Stuurgroep tegen wildgroei 'milieu-reclames'
Chinese oplossing baatte Ceausescu niet
Honger dreigt voor
2 miljoen Etiopiërs
ass [«KWU/iN:
Israëlische acties in Libanon
Raffinaderij Exxon ontploft
Auto goedkoper, openbaar vervoer duurder
Brieven tegen tropisch hardhout
Soep uit pak en blik bevat zout en smaakversterker
WOENSDAG 27 DECEMBER 1989
PAGINA 15
ADDIS ABEBA (IPS) Ongeveer
twee miljoen mensen worden in de
noordelijke Etiopische provincies
Eritrea, Tigray en Wollo door hon
ger bedreigd. Hogere aantallen die
doofbuitenlandse hulporganisaties
worden genoemd zijn overdreven.
Dat zegt de Etiopische regering.
In een document dat werd ver
spreid onder ambassades en hulp
organisaties in Addis Abeba zegt de
Etiopische regering een strategie te
hebben opgesteld om hulpgoede
ren onder slachtoffers in het noor
den van het land te verspreiden.
Addis Abeba wil dat de hulp-
stroom via de hoofdstad loopt, en
beschuldigt de bevrijdingsfronten
van Eritrea en Tigray ervan dat ze
hulpgelden gebruiken om wapens
te kopen. De Etiopische regering
zegt dat ze zich bij haar schatting
van het aantal slachtoffers baseert
op sat!ellietgegevens en andere
bronnen die melden dat er goede
oogstverwachtingen zijn.
Berichten van het World Food
Programme, die op grond van soort
gelijke gegevens meldde dat moge
lijk vier miljoen mensen door hon
ger worden bedreigd noemt Addis
Abeba 'misleidend'.
Internationale hulporganisaties
en donorlanden willen hun voedsel
hulp aan Tigray en Eritrea voor een
groot deel via Sudan laten verlopen.
Polen naar IMF
WARSCHAU (AP) - De Poolse
vice-premier Leszek Balcerowicz
heeft een principe-overeenkomst
met het Internationaal Monetair
Fonds getekend. In ruil voor een le
ning van 700 miljard dollar worden
als gevolg daarvan drastische eco
nomische hervormingen doorge
voerd, die erop zijn gericht de jaar-
lijke inflatie van 900 procent te be
teugelen.
gebruikte als bases voor aanvallen
tegen het Israëlische en het Zuid-
libanese leger'. De Israëli's maakten
gebruik van helikopters, pantser
voertuigen en lichte artillerie. De
Libanese Communistische Partij
meldde na de, aanval dat twee van
haar strijders waren gedood en twee
gewond.
Bij de luchtaanval van gistermid
dag raakten Israëlische straaljagers
met tien gronddoelraketten een ge
bouw van vijf verdiepingen in de
buurt van A-Rumeila ten noorden
van Sidon. Volgens een verklaring
van het leger vielen er aan Libanese
zijde een onbekend aantal doden e
gewonden.
TEL AVIV (GPD) - Een nog onbe
kend aantal Libanezen is gisteren
gedood of gewond geraakt bij twee
Israëlische militaire acties tegen ba
ses van de Libanese communisti
sche partij.
Gisternacht voerden Israëlische
paracommando's een aanval uit op
een basis op ongeveer vijftig kilo
meter ten noordoosten van de Israë-
lisch-Libanese grens. Twaalf uur la
ter volgde een luchtmachtbombar
dement ten noorden van de Libane
se havenstad Sidon.
De aanval van de paracomman
do's was gericht tegen wat werd ge
noemd 'doelen die de terreurorgani
satie van de communistische partij
BATON ROUGE (AP) - Bij Baton
Rouge in de zuidelijke staat Loui
siana is zondagmiddag de op een na
grootste olieraffinaderij van de Ver
enigde Staten door een explosie en
brand getroffen. Een werknemer
van de raffinaderij kwam om het le
ven, drie anderen liepen verwon
dingen op.
De explosie in de raffinaderij van
Exxon had tot gevolg dat tot op 25
kilometer afstand ruiten sprongen.
Omdat ook een aantal etalageruiten
van winkels in het centrum van Ba
ton Rouge sprongen, werd de hulp
van de nationale garde ingeroepen
om te voorkomen dat plunderaars
hun slag zouden slaan.
Pas vijftien uur na de explosie
konden de hevigste brandhaarden
worden geblust. Enkele kleinere
branden woedden nog voort, maar
verwacht werd dat die vanzelf door
gebrek aan brandstof zouden uit
gaan. De ontploffing is volgens raf
finaderijdirecteur Ed Galante waar
schijnlijk ontstaan door een gaslek.
Bij de brand kwamen geen giftige
dampen vrij, zodat omwonenden
niet hoefden te worden geevacü-
eerd.
De werknemer die om het leven
kwam zat in een vrachtwagen die
bij de explosie vlam vatte en ont
plofte.
BUITENLAND
De kosten van het particuliere auto
gebruik zijn in een jaar verder ge
daald met ongeveer 1 procent, ter
wijl de kosten van het openbaar ver
voer opnieuw met ongeveer 1 pro
cent zijn gestegen. Het beleid van
de overheid dat is gericht op het te
rugdringen van het privé-autoge-
bruik, zet nog steeds geen zoden
aan de dijk. Een nieuwe teriefsver-
hoging van het openbaar vervoer zit
er trouwens weer aan te komen.
De brandstofaccijns moet om
hoog en de motorrijtuigenbelasting
flink omlaag. Dat is voordelig voor
mensen die minder kilometers rij
den. Dit bepleit de Consumenten
bond in de Consumentengids van
Het samenwerkingsverband 'hart voor het regenwoud', waarin onder
meer Konsumenten Kontakt en de vereniging Milieudefensie zijn verte
genwoordigd, is een brievenactie begonnen voor de beperking van de im
port van tropisch hardhout. De brieven worden bestuurd aan de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur van de EG, die een motie van het Euro
pees Parlement voor deze importbeperking negeert.
Bij Milieudefensie, postbus 19199 100 GD Amsterdam zijn voorgedrukte
brieven voor deze actie verkrijgbaar. In de brieven wordt de Europese
Commissie gevraagd geld beschikbaar te stellen voor een beter beheeer
van tropische bossen en wordt aangedrongen op een importverbod voor
tropisch hardhout.
januari. De bond is voor een ver
schuiving van de vaste autokosten
naar de variabele, direct op de kilo
meters drukkende kosten.
De bond heeft de kosten van 110
auto-typen berekend aan 'de hand
van opgaven van 80Ó0 automobilis
ten. De autotypen blijken van 1987
op 1988 in gebruik nog enkele gul
dens per maand goedkoper te zijn
geworden. De verzekerings- en
brandstofkosten daalden het
sterkst. De auto's rijden steeds zui
niger. De benzineprijzen waren in
1988 per saldo dalende. Automobi
listen die veel rijden hebben het
meest baat bij de ontwikkeling van
de brandstofprijzen. Diesel en lpg
daalden ook vorig jaar sterker in
prijs dan superbenzine. Overigens
is de diesel nu weer ongeveer 15
cent duurder. Ook de kosten van re
paraties gaan nog steeds omlaag.
De Stuurgroep zal, aldus Van
Driel, zo snel mogelijk om de tafel
gaan zitten met de milieu- en consu
mentenorganisaties, met de over
heid (de ministeries van VROM en
economische zaken) en met de di
verse belangenorganisaties uit de
reclamewereld. Van Driel: "Organi
saties als de Vereniging Milieude
fensie en Natuur en Milieu hebben
al eerder bekend gemaakt hoe ze
denken over de milieupredikaten in
de reclame en ook de consumenten
organisaties hebben daar al uitspra
ken over gedaan". Negatieve uit
spraken wel te verstaan.
Om tot een zo breed mogelijke op
somming van wensen en mogelijk
heden te komen zullen bij de be
sprekingen ook het werkgeversver
bond VNO en de christelijke werk
geversorganisatie NCW worden be
trokken. "Verder nodigen wij ook
alle andere belanghebbenden uit
om ons hun mening over deze pro
blematiek bekend te maken," aldus
Van Driel.
Op den duur zal dit moeten leiden
tot 'een soort zelfregulering' door de
adverteerders wat betreft het ge
bruik van milieuclaims, aldus Van
Driel. "Op dit moment kunnen con
sumenten, die klachten hebben
over bepaalde advertenties, al te
recht bij de Reclame Code Commis
sie. Wanneer een adverteerder mis
leidende reclame verspreidt, kan hij
door de Commissie tot de orde wor-*
den geroepen". Dit gebeurt overi
gens in toenemende mate.
Van Driel: "Maar gezien allerlei
actuele ontwikkelingen op milieu
gebied, kun je je afvragen of het niet
wenselijk is dat er specifieke regels
worden opgesteld voor advertenties
waarin 'milieuvriendelijke' produk-
ten worden aangeprezen. Wij bewe
ren niet op voorhand dat dergelijke
regels er moeten komen, we stellen
enkel de vraag aan de betrokken or
ganisaties: zijn ze gewenst en zo ja,
hoe moeten ze eruit zien?".
Ondoorzichtig
Op dit moment heerst er veel ondui
delijkheid rondom milieu en recla
me, zo stelt Van Driel. "Ik denk niet
dat er op echt onverantwoorde ma
nier gebruik wordt gemaakt van
milieuclaims in advertenties, maar
wanneer een adverteerder duidelijk
wil maken dat zijn produkt, op wat
voor manier dan ook, niet schade
lijk is voor het milieu, gebeurt dat
soms op een ondoorzichtige ma-
Dat de conclusies van het onder
zoek wel eens nadelig kunnen uit
pakken voor -adverteerders die om
louter commerciële redenen en on
terecht met de aanduiding 'milieu
vriendelijk' omspringen, wordt
door Van Driel niet ontkend. "Nie
mand handelt zonder eigenbelang,
ook de adverteerders niet. Maar als
Stuurgroep willen we ook de maat
schappelijke implicaties van de re
clame in de gaten houden".
"Het bedrijfsleven heeft ook een
maatschappelijke verantwoorde
lijkheid. Die moet worden waarge
maakt en, waar nodig, nader wor
den bepaald. Een consument moet
weten wat hij in handen krijgt. Op
een etiket kan wel netjes worden
vermeld dat het produkt additieven
bevat, maar als er niks wordt aange
geven over de eventuele schadelijk
heid ervan ben je nog geen stap wij
zer geworden. Dat proces naar een
grotere duidelijkheid willen wij, via
het onderzoek, zo goed mogelijk be
geleiden".
De sterk toegenomen aandacht
voor het milieu dreigt een wildgroei
te veroorzaken in milieu-claims in
reclame-uitingen. Dat vreest de
Stuurgroep Reclame, die een spe
ciale werkgroep in het leven heeft
geroepen om de beweringen van ad
verteerders te onderzoeken en daar
mee misleiding van het publiek te
voorkomën.
samenstelling
Raymond Peil
Steeds meer adverteerders prij
zen hun produkten aan als 'vriende
lijk', 'veilig' of dan toch minstens
'niet schadelijk' voor het milieu,
zonder dat het voor de consument
duidelijk is of dat ook werkelijk
klopt. Bovendien is een betrekkelij
ke zaak: produktie en consumptie
van vrijwel ieder artikel belast het
milieu. In feite gaat het om de vraag
of een produkt minder schadelijk is
voor het milieu dan een vergelijk
baar artikel.
Volgens woordvoerster M. van
Driel van de Stuurgroep, kan niet
worden gesteld dat adverteerders
op grote schaal misbruik maken
van de grote belangstelling voor het
milieu. "We willen echter in een zo
vroeg mogelijk stadium bereiken
dat het bedrijfsleven doet aan zelf
regulering om misleiding van de
consument en verwarring over de
waarde van milieuclaims in recla
mes te voorkomen". In de Stuur
groep werken de Associatie van Ne
derlandse Adverteerders, de Neder-
Lege blikjes inzamelen voor hergebruik is beter voor het milieu, dan wan- iandse vereniging van erkende re-
neer het niet gebeurt. Maar een blikje blijft desondanks een belasting voor clame-adviesbureaus en het Ge-
het milieu. (foto gpd) nootschap voor Reclame samen.
Groentesoep uit de fabriek bevat
ten veel smaakversterkers om een
gebrek aan inhoud te verbergen.
Zout zit er ook vaak te veel in en dat
is om de soep pittiger te doen lijken.
Voor een gezonde en evenwichtige
voeding kan men fabriekssoep be
ter overslaan en zelf, met verse
groenten (vers kopen en zelf snij
den), een smakelijke en veel gezon
dere soep brouwen.
Deze conclusie laat zich trekken
uit een onderzoek van de Consu
mentenbond naar veertig verschil
lende fabrieksgroentesoepen, dat
de bond in zijn maandblad van ja
nuari heeft gepubliceerd. Hierbij
bleek ook dat het verschil in kwali
teit tussen de geconcentreerde bliïc-
soepen en soep uit een pakje (waar
alleen water bij moet) klein is. Soep
in pakjes is meestal zonder vlees. Ze
bevat vaak niet meer hulpstoffen
maar wel vaker suiker als ingre
diënt. Suiker wordt soms onder een
andere naam op de verpakking ver-
Gevaarlijk strijkijzer
Importeur Beska Nederland uit
Den Bosch staakt de verkoop van
het stoomstrijkijzer Europa Style
E 818 ST. Het strijkijzer is niet veilig
genoeg. Bij vocht treedt snel kort
sluiting op. Reeds verkochte appa
raten worden gerepareerd of ver
vangen. Dat is vorige week meege
deeld door de Stichting Vergelij
kend Warenonderzoek (VWO). Een
test van de Stichting bracht de man
kementen van het strijkijzer aan het
licht.
meld, zoals glucose, glucosestroop
of dextrose.
De Consumentenbond - onder
zocht één soort diepvriessoep, die
van Iglo. Diepvriezen is een prima
manier om soep te bewaren, in deze
soep zat wat meer groenten dan in
de meeste bliksoepen, die boven
dien ook nog een beetje knapperig
Een belangrijk bezwaar tegen de
meeste soepen is het hoge gehalte
aan keukenzout (natriumchloride).
Aan een half tot een heel gram natri
um per dag (ruim 1 tot 2,5 gram keu
kenzout) heeft het lichaam voldoen
de om de vochthuishouding te rege
len. De Gezondheidsraad adviseert
niet meer dan 6 gram keukenzout
per dag te slikken. Desondanks
wordt in Nederland gemiddeld 9
gram gconsumeerd.
De kant en klare soepen dragen
daar flink aan bij. Veel soepen be
vatten per bord (van 25 centiliter) al
gauw 2 tot 3 gram zout. Alleen
Dianata zoutarm bevat vrijwel geen
zout. Bij droge soep maakt het zout
soms bijna een kwart van de inhoud
van het pakje uit.
Een ander belangrijk ingrediënt
van de geteste soepen is smaakver
sterker, in de vorm van glutami-
naat, glutaminezuur, ve t5in, MSG,
natriumglutamaat of welke namen
er nog meer aan worden gegeven.
Het gaat om dezelfde stof, die moet
suggereren dat er meer groenten,
kruiden en vlees zijn gebruikt dan
werkelijk het geval is.
De wetgever heeft bepaald dat
van deze toch wel wat bedrieglijke
stof maximaal 1 procent in de soep
mag zitten. Geen van de geteste soe-
Voor een lekker en gezond bord kan
plaats van een pakje of een blik open l
pen komt boven deze grens. Vol
gens de huidge stand van de weten
schap is consumptie van 7 gram glu
taminezuur nog aanvaardbaar. Het
menselijk liham heeft die stof ech
ter allerminst nodig. Er kan zelfs
overgevoeligheid voor ontstaan, be
kend onder de naam Chinees res
taurantsyndroom
Glutaminaat heeft nog geen E-
nummer en wordt voorlopig aange
duid met E620 en E621. In de infor
matie op de soepverpakking van
Knorr, Keurslager, Hügli en Natura
staat glutaminezuur niet vermeld
terwijl het er wel degelijk in zit. Dit
men het best zelf maar aan de slag, in
e trekken. (archieffoto)
is een kwalijke zaak, zeker gezien
het feit dat overgevoeligheid voor
komt voorkomt voor deze stof.
Andere veel voorkomende toe
voegingen zijn antioydanten, emul-
gatoren, stabilisatoren, verdik
kingsmiddelen en kl-eurstoffen.
Vooral dat laatste is twijfelachtig:
die kleurstoffen moeten suggereren
dat er meer groente in de soep zit
dan in werkelijkheid. Het ging om
twee kleurstoffen: riboflavine vi
tamine B2) en karamel, dat moet
suggereren dat er meer bouillon is
gebruikt.
DEN HAAG - Ook de 'Chinese
oplossing' heeft Nicolae Ceauses
cu niet gebaat. Met de moed der
wanhoop heeft de bevolking,
tanks en geweren negerend, jaren
van keiharde en meedogenloze
repressie van zich afgeschud.
Maar niet nadat Ceausescu dui
zenden, zo niet tienduizenden
Roemenen de dood heeft inge
jaagd alvorens hij zelf werd ge
ëxecuteerd.
door
Heieen Paalvast en
Herman Peereman/ANP
De 'Conducator' (leidsman)
was aanvankelijk gezien in het
Westen vanwege zijn onafhanke
lijke buitenlandse politiek. Ceau
sescu liet zich weinig gelegen lig
gen aan de oekazes uit Moskou.
Maar nadat de hervormer Gor-
batsjov zijn intrek in het Kremlin
had genomen en heel Oost-Euro
pa om ging, bleef Ceausescu vast
houden aan een onvervalste stali
nistische politiek.
Met een aan grootheidswaanzin
grenzende voorliefde voor grote
bouwwerken en het herscheppen
van hele industrieën en landstre
ken liet Ceausescu de bevolking
jarenlang 's winters letterlijk in
de kou zitten. Het enige voordeel
daarvan leek dat hij er in slaagde
de hele buitenlandse schuld af te
lossen.
Ceausescu was van mening dat
Moskou niet het unieke machts
centrum van het internationale
communisme is. In tegenstelling
tot Joegoslavië waar Tito hetzelf
de verkondigde, raakte Roeme
nië niet geïsoleerd in het commu
nistische blok en kon het zijn on
afhankelijke politiek jarenlang
ongestraft handhaven.
Ceausescu ging zijn eigen weg
en schuwde het niet Moskou
openlijk te weerstaan. Hij veroor
deelde de inval in Tsjechoslowa-
kije in 1968, knoopte vriend
schappelijke banden aan met
China op het moment dat de be
trekkingen tussen Moskou en Pe
king op een dieptepunt waren,
koesterde goede betrekkingen
met Israël en kritiseerde de Sov
jetinvasie van Afghanistan. Op
het internationale vlak probeerde
de Roemeense leider zich te ma
nifesteren als een gewichtig
staatsman, die een bemiddelende
rol te spelen had by de oplossing
van grote wereldproblemen.
Warscnau Pact
Zelfs binnen het Warschau Pact
wist Ceausescu aanvankelijk zijn
eisen gehonoreerd te krijgen. Zo
blijft de bijdrage van Roemenië
aan Warschaupact-oefeningen
beperkt tot het zenden van stafof
ficieren en laat het geen buiten
landse troepen op zijn grondge
bied toe. Daarnaast liet de Roe
meense leider geen mogelijkheid
ohbenut om te pleiten voor de op
heffing van de militaire blokken,
een verlaging van de defensie-uit
gaven, en met name het creëren
van een kernwapenvrije zone op
de Balkan.
Op binnenlands terrein bleef de
Roemeense leider echter een ou
derwets stalinistisch en repres
sief beleid voeren, met behulp
van de geheime dienst Securitate.
Voor kritiek was geen ruimte. De
ze starre binnenlandse politiek,
ideologisch recht in de leer, is
wellicht de reden geweest dat
Moskou nooit reden heeft gezien
zijn eigenzinnige bondgenoot tot
de orde te roepen.
Ceausescu bleek ook niet wars
van persoonsverheerlijking. Waar
de Sovjetunie tijdens het 20e par
tijcongres (1956) de 'persoonlijk
heidscultus' van Josef Stalin aan
de schandpaal nagelde, later ge
volgd door de overige Oost-
europese landen, liet Ceausescu
zich in de loop der jaren steeds
meer afbeelden als een commu-
Elena heeft - bij afwezigheid van
haar man die in Iran was - hoogst
waarschijnlijk opdracht gegeven
te schieten op demonstranten in
Timisoara.
Zoon Nicu werd al op 35-jarige
leeftijd minister van jeugdzaken
en kandidaat-lid van het Polit
buro. Regelmatig was in Roeme
nië te horen dat Ceausescu Nicu
als zijn opvolger in gedachten
had, waarmee de eerste commu
nistische dynastie een feit zou
zijn geworden. In de hoogste par
tij-organen kwamen verder Ceau-
sescu's broer Ilie en zijn zwager,
Gheorghe Petresu. In totaal kwa
men enkele tientallen leden van
de Ceausescu-clan in de absolute
partij- en regeringstop van Roe
menië.
Tijdens het begin van het Ceau-
sescu-tijdperk stortte een van de
armste landen van Europa zich in
een tomeloze industrialisering.
Maar de uit de grond gestampte
petrochemische industrie, die de
motor van de Roemeense econo
mie moest worden, benutte tegen
het eind van de jaren '80 nog maar
de helft van haar capaciteit we
gens een tekort aan grondstoffen.
De Roemeense industrie be
landde in een diepe crisis. De bui
tenlandse schuld liep op tot 25
miljard gulden. Het land, een tra
ditionele voedselexporteur,
kampte met grote tekorten aan le
vensmiddelen. Toch onttrok
Ceausescu jarenlang enorme be
dragen en mankracht aan de
kwakkelende economie om du
bieuze prestige-objecten te reali
seren, zoals het kanaal tussen de
Zwarte Zee en de Donau.
Crisis
De crisis ging Ceausescu op klas
sieke wijze te lyf. Hy verkleinde
de import en vergrootte de ex
port. De buitenlandse schuld liep
inderdaad terug, maar dit ging
ten koste van de eigen bevolking.
Er stonden weer lange rijen voor
levensmiddelenwinkels die nau
welijks iets te bieden hadden en
winters lang golden zware beper
kingen op energieverbruik. Hui
zen mochten maar voor een deel
en en worden verwarmd, er
mocht maar een enkel peertje
branden en de Roemeense televi
sie ging vroeg op de avond uit de
lucht. Particulier autoverkeer
was verboden.
De hervormingsgezinde gelui
den, die overal in de Oosteurope-
se broederlanden te horen waren,
werden in Roemenië het zwijgen
opgelegd. Een rigide centraal ge
leide planeconomie was voor
Ceausescu het abc voor de Roe
meense industriële ontwikkeling.
Ceausescu en
zijn vrouw
Elena op 24
november bij
een toespraak
in de open
lucht in Buka-
rest. Toen leek
zijn bewind
nog onwankel
baar.
(toto dpa)
nistische vorst. Op een bepaald
moment werden zelfs portretten
gepubliceerd waarop de 'geliefde
zoon van de natie' een scepter in
de hand houdt. Geheel in stijl ves
tigde Ceausescu zich in het voor
malige koninklijke paleis in Bu-
karest.
Familieclan
Naast het bijna ontelbare aantal
ambten dat Ceausescu zichzelf
toebedeelde, liet hij zijn familie
fors meeëten uit de ruif. Zijn
vrouw Elena (70), die ook zou zijn
geëxecuteerd, was vice-premier
en lid van het Politburo. Zij had
de naam een harde tante te ziin:
