Opruiming
bij Rreymboig.
Nog geen erkenning
Roemeense regering
Hartpatiënten naar rechter
Herenakkoorden helpen milieu nauwelijks'
Nederland bezorgd over executie Ceausescu
Drie doden
bij branden
KERSTMAALTIJD IN APENLAND
Ontvoering en mishandeling
van bedrijfsleider snackbar
Hebzucht breekt wereld op9
Dames en heren pullovers. Nü49."
Blouses, pantalons, rokken. Nü 59-
Dames blazers en jacks. Nü 69.-
WOENSDAG 27 DECEMBER 1989
BINNENLAND
PAGINA 3
DEN HAAG (ANP/GPD) De Nederlandse regering heeft bezorgd gereageerd op de geheime be
rechting en executie van de Roemeense dictator Ceausescu en zijn vrouw Elena. Ook de Nederland
se ambassadeur Stork in Roemenië had liever gezien dat het echtpaar "in het openbaar en uitvoeri
ger" was berecht. De Nederlandse regering erkent de nieuwe regering in Roemenië nog niet.
In een verklaring wijst minister Van
den Broek (buitenlandse zaken) op
de "uitzonderlijke en dramatische
omstandigheden" in Roemenië en
het "onmenselijk lijden dat het Roe
meense volk is aangedaan". Boven
dien houdt de Nederlandse rege
ring rekening met een "mogelijke
samenhang tussen de dood van
Ceausescu en het streven om op
korte termijn een eind te maken aan
het zinloze bloedvergieten door de
Securitate".
De Nederlandse regering vindt
het nog te vroeg om het overgangs
bewind in Roemenië formeel te er
kennen, hoewel dat al wel is ge
beurd door onder andere de Vere
nigde Staten, Sovjet-Unie, West-
Du itsland en Frankrijk. Wel be-
De Roemeense ambassadeur in
Nederland, Statescu, keerde zich
zaterdag tegen de gevallen dictator,
die toen nog op de vlucht was. Sta
tescu beschuldigde het oude be
wind van "terreur en crimininele
activiteiten". "Het gehele personeel
van de ambassade verklaart zich
volledig solidair met de heroïsche
beweging van het Roemeense
volk", aldus Statescu.
Nadere vragen over zijn
zwaai ging de ambassadeur uit de
weg door te stellen dat hij niet zo
zeer een regering vertegenwoor
digt, als wel het Roemeense volk in
zijn geheel. Uit de Roemeense vlag
bij het ambassadegebouw in Den
Haag werd zaterdag het embleem
van de communistische partij ge
knipt.
Het aantal Roemenen iri Neder
land wordt geschat op enkele dui
zenden. Van de 22 gevluchte Roe
menen die hier pas vier weken ver
blijven in een bungalowpark in
Midlaren (Drenthe), staan in ieder
geval al zestien te popelen om terug
te keren naar hun vaderland. De
overige zes behoren tot een dans
groep en willen liever in Nederland
blijven. Overigens verwacht
Alexandrescu van het Roemenië-
comité niet dat veel Roemenen in
Nederland snel naar hun vaderland
zullen terugkeren: "De meesten
hebben hier toch het nodige opge
bouwd. Wellicht dat sommigen wel
teruggaan".
ALKMAAR/ROTTERDAM/HAAR
LEM (ANP/GPD) - Bij branden in
het kerstweekeinde zijn drie doden
gevallen. In de nacht van zaterdag
op zondag kwam een 23-jarige in
woonster van Sint Pancras (N-H)
om het leven door verstikking, toen
door onbekende oorzaak brand ont
stond in het schuurtje onder haar
slaapkamer.
Gisterochtend overleed een 65-ja-
rige Haarlemmer aan de gevolgen
van een brand, die 's nachts, ook
door onbekende oorzaak, was ont
staan in zijn woning. Zijn invalide
moeder raakte zwaar gewond. Een
68-jarige Rotterdamse kwam van
morgen vroeg om het leven bij een
brand in haar woning aan de Sche
penstraat. Ook daar is de oorzaak
onbekend.
Het bekende restaurant La
Provence in Laren (N-H) is eerste
kerstdag grotendeels door brand
verwoest. Het vuur is waarschijn
lijk in de afzuigpijp in de keuken
ontstaan. De vlammen baanden
zich via de buis van het apparaat ra
zendsnel een weg omhoog naar het
rieten dak dat meteen in lichterlaaie
stond. In La Provence hebben zich
geen persoonlijke ongelukken
voorgedaan.
Volgens eerste schattingen is bij
de brand in het restaurant voor an
derhalf miljoen gulden schade aan
gericht. Behalve het personeel was
niemand in het etablissement aan
wezig toen de brand uitbrak. Het
Larense restaurant is juli dit jaar
voor een kleine drie miljoen gulden
van eigenaar veranderd en was net
ingrijpend verbouwd.
Adviesbureau licht
Onderwijs door
DEN HAAG (GPD) - Een team van
negen deskundigen gaat het minis
terie van onderwijs doorlichten. Mi
nister Ritzen heeft daarvoor op
dracht gegeven aan drs. J. Barne-,
veld van het organisatiebureau De
Galan en Voigt.
Barneveld, deskundig op het ge
bied van de arbeids- en organisatie
psychologie, is druk doende daar
voor een team samen te stellen. Bin
nen vier maanden wil hij een rap
port op tafel leggen. Het onderzoek
is vooral bedoeld om binnen het mi
nisterie de voorbereiding van be
leid te scheiden van de uitvoering.
Deze aanpak heeft bij studiefinan
ciering in Groningen, toen daar
enorme problemen bestonden, goe
de resultaten opgeleverd.
De samenstelling van het onder
zoeksteam is nog niet duidelijk.
Barneveld wil de werkzaamheden
in januari beginnen. "De minister
wil haast maken", aldus de woord
voerder. Voor hoeveel ambtenaren
het onderzoek gevolgen kan heb
ben, is niet bekend. "Het is voorba
rig daar nu al iets over te zeggen, we
moeten eerst het rapport afwach
ten".
HILVARENBEEK Safaripark Beekse Bergen trakteerde haar bewoners gisteren op een echte kerstmaal
tijd. In het Apenland stond op het menu 'Bonhomme de neige au riz' (sneeuwman van rijst) en 'Assiette de
graines de tournesol et fruits' (schotel van zonnepitten en vruchten). De kerstman hield toezicht op de (deerlij
ke verdeling. <roto anp)
UTRECHT .(ANP) - De Stichting ratie in het buitenland niet te ver-
Nederlandse Hartpatiënten heeft goeden. De stichting organiseert
een kort geding aangespannen te- sinds enkele maanden weer lucht-
gen het Schiedamse ziekenfonds bruggen naar het buitenland in ver-
Delfland-Schieland-Westland. Dit band met de lange wachtlijsten
fonds zou drie hartpatiënten schrif- voor open-hartoperaties in Neder-
telijk hebben laten weten hun ope- land.
AMSTERDAM (ANP) - Een 19-jari-
ge bedrijfsleider van een snackbar
aan het Damrak in Amsterdam is op
de vroege ochtend van de eerste
kerstdag korte tijd ontvoerd en
zwaar mishandeld. De politie heeft
de vyf ontvoerders nog in de loop
van de ochtend gearresteerd.
De bedrijfsleider verliet ongeveer
half zes 's morgens de snackbar aan
het Damrak. Net op het moment dat
hy de auto voor zijn huis aan de
Jaspar Leijnsenstraat parkeerde,
werd hij door vijf mannen met bi
vakmutsen op overvallen, met een
mes in de benen gestoken en in een
busje gesleurd. De ontvoerders eis
ten de dagopbrengst van de snack
bar. In het busje bleven ze de be
drijfsleider, die aan de handen ge
boeid was, schoppen, slaan en met
een mes steken.
In de Maassluisstraat lieten de
mannen het slachtoffer met het bus
je achter. Drie keer keerden zij te
rug, stalen zijn horloge en wat geld
en dreigden hem een keer met het
busje in het water te gooien. Na de
derde keer slaagde de bedrijfsleider
erin zich los te maken en voorbij
gangers te waarschuwen voor hij
het bewustzijn verloor.
Vier van de ontvoerders konden
korte tijd later worden gepakt in de
snackbar op het Damrak waar zij de
gokkasten hadden leeggeroofd. De
vijfde probeerde te ontsnappen,
maar werd een eindje verderop
klemgereden door de politie. De vijf
zijn al eerder veroordeeld voor dief
stal met geweld. Het slachtoffer is in
bewusteloze toestand naar het zie
kenhuis gebracht.
Volgens voorzitter J. van Over-
veld van de stichting gaat het om
drie patiënten die al zeven maanden
wachten en ook op korte termijn
niet in Nederland geholpen kunnen
worden. Eén is al geopereerd in
Groot-Brittanië, de andere twee
gaan binnenkort. Een 'luchtbrug-
operatie' kost tussen de 20- en
25.000 gulden.
De patiënten hadden hun zieken
fonds gevraagd of het de kosten zou
vergoeden. Daarpp kwam volgens
Van Overveld een negatief ant
woord met de argumentatie dat n
Nederland voldoende gelegenheid
is voor een operatie. Van Overveld
verwacht dat de uitspraak die de
rechtbankpresident zal doen, gevol
gen heeft voor de lange wachtlijsten
in Nederland.
Het Schiedamse ziekenfonds was
niet voor commentaar bereikbaar.
MILIEU - Het inzetten van meer
personeel om verdere vervuiling
van het milieu tegen te gaan, kan de
politie extra personeel opleveren.
Bij elkaar kunnen de politiekorp
sen door deze maatregel met zo'n
vierhonderd man groeien. Dit voor
stel staat in het plan van aanpak dat
ambtenaren van de ministeries van
binnenlandse zaken en justitie heb
ben opgesteld wat betreft het aan
deel van de politie in het verwezen
lijken van het Nationaal Milieube
leidsplan.
schouwt Van den Broek het Comité
van Nationale Redding in Roeme
nië als het "bevoegde gezag" van
dat land, in afwachting van de voor
april aangekondigde democrati
sche verkiezingen.
De oppositiepartij WD vindt dat
het kabinet de voorlopige regering
wel direct moet erkennen. "Als vrije
verkiezingen het criterium voor er
kenning zijn, dan zouden we de er
kenning van een groot aantal rege
ringen moeten intrekken", aldus
WD-fractieleider Voorhoeve.
Voorhoeve meent dat Nederland
de voorlopige raad van het front
voor de nationale redding, zoals de
Roemeense regering officiéél heet,
ook moet erkennen. "Het onder
scheid tussen formele en feitelijke
erkenning is theoretisch. De nieu
we regering in Roemenië oefent
daar het gezag uit en is duidelijk tot
stand gekomen op basis van de re
volutie tegen Ceausescu".
Net als minister Van den Broek
had het Roemenië-comité in Neder
land liever een openbaar proces ge
zien tegen de gewezen dictator en
zijn vrouw. Maar gezien de haat van
het volk was dit waarschijnlijk "on
haalbaar" geweest, meent S.
Alexandrescu, de vice-voorzitter
van het comité. Hij spreekt van een
"verdiende straf' voor het echtpaar
Ceausescu.
Alexandrescu is tevreden met de
mensen, die nu in Roemenië in de
regering zitten. Dat het in een aantal
gevallen om relatief onbekenden
gaat, vindt hij alleen maar "een
goed teken" omdat het personen
zijn die zich niet met het bewind
van Ceausescu hebben ingelaten.
Veel vertrouwen heeft Alexandres
cu in de nieuwe president Iliescu,
die aan het begin van de zeventiger
jaren tijdens een soort culturele re
volutie door Ceausescu aan de kant
werd gezet.
Minister Van den Broek verwacht
dat na Ceausescu "nog vele anderen
in Roemenië zich in de, komende
tijd wegens hun wandaden moeten
verantwoorden". De bewindsman
hoopt dat "naast de fundamentele
waarden van democratie en vrijheid
ook de hoge waarborgen van de
rechtsstaat" gemeengoed worden
in het nieuwe Roemenië.
Binnenland kort
Vuurwerk ontploft
Een 35-jarige man uit Den Helder is
gisteren zwaar gewond toen vuur
werk dat hij aan het maken was,
ontplofte. De woning werd vernield
en aangrenzende panden raakten
ontzet. Hoe groot de schade is, is
niet bekend. De technische recher
che stelt een onderzoek in. Op 22
maart van dit jaar kwam een man in
Den Helder om. het leven als gevolg
van experimenten met explosieven.
Vernielingen Shell
Bij acht Shell-benzinestations in de
stad Utrecht zijn gisternacht slan
gen doorgesneden. Bij enkele sta
tions zijn ook de vulpistolen meege
nomen. Een onbekende heeft een
verklaring afgegeven bij de ANP-
Radionieuwsdienst in Hilversum,
waarin de daad wordt gemotiveerd
met het feit dat Shell als multinatio
nal profiteert van onderdrukking in
de wereld.
Naar Namibia
Eind december vertrekt een nieuwe
lichting Nederlandse marechaus
sees naar Namibië om daar hun
naar Nederland terug gekeerde col
lega's af te lossen. Begin deze
maand werd het uitzenden van een
nieuwe lichting uitgesteld in af
wachting van overleg met de Vere
nigde Naties over de noodzaak van
de stationering ervan. „De VN heeft
uiteindelijk laten weten, de aanwe
zigheid van een nieuwe lichting
toch op prijs te stellen", aldus een
woordvoerder van Buitenlandse
Zaken.
Vier verkeersdoden
Vier mensen zijn (Eerste Kerstdag)
om het leven gekomen door een ver
keersongeval op de weg Venlo-
Nijmegen nabij de Plasmolen in de
gemeente Mook. De auto, waarin zij
zaten, botste door onbekende oor
zaak tegen een boom, aldus de poli
tie. De auto werd bestuurd door de
28-jarige man uit Gennep. Zijn 28-
jarige echtgenote, de 17-jarige zus
van de bestuurder en een 17-jarige
kennis kwamen tevens om het le-
De Roemeense ambassadeur in Ne
derland, C. Statescu, poseerde zon
dag op het balkon van zijn ambas
sade in Den Haag bij een Roemeense
vlag waaruit het symbool van de
communistische partij is geknipt.
Een dag eerder schaarde de ambas
sadeur zich in een verklaring achter
het comité van nationale redding in
zijn land, nadat het bewind Ceause
scu was verdreven. Een soortgelijke
verklaring leverde in België veel
problemen op, omdat demonstran
ten de plotselinge ommezwaai van
de ambassadeur daar weigerden te
geloven. (foto anp>
ENSCHEDE (GPD) - In de afgelo
penjaren heeft de rijksoverheid een
groot aantal afspraken vastgelegd
in overeenkomsten met het be
drijfsleven afgesloten over de aan
pak van milieuproblemen. Het 'con
venant', waarin overheid en be
drijfsleven vrijwillig afspraken ma
ken, leek een tovermiddel bij de
grote schoonmaak van Nederland.
In de praktijk blijken echter con-
venanten weinig effect te sorteren,
concludeert drs. Pieter Jan Klok
van het Centrum voor Schone Tech
nologie en Milieubeleid van de Uni
versiteit Twente. In opdracht van
het ministerie van VROM verrichtte
hij een jaar lang onderzoek naar het
effect van de 'herenakkoorden'.
"Het convenant werkt alleen
maar indien er bij de onderteke
naars al een grote bereidheid be
staat om bepaalde milieuproble
men aan te pakken. Dat zijn meestal
weinig vergaande maatregelen. In
het licht van de totale milieuproble
men en de doelstelling om de ver
vuiling in Nederland met 80 tot 90
procent te verminderen, is het ech
ter een /instrument van geirnge be
tekenis", aldus Klok. Hij pleit voor
een meer zorgvuldige en creatieve
afweging van de mogelijkheden die
de overheid bezit om milieuvervui
ling tegen te gaan.
Dat betekent echter niet dat het
convenant door milieuminister Al
ders bij de vuilnis moet worden ge
zet. "In PvdA-kring heeft nogal wat
weerstand bestaan tegen het afslui
ten van de als te vrijblijvend be
schouwde convenanten. Ik wil er
echter op wijzen dat het een goed
instrument kan zijn om snel maatre
gelen te nemen. Wetgeving vraagt
nu eenmaal langdurige procedu-
Als voorbeeld van een succesvol
convenant noemt Klok de overeen
komst over de verwijdering van cfk-
gassen uit spuitbussen. "Door de
publiciteit over het 'gat in de ozon
laag' heeft de spuitbus in een perio
de van twee jaar een bijzonder nega
tieve naam gekregen. De industrie
was er veel aan gelegen het imago
van de spuitbus te herstellen en wil
de van de cfk's af. Het convenant
heeft dat in een korte termijn moge
lijk gemaakt".
DEN HAAG (GPD) - De grootste
bedreiging voor de westerse wereld
is de hebzucht. Dat zei koningin
Beatrix eerste kerstdag in haar jaar
lijkse kerstboodschap. "Aan de illu
sie van het 'meer is beter' gaat de
wereld ten onder", aldus de Konin
gin. Zij vindt dat "het egoïsme een
drijvende kracht is geworden in on
ze maatschappij".
"Het is niet zozeer de welvaart die
ons op den duur zal opbreken, maar
Weinig soelaas heeft volgens Klok
het convenant over fosfaatvrije
wasmiddelen geboden. "Daar heeft
het convenant geen enkele rol ge
speeld, maar juist het marktmecha
nisme. Want toen Groene Persil van
wasmiddelenfabrikant Henkei een
groot succes bleek, volgden alle be
drijven met fosfaatvrij waardoor de
doelstelling kort na ondertekening
van het convenant al was bereikt".
Het convenant om het kwik in al
kaline-batterijen geleidelijk te ver
minderen, omvat niets meer dan
de voortdurende zucht naar meer,
in samenhang met het onvermogen
tot delen". De tijd is gekomen dat
"ieder voor zichzelf moet nagaan
wat zij of hij echt wil bezitten. Het
meerdere is er om te delen".
Over de ontwikkelingen in Oost-
Europa zei de Koningin: "Vrijheid -
hoe kostbaar ook - is geen tover
woord is waarmee de maatschappij
op slag kan worden veranderd. Vrij
heid is evenmin een „rustig bezit.
Niet het voortdurend openhouden
van keuzen maakt mensen vrij,
maar juist een verantwoord gebruik
van de mogelijkheid tot kiezen".
De muur die Europa in tweeën
deelde beschermde ons tegen na
denken, meent Beatrix. "Het was zo
eenvoudig. Tegenover geslotenheid
stond openheid, tegenover censuur
vrijheid van meningsuiting, tegen
over onderdrukking democratie.
Maar nu dringt zich de vraag op
wat een vrij Europa straks kan bete
kenen voor de wereld als geheel"
glas kon overstappen naar plastic
flessen. Overtredingen kunnen niet
hard worden gemaakt, omdat fabri
kanten van verschillende soorten
verpakking andere belangen heb
ben. Dit convenant werkt dan ook
niet".
Het onderzoek concludeert ech
ter niet convenanten in de categorie
'zoethouders' vallen. "We hebben er
geen uitgebreid onderzoek naar ge
daan, maar ik kan stellen dat daar
waar convenanten niet werken, ook
andere instrumenten zoals wetge
ving geen oplossing bieden. Dat
hebben we gezien bij de strijd om
de auto met katalysator, waar de
Europese auto-industrie Neder
landse maatregelen blokkeerde.
Ook van Nederlandse plannen om
het gebruik van cadmium als kleur
stof aan te pakken, is na overleg met
andere EG-landen weinig overge
bleven".
Volgens de UT-onderzoeker
maakt het geringe effect van con
venanten vooral duidelijk dat de
overheid geen almacht bezit en aan
vele beperkingen is gebonden. "De
opleving van de aandacht voor het
milieu maakt een versnelling van
maatregelen mogelijk. Vooral op
terreinen waar de problemen voor
- iedereen zichtbaar worden, kan de
overheid effectief maatregelen ne
men. Er is echter een geheel van sa
menhangende maatregelen nodig.
Die ontbreekt nog. Het Nationaal
Milieubeleidsplan blijft steken bij
de doelstellingen, zonder dat maat
regelen worden aangegeven".
Zorg heeft Klok over het milieu
beleid op langere termijn. "Een
groot aantal milieuproblemen is
nog onvoldoende zichtbaar, waar
door noodzakelijke maatregelen
uitblijven met betrekking tot onder
meer energiegebruik. Tevens be
staat een groot gevaar dat zonder
een totaalpakket van maatregelen
de meest nijpende problemen wor
den opgelost, waarna een tegenbe
weging ontstaat die zegt "nu is het
wel genoeg geweest". We hebben
dat gezien met Japan, dat een aantal
ingrijpende maatregelen heeft moe
ten doorvoeren maar nu niet wil
meewerken aan een wereldwijd ak
koord over vermindering van de
kooldioxide".
wat batterij-fabrikanten op Europe- Een voorbeeld van een slecht wer-
se schaal al hadden afgesproken, kend convenant noemt Klok de
"Bij het convenant over de invoe- overeenkomst van VROM met de
ring van kunststof pet-flessen voor- drankverpakkingsindustrie, waar-
zagen fabrikanten dat het ministe- bij werd vastgelegd dat de hoeveel-
rie van VROM maatregelen zou tref- heid afval niet zou mogen toene-
fen indien een retourpercentage men.
van 90 tot 95 procent niet zou wor
den gehaald. Niet het convenant Plastic flessen
maar de eventuele maatregelen
leidden ertoe dat de belangstelling "Er werd echter niet vastge-
bij fabrikanten voor pet-flessen af- legd wat dit voor de afzonderlijke
nanu Daardoor is het marktaandeel bedrijven betekende. Bijvoorbeeld
beperkt gebleven". of een producent van koffiemelk in
