeer' hun bedrijf niet staande kan
houden zonder illegale werknemers. "Zij
zijn de enigen die onder 't glas willen
werken".
door Bart Boele
Mohammed is niet bang voor de politie.
"Ze pakken mij toch niet", zegt hij. Toch
kijkt hij naar alle auto's die het erf oprij
den. Vreemdelingen worden met een
vluchtige blik getaxeerd. "De politie
komt nooit met één mannetje, altijd met
een stuk of zes", weet hij, "en ze rijden al
tijd meteen door naar de achterkant van
de kassen". Zijn Nederlandse voorman
heeft er steeds voor gezorgd dat Moham
med en zijn makkers zich bij een 'be
zoekje' tussen de hoge «rozenstruiken
konden verstoppen. Hun slaapplaats en
woonruimte is praktisch onvindbaar op
het uitgestrekte kassencomplex. Vorige
week hadden ze geluk: omdat de politie
eerst bij de buren controleerde hadden
ze alle tijd om zich uit de voeten te ma
ken.
Iedere illegale Marokkaan die in dev
kassen van Aalsmeer, Rijsenhout, Ku-
delstaart en De Kwakel werkt zegt dat hij
Mohammed heet. Iedere Turk heet
Achmed of Ali. De meeste illegalen doen
alsof ze geen Nederlands begrijpen. Ie
dere bloemenkweker in 'Aalsmeer' ont
kent dat hij illegale buitenlanders aan
het werk heeft. De buurman, die heeft ze
wel maar dat zegt op zijn beurt de
buurman ook weer. Toch kan elke kwe
ker 'over vreemdelingencontroles van de
politie vertellen alsof hij er zelf bij is ge
weest. "Razzia's zijn het. Dat mogen we
van de burgemeester niet zeggen, maar
ik doe het toch", klinkt het verontwaar
digd.
Hoon
In Amsterdam is 20 procent van de be
roepsbevolking werkloos. In Aalsmeer is
grote behoefte aan arbeidskrachten. Bij
het Job Centre van het Arbeidsbureau
staan permanent 500 Aalsmeerse vacatu
res in de kaartenbak. Tot nu toe is elke
poging om 'Amsterdammers' de kassen
in te krijgen mislukt. Een uitzendbureau
plaatste 100 mensen in de glastuinbouw
en na twee weken Was er nog één aan het
werk. Er werd speciaal busvervoer gere
geld, maar de bus bleef leeg. Nu heeft het
hoofdstedelijke Arbeidsbureau geop
perd werklozen met lease-auto's naar
Aalsmeer.te laten rijden.
De kwekers en de bloemenhandelaren
honen het plan weg, niet in de laatste
plaats omdat hun andere personeelsle
den al hebben geinformeerd naar een au
to van de zaak. "Het is van de gekke",
zegt een kweker. "Mensen uit heel
Noord-Holland komen naar de Hoog
ovens en Amsterdam om te werken. Die
moeten voor hun eigen vervoer zorgen,
dat is toch de normaal? Er rijden zat bus
sen tussen Amsterdam en Aalsmeer, ook
's morgens vroeg, maar er zit geen Am
sterdammer in. Die lui zijn te beroerd om
15 kilometer buiten de stad te gaan wer
ken. Die moeten ze pakken en niet die il
legale buitenlanders van wie niemand
last heeft".
Amsterdammers passen niet in de
bloemenkassen van Aalsmeer. Een
kwestie van mentaliteit. "Ze zijn gewend
een grote bek te geven, maar bij ons krijg
je een grote bek als je je werk niet goed
doet. In de kassen moet je aanpakken en
vroeg beginnen. Dat valt niet mee voor
iemand die al jaren alle tijd aan zichzelf
heeft en niets hoeft te doen. Buitenlan
ders, die kunnen werken. Ze willen geld
verdienen, dus ze werken hard en goed
en ze zijn nooit ziek. Er zijn bedrijven die
hebben Mohammed 1 tot en met 7 op de
loonlijst staan. Die jongens weten zelf
vaak niet hoe oud ze zijn joh, dus er
wordt gewoon een geboortedatum be
dacht".
Klussen
"Ze moeten die buitenlanders met rust
laten", zegt een rozenteler in Aalsmeer,
die zowaar toegeeft illegalen in dienst te
hebben. "Ik zou niet weten hoe ik m'n
bedrijf moet runnen zonder illegalen. Er
is niemand te vinden die onder 't glas wil
werken. In Amsterdam lopen d'r genoeg
rond, Nederlanders en legale buitenlan
ders, maar die willen helemaal niet wer
ken. Die houwen hun hand op, klussen
misschien nog wat zwart bij. Die lachen
ons uit al$ ze horen dat ze voor lange da
"Er zijn bedrijven die hebben Mohammed 1 tot en met 7 op de loonlijst staan. Die jongens weten zelf vaak niet hoe oud ze zijn joh, dus er wordt gewoon een geboortedatum bedacht'
gen hard werken iets meer dan het mini
mumloon kunnen vangen".
"Het heeft geen zin, die controles van
de politie", zegt een kweker in De Kwa
kel: "Als je omhoog zit met je werk weet
je wie je moet bellen. Ik kan zat namen
noemen, maar dat doe ik niet. Onervaren
kwekers krijgen van collega's te horen
hoe ze te werk moeten gaan: als je drie
man nodig hebt moet je er vijf halen in
Amsterdam en na een dag of twee zeg je
tegen de twee die de minste produktie le
veren dat ze niet meer hoeven te komen.
De uurprijs is afgesproken, dat wil zeg
gen door de kwekers onderling".
Altijd werk
Vooral de bedrijven die 12 tot 24 uur
per etmaal hun gewassen belichten (assi-
milatiebelichting) komen altijd handen
tekort. "Wij hebben altijd werk", zegt
een rozenkweker aan de Kwakelse
Hoofdweg. "Kwekers zonder licht, die
werken 's zomers van vroeg tot laat in de
avond. Die overuren compenseren ze in
de winter, dan kunnen ze van negen tot
vier werken. Hun Marokkanen zitten 's
winters in Marokko. Bij ons is altijd werk
en we komen altijd mensen tekort. Wat
doe je dan als een buitenlander aan de
deur komt om werk vragen?"
Geen kweker wil met naam en toe
naam worden genoemd als het gaat over
de ruim tweeduizend illegale buitenlan
ders van Aalsmeer. 'Er zijn wel kwekers
die...', zeggen ze. Hebben ze zelf illegale
buitenlanders? 'Uh...' Zouden ze zelf ille
galen in dienst nemen? "Als 't nodig is
doe je alles", zeggen ze zonder uitzonde
ring. "Iedereen kan werken onder 't glas.
Het verschil is dat de Nederlanders niet
komen en de buitenlanders wel."
"Het hardst werken die jongens met
die gouden tanden, de Tamils. Turken
zijn ook goed, Marokkanen, Ghanezen,
Egyptenaren, Polen, noem maar op, ze
werken allemaal besft. Voor Nederlan
ders is de huisvesting een probleem.
Marokkanen werken niet alleen in de
kassen, ze wonen er ook. Als je ze extra
ruimte geeft omdat zo'n caravan in een
stookhok ook niet alles is, zoeken ze er
een Marokkaan bij omdat ze dan de kos
ten kunnen delen. Veel werken, veel ver
dienen, weinig uitgeven en straks met
een hoop geld teruggaan, dat is vaak het
doel".
Geen overzicht
Adjudant Erigelage, groepscommandant
van de Aalsmeerse politie: "We hebben
dit jaar bij de controles meer illegalen
aangetroffen dan in voorgaande jaren.
Daarmee is niet gezegd dat de situatie in
z'n geheel aan het verslechteren is, want
door de beperkte controle-mogelijkhe
den hebben we geen goed overzicht. Wij
kijken alleen naar buitenlanders die
geen verblijfsvergunning, geen toeris
tenvisum èn geen arbeidsvergunning
hebben. Dus niet naar die paar honderd
Polen die hier nog zitten. In 1988 waren
hier twee keer zoveel Polen als in '87. Dit
jaar waren er twee keer zoveel als vorig
jaar. Dan weet u over welke aantallen we
het nu hebben. Wie weet hoe het volgend
jaar gaat met al die ontwikkelingen in het
Oostblok".
Coen Geleijn, oud-leraar van de Aals
meerse tuinbouwschool, kent Aalsmeer
als zijn broekzak. "Het systeem functio
neert geruisloos", zegt hij. "Daarom heb
ben de kwekers geen behoefte iets te ver
tellen over illegale buitenlanders. Dat le
vert alleen maar problemen op". Volgens
zijn informatie worden de illegalen goed
behandeld. "De verhalen over slechte
huisvesting vallen mee. Buitenlanders
kiezen er zelf voor zo weinig mogelijk
geld aan huisvesting te besteden. Van
echte uitbuiting heb ik nog nooit ge
hoord. Als de ene kweker te weinig be
taald lopen ze zo naar een ander".
Opperwachtmeester Bouwmeester,
rayoncommandant vreemdelingenbe
leid van de Aalsmeerse rijkspolitie be
schikt over andere informatie: "We tref
fen bij controles in toenemende mate il
legale zwartwerkers aan. Het uurloon
was 6 gulden in september en in die ge
vallen werd geen enkele voorziening be
taald. Als we van zulke toestanden lucht
krijgen zijn die bedrijven het eerst aan de
beurt bij de vreemdelingencontroles".
"We kunnen niet alles controleren. We
hebben ook niet de illusie dat we alle
misstanden kunnen aanpakken, want
het aantal controles is minimaal", zegt
adjudant Engelage. Burgemeester Mr.
J.I.M. Hoffscholte van Aalsmeer: "Con
troles lossen het probleem niet op. De
politie heeft maar een beperkt aantal
uren ter beschikking. Daarom richten
we ons bij controles op het naleven van
de 'sociale spelregels'. Daarmee bedoe
len we een behoorlijke betaling, afdracht
van sociale premies en acceptabele huis
vesting".
Mevrouw G. de Jong, ambtenaar
vreemdelingenzaken in Aalsmeer: "We
komen nog altijd situaties tegen dat
mensen op een vies oud matras in een
hoek van het ketelhuis moeten slapen
terwijl ze tien uur per dag voor vijf gul
den per uur werken. Vijf gulden per uur,
dat is de laatste ontwikkeling".
Geen risico
Kwekers die op dergelijke wijze buiten
landers uitbuiten worden overigens zo
wel door collega's als door buitenlanders
bij de politie aangegeven.
De meeste kwekers betalen wel pre
mies, belasting en een CAO-loon. "Ik be
taal iedereen goed", zegt een kweker aan
de Mijnsherenweg in Kudelstaart, "want
ik kan niet hebben dat ze naar een ander
gaan. In Nederland werken toch alle in
stanties langs elkaar dus als een illegaal
in alle bestanden zit loop je als werkge
ver geen enkel risico datje tegen de lamp
loopt".
Het 'netjes' betalen van een illegale
buitenlander beperkt de risico's voor een
kweker want als hij 'gepakt' wordt is de
boete relatief laag. Het heeft echter ook
nadelen. In Aalsmeer zegt men: 'Geen
betere buitenlander dan een illegale bui
tenlander' want zolang een buitenlander
illegaal is werkt hij hard en goed. Er zijn
voorbeelden bekend van buitenlanders
die op het moment dat ze dank zij in
spanningen van hun werkgever waren
gelegaliseerd binnen drie weken ziek
werden om zich vervolgens te laten af
keuren. "Ik wilde er een ontslaan omdat
hij de boel fleste", zegt een kweker in
Aalsmeer. "Had ik nooit moeten doen.
Een hoop gedonder met het Arbeidsbu
reau. Hij heeft me, terwijl hij nog illegaal
was, voor de rechter gesleept en uitein
delijk heb ik hem moeten uitkopen. Kun
je je dat voorstellen?"
De Aalsmeerse politie heeft twee jaar
geleden een enquête gehouden onder
kwekers en buitenlanders waaraan, door
te beloven dat er geen inval zou komen,
goed werd meegewerkt. Zo kon een reële
schatting worden gemaakt van het aan
tal illegale buitenlanders in Aalsmeer.
Opperwachtmeester Bouwmeester: "We
kwamen op 700 illegalen. Op grond van
de controles in 1988 en '89 komen we nu
op minimaal 1100 buitenlanders buiten
het hoogseizoen".
"Als gemeente hebben wij begrip voor
het probleem van het tekort aan arbeids
krachten in de glastuinbouw", zegt bur
gemeester Hoffscholte. Hij zegt niet dat
de honderden illegalen worden gedoogd,
maar wel: "Automatisering heeft z'n
grenzen, je kunt een apparaat geen rozen
laten snijden. De glastuinbouw werkt
niet met subsidie, dus je bent voor je be
drijfsvoering afhankelijk van de interna
tionale markt. Automatisering maakt
weliswaar minder mensen noodzakelijk,
maar leidt tegelijkertijd tot een intensi
vering van de produktie waardoor toch
weer meer personeel nodig is".
Geen zicht
De Aalsmeerse Bloemenveiling VBA
(1800 werknemers) neemt geen illegalen
in dienst, maar dat wil niet zeggen dat er
geen illegalen in de bloemenveiling wer
ken. Woordvoerder Van Rensen: "De
VBA heeft natuurlijk geen greep, zelfs
geen zicht, op de afspraken tussen 350
exporteurs en handelaren die in het
VBA-gebouw zijn gevestigd en hun per
soneel. Er werken hier soms 9000 men
sen op een dag moet u weten".
De Aalsmeerse politie heeft in septem
ber een controle gehouden bij twee wille
keurige bedrijven in het VBA-gebouw.
"Van de 14 gecontroleerde buitenlanders
bleken er 13 illegaal te zijn. Daar zijn we
wel van geschrokken", zegt opperwacht
meester Bouwmeester. Engelage: "Bij
die controle werden in totaal 28 buiten
landers gecontroleerd. Er waren er maar
liefst 20 illegaal. Voor het eerst zijn we
gestuit op drie gevallen van uitkerings
fraude. Uitgeprocedeerde asielzoekers
die zijn ondergedoken hebben we nog
niet aangetroffen".
Het kassengebied van 'Aalsmeer' is
verspreid over drie gemeenten: Aals
meer (Aalsmeer en Kudelstaart), Uit
hoorn (De Kwakel) en Haarlemmermeer
(Rijsenhout). De politiekorpsen van Aal
smeer en Uithoorn werken nauw samen,
maar treden verschillend op. Haarlem
mermeer komt al enkele jaren niet aan
controles toe, Aalsmeer doet dat terug
houdend: maximaal zes man in burger,
geen omsingelingen zoals vroeger maar
een rustige benadering. Uithoorn treedt
geüniformeerd op.
Groepscommandant Engelage: "Als
iemand de benen neemt gaan we er niet
achteraan. Mensen die tijdens de vlucht
door glazen ruiten springen, dat is verle
den tijd. We maken er geen mensenjacht
van, dat leidt nergens toe". Ambtenaar
De Haas van de gemeente Uithoorn leidt
de controles in De Kwakel: "We zullen
niet koste wat 't kost mensen pakken.
Aan de andere kant heeft netjes aanbel
len geen zin, enige mate van overrompe
ling is noodzakelijk". Kwekers in De
Kwakel hebben aanzienlijk meer kritiek
op het optreden van de politie dan hun
collega's die op Aalsmeerse grond wer
ken.
Legaal
Overigens zijn er ook kwekers- en han
delsbedrijven die legaal buitenlanders
aan het werk hebben. Jan van der Jagt,
fractievoorzitter van de PvdA in de Aals
meerse gemeenteraad en werkzaam bij
een grote kwekerij in Aalsmeer: "Ons be
drijf is destijds als enige overgebleven
van een project dat het arbeidsbureau in
Hoofddorp heeft opgezet: buitenlanders
met bussen uit Haarlem naar Aalsmeer
halen. Wij hebben daar een eigen adres
senbestand aan overgehouden en die
mensen werken elk jaar. Volkomen le
gaal. Het kan dus wel".
Er worden meer projecten opgezet.
Jan van Doorn uit De Kwakel, secretaris
van de Land- en Tuinbouw Bond: "Wij
beginnen in februari 1990 met een groep
Turken uit Haarlem, daar heeft het Ar
beidsbureau in Haarlem erg z'n best voor
gedaan. Er gaat een bus voor twaalf per
sonen rijden. De bedrijfsvereniging ziet
er scherp op toe dat iedere werknemer
volgens de CAO wordt behandeld. Alle
premies en belastingen worden betaald".
Burgemeester Hoffscholte van Aals
meer: "Als gemeentebestuur zeggen we
tegen kwekers en handelaren: doe dlles
om op legale wijze arbeidskrachten te
vinden. Dan voorkom je dat de politie op
een bedrijf 5 van de 15 personeelsleden
moeten oppakken omdat ze illegaal
zijn".
Opperwachtmeester Bouwmeester:
"Wij beginnen op korte termijn een nieu
we voorlichtingscampagne om kwekers
en handelaren te wijzen op de mogelijk
heden op legale wijze tijdelijke of vaste
arbeidskrachten uit het buitenland te ha
len. Bijvoorbeeld uit Oost-Europa. Er
zijn wel mogelijkheden, maar niemand
kent ze. Daarom worden illegale buiten
landers in dienst genoemn, dat is makke
lijk wantr die gaan van kwaker naar kwe
ker op zoek naar werk".
Burgemeester Hoffscholte: "Belang
rijk knelpunt in Aalsmeer is het gebrek
aan huisvesting. Het is tegenwoordig bij
wijze van spreken een fluitje van een
cent om arbeidskrachten uit Moskou te
halen, maar waar moeten we die mensen
laten? Wij hadden een bouwplan voor
Kudelstaart gemaakt, 1850 woningen.
Dat kan door de geluidshinder van
Schiphol niet doorgaan. Nu is een klei
ner plan voor 500 woningen in voorberei
ding. Ik hoop dat dat wel doorgaat, want
er moet op korte termijn iets gebeuren".
"Ik vraag me af of de bloemensector
het zonder die buitenlanders kan red
den", vraagt een kweker zich af. "Trou
wens, die jongens zijn niet dom hoor. Er
zijn Marokkanen die al 10, 12 jaar illegaal
bij hetzelfde bedrijf werken. Tegenwoor
dig worden op de veiling van Aalsmeer
bloemen uit Marokko, Kenia, Israel,
Egypte aangevoerd. Die komen van de
mannen die hier jaren hebben gewerkt.
Ze hebben hier het vak geleerd en ze zijn
in hun eigen lang een kwekerij begon
nen. Slim natuurlijk".
