Roemenië heeft nu veel 9
Ik ben geen beklaagdeik ben 9
'Ik wil daar nooit meer
Gorbatsjov achter Iliescu
Psycholoog: terreur
laat diepe sporen na
UUNLWHUAU LWL'UMMÜH
BINNENLAND BUITENLAND
PAGINA 7
Hulpacties in Nederland krijgen enorme respons
Ceausescu toonde geen vorm van berouw bij proces
personen tot het aanleveren van
speelgoed. We krijgen veel vragen
over het voedselpakket. Ook probe
ren we er veel mensen van te weer
houden om zelf niet de auto naar de
Roemeense grens te reizen", zegt
Burgers.
De door het Rode Kruis ingeza
melde goederen gaan op 29 decem
ber en 2 januari met drie vluchten
naar Boekarest. Daarnaast haalt het
Nederlandse Rode Kruis op initia
tief van SOS International komend
weekeinde zestien zwaargewonde
Roemenen naar ons land, die hier in
ziekenhuizen verpleegd zullen wor
den. Zij krijgen hier de zorg die in
Roemenië niet voorhanden is.
De medische hulporganisatie Art
sen Zonder Grenzen heeft gisteren
vanaf de Belgische luchthaven
Meisbroek een tweede transport
vliegtuig met achttien ton medisch
materiaal naar Roemenië gestuurd.
Volgens de organisatie is er in de
Roemeense ziekenhuizen vooral be
hoefte aan hechtmateriaal, infuus-
vloeistoffen, verbandmiddelen, me
dicijnen, antibiotica en chirurgisch
instrumentarium.
Konvooi
De handelsorganisatie Servin Inter
national uit Putten verzamelt de
goede gaven van de afgelopen
kerstdagen om die in een konvooi
van ongeveer twintig vrachtwagens
naar Roemenië te brengen. Het kon
vooi vertrekt vandaag en bevat cir
ca driehonderd ton goederen. "Gif
ten en goederen van onder meer de
stichting Oost-Europa en de stich
ting Interco gaan via ons naar Roe
menië. Die goederen komen binnen
van groothandels in Nederland. Zij
stellen een gedeelte gratis ter be
schikking, de rest wordt betaald
van particuliere giften. Doordat we
al jaren handel drijven met Roeme
nië, kennen we de gang van zaken
in het gebied, geschikte grensover
gangen en dergelijke".
Datzelfde geldt voor het Tweede-
Wereldcentrum in Amsterdam.
Vandaag vertrekt er vanuit Voort
huizen een konvooi van tien vracht
wagens naar Roemenië. Het aanbod
van goederen, alleen van particulie
ren, bij de steunpunten van deze or
ganisatie is zo groot, dat er zaterdag
nog twee konvooien zullen vertrek
ken, vanuit Arnhem en Den Haag.
"Per konvooi gaat er in ieder ge
val iemand mee die Roemeens
spreekt. Verder zijn het vrachtwa
gens van de grote transportbedrij
ven, die ervaring hebben met Oost-
europese grenzen. De pakketsa
menstellingen zijn volgens de voor
schriften van het Rode Kruis: kuip
jes boter en geen pakjes, chocola en
blikken groenten", zegt Tholhuij-
sen van het Centrum.
Ook vanuit de kerken is het aan
bod van goederen groot. In aanslui
ting op de actie van de gezamenlijke
hulporganisaties hebben de her
vormde en gereformeerde synodes
besloten hun kerken zaterdag en
zondag van 17.00 tot 20.00 uur open
te stellen voor hulp aan Roemenië.
Het wereladiakonaat van de kerken
heeft het publiekverzocht die hulp
vooral te geven in de vorm van geld,
omdat dat de hulpverlening verge
makkelijkt.
DEN HAAG - Volgeladen met voedselpakketten en bloed
transfusiemateriaal zijn gisteren drie vliegtuigen van de
Koninklijke Landmacht vertrokken naar Roemenië. Ook
een vijfde medische team van Artsen zonder Grenzen is
naar het gebied vertrokken.
door
Anje Romein
In het gehele land is massaal gerea
geerd op de grote georganiseerde
als ook kleipe spontane inzamelac-
ties. De tijdens de kerstdagen in al
lerijl opgezette hulpacties kregen
gisteren vastere vorm. Kleding is er
inmiddels voldoende. Nu is er voor
al behoefte aan voedselpakketten.
Het Rode Kruis werd gisteren
verrast door RTL-Véronique, dat
een grote inzamelingsactie via de te
levisie heeft georganiseerd. "We
moesten uit de krant lezen dat er
een actie op tv wordt gehouden", al
dus directeur van het Rode Kruis
Vogelzang.
Vogelzang staat positief tegen
over de tv-plannen. Hij noemt het
een prachtig voorstel, zo'n show
trekt immers altijd veel kijkers,
maar wees wel op het gevaar van
een wildgroei aan inzamelingsac
ties via de televisie. Vogelzang ver
wacht niet dat de acties elkaar voor
de voeten gaan lopen. "Etiopië staat
nu inderdaad enigszins in de scha
duw van Roemenië, al staat dat giro
nummer natuurlijk nog steeds
open. We rekenen op de bereidheid
van het Nederlandse publiek dat al
tijd genereus heeft gereageerd op
noodsituaties. Roemenië heeft nu
even heel veel hulp nodig".
Massaal
Gisteren gingen de hulporganisa
ties onverminderd voort met het in
zamelen van voedselpakketten,
geld en medicamenten. De aanleve
ring van pakketten door particulie
ren bij contactpunten van het Rode
Kruis kwam 's morgens wat lang
zaam op gang, maar aan het eind
van de middag reageerde Neder
land "massaal" op de oproep voed
selpakketten samen te stellen. "De
pakketten stromen op dit moment
binnen. Het loopt voortreffelijk".
"Het is fantastisch", zegt een
woordvoerster van het contactpunt
in Groningen, dat eigenlijk gesloten
zou zijn tussen Kerst en Oud en
Nieuw. "Onze hoofden lopen om,
we krijgen het ene telefoontje na het
andere. Mensen vragen waar het
voedselpakket uit moet bestaan en
of er ook luxe goederen in mogen.
We adviseren dat niet te doen, om
dat er dan te veel onderscheid ge
maakt wordt tussen gezinnen. Iede
re familie moet zo veel mogelijk het
zelfde pakket krijgen".
Samen met negen andere grote
hulpverleningsorganisaties, die een
aantal maanden geleden tot samen
werking besloten in noodsituaties,
werd een gironummer opengesteld.
Pas vandaag kan iets zinnigs gezegd
worden over de voorlopige op
brengst hiervan, omdat de PTT de
overschrijvingen nog niet heeft
kunnen verwerken.
Een voedselpakket dat mensen
samen stellen kost ongeveer vijftien
gulden en moet bestaan uit bonen,
rijst, suiker, vlees of vis in blik. cho
colade, boter, kaarsen en lucifers.
"De pakketten moeten in ieder ge
val universeel zijn. Aan kleding is
helemaal geen behoefte. Dat is er
voorlopig genoeg en daarmee krijg
je alleen maar het probleem van de
babykleertjes die bij een oma van
tachtig terecht komen", aldus
woordvoerder Burgers van het Ro
de Kruis.
Bij het Rode Kruis is de afgelopen
dagen een team van twintig mensen
continue bezig met organiseren, -
vergaderen, contacten leggen en te
lefoneren. Vanuit het land komen
tientallen telefoontjes binnen. "Die
.variëren van vragen over vermiste
MOSKOU (AP) - Sovjetpresident Michail Gorbatsjov heeft gisteren de
Roemeense interim-president Ion Iliescu gelukgewenst met zijn benoe
ming en hem zijn volledige steun heeft toegezegd. De gelukwens, die een
zeer persoonlijk en informeel karakter had, was afgedrukt in de regerings
krant Izvestia.
Het persbureau TASS maakte later bekend dat Gorbatsjov Iliesu ook
over de telefoon heeft gesproken. Daarbij heeft Iliescu de Sovjetpresident,
met wie hij samen in Moskou heeft gestudeerd, bedankt voor de steun die
het Congres van Volksafgevaardigden vrijdag heeft uitgesproken voor de
Roemeense revolutionairen. Op voorstel van Gorbatsjov nam het Congres
toen een resolutie aan waarin steun werd uitgesproken voor de "rechtvaar
dige zaak" van het Roemeense volk.
Opmerkelijk aan de gelukwens in Izvestia was, dat deze was onderte
kend met Michail Gorbatsjov, zonder vermelding van titel of functie. "U
heeft de leiding van uw land genomen in een zeer moeilijk uur, waarop de
Roemeense patriotten de beslissende stap hebben gezet om het land te
redden van de krachten van de wanorde en terreur, teneinde een werkelijk
democratische orde in uw land te vestigen," aldus de boodschap. In het
zelfde bericht werd de nieuwe Roemeense premier Petre Roman door het
Congres van Volksafgevaardigden gelukgewenst met zijn benoeming.
AMSTERDAM - "Als de
gering in Roemenië er niet in slaagt
de bevolking duidelijk te maken dat
ze wat anders wil dan Ceausescu,
kan de revolutie uitlopen op een
grote teleurstelling en het gevoel
dat het allemaal voor niets is ge
weest". Voor hoogleraar massapsy
chologie Brouwer aan de Universi-
f teit van Amsterdam is de revolutie
in Roemenië nog lang niet voltooid.
door
Theo Haerkens
Hoewel de Roemenen bepaald
niet laaiend enthousiast zijn over de
nieuw gevormde regering, waarin
nog altijd een aantal communisten
zitting heeft, ligt teleurstelling op
de loer. "Ik houd mijri hart vast als
ik zie dat produkten waar tot vorige
week gebrek aan was, nu ineens
niet meer op de bon zijn", zegt
Brouwer. Hij betwijfelt of de Roe
menen in staat zijn de schappen in
de winkels voortaan tijdig bij te vul
len. De sociaal-economische misère
j van het land is immers niet zomaar
voorbij, ook al behoort het tijdperk-
Ceausescu voorgoed tot het verle
den.
i die deel uitmaken van
de nieuwe regering zijn betrekke
lijk onbekend en hebben daarom
nog niet veel krediet bij de bevol
king. En dan is het verleidelijk met
sinaasappels, koffie en andere tot
voor kort haast onbereikbare goe
deren te proberen het vertrouwen te
winnen. Veel meer mogelijkheden
lijken de nieuwe machthebbers niet
te hebben. Het is winter en dat is
niet de periode waarin economi
sche hervormingen het gemakke
lijkst zichtbaar worden.
Geduld
Geduld is onontbeerlijk om de sa
menleving en de totaal ontwrichte
economie weer op gang te brengen.
En pas dan merkt de individuele
burger dat de revolutie werkelijk
leidt tot verbetering van zijn mate
riële situatie, benadrukt Brouwer.
Als de verwekte verwachtingen
echter niet worden waargemaakt,
stijgt de kans op nieuwe onrust,
waarschuwt de hoogleraar. Maar
zelfs als de Roemenen erin slagen
hun materiële positie te verbeteren,
is niet alle kou uit de lucht. Dé on
derdrukking van de afgelopen tien
tallen jaren, leidt onvermijdelijk tot
de nodige trauma's. Bovendien
moeten de Roemenen een oplos
sing zien te Vinden om verder te le
ven met de vazallen van het vorige
bewind. Brouwer is ervan over
tuigd dat het wantrouwen en de arg
waan die voor velen tot een tweede
natuur geworden zijn, op den duur
nog kunnen verdwijnen. "De mens
is merkwaardig flexibel".
De traumatische ervaringen van
het Roemeense volk laten diepe
sporen na, daarvan is Brouwers
overtuigd. En op den duur komen
die beslist naar de oppervlakte.
"Het kan nog best vijf tot tien jaar
duren. De eerstkomende jaren heb
ben de mensen vast geen tijd stil te
staan bij hun ervaringen, ze worden
dan in beslag genomen door allerlei
praktische zaken. Pas als die min
der aandacht vragen, komen de
mensen aan zichzelf toe en dan ko
men de traumatische ervaringen
vanzelf weer boven".
Zelfmoord
Brouwer spreekt met het nodige
voorbehoud, want niemand kan
voorspellen hoe het de komende
tijd gaat. Er zijn nog teveel onzekere
factoren, maar dat vijfentwintig tot
veertig jaar onderdrukking diepe
sporen nalaat, lijdt geen twijfel.
"Hoe dat tot uiting komt, is niet te
zeggen, maar het gaat zeker niet om
slapeloosheid alleen. Het zou mij
niet verbazen als mensen over een
jaar of tien rondlopen met zelf
moordneigingen. Psychisch is het
gemakkelijker te verwerken als je
anderen de schuld kunt geven,
maar voor dit leed zijn eigen men
sen verantwoordelijk en dat slaat
diepe wonden. Er is straks een hele
generatie mensen met enorme pro
blemen en die kan nauwelijks wor
den geholpen. Daarvoor is de groep
die geleden heeft onder de tirannie
van Ceausescu, te groot". De hoog
leraar houdt er echter rekening mee
dat mensen in staat zijn elkaar te
helpen angsten en problemen te
overwinnen. "Juist mensen die de
zelfde ervaringen delen, kunnen el
kaar effectief steunen, misschien
nog wel beter dan een buitenstaan
der. Weten datje niet alleen staat, is
heel belangrijk, zelfs al genees je
niet meer helemaal".
Een van de vele tienduizenden slachtoffers van de Securitate en andere Ceausescu-getrouwe troepen ligt op de
operatietafel in Bukarest. De artsen beginnen aan hun zoveelste operatie. (foto ap>
Roemeense asielzoekers in Nederland:
ECHT (GPD) Hoofdschuddend de commentaar op de recente ge
staart de drie maanden geleden uit beurtenissen in Roemenië. De der-
Roemenië gevluchte Calin voor tien asielzoekers uit Roemenië die
zich uit. "Duizenden doden zijn er in het tijdelijk opvangcentrum in
gevallen", is het voor zich spreken- Echt verblijven, willen ondanks de
val van de gehate dictator en de
dood van het echtpaar Ceausescu
voorlopig nog niet terug naar hun
geboorteland.
"Als het aan mij ligt ga ik nooit
meer terug. Het liefst zou ik in Ne
derland trouwen en hier blijven wo
nen en werken", zegt Calin. "Zolang
de bureaucratie van het regime niet
weg is en zolang er ook maar één
communist in de regering zit, wil ik
in Nederland blijven. Elke commu
nist is voor mij een crimineel", al
dus Calin, wiens gezicht nog duide
lijk de sporen draagt van mishande
lingen van de Securitate.
Hij wist Roemenië te ontvluchten
na een drie uur durende zwemtocht
over de Donau. Voor hem was de
maat meer dan vol nadat ook het
huis van hem en zijn ouders met de
grond gelijk was gemaakt, omdat
Ceausescu vond dat de dprpen in
Roemenië gesaneerd moesten wor
den. Eerder had hy al tal van slechte
ervaringen opgedaan met de dicta
tuur, omdat hij zowel katholiek als
anti-communist is. Hij werd onder
meer veroordeeld tot veertien
maanden cel nadat hij anti-Ceauses-
cu leuzen op de muur had gekalkt.
Stilte
De in Echt verblijvende Roemenen
hebben de kerstdagen met gemeng
de gevoelens doorgebracht. Ze kre
gen presentjes van Nederlanders en
genoten van de kerstmuziek. De
dood van de gehate dictator werd
ook onder hen met vreugde be
groet. Er is er ook verdriet om het
verlies van vele landgenoten. "We
hebben uit eerbied voor de slachtof
fers een minuut stilte in acht geno
men. Velen van ons hebben de tra
nen de vrije loop gelaten", aldus Ca
lin. Daarnaast is er onzekerheid
over het lot van familieleden en be
kenden.
Een oude man omhelst dankbaar een soldaat van het Roemeense leger om hem te danken voor de teruggekeerde
veiligheid in Timisoara, de stad waar de revolutie begon. Het verzet van de gehate Securitate wordt ook in deze
Westroemeense stad minder na slachtpartijen die duizenden inwoners het leven hebben gekost. (foto epa)
"Mijn vrouw en kind heb ik in
Roemenië moeten achterlaten. Na
de gebeurtenissen van vorige week
hebben ik geen contact meer met ze
gehad. Ik weet niet eens of ze nog
wel in leven zijn", aldus Jelecutean
Daniel. Ook hij draagt sporen van
de onderdrukking. Hij mist enkele
tanden.
Daniel vluchtte twee maanden
geleden met zijn vriend Niculea Ni-
culae in een Turkse vrachtwagen
uit Boekarest. Een Turkse chauf
feur bleek bereid voor duizend
Duitse Mark per persoon het twee
tal de grens over te smokkelen.
Voor Daniel betekende dat einde
lijk vrijheid. Het was voor hem de
spreekwoordelijke 'driemaal is
scheepsrecht'. Bij twee eerdere
vluchtpogingen was hij telkens in
de kraag gegrepen en veroordeeld
tot respectievelijk acht maanden en
twee jaar gevangenisstraf.
Teksten
Zijn metgezel die met hem de
sprong naar het Westen waagde,
nam de wijk omdat het leven voor
hem onmogelijk was geworden. Het
spelen in de folkrockgroep Flux-
werd werd hem verboden door de
Securitate omdat zij teksten zongen
die tegen de dictatuur gericht wa
ren. Vervolgens werd hij ontslagen
uit de fabriek waar hij werkte om
dat hij zich niet wilde aansluiten bij
de communistische parij. "Omdat
ik geen werk had moest ik een half
jaar de bak in. Maar ze wilden me
gewoonweg geen werk geven", ver
klaart Niculea.
Roemeen aangehouden
TIEL (ANP) - De politie van Tiel
heeft de afgelopen week een 30-jari-
ge Roemeense asielzoeker aange
houden op verdenking van mishan
deling van twee van zijn landgeno
ten. De twee uit Roemenië gevluch
te slachtoffers verdachten de man
er van betrokken te zijn bij de Roe
meense staatspolitie Securitate en
kwamen in de ochtend van 25 de
cember verhaal bij hem halen. "Zij
bedreigden en sloegen de man
waarop deze een mes trok en de
twee een aantal malen in het been
stak", aldus een politiewoordvoer
der. De verdachte is na verhoor vrij
gelaten en elders in het land onder
gebracht.
BELGRADO (Rtr) - De maan
dag terechtgestelde Roemeense
dictator Ceausescu heeft tot op
het laatste moment geen enkel
berouw getoond over zijn terreur
bewind in de afgelopen kwart
eeuw. Nicolae Ceausescu en zijn
vrouw Elena ontkenden vanaf het
,begin van hun twee uur durende
proeces verontwaardigd de be
voegdheid van het tribunaal om
hen te berechten en weigerden
vragen te beantwoorden. Een se
lectie uit de vragen en antwoor
den.
De aanklager: "Er zijn op het
ogenblik meer dan 64.000 doden
in alle steden. U hebt mensen in de
armoede gestort. Gestudeerde
mensen, echte wetenschappelijke
deskundigen, hebben het land ver
laten om aan u te ontsnappen.
Wie zijn de buitenlandse huurlin
gen die aan het schieten zijn. Wie
bracht hen hier?".
Elena: "Dit is een provocatie".
Ceausescu: "Ik weiger die
vraag te beantwoorden".
Aanklager met puur sarcasme
tot Elena: "Zie hier de analfabeti
sche wetenschapsvrouw, die spre
ken noch lezen kon, maar zich toch
via een duistere graad in de che
mische wetenschap wist op te stu
wen tot aan de top van de Roe
meense Academie van Weten
schappen".
Elena: "Ik vraag mij af wat mijn
collega's, de intellectuelen van dit
lapd, hiervan zullen zeggen".
Aanklager: "Zou U niet beter
wat meer kunnen meewerken aan
deze rechtsgang. Weet U iets over
de volkerenmoord in Timisoara".
Elena: "Nee".
Timisoara
De aanklager, volhardend: "Wat
weet U over Timisoara?".
*De Ceausescus tijdens hun proces.
Elena: "Ik zal geen vragen be
antwoorden".
Ceausescu wil antwoorden:
"De volkerenmoord in Timisoa-
De aanklager onderbreekt
hem: "Met u ben ik klaar. Ik
spreek tot haar. Hoe vond gene
raal Vasilie Milea de dood?" (de
minister van defensie die volgens
Ceausescp. verantwoordelijk was
voor de massamoord in Timisoa
ra en die volgen hem op 22 decem
ber zelfmoord pleegde, doch vol
gens latere berichten kan zijn ver
moord door Ceausecu's geheime
politie.)
Elena: "Vraag het aan de artsen
en het volk".
Aanklager: "Waarom beschul
digde u Milea van verraad en
waarom zei u dat hij zelfmoord
pleegde om aan uw strafte ontko-
"Milea was een verrader en het
was zijn eigen besluit om zelf
moord te plegen. De officieren
zeiden dat hij bevelen weigerde
op te volgen om de orde te her
stellen", antwoordt Ceausescu,
öp weerbarstige toon.
"De laatste vraag: Ik heb uw
dochters villa gezien. Zij had een
gouden keukenweegschaal", al
dus de aanklager.
Elena: "Welke villa? Zij woont
in een flat net zoals iedereen. Zij
bezit niets. Zij leefde zoals ieder
ander. Ongelooflijk. Wat een
schande".
"Laat Ceausescu ons iets vertel
len over zijn Zwitserse bankreke
ningen", vervolgt de aanklager.
"Bewijzen, bewijzen, bewijzen!
zegt Elena. "Er is geen enkele
rekening. U bent een provoca
teur", antwoordt Ceausescu.
"Okay, Okay. Er is geen reke
ning, maar, als die er is, vindt u
dan dat het geld aan de Roemeen
se staat toebehoort.?".
Ceausescu: "Dit is een provoca-
Toerekeningsvatbaar
Aanklager - kennelijk om Elena
een laatste kans te geven: "Elena
Ceausescu, Heeft u psychische
problemen?".
Zij, schreeuwend: "Dit is een
grove provocatie. Schaamt u zich
niet voor uzelf?".
"Ik vraag U dit, omdat u, als U
niet toerekeningsvatbaar bent,
een kans heeft. U komt aan het
einde van uw ondervraging. Ik
zal u nog een paar vragen stel
len", aldus de aanklager op ver
klarende toon.
Elena wendt zich tot haar echt
genoot en zegt: "Zeg niets. Er is
geen sprake van een proces. Ik on
derteken niets. Ik heb voor het
volk gevochten vanaf mijn veer
tiendejaar en dit is ons volk".
Het hof trekt zich terug, en
komt met de uitspraak: "Wij ach
ten beklaagden schuldig op grond
van de artikelen 162, 163, 165 en
167 van het Wetboek van Straf
recht en het vonnis van dit mili
taire hof, op 25 december, luidt:
Doodstraf en inbeslagneming van
alle eigendommen".
',Zij, de Ceausescus, gebruikten
geweld alle 25 jaar dat zij aan de
macht waren. Geweld werd toege
past door mensen te laten verhon
geren, hun verwarming en stroom
te ontzeggen, en vooral in ernstige
vorm door het moreel (van het
volk) te knakken.".
"Onschuldige kinderen zijn
door tanks overreden. U liet leden
van de geheime politie Securitate
legeruniformen aantrekken om
het volk tegen het leger op te zet
ten. U gaf bevel zuurstof slangetjes
van mensen in ziekenhuizen los te
trekken. U beval springladingen
aan te brengen in ruimten waar
bloedplasma lag opgeslagen".
Ceausescu luistert toe met een
grijns op zijn gezicht. Elena rea
geert met een ironisch: "Ja, ja".
Elena, roepend: "Zij zeggen dat
wij kinderen hebben gedood. Dat
is niet waar!.
"Beklaagde Nicolae Ceauses
cu....", wil de aanklager vervol
gen.
Hij wordt onderbroken: "Ik
ben geen beklaagde!. Ik ben pre
sident van Roemenië en opperbe
velhebber van de strijdkrachten
en ik eis om te kunnen antwoor
den voor de volksvergadering".
Hij draait naar zijn vrouw als om
steun te zoeken en voegt de aan
klager toe: "U heeft het volk ver
raden. U heeft de onafhankelijk
heid van Roemenië verraden".
Het hof verheft zich van zijn ze
tels, maar Elena zegt tegen haar
man: "Nee liefje, wij staan niet
op. Wij zijn mensen".
De terechtstelling van Ceauses
cu en zijn vrouw vindt plaats op
Eerste Kerstdag. Volgens een of
ficier waren er zoveel vrijwilligers
voor het vuurpeloton dat er moest
worden geloot.
