'HELP DE ROEMENEN,
GEEF ZE EEN KANS'
belofte vrije
verkiezingen
Havel doet
Albanië blijft ontsnappen aan perestrojka
Etnische Bulgaren
krijgen naam terug
Aanslag doodt agent Suriname
Kijk vanavond naar RTL-VERONIQUE
Live-uitzending t.b.v. de actie
AoA
W
Debat over Poolse
westgrens laait op
Gelukwensen van Sovjetunie
ZATERDAG 30 DECEMBER 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
PRAAG (DPA/AP/ANP/AFP) - In zijn eerste toespraak als
president van Tsjechoslowakije heeft Vaclav Havel giste
ren de bevolking vrije verkiezingen beloofd. Vanaf het bal
kon van zijn ambtsverblijf legde Havel kort na zijn verkie
zing een "Verklaring aan de Natie" af die nog geen twee mi
nuten duurde. Op het binnenplein van de Praagse burcht
had zich een menigte verzameld van ruim 30.000 mensen.
Gisteravond vierden duizenden mensen feest op het plein.
Havel hield zijn gehoor op het plein
voor dat de vrije verkiezingen in alle
rust moeten worden voorbereid
"om niet het zuivere aangezicht van
de fluwelen revolutie te besmeu
ren". De menigte juichte hem toe.
Op de spandoeken stond onder
meer te lezen: "Meneer de presi
dent, wij respecteren u" of "Wij heb
ben weer een meneer als presi
dent".
Na de toespraak werd in de Veits
Dom, nabij de burcht, een speciale
mis gehouden onder leiding van
kardinaal Frantisek Tomasek. De
na een presidentsbeëdiging gebrui
kelijke receptie had Havel van het
programma afgevoerd. De daarmee
uitgespaarde gelden bestemde hij
voor de hulp aan Roemenië.
Volgende week dinsdag al brengt
de nieuwe Tsjechoslo waakse presi
dent een officieel bezoek aan de
DDR, waar hij onder meer bespre
kingen zal voeren met Manfred Ger-
lach, de voorlopige president van de
DDR die evenals Havel geen com
munist is. Gerlach bracht eerder de
ze maand een bezoek aan Tsjechos
lowakije en had toen ook een ont
moeting met Havel. Daarna zal hij
een bezoek aan München brengen.
De leiding van de Sovjetunie
heeft gisteren boodschappen met
gelukwensen gestuurd aan Havel
zowel als aan Alexander Dubcek.
Volgens regeringswoordvoerder
Gennadi Gerasimov "wensen wij
hun vruchtbaar werk toe op deze
hoge staatsposten. Ons land respec
teert de keuze van Tsjechsolowa-
Topman kartel
Medellin gepakt
BOGOTA (DPA/RtrAJPI) - Het
Colombiaanse leger heeft giste
ren bij een overval op een land
goed in Necocli aan de Caribi
sche kust opnieuw een kopstuk
van de drugsmaffia opgepakt.
Het gaat om Jose Antonio
Ocampo Obando, de
tel van Medellin. Hij komt even
wel niet voor op de lijst van ver
dachten om wier uitlevering is
verzocht door de VS.
Volgens de politie houden
eerste man Pablo Escobar en de
derde man van het kartel, Jorge
Luis Ochoa, zich schuil in een
gebied enige honderden kilome
ters ten noorden van Bogota. De
tweede man, Jose Gonzalo
Rodriguez Gacha werd daar
twee weken geleden bij een ac
tie van de politie doodgeschoten
samen met zijn 17-jarige zoon
Freddy en vijf lijfwachten.
Het door Escobar, G^cha en
Ochoa geleide kartel van Medel
lin heeft in tien jaar tijd de cocaï
nehandel in Colombia weten om
te vormen tot een ware industrie
met een jaaromzet van 50 mil
jard gulsen. De vierde man van
het kartel, Carlos Lehder, zit een
levenslange gevangenisstraf uit
in Florida nadat hij in augustus
aan de Verenigde Staten was
uitgeleverd.
kije en spreekt als zijn overtuiging
uit dat onze betrekkingen als bond
genoten zich zullen blijven ontwik
kelen, in een geest van wederzijds
begrip en goede nabuurschap". De
Amerikaanse president Bush stuur
de ook een gelukstelegram. Hij
noemde de benoeming van Havel
"de bekroning van een jaar van
adembenemende veranderingen".
Macht
Havel is de negende president van
Tsjechoslowakije sinds het land op
28 oktober 1918 werd gesticht. De
grond,wet geeft aan het staatshoofd
verstrekkende bevoegdheden.
Maar de president was in het verle
den, ondanks al zijn grondwettelij
ke macht, feitelijk ondergeschikt
aan de communistische partij.
De president is verantwoording
schuldig aan het parlement. Hij
heeft de bevoegdheid regeringen te
benoemen en te ontslaan, het parle
ment te ontbinden en amnestie af te
kondigen. Het staatshoofd is opper
bevelhebber van de strijdkrachten
en kan bevelen uitvaardigen aan le
ger en politie. Tot de macht van de
president behoort verder dat hij
naar eigen inzicht het parlement
mag ontbinden en verkiezingen
mag uitschrijven. Vooral wegens
deze bevoegdheid ziet het Burger-
forum in Havel een garantie dat er
spoedig vrije verkiezingen zullen
worden gehouden.
Amnesty: kabinet
Israël moedigt
legergeweld aan
LONDEN (AFP) Amnesty Inter
national is bang dat de regering van
Israël het doodschieten van Pales
tij nen door het leger met de mantel
der liefde heeft bedekt of zelfs heeft
aangemoedigd in een poging de Pa
lestijnse opstand te onderdrukken.
In een rapport hekelt de interna
tionale mensenrechtenorganisatie
de voorschriften in het Israëlische
leger over het gebruik van vuurwa
pens. Met deze regels in de hand
kan in bepaalde gevallen het dood
schieten van Palestijnen, ook onge
wapende, worden "gerechtvaar
digd".
Sinds het begin van de Intifada
twee jaar geleden werden meer dan
560 mensen door kogels gedood.
Van hen waren er 130 beneden de 16
jaar, aldus Amnesty. De organisatie
noemt het verontrustend dat Israë
lische militairen zich steeds vaker
geroepen voelen te schieten op op
standelingen, ook als hun leven niet
direct in gevaar is, bijvoorbeeld
wanneer jongeren hen met stenen
bekogelen.
BONN (AP) - Voorzitster Rita Su-
essmuth van de Westduitse Bonds
dag heeft gisteren voor opschud
ding gezorgd door voor te stellen
dat West- en Oost-Duitsland de on
aantastbaarheid van de Poolse
westgrens met een gezamenlijke
verklaring bekrachtigen.
In het Westduitse dagblad Neue
Ostnabrücker Zeitung verklaarde
Suessmuth dat het nu eindelijk tijd
was geworden voor een "duidelijke
gemeenschappelijke verklaring van
goede wil" om zo de Polen voor
eens en altijd de vrees te ontnemen
dat er aan de grenzen kan worden
getornd.
Ze zei dat er in het Verdrag van
Warschau is vastgelegd dat Bonn
geen aanspraak meer op Pools ge
bied zal maken. Bovendien staat in
de CVSE-slotakte van Helsinki dat
de grenzen alleen op vreedzame wij
ze en met wederzijdse instemming
kunnen worden gewijzigd, aldus
Suessmuth.
De voorzitter van de Bond van
Verdreven Duitsers (BdV) Herbert
Czaja verweet Suessmuth onmid
dellijk dat zij zich met haar uit
spraak "achter de groep stelt die de
doodgravers van Oost-Duitsland
willen worden". Volgens Czaja
overtreedt Suessmuth met deze uit
spraak bovendien de Westduitse
grondwet.
Regeringswoordvoerder Dieter
Vogel verklaarde dat de bondsrege
ring de oproep van Suessmuth met
het haar toekomende respect voor
kennisgeving had aangenomen,
maar dat "navolging hiervan voor
lopig nog niet mogelijk is".
Ook minister van buitenlandse
zaken Hans Dietrich Genscher
kreeg lik op stuk van de Bond van
Verdreven Duitsers. In een inter
view met het boulevardblad Bild
had Genscher gezegd dat er tussen
hem en bondskanselier Kohl geen
noemenswaardige meningsver
schillen meer bestaan over de Oder-
Neisse grens.
De secretaris-generaal van de
BdV, Hartmut Koschyk, noemde
deze uitspraak "politieke valsmun
terij". Genscher zou dit alleen heb
ben gezegd om "zich aan de Duits-
land- en Oostpolitieke successen
van Kohl te kunnen spiegelen".
Woordvoerder Hans-Rolf Goebel
van de FDP, de partij van Genscher,
verklaarde dat deze aantijging niets
anders was dan "een lachwekkende
poging van een politieke dwerg de
populairste politicus van de Bonds
republiek ongeliefd te maken".
De kersvers tot
nieuwe presi
dent van
Tsjechoslowa
kije gekozen Va
clav Havel in
specteert als op
perbevelhebber
van het leger de
erewacht bij de
Praagse kasteel.
Hij werd daar
bij vergezeld
door minister
van defensie Mi-
roslav Va eek (l).
PARAMARIBO - Een politieman
is vannacht gedood tijdens een be
schieting van een politie-auto bij
het bauxietbedrijf Paranam. Een
andere agent raakte zwaar gewond.
Gelijktijdig met de aanslag op deze
agenten werd in Paramaribo het
hoofdbureau van politie door onbe
kenden onder vuur genomen. Het
was de vijfde beschieting van een
politiepost sinds begin december.
Bij de acties waren tot nu toe geen
doden of gewonden gevallen.
De Surinaamse Politiebond heeft
verontwaardigd gereageerd op
vooral de laatste aanslag. In bedek
te termen werd gedreigd met een
staking. De regering is bezig de bur-
gerpolitie beter te bewapenen. Het
politie-apparaat werd in de periode-
Bouterse verwaarloosd ten gunste
van het Nationaal Leger en de mili
taire politie, die over algemene op
sporingsbevoegdheid beschikt.
door
Marie Annet van Grunsven
Net als bij de (vermoedelijke)
brandstichting in het kantonge
recht kan naar de identiteit van de
daders slechts gegist worden. Be
kend is dat de politie het aan de stok
heeft gekregen met de indiaanse be
woners van Bernharddorp, dicht bij
Paranam. Daar zijn onder jongeren
arrestaties verricht in verband met
roofovervallen. De bewoners van
Bernharddorp vinden dat zij behan
deld worden als Toekayana-india-
nen, die vanaf eind augustus de we
gen in West- en Midden-Suriname
gesloten houden. Het dorpshoofd
heeft al gewaarschuwd voor escala
tie.
Een andere mogelijkheid is
wraakacties van de drugsmaffia.
Mogelijk heeft de Surinaamse poli
tie de aandacht van de internationa
le drugshandel op zich gevestigd
door aanhoudingen wegens de
smokkel van partijen van 200 en 335
kilo cocaïne. Tijdens de eerste grote
cocaïne-rechtszaak werden hand
granaten gegooid naar de woning
van een officier van justitie.
SOFIA (AP) - De Bulgaren van
Turkse afkomst, die onder het be
wind van Todor Zivkov werden ver
plicht een Bulgaarse naam aan te
nemen, mogen hun oorspronkelijke
naam weer voeren. Parlements
voorzitter Stanko Todorov zei dat
gisteren tegen een menigte van dui
zenden Turkse Bulgaren en Po-
maks (islamieten van Slavische af
komst), die voor de tweede achter
eenvolgende dag voor de Nationale
Assemblee eisten dat ze hun oor
spronkelijke namen weer terugkre
gen.
Todorov zei dat in de toekomst ie
dereen in Bulgarije zijn "naam,
godsdienst, en taal" in vrijheid kan
kiezen. Algemeen wordt aangeno
men dat het besluit is genomen op
een spoedvergadering van het Cen
traal Comité, dat gisteren bijeen
was geroepen.
Een van de demonstranten in So
fia zei dat de autoriteiten in het dis
trict Gotstsje Deltsjev hen hadden
gezegd dat de Turken hun oude
naam niet terug zouden krijgen
"wat de politici in Sofia ook beslui
ten."
De nieuwe Bulgaarse partijleider
Petar Mladenov heeft over de kwes
tie van de Turkse Bulgaren een on
derhoud gehad met het hoofd van
de islamitische gemeenschap, mufti
Nedzo Gendzev. Daarbij heeft Mla
denov toegezegd dat er spoedig een
wetsontwerp zal worden ingediend
dat volledige godsdienstvrijheid ga
randeert. Voor het hoofdkantoor
van de communistische partij ver
zamelden zich gisteren 2000 journa
listen, die persvrijheid eisten.
De leider van de onafhankelijke
vakbond Podkrepa Konstantin
Trentsjev heeft gisteren op de tele
visie verklaard dat de vakbond er
aan vasthoudt dat economische
hervormingen niet los kunnen wor
den gezien van democratische her
vormingen. Hij zei dat de Unie van
Democratische Krachten, een over
koepelende organisatie van onaf
hankelijke vakbonden, politieke or
ganisaties en milieugroepen, zal
aandringen op een "verscheiden
heid van vormen van eigendom", en
zal eisen dat de privatisering van
kleine ondernemingen snel wordt
doorgezet. De belangrijkste eis van
Podkrepa is dat het machtsmonop
olie van de communistische partij
uit de grondwet wordt geschrapt.
Het Bulgaarse parlement heeft een
vergadering hierover vervroegd
naar 15 januari.
HEERLEN - Het is vrijwel uitge
sloten dat de Oosteuropese hervor
mingslawine die alle landen ten
oosten van het 'IJzeren Gordijn' in
zijn actieradius heeft betrokken, zal
door Frits Schils
overslaan op het laatste stalinisti
sche bolwerk: de Socialistische
Volksrepubliek Albanië.
Een Joegoslavische krant maakte
vorige week weliswaar melding van
de arrestatie en aansluitende depor
tatie van anticommunistische beto
gers in de Noordalbanese industrie
stad Shkodra (Skutari), maar in het
verleden is gebleken dat de Joego
slavische berichtgeving over ont
wikkelingen in Albanië verre van
betrouwbaar is. De betrekkingen
tussen Tirana en Belgrado worden
door groot wantrouwen geken
merkt en dit leidt ertoe dat de infor
matiestroom in beide richtingen
niet bepaald objectief is.
Openlijke demonstraties tegen
Schietpartij
In de Zuidfranse stad Nimes zijn bij
een vuurgevecht twee politieagen
ten en een ontsnapte gevangene om
het leven gekomen. De twee agen
ten achtervolgden de 31-jarige man.
Toen hij zich klem had gereden in
een doodlopend straatje, opende hij
het vuur op zijn belagers. De man
was op 10 december met drie ande
re gedetineerden ontsnapt uit de ge
vangenis van Mende, 120 kilometer
ten noorden van Nimes.
Tamils
Pro-Indiase rebellen van de Tamil
Eelam hebben in het district Vavu-
niya 18 leden van de Tamil-Tijgers
gedood. De avond tevoren hadden
de Tamil-Tijgers in dezelfde streek
28 leden van de Tamil Eelam ge
dood. De Volksbevrijdingsorgani
satie en het Eelam Revolutionair
Volksbevrijdingsfront hebben zich
aaneengesloten tegen de Tamil-Tij
gers en beheersen sinds de verkie
zingen de provinciale raad. De Tij
gers willen nu door geweld een
nieuwe stemming afdwingen.
Tiananmen-plein
De gemeenteraad van Peking heeft
gisteren formeel een verbod op bij
eenkomsten op het Tiananmen-
plein afgekondigd. Sinds 4 juni toen
het leger een einde maakte aan de
studentenprotesten op het plein,
was het plein al afgezet door het le
ger.
van de gezamenlijke
hulpverleningsorganisaties
gepresenteerd door:
Linda de Mol
Jaap van Meekren
Geef uw bijdrage via de machtigingskaart die
u gisteren in de bus heeft ontvangen
of bel tijdens de uitzending
telefoonnummer 06.3212244
het regime zijn in Albanië een onbe
kend fenomeen. Wie ondanks de al
omtegenwoordigheid van de Alba
nese geheime dienst Sigurimi en de
onzichtbare "sociale controle van
de omgeving" toch het lef heeft om
protesterend te straat op te gaan,
wordt gegarandeerd opgepakt en
riskeert langdurige opsluiting in
een werkkamp.
Vanuit zijn streng bewaakte resi
dentie, iewat afzijdig van de pronk-
boulevard Helden der Natie in Tira
na, heeft president en partijleider
Ramiz Alia onlangs in een officiële
verklaring laten weten dat zijn land
er niet over peinst om in navolging
van de Sovjetunie, Polen, de DDR,
Hongarije, Bulgarije en Tsjechoslo
wakije de weg van de fundamentele
veranderingen in te slaan. Het Roe
meense inferno heeft zeker geen
wijziging gebracht in het Albanese
standpunt. Eerder is de houding
van de Albanese communistische
partij die nog steeds een vaste greep
op de ontwikkelingen in het land
heeft, er door verhard.
Contrarevolutie
Officieel huldigt Tirana de opvat
ting dat de 'revisionistische' com
munistische partijen van Oost-Eu
ropa de 'rode loper voor de contra
revolutie hebben uitgelegd'. De
eerstverantwoordelijke voor deze
heilloze ontwikkeling wordt uiter
aard Michail Gorbatsjov genoemd.
Het partij orgaan Zeri i Popullit ty
peert hem in de analyses als een
'verrader' en een 'afvallige', die een
levensgevaarlijke aanval op het
marxisme-leninisme heeft ingezet'.
Regelmatig verkondigt de krant
dat er in Albanië voor perestrojka
geen plaats is want, aldus willen de
commentatoren doen geloven, de
Albanese samenleving is een gezon
de en tevreden maatschappij waar
binnen geen geestelijke en materië
le armoede bestaat. Voor de came
ra's van een Westduitse televisie
ploeg verzekerde enkele weken ge
leden de directeur van radio-Tirana
dat de republiek consequent zal
vasthouden aan de socialistische
planeconomie, "de enigé waarborg
voor een toekomst met perspec
tief'. Elk ander mechanisme wordt
als zijnde ongeschikt voor Albanië
categorisch van de hand gewezen.
Nog steeds, al 46 jaar.
Oppositie
Heimelijke oppositie is er in de
volksrepubliek natuurlijk. Politie
ke gevangenen zijn er ook, met na
me in de als uiterst triest be
kendstaande kampen bij de steden
Op vele plaatsen in Albanië hangen ze op een rij: MarxEngels, Lenin en
Stalin. Het bewind in Tirana heeft vooral die laatste als voorbeeld gekozen.
(foto GPD)
Spac, ten zuidoosten van Shkodra,
en in Bürrel niet ver van Fieri in het
Albanese oliewingebied.
Tot openlijk verzet van enige om
vang is het sinds de proclamatie van
de volksrepubliek door Enver
Hoxha in de jaren veertig - op een
enkel incident na nooit gekomen.
En het ziet er niet naar uit dat drie
miljoen Albanezen zich straks mas
saal tegen de leiding van de staat
nullen verheffen. Bovendien zijn de
mogelijkheden om van buitenaf de
ontwikkelingen in Albanië te beïn
vloeden, uiterst gering.
Tirana onderhoudt weliswaar di
plomatieke betrekkingen met ruim
100 landen, waaronder Nederland,
maar staat desalniettemin bekend
als de kluizenaar van Europa. Na
het om zeep helpen van de Praagse
Lente in 1968 stapte Albanië uit het
Warschaupact. Ook heeft het de
Comecon de rug toegekeerd. En
wat zeer belangrijk is: het is het eni
ge Europese land dat principieel ge
weigerd heeft deel te nemen aan de
Europese Conferentie voor Samen
werking en Veiligheid in Helsinki.
Het landje heeft echter wel zitting in
de VN, zodat het met name op het
punt van de eerbiediging van de
mensenrechten niet helemaal on
grijpbaar is.
Dat Albanezen (nog) niet demon
strerend de straten optrekken, bete
kent allerminst dat in de volksrepu
bliek alles in pais en vree verloopt.
Net gedurende de laatste weken
zijn enkele afwijkende geluiden op
gevangen, die op enige controverse
duiden.
Zo verscheen er van de hand van
Neshat Tozgj, ex-functionaris van
het ministerie van binnenlandse za
ken, een roman, getiteld De Messen,
waarin deze de Albanese tegenhan
ger van de Roemeense Securitate,
de Sigurimi. zeer kritisch onder de
loep neemt. In zijn boek stelt Toz^j
het hele reilen en zeilen van de Si
gurimi aan de kaak. Hij hekelt de
absolute macht van de geheime po
litie, evenals haar wreedheden en
de schendingen van de mensen
rechten.
Datzelfde heeft ook de bekendste
Albanese auteur van deze tijd, Is
mail Kadare, gedaan. In een recen
sie van het boek van Tozég, dat on
langs in het tijdschrift Drita ver
scheen, zegt Kadare "dat een groep
gedegenereerde en sadistische
functionarissen {lie vastbesloten
zijn haar doel te bereiken, er niet
voor terugdeinzen het leven van
mensen te verwoesten". Tot nu toe
heeft het regime hem met rust gela
ten.
