Veel heilige verontwaardiging
Roerig jaar voor moslims, joden en christenen
'Regelmatig vervolg
op grote Kerkendag'
Van Gennep: 'Ik geloof wel in opstanding'
ZATERDAG 30 DECEMBER 1989
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 17
LEIDEN - Een schokgolf
in de moslim-wereld door
'De Duivelsverzen'. Heftige
emoties in de internationale
joodse gemeenschap over
het karmelietessenklooster
in Auschwitz. Anglicaanse
onrust over de wijding van
een vrouwelijke bisschop in
de VS. En in Nederland: gro
te commotie over een her
vormde homo-motie en de
PLO-spreekbeurt van de
voorzitter van de Raad van
In de episcopale kerk zelf leidde
dit feit tot een kerkscheuring; diver-
bisschoppen besloten in juni om
het vervolg een eigen synode te
Kerken. Zie daar, de kwes- houden. Terwijl de anglicanen met
ties die de meeste aandacht
trokken in een jaar vol heih- kerk op om net zo vast te houden
ge verontwaardiging. aan de traditionele plaats van de
vrouw, als zijn kerk dat doet.
Een daadwerkelijke ontmoeting
tussen de paus en Robert Runcie,
als aartsbisschop van Canterbury
de eerste man in de anglicaanse
kerk, vormde dit najaar
historische als veelbesproken ge-
a rtp Rrit<:p «rhriivpr dalman Ructi beurtenis. Tot woede van de anti-
die kon op zijn klompen aanvoelen „"egd^at^hh'een
dat hij met zijn 'The Satanic Verses' ,fjk g u herenlede kerk
forse kritiek mocht verwachten van J j neremg°e kerk
de kant van fundamentalistische i de„PaUS S '"J?
moslims, maar de oproep van Kho- ®esPrek echter
meiny om hem te doden, moet als g Krimp,
i donderslag bij heldere hemel Solidariteit
Maar de anglicaanse reacties
door
Wim Schrijver
zijn gekomen. Toegegeven, het
boek was provocerend, maar het tu-L -
muit dat internationaal ontstond na ren nog n!e vefgeleken »>U de jood-
belofte om het klooster
Auschwitz voor februari dit jaar te
- „C ..ooiuuoeajes va,, ontruimen niet was nagekomen,
moslim-meisjes op Franse scholen
de laatste maanden een heet hang- schap besloot tot het bevriezen van
on de toch al matige contacten met het
Vaticaan, terwijl men zich
Nederland waren de gevolgen
de schokgolf relatief gering.
Vormen de hoofddoekjes
ijzer, heel wat anglicai
wensen dat sommige 1
hun wereldwijde gemeenschap een f"™
unnrkoolA vonrlon noJon taar Onthield.
Toen de protesten tegen het
klooster steeds grimmiger werden
verklaarde de Poolse regering dat ^--P' b?rucht
voorbeeld zouden
gelijke ingetogenheid. In de Angli
caanse Kerk van Engeland is men
nog niet eens toe aan een vrouwelij
ke priester, dus het is wel duidelijk het de RK Kerk in Polen
wat de wijding van Barbara Harris dwars lag. Pas toen de spanning ten
i februari in de top
de VS (lid van de in september voorstander te zijn
gemeenschap) van een oecumenisch bezinnings-
als bisschop,
episcopale kerk i
anglicaanse
losmaakte.
re theologische opleidingen i
I moeten samenwerken. Minister Rit-
zen liet deze maand weten dat hij de
opleidingen nog een paar jaar de
Itijd geeft om mogelijkheden te vin
den, daarna hakt hij zelf de knopen
door.
Voor de Gereformeerde Kerken
een redelijk rustig jaar. Uit-
izondering was Boerakker, waar
zich in juli een kerkscheuring voor-
I deed toen dominee R. H. Keegstra
met een deel van de gemeente el
ders ging kerken. In november oor-
I deelde de synode dat deze daad on-
j rechtmatig was. En twee theologen,
I die in de jaren zeventig fel bekriti-
j seerd werden om hun opvattingen,
namen afscheid: dr. Herman Wier-
singa zwaaide deze zomer af als stu-
dentenpastor in Leiden en prof. dr.
Harry Kuitert zei vorige maand als
ethicus de Vrije Universiteit in Am
sterdam vaarwel.
En wat de hervormden en gerefor
meerden samen betreft, in het moei
zame Samen op Weg-proces kwa
men de twee partners in het laatste
deel van 1989 eindelijk weer een
stapje verder. De zogenoemde com-
j bi-synode besloot eind vorige
maand om akkoord te gaam het ee
beheersregeling voor Samen op
Weg-gemeenten. Daarmee is een
dertien jaar lange lijdensweg afge
rond.
De christelijk-gereformeerden
zullen zelf als belangrijkste gebeur
tenis de synode van Groningen noe-
de karmelietessen bij de men, maar voor de buitenwacht
Jri'het dit jaar fel omstre- kwamen zij vooral in beeld door de
lij ke houding, gaf toen ook publie- denklooster in Auschwitz. (fotoAP) rechtszaak die ex-dooplid Rob van
Riessen in februari begon tegen de
|op zich laten synodebestuur wilde deze gerefor- kerk in Ede, onder andere omdat de
meerde bonder hoogleraar maken dominee in het gebed had gesteld
aan de theologische faculteit van de dat zijn vertrek ook consequenties
centrum hniten het bmn r>e rTri 111 ue toc" ë^iauen vernouamg universiteit van Groningen. Toen had voor zijn relatie met God. De
P tussen joden en christenen extra deze een negatief advies uitbracht, rechtbank stelde hem in het gelijk
kant geruime tijd
kelijk toe. De daadwerkelijke
g. ras men ue spanning ten huizina ?a1 nna
gestegen verklaarde Rome wachtfn.
In Nederland werd de spanning
de toch al geladen verhouding
Mulder over oecumenische happening:
AMSTERDAMEen regelmatig
vervolg op de eerste landelijke
Kerkendag, die op 16 september
in Utrecht plaatsvond, lijkt prof.
dr. Dick Mulder een goed idee.
"Zo'n happening, eens in de twee
of driejaar, geeft een kick, een im
puls om enthousiast door te
gaan", meent de voorzitter van de
Raad van Kerken in Nederland.
Van de brandweer mochten er
maar 16.000 mensen in de Hout-
rusthallen, maar er kwamen er
uiteindelijk nog tweeduizend
meer. Volgens de organisatoren
was maar liefst zeventig procent
van de plaatselijke gemeenten en
parochies vertegenwoordigd.
"Een heel groot succes", zegt
Mulder terugblikkend. Voor hem
was de Kerkendag een mijlpaal in
het conciliair proces r^ond de the
ma's gerechtigheid, vrede en be
houd van de schepping. "Niet het
eindpunt, maar een hoogtepunt".
En: een heel bijzondere gebeurte
nis, waaruit duidelijk viel op te
maken dat 'de oecumene van be
neden' niet onderschat mag wor
den.
"Naast de moeizame oecumene
van boven, dus waar de officiële
kerkelijke instanties met elkaar
praten, komt in het hele conciliair
proces naar voren dat er tussen de
gemeenteleden sprake is van een
sterk groeiende saamhorigheid".
Als voorzitter van de Raad van
Kerken moet hij toegeven dat er
slechts één punt is waar de deel
nemende kerken grote overeen
stemming over hebben, en dat is
de zórg over sociale en politieke
ontwikkelingen^ De moeilijkhe
den beginnen echter bij de vragen
rond de persoonlijke ethiek, ter
wijl het gesprek over de kerkelij
ke leer zich maar blijft voortsle
pen
"Er vinden daar geen verschui
vingen plaats, terwijl je merkt dat
heel veel kerkleden over al die
verschillen heenstappen". De
voorbereidingen voor de Kerken
dag hebben daartoe ook bijgedra
gen, aldus Mulder. "Uit ons on
derzoek bleek dat toen door 35
procent van de gemeenten de on
derlinge oecumenische contacten
zijn versterkt of voor het eerst zijn
gelegd".
De Raad behandelt binnenkort
enige voorstellen over de voort
gang van het conciliair proces.
Mulder sluit beslist niet uit dat er
een vervolg komt op deze eerste
Kerkendag. "Maar dan moet er
wel wat in onze infra-structuur
veranderen. Voor zulke enorme
manifestaties hebben wij geen
goed apparaat".
Regelmatige kerkendagen,
steeds rond een bepaald thema,
dat is waar Mulder aan denkt.
"Het blijkt dat zulke manifesta
ties enthousiasmerend werken.
Zeker als je het idee hebt datje bij
een sterk slinkende minderheid
hoort".
opgevoerd toen bleek dat de
zitter van de Raad van Kerken, prof.
dr. Dick Mulder, op 23 november
zou spreken op een PLO-bijeen-
komst in Den Haag, ter gelegenheid
wegens Balke's contacten met en hoewel het aanvankelijke leek
Zuid-Afrika, bleek dat de nieuwe dat beide partijen in beroep zouden
leerstoel aan de persoon van Balke gaan, werd in juni het conflict bijge
was verbonden, die topambtenaar legd.
M van minister Deetman was. On-
twee jaar 'intifada'. Ondanks danks gesprekken met het synode- Bemoedigend
storm van kritiek hield Mulder bestuur heeft de faculteit onlangs
toch jsijn^verhaaL Want verklaarde bekend gemaakt bij het oorspron-
jkelijke standpunt te blijven: Balke
is niet welkom.
Bij het opzetten van de grote 'kathedraaltent' speelde de enorme
genval de zigeuners parten. Door het weer moesten de duizenden t
gresgangers uitwijken naar recreatiegebied Spaamwoude. (foto a
'Congres voor
zigeuners was
ongelofelijk'
AMSTERDAM De regen zorg
de in augustus voor grote proble
men rond het zigeunercongres
nabij Amsterdam, dat ruim der
tigduizend bezoekers trok, maar
toch zegt organisator Jan
Schmidt nu volmondig: "Ik vind
het nog steeds ongelofelijk".
Het leek allemaal zo goed gere
geld. Het Wereldcongres voor
Christenzigeuners zou gehouden
worden op een braakliggend ter
rein in het havengebied van Am
sterdam. Echter, toen het na we
ken zon begon te gieten werd het
gebied een modderpoel waarin de
wagens van de zigeuners en
woonwagenbewoners wegzak
ten.
Op het laatste moment werd
uitgeweken naar het recreatiege
bied Spaamwoude, tussen Haar
lem en Amsterdam, en een nabij
gelegen industrieterrein. Wie de
daardoor ontstane schade, enige
tonnen groot, moet betalen is nu
nog steeds een discussiepunt tus
sen de gemeente Amsterdam en
de beheerders van het terrein.
De Amsterdamse woonwagen
bewoner Schmidt, evangelisch
voorganger en autosloper, heeft
daar geen hinder van. Hij ziet al
leen maar de wonderen van het
congres: de velen die zich tijdens
de slotsamenkomst door onder
dompeling lieten dopen en de
honderden die genezing vonden
van hun ziekten.
Over het optreden van de poli
tie, waarop tijdens het congres
van de kant van de Franse deelne
mers veel kritiek was, is hij "bij
zonder tevreden". In zijn alge
meenheid zegt hij: "Gezien het
grote aantal mensen dat er was.
zijn de problemen zeer meegeval
len".
De algemene winst is volgens
Schmidt dat er meer begrip is ge
komen voor christen-zigeneurers.
"Vroeger lieten de anderen ons
wat aan de kant staan, daar is nu
verandering in gekomen".
Schmidt zelf, enige weken lang
een bekende Nederlander, geeft
toe dat hij na afloop in een groot
gat is gevallen. "Maar met het
werk iri de gemeente heb ik het
enorm druk, dus gaan we gewoon
door". Hij zou best nog eens zo'n
congres in Nederland willen orga
niseren. "Wanneer? Over een jaar
of vijf'.
hij, de Raad bepleit al jaren
dubbele solidariteit met zowel jo
den als Palestijnen.
Dit najaar werd de scheiding tus
sen kerk en staat in ons land nog
een stapje verder doorgevoerd: de
burgerlijke gemeenten droegen de
kerkelijke registratie officieel
lover aan de kerkgenootschappen,
verenigd in Sila (stichting interker-
Kerkscheuring
Dringend appel «Over theologische opleidingen ge-
Talloze Amerikaanse christelijke sproken. In april verscheen het kelijke"ledenadministratie). De ker-
organisaties hebben het in hun knip langverwachte rapport van de Ver- ken houden straks nog één privile-
gemerkt, toen bleek dat tv-dominee kenningscommissie Godgeleerd- ge: alleen als de betrokkene dat wil
wat heid Belangrijkste punten: de fa- wordt een mutatie nog doorgege-
culteit van de Universiteit van Am- ven.
sterdam moet dicht, terwijl de ande- De humanisten in Nederland be
leefden in augustus een wereldpri
meur: in Utrecht werd de Universi
teit voor Humanistiek geopend.
De nieuwe opleiding wil
bijdrage leveren aan ee
ving, die in moreel verval verkeert.
Jim Bakker verwikkeld
een sexschandaal werd genoemd,
Bovendien bleek hij ook nog eens
miljoenen van goedgelovige Ameri
kanen in zijn eigen zak te hebben
gestoken. In oktober volgde einde
lijk de veroordeling: 45 jaar cel. Zijn
collega's buiten de gevangenis
muur zijn intussen enorm in popu
lariteit gedaald.
Zou er jaarlijks
uitgereikt voor de kerk
het grootste tumult voordeed, dan
Onlangs
Edward Schillebeeckx krijgt
delijk een, zij het niet-kerkelijke,
prijs voor zijn werk en kardinaal tief
eenheid. Maar ver uit het belang
rijkste nieuws over Rome was de
ontmoeting die de paus vorige
actieve maand met Sovjetleider Gorbatsjov
samenle- had. Het persoonlijke gesprek tus-
die twee is een mooie illustratie
van het feit dat de kerken in het
dr. Oostblok ook dit jaar weer meer
eii> ruimte hebben gekregen.
En met dit bemoedigend perspec-
ihet communistische blok
LEIDEN Zijn ontkenning van de
prijs worden lichamelijke opstanding van Jezus,
zich heeft heel wat losgemaakt in her-
'ormde en bredere kerkelijke
1989 de Hervormde Kerk kring. Prof. dr. F. O. van Gennep uit
zijn. De behou- Leiden zegt terugkijkend die "gi-
de grote l„
dende gelovigen, met de Gerefor- gantische reactie" beslist niet te
meerde Bond als spraakmakendste hebben verwacht. Het is volgens
partij, werden niet alleen opge- hem voor een deel een misverstand,
schrikt door de uitlatingen van prof. voortkomend uit een taalprobleem,
dr. F. O. van Gennep (zie elders op "Ik heb vanaf het begin gezegd dat
deze pagina), ook ontstond onrust ik wèl in de opstanding geloof'.
toen de synode in juni
aannam waarin tucht over
seksuelen werd veroordeeld.
Gezien de mate van kritiek, legde
Jmotie In het theologenblad 'In de waag-
homo- schaal' schreef Van Gennep begin
[dit jaar niet in het fysieke ingrijpen
God te kunnen geloven en daar-
het synodebestuur de motie niet door ook wonderen uit te sluiten. In
veel later uit als "een uiterste op- de lichamelijke opstanding van
roep tot terughoudendheid". Dit Christus kon hij daarom ook niet
was weer tegen het zere been van de geloven.
progressieve hervormden. Geluk
kig, de synodevergadering van vori
ge maand haalde de angel uit de dis- Diverse classicale vergaderingen
cussie, met de uitspraak dat de mo- (regionale kerkverbanden) vonden
tie gezien moet worden als een drin- dat er maatregelen tegen hem geno-
gend appèl. men moesten worden. De Provinci-
tot de overtuiging gekomen dat hij
"de fundamenten der kerk" niet
had aangetast.
De hoogleraar zelf acht dergelij
ke, blijkbaar verhelderende, ge- anders uit
sprekken zinvol. Tegen vrijwel elk
verzoek van kerkelijke vergaderin
gen om uitleg te komen geven, heeft
van veel anderen. Dat merk ik ook
als ik met anderen in gesprek ben.
Vaak hoor ik: je staat helemaal niet
af, je drukt je alleen
Volgens Van Gennep staan "een
heleboel mensen" dicht bij zijn op-
hij dan ook ja gezegd. De komende vattingen. Daarom betreurt hij zijn
weken staat zijn agenda vol met uitlatingen niet. "Ik
spreekbeurten door het hele land.
"Misschien leidt het tot iets goeds. L
De paar voorproefjes die ik heb ge
had, waren heel bemoedigend".
doen, maar zou het misschien iets
voorzichtiger zeggen. Hoewel je
achteraf kunt zeggen dat het voor
deel is geweest dat de zaak er wel
duidelijker door geworden is".
De opstanding van Jezus heeft hij
Maar toch, het id el
len vol boze mannen" schrikt hem intussen naar zijn beste overtuiging
toch wat af. "Misschien mislukt het, nooit ontkend, hoewel velen r
dat weet ik niet. Maar als
vleugje verstandhouding
men, dat zou toch al geweldig zijn
Ik vind het best als ze zeggen: hij i
een ketter, maar wij begrijpen ni
Van Gennep: 'Grote zalen vol boze tenmiste wat hij bedoeld. Dat zoi
mannen'. (foto wim Dijkman) toch fantastisch zijn?"
Hij denkt zelf dat het tumult voo
dat dit niet nodig was, want na een een deel op een taalprobleem be- volgen: "En daarom geloof ik abso-
gesprek met de hoogleraar was men rust. "Mijn cultuur is anders dan die luut niet dat ik moet opstappen".
dat hij dat wel doet. "Dat heb ik di-
ko- reet al in het eerste artikel geschre
ven. Maar dat zit 'm voor een deel
toch in de taal. Als ik zeg: ik geloof
niet in de lichamelijke opstanding,
dan denken veel mensen dat ik
daarmee ook niet in de opstanding
geloof'. Hij laat daar resoluut op
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 zie Oude
Vest; Marekerk 9.45 dr Meijers. 12 oec studen
tend, 5 ds De Graaft Scheveningen, ma 10.30
dr Meijers; Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds
Kramer, ma 10.30 ds Koolstra; Oecumenische
geloofsgemeenschap De Regenboog (Meren
wijk) 10 ds Alblas, ma 11.15 pastoor V Well;
Bethlehemkerk (Driftstr.) ma 10.30 ds Horten-
sius; Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 en 7 ds
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds
Schouten, ma 11 ds Nauta; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 pasteur Ribs, 12 pasteur Ribs;
'Stevenshof' (rk kerk Haagse Schouw) 11 kand
Vd Broeke. Acad. Ziekenhuis 9 rk dienst, 10.15
ds Schokker. Diakonessenhuis elke zat. 10.30
o 10.30 ds Hemmes. Endegeest zie
10.30 hr Storm dovend; Oude Vest 10 ds Kool
stra oec dienst; Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. zie hen/, gem.; bejaardenhuis
Groenhoven 10 ds Verdoorn, ma 10 ds Ver
doom; Merenwijk zie herv. gemeente. Geref.
K. Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 ds Houtman. Chr.
Geref. K. (Steenschuur) 10 en 5 ds Den Her
tog. ma 10.30 ds Den Hertog. Geref. Gem. (zie
onder Leiderdorp). Geref. Gem. in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en 5 30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds
Mostert. Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lok-
'horstk. Pieterskerkstr.) 7.30 ds Briisewitz.
Baptistengemeente (aula 'Nieuweroord',
Rijnsburgerweg 124) 10 ds Agtereek. Evang.
Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9 en 10.30 ev
Smit, 7 ha. Evangeliecentrum-Pinksterbew.
(Bethlehemskerk Lammermarkt) 10 ev Zijlstra,
wo 0 ev Zijlstra. Pinkstergem. (O. Vest 13) 10
ev Oostra. Leger des Heils (hoek Ves-
testr./Groenesteeg) 10 en 4.30. Nieuw-Apost.
Kerk (H. Rijnd. 24) 9.30, ma 9.30, wo geen
dienst. Zevendedag-adventisten ('De Ontmoe
ting'. Noordhofland V.schoten)elke zat. 10 tot
11 bijbelstudie, 11 tot 12 predikatie. Christelij
ke Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Kerk van
J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen (Brahmsl.)
10. 11 en 12. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel)
10. Rooms-Kath. K. Haagweg za 7. zo 10.30,
ma 10.30; Herensingel za 7, zo 9.30 en 11ma
11; Rijndijk (Stevenshof) za 7. zo 9.30. 7. ma
9 30; Steenschuur za 7, zo 8.30, 10. 11.3Q, 6
en 7 (lof), ma 0.30, 10. 11.30. 6 en 7; Boshui-
zerkade za 7, zo 11, 7, ma 11; Lammen-
schansweg za 7, zo 10. ma 10; Haarl.straat za
7. zo. 10.30,12.15, 7. ma 10.30; Merenwijk zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
Soefi Stichting (Steenschuur 6) 11 mw Le Rüt-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds V Dok
Alphen, 7 ds Bogers Alphen. Geref. Kerk 10 ds
Boer, 6.30 ds V Wijngaarden, ma 10 ds V Wijn
gaarden. Chr. Geref. Kerk 9.30 'ds Korving
9, 7.»
110.30.
Scheur, ma iO ds Vd Hoef. Geref. Kerk 10 ds
Moet Woerden, 6.30 ds Zoutman, ma 10.30 ds
Elderman. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 ds
Wiersma, 4.30 ds Simpelaar. Geref. Gem.
(Stationsweg 17) 10 en 6.30, ma 10 en 6.30.
Evang.-Luth. Gem. 9 ds V Beek.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Hen/. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds 't Hooft, 6.30 ds Jonkman, ma
10.30 ds 't Hooft; Kruiskerk 10 ds Jonkman;
Opstandingskerk 10 en 6.30 ds Ommering, ma
11 ds Ommering; G. Herderkerk 10 ds Moll,
ABBENES: Hen/. Gem. 9.30 ds Verseput
Oegstgeest, 7 hr Hoffenaar Voorhout, ma 10 hr
Hoffenaar Voorhout,
10 ds Mulder; Oudshoornse kerk 10 e
Ter Bals; Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ds V
Eijk Gouda, 6.30 ds Ouwendijk, ma 10 ds Ou-
wendijk. Geref. Kerk Mar.kerk 10 ds V Wijn
gaarden, 6.30 ds Wilschut, ma 10 ds Wilschut;
Salv.kerk 10 drs Wilschut, 6.30 ds Boer, ma 10
ds Boer. Geref. K. Vrijg. (school Bospark,
Beatrixl. 4) 9.30 en 5 ds Room. Ned. Geref.
Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds Janssens ha.
4.30 ds Janssens. Chr. Geref. Kerk (Grijpen-
steinstr.) 9.30,4.30 ds Vd Meij, ma 9.30 ds Vd
Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en
4. Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds
Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school Kalk-
ovenw. 62) 10 en 6.30 hr V Gemeren. Volle-
evang.gem.,('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54) hr
Bulthuis. Pinkstergem. 'Het Licht' (Morgen-
stersch. Briljantstr. 1) 10. Christengemeente
'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Emma-
laan) 10. Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en 7
(laatste zondag van de maand 5 u.). Remonstr.
Gem. (Van Mandersloostr. 36) 5 ds Meijering.
Rk Kerk: Bonifaciusk. za 7. zo 7. ma 11.30; Pi-
usk. za 7, zo 10.30,7.30, ma 10.30, De Bron za
7. zo 11. ma 10.30.
BENTHUIZEN: Hen/ Gem. 9.30 ds V Estrik. 6
ds Boer, ma 9.30 ds Boer. Geref./Herv. Gem.
(geb. 'De Hoeksteen'. Schweitzerstr.-Bern-
hardstr.) 10 ds Pettinga, 7.30 mr Vreugdehil.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds V aalst, ma 9.30 ds V
Aalst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds
Vroegindwey, 6.30 ds Vd Hoef. ma 10 ds Vd
Scheur; Salv.kerk 10 ds Holst Voorburg, 6.30
ds Terlouw, ma 10 ds Terlouw; Bethl.kerk
(Nieuwerbrug) 10 ds Vd Hoef, 6.30 ds Vd
Stek 9.30 V 1 Hof. Geref. Kerk 9.30 ds De
Jong. 7 ds V 't Hoff. Chr. Geref. Kerk 9.30 ds
Hogenbirk Sassenheim, 7 ds Oosting, ma 10
ds Oosting. Geref. Gem. 9.30,7 hr Mulder. Vol
le Evang.gemeente 'Bethel' (Burg. Colijnstr.
83) 9.30 hr V Steenis, di 7.45 hr V Steenis.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds Rothfusz, 7 ds
Hofland. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds Hof
land, ma 10.30 ds Verbeek gez dienst. Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 ds V Langevelde. Rk Kerk:
Mart. za 7, zo 10 en 7, ma 10; Jozefk. za 7, zo
10.30, 7, ma 10.30.
15) 10 kand Vd Broeke. Geref. Kerk Vr.kerk 10
ds Mink, 7.30 ds Vd Horst, ma 10 ds Vd Horst;
Triumfatork. 10 ds Vd Horst. Geref. K. Vrijg.
9.30,4 ds Heida, ma 10.30 ds Heida. Ned. Ge
ref. K. (aula Bestevaer-mavo) 10, 7 ds Zwarts.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds Slagboom, ma 9.30
ds Slagboom. Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal)
10 en 5 ds Vd Beid, ma 10 en 5 ds Vd Beid. Ge
ref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5, ma 10 en 5.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-
evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptis-
tengem. (Ambachtsweg 2) 10 en 7.30 ds Vis-
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Hen/. Gem. 10
ds Ouwendijk Alphen, 7 ds Vd Lugt gem dienst,
ma 10.30 zie geref kerk. Geref. Kerk 10 ds Vd
Lugt, 7 zie herv kerk, ma 10.30 ds Vd Lugt
SoW-dienst in Honswijc.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 ds Doesburg. 6.30 ds Vd Bom;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds Stegeman, ma
10.30 ds Stegeman. Leythenrode 10 pater
Poelma. Elis.-ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Geref. Gemeente Leiden eo (kerkgeb. Hoofd-
str. 73) 10 en 4.30 ds Boogaard. 10 ds Boog
aard. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10. Rk Kérk
za 7. zo 10 en 11.30. ma 10.
ders Woubrugge, 7.30 ds Vd Kooi, ma 10 ds
Schilt en ds Vd Kooi gez dienst. Rk Kerk za 7,
zo 9.30 en 11.15, ma 9.30 en 11.15.
10.
Gem. 10. Rk Kerkz
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Dorpsk. 10 ds Sloof. 6 ds De Graaf, ma 10 ds
De Graaf; Ontm.kerk 10 ds De Graaf, 6.30 ds
Sloof, ma 10 ds Sloof. Hen/. Gem. De Rank'
(P. Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Geref.
Kerk 10 en 5 ds V Breevoort, ma 10 ds V Bree-
voort. Rk Kerk za 7, zo 10, 7. ma 10.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. Kerk 10 ds
Visser. 6 ds Christ, ma 10 ds Volk; O. Kerk 10
ds Sjollema, 6 ds Volk; Ichthusk. 10 ds Stam. 6
ds Vroegindeweij; Pnièlk. 9.30 ds Volk, 6 ds
Sjollema, ma 10 ds Ten Voorde; Maranatha-
kerk (Rijnsoever) 10 ds Ten Voorde, 6 ds Hovi-
us. Overduin 2.15 ds Vd Beid. Herv. Gem. 'De
Rank' (aula P. Groen-college Pr. Frederikdreef
LISSE: Hen/. Gem. Dorpskerk 10 ds De Gel
der; Pauluskerk 10 ds Verdijk, 7 ds De Gelder,
ma 10.30 ds Verdijk. Geref. Kerk 10 ds Kuiper
Noordwijk, 7.30 ds Boswijk. Geref. K. Vrijg.
(Prinsessestr. 1) 9 ds Geersing, 3 ds Grutter,
ma 10.30 ds Geersing. Ned. Geref. Kerk (Sal-
vatori) 10, 5 ds Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en
4.30 ds V Dijken, ma 10 ds V Dijken. Geref.
Gem. 10 en 4. ma 10. Evangeliegemeente
(Heereweg 52a) 9.45. Rk Kerk: Agathakerk za
7. zo 10 en 11.30. ma 10; Poelpolder za 7. zo
10.30, ma 10.30; Mar.akerk za 7. zo 9. 10.15
en 7\ zo 10.15; Engelbew. za 7. zo 10.30 en 7.
ma 10.30.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr V Laar Pur-
merland, 6.30 ds V Mourik, ma 10 30 ds V
Mourik. Geref. Kerk 9.30 ds Vd Weg. 7.30 ds
Vd Weg. ma 10.30 ds Vd Weg. Chr. Geref.
Kerk 9.30, 2.15 ds De Romph Noordeloos. ma
9.30. Remonstr. Gem. geen dienst, ma ont
moeting in Kosterij Den Haag Evang. gem.
(ver.gebouw 'De Rank', Regthuysplein) 12
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 kand Simons
Haafteh, 6.30 ds De Graaff, ma 9.30 ds De
Graaff. Geref. Kerk 9.30 ds Baas, 7 ds Baane.
Rk Kerk za 7, zo 10 en 7. ma 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30, 7 ds Drie
bergen Katwijk, ma 10.30 hr Vd Kamp. Geref.
Kerk 9.30 ds Wijngaarden, 4.30 hr Wielsma
Uithoorn. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds V
Roekei, ma 10 ds V Roekei. Rk Kerk za 7, zo 7,
ma 10.30.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds Zethof Koc-
kengen, 7 ds Geuze, ma 9.30 ds Geuze. Geref.
Kerk (W. Verlaat) 10 hr Schreuder, 7 ds Rang
Nieuw-Vennep, ma 10 hr Schreuder.
NOORDWIJK; Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds Ruitenburg, 5 ds Vd
Bergh; Hoofdstr. (Zee) 10 ds Vd Lee; De Rank
(Golfbaan) 10 ds Exalto Benthuizen, ma 10 ds
Vd Bergh. Geref Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds Boswijk Lisse, 7 ds Ruitenburg. ma 10.30 ds
Kuiper; Vinkenl. (Binnen) 10 ds Elgersma. 7 ds
Vd Lee. ma 10 ds Elgersma. Kapel W. v.d.
Bergh-stichting 11 hr De Ridder Sassenheim.
'Sole Mio' 9 ds Vd Lee. Ned. Prot. Bond (aula
O.Zeew.) geen dienst. Rk Kerk Zee za 7, zo
10.30, ma 10.30; Binnen za 7. zo 11 en 7. ma
11. Ev. Ontmoetingscentrum De Ark (Picke-
plein) 10 hr V Duin; 7.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds Keu-
ning, 7 ds Vd MeijDe Zilk geen dienst. Rk Kerk
Victork. zat. 7, zo. 9 en 11Jozefk. zat. 7, zo. 9
en 10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk 10 ds Kooman; Pauluskerk 10 prof Vd
Beek; Gemeentecentrum (Lijtw.) 7 ds Kooman,
ma 10.30 ds Vögter. Geref. Kerk 10 ds De
Bruin. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder-
school) 9.30 ds Tiekstra, 4.30. ma 10 ds Vd
Haar Gouda. Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum)
8.45 en 4 ds Janse. Van Wijckerslooth 4 ds
Rijksen. Endegeest 10" ds Friederich. Volle-
evangeliegem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will-
kerk za 7. zo 7. ma 10.30.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30
ds V Niel, 5 ds Wagter; Bethelkerk 9.30 ds
Pannekoek Oegstgeest, ma 10 ds Smaling.
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds Snel, 7 ds Cziria;
Immanuelkerk 9 en 10.30 ds Cziria, 7 ds Rib-
berink, ma 10 ds Terpstra; Maranathakerk 9.30
ds Ribberink, 7 ds Snel. Geref. Kerk Vrijg. 10
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30 ds Vol-
lebregt, 7 ds Bras. ma 10.30 ds Voltebregt. Ge
ref. Kerk 10 ds Biewinga, 7.30 zie herv kerk,
ma 11 ds Bras. Chr. Geref. K. 10 ds Oosting
Boskoop, 5 ds Hogenbirk, 10 ds Hogenbirk.
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) geen dienst. Rk
Kerk z
o 9.30 e
den, 6.30 ds Stam Katwijk, i
Geref. Kerk 9.30 ds Buikema Zwammerdam,-
7.30 ds De Reus.' ma 10 ds De Reus. Rk Kerk
Aardam zat. 7, zo. 9 en 12; kerk Langeraar i
i. Rk Kerk z
J 10,;
no.
OUD-ADE: Rk Kerk z
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk Mar. Pres.
za 7. zo 10.30, ma 10.30, Petrus-B. za 7, zo
10.30, ma 10.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds Christ Kat
wijk, 6.30 dr Vermeulen. Geref. Kerk 10 dr
Vlijm Voorschoten, 6.30 drs Oegema. Geref.
K. Vrijg. 9.30 ds Grutter, 5.30 ds Heida, ma 10.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeenschap
10 ds De Jong, 7 deken Straathof Noordwijk en
ds De Jong oec vesper in Bartholomeüskerk.
Rk Kerk za 7. zo 9.30, 117. ma 11
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds De Zwart, 7.30 ds Schaap; De Ontmoeting
(Noordhofland) 10 ds Schaap. 7.30 ds De
Zwart, ma 11 ds De Zwart gez dienst. Herv.
evang. op geref. grondslag (kerkgeb. 'Reho-
both'. A. van Leeuwenhoekkade) 9.30 ds Schi-
paanboord Waddinxveen. 4.30 ds V Kooten,
ma 9.30 ds V Kooten. Hulp en Heil-kerk ('Scha-
kenbos'. Leidschendam) 10 ds Honig. Geref.
Kerk 10 ds Blanken, 7.30 ds Ledegang. ma
10.30 ds Blanken. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan)
10.45 en 4.30 ds Geersing, ma 10.30 ds Geer
sing. Rk Kerk Laur.kerk za 7, zo 11.30, 7, ma
11.30; M. Godskerk. za 7, zo 10 en 7, ma 10.
Kerk van Engeland (British school in The
Netherlands. J. v. Hooflaan 3) 10.15 angli-
WADDINXVEEN Herv. Gem. Brugk. 9.30 ds
Vroegindewij Katwijk, 5 ds Kunz, ma 10 ds
Kunz; Hoeksteen 9.30 ds Goossen. 6.30 ds
Schipaanboord; Bethelk. 9.30 ds Muller Sluip
wijk, 5 ds Goossen; Rehoboth-school 9.30 ds
Kunz; Imm.kerk 10 ds Onstein, 7.30 ds V Hou-
welingen, ma 10.30 ds De Moor gez dienst.
Geref. Kerk Kruisk. 10.15eri 7.30 ds De Moor;
Ontm.kerk 9.30 ds Bongers. Geref. K. Vrijg.
(Kruiskerk) 8.30 en 2.45 ds Hoogendoorn. Chr.
Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds Vd Want, ma ds
Vd Want. Oud-Geref. Gem. (Mercuriusweg 29)
10 en 6.30. Remonstr. Gem. 5 ds Cossee. Rk
Ontmoetingskerk za 7, zo 11.15, ma 11.15
WARMOND- Herv. Gem. 10 dr Muis, 10.30 dr
Muis. Rk Kerk za 7, zo 9, 10.30, 7, ma 9 en
10.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds Vis
ser-Schroot. 7.30 ds V Dis, ma 10.30 ds V Dis;
Kievietk. ('Samen op weg 10 ds Janse de
Jonge, ma 11 ds Visser; Messiask. 10 hr Taal.
ma 11 receptie; Dorpscentrum 9.30 ds Vlok
Gouderak. Geref. Kerk Zijllaan 10 ds Terpstra
Rijnsburg, 7.30 ds Vd Woude, ma 10.30 ds Vd
Woude. Ned, Prot. Bond (Kerkdam) 7.30 ds
Fockema Andreae. Rk kerk St. Jozef za 7. zo
117, ma 11St. Willbrorduskerk za 7, zo 9.30
en 11, ma 10.30; De Goede Herder za 5, zo
Geref. Kerk 9.30 ds Vd Kooi, 6.30 ds Aalders,
ma 10 ds Aalders gez dienst. Ned. Prot. Bond
(De Wijk, Schoolstr. 20) geen dienst. Rk Kerk
ZEVENHOVEN Herv Gem. 9.30 kand Vd
Kamp Beverwijk, ma 10 ds De Haan. Geref.
Kerk 9.30 dr Fernhout Alphen. 7 hr Schreuder,
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 10 ds Wolt-
haus Rk Kerk St Jan zo 9.30. ma 9 30. Chr
Dienaark za 7, zo 7. Meerburgkerk H. Rijndijk
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 hr Aangeen-
burg Andel, ma 10 kand Haasnoot Lisse. Ge
ref. Kerk 10 ds De Reus Ter Aar, 6.30 drs Bui
kema, 10 drs Buikema. Remonstr. Gem. 5 gez
