Godsdienst en opium voor het volk
Gehavend Pakistan
gaat gebukt onder
de macht van het
kalashnikov-geweer
Txerïïx"ÏÏT~
VRIJDAG 22 DECEMBER 1
Op de luchthaven van Peshawar staat bij de
ingang een bord: U wordt verzocht uw wa
pen niet in uw handbagage mee te nemen.
Een kalashnikov-geweer in de koffer mee
naar Karachi? Geen punt, als de koffer dan
maar in het bagageruim gaat, In Pakistan
behoort een kalashnikov tot de huisraad. Het
machinegeweer wordt gebruikt als wandel
stok, als cricketbat, als wanddecoratie. Maar
soms ook als kalashnikov. In Karachi, Pakis-
tans troosteloze, door sloppen overwoeker
de havenstad verdertigvoudigde de crimina
liteit in vijf jaar. Etnisch geweld kostte er in
1988 zeker duizend mensen het leven.
door Cees van Zweeden
Bij de luchthaven van Peshawar werd
gefeest. Er waren twee bruiloften tegelij
kertijd, en naar goed Pakistaans gebruik
vielen daarbij schoten. De lichtkogels
waren vreedzaam bedoeld, dat wel. Er
werd alleen in de lucht gevuurd. Maar
wel onophoudelijk, en het vliegtuig kon
niet landen. Het bleef lange tijd rondcir
kelen, net zo lang tot de brandstof op
was. Toen stortte het neer. Tussen de
wrakstukken werden 29 doden geteld.
"Peshawar is a crazy place, man", zegt
een Amerikaanse hulpverlener. "De eer
ste nacht dat ik hier was hoorde ik voort
durend kogels fluiten. Nu kijk ik al niet
meer op als er een bom ontploft".
Niet alle kogels hebben een hemelse be
stemming, sommige volgen een meer ho
rizontale lijn. Afghanen, in groten getale
aanwezig in Peshawar, lijken het soms
meer op elkaar gemunt te hebben dan op
de communisten. Dit jaar ontstond grote
opwinding over de moorden op Afgha
nistan twee meest vooraanstaande Ozo
niet enige) intellectuelen: dr. Sayd Maj-
roon en dr. Naseem Ladin. Maar volgens
Afghanen die de cynische beslissing
hebben genomen om de vluchtelingen
kampen te ontvluchten, loopt het aantal
e moorden al in de honderden.
Niet onplezierig
"Zelfs in mijn wildste fantasieën had ik
nooit gedacht dat ik zou kunnen doden",
zegt een student in Karachi nadat hij een
winkelier met een zware kei het hoofd
had ingeslagen. "En ik ben bang dat ik
het niet onplezierig vond. Het was een
kwestie van oorlog, wraak, een heilige
plicht tegenover mijn gemeenschap. Het
was in het geheel geen zinloze moord.
Toen ik de volgende ochtend wakker
werd had ik geen enkel schuldgevoel".
De cultuur van de kalashnikovs heeft
Karachi getransformeerd in een van de
crimineelste steden ter wereld. Maar de
wapenwedloop in de stad beperkt zich
niet tot het Russische machinegeweer,
dat een bedreven crimineel een uurloon
kost (een kalashnikov kan verkregen
worden tegen inruil van een middenklas
se auto, waarvan de diefstal ongeveer
een uur vergt).
Waterpijpen worden omgebouwd tot
schietwapens, met behulp van elektri
sche polen worden raketwerpers ver
vaardigd en de molotov-coctail is zo po
pulair dat het stadsbestuur zich genoopt
zag de pomphouders te verbieden nog
langer benzine te verkopen aan jongelie
den die op hun fiets met een jerrycan
langskwamen.
Begonnen op de universiteiten, heeft de
ideologie van geweld zich verbreid naar
de slums. In de arme wijken met etni
sche tegenstellingen is het bezit van een
machinegeweer uit oogpunt van lijfsbe
houd even noodzakelijk als een volle
provisiekast. De rijkere districten ver
oorloven zich gewapende bewakers en
particuliere legertjes. Zoals een gepen
sioneerde regeringsambtenaar zegt: "Ik
heb drie dochters in huis. Ik moet iets
hebben om ze te beschermen. Wat moet
ik anders doen als iemand hier inbreekt,
hetgeen tegenwoordig niet ongewoon
Grof geweld
Sedert de geboorte van Pakistan in 1947
heeft er bloed gestroomd door de straten.
Maar nieuw is de toepassing van grof ge
weld. Twee weken geleden joeg de poli
tie van Karachi een betoging van studen
ten op de campus uiteen, traangas ge
bruikend. Vertegenwoordigers van de
studentenbond beantwoordden de
traangasgranaten met machinegeweer-
-'uur. "Geloof me", zegt een student,
'niets geeft een grootser gevoel dan de
wetenschap dat je een goed geoliede
kalashnikov in je kamer hebt liggen ter
wijl de hele studentenflat dat weet. Je
/oelt je als een koning".
De bron van veel kwaad ligt in de North
West Frontier Province, de streek die
grenst aan Afghanistan. Het uitgestrekte
district herbergt de laatste stammenge-
bieden ter wereld waarop de wet niet van
Benazir Bhutto temidden van haar vijanden: "Hoe kan een vrouw aan het hoofd staan van een islamitisch land? Een vrouw mag in haar menstruatieperiode niet eens een
moskee betreden". (fotos g
toepassing is. De politie beperkt zich er
toe de hoofdweg van Peshawar naar
Quetta te bewaken, en wie twee stappen
de berm in gaat levert zich over aan ge
wapende bendeleden, ontvoerders, maf
fiosi, drugschemici, Afghaanse mujahe-
dien en spitsboeven van alle slag.
"Je kunt het gebied niet betreden", weet
Tom Yates, die in Peshawar aan het
hoofd staat van de International Rescue
Committee. "Hier was laatst een Indone
sische journalist die zich had laten wijs
maken dat hij met een gehuurde Toyota-
jeep via het stammengebied Afghanistan
zou kunnen binnenrijden. We hebben
zijn auto hier nooit meer teruggezien, en
de journalist zelf ook niet".
Nuttig
Enkele tientallen kilometers bezuiden
Peshawar leidt de weg door een dorp dat
oogt als elk ander: slaperig, verbrokkel
de huisjes, open riolen. Darra onder
scheidt zich echter in één opzicht: alle
winkeliers zijn er zakenlui in geweld.
Winkel na winkel, huis na huis de ba
zaar biedt overal dezelfde aanblik.
Kalashnikovs, pistolen, mortieren, ra
ketwerpers.
Darra ligt in een gebied dat wordt be
volkt door het krijghaftige volk der Pat
hanen. Bloedwraak behoort er tot de
meer folkloristische tradities. Nog altijd
is in de bazaar van Peshawar een be
scheiden woordenboekje ('Hoe zeg ik het
in het Pathaans') te koop dat een Britse
officier in de vorige eeuw schreef voor
reizigers door het gebied. Op de achter
kant staan enige 'nuttige zinnen'. In
plaats van 'ober, mag ik de rekening'
dient de toerist het volgende idioom pa
raat te hebben:
Khodokhelo dwi pa charo pa turo tote to
te kawul De mannen van de Khodek-
hel-stam snijden hem in stukken met
messen en zwaarden.
Shpa aw wradza lagiyajang kwai Ze
vechten constant, dag en nacht.
Raghai, zir shah, guzar pre wuka Hij
komt er aan, maak voort, schiet hem
Chara lal raka chi halal e kawam Geef
me een mes, zodat ik zijn keel kan door
snijden.
De wapenproduktie in het gebied rond
Darra is tijdens de Afghaanse oorlog op
een hoger niveau gekomen. In het begin
van de jihad (heilige oorlog) kwamen de
mujahedien inkopen doen in Darra,
maar toen zij van de Amerikanen mo
dern schiettuig begonnen te krijgen,
daalde de verkoop onrustbarend. Het
beste wat de plaatselijke middenstand te
bieden had was het kalashnikov-geweer,
een ideaal wapen voor gevechten van
man tot man, doch machteloos tegen
tanks en helicopters.
Raketten
Maar de mujahedien kwamen met be
schadigde raketten, mortieren en raket-
werpers terug van het front en de winke
liers bleken ook goede reparateurs. En
nadat zij hadden geleerd hoe de moderne
Amerikaanse wapens opgelapt konden
worden, slaagden de 'Japanners van
Darra' er ook in deze na te maken. Op de
schappen verschenen dé eerste raketten,
en Darra ontwikkelde zich tot het voor
naamste wapenproduktiecentrum van
het hele subcontinent.
Zo veel wapens werden er vervaardigd
dat de markt verzadigd raakte, eén markt
die voorwaar geen kleine was: er werd
geleverd aan uiteenlopende culturen als
die van de Afghanen, Pakistanen, sikhs
en Srilankezen. De prijzen van het
kalashnikov-geweer kelderden, en wat
een decennium geleden nog een onbe
reikbaar ideaal was voor de modale
Pakistaan, werd nu een wapen van alle
dag.
Ze zullen het zich niet gerealiseerd heb
ben, maar de Russen en Pakistanen die
vorig jaar in Genève over vrede in Afgha
nistan vergaderden, bewezen de jeugd
bendes in Karachi een goede dienst. Al
dat gepraat over vrede leidde tot een heu
se krach op de wapenmarkt in Darra, de
prijzen kelderden en maffiosi, bendele
den, criminelen en studenten sloegen
dankbaar hun slag.
"De North West Frontier Province", zegt
de deskundige, "is niet alleen het gebied
van wapenboeren, het is ook een favorie
te streek voor drugsbaronnen". De des
kundige wil graag anoniem blijven, hij
heeft een gezin. "Drugs werden hier ook
geproduceerd voordat de Afghaanse oor
log losbarstte. Marco Polo beschreef de
zijderoute al als een karrespoor door pa
pavervelden. Lange tijd waren hasj en
opium hier ook legaal. Opiaten werden
op grote schaal gebruikt als medicijnen;
tot 1979 waren er wettelijk toegestane
opiumsnuiverijen".
Teruggeworpen
En toen besloot dictator Zia-ul-Haq dat
het Pakistaanse volk voortaan naar het
pijpen van Allah zou dansen. Het land
werd drooggelegd, islamitische lijfstraf
fen keerden terug, vrouwen werden te
ruggeworpen in de vroege Middeleeu
wen. En drugs kwamen op de lijst van
verboden vruchten.
Maar Zia had buiten de misdadiger gere
kend. "Na het verbod namen criminelen,
afkomstig uit de betere middenklasse,
de drugshandel over van de gewone boe
ren en buitenlui", zegt de deskundige.
"En daarmee kwam de produktie op een
hoger niveau. Vóór 1979 was de produk
tie van opium in Pakistan 10 tot 15 ton
per jaar, vorig jaar was zij gestegen tot
200 ton".
Maar volgens de Verenigde Naties is het
r Een slager in het straatbeeld van Peshawar.
getal van 200 ton nog maar het topje van
de ijsberg. Drugschemici gebruiken de
North West Frontier Province ook om de
overvloedige oogst uit Afghanistan,
vlakbij en bevolkt door deielfde stam
men, te veredelen. Deskundigen van de
VN schatten dat in Pakistan ook nog
eens 1750 ton 'Afghaanse opium' wordt
gemaakt. Alles bij elkaar beloopt de tota
le produktie in het gebied bijna 2000 ton,
waarmee Pakistan en Afghanistan de
Gouden Driehoek (Burma, Thailand,
Laos) van de eerste plaats hebben ver
drongen.
In navolging van Zia heeft ook Benazir
Bhutto de oorlog verklaard aan de drugs
baronnen. Maar haar politiemannen wa
gen zich niet gaarne tussen de papavers,
en enkele weken geleden nog stierf Altaf
Ali Khan, topman van de Narcotica
Brigade, een ellendige dood. De pasbe
noemde Khan werd, gelegen in zijn bed,
vermoord nadat hij 65 kilo zuivere heroï
ne in beslag had weten te nemen.
Drugshandel
De strijd tegen het kwaad is er niet een
voudiger op geworden, nu is gebleken
dat ook commandanten van het Af
ghaanse verzet de smaak van de drugs
handel te pakken hebben gekregen. Blij
kens een uniek verslag in het Pakistaan
se weekblad Newsline, dat een onbe
vreesde verslaggever naar het grensge
bied stuurde, is de controle over papa-
vervelden en opiumroutes veelal de inzet
van de strijd tussen verschillende muja-
hedien-commandanten.
Omdat ook de regering-Bhutto deze
commandanten steunt, valt het haar ex
tra moeilijk met harde hand een einde te
maken aan de drugscultuur. Ook de Ver
enigde Staten, waar uiteindelijk de
meeste Pakistaanse drugs opgesnoven
en ingespoten worden, is betrokken bij
de oorlog tegen de opium- en heroïne-ba-
ronnen. Maar de Amerikanen voeren de
oorlog op geheel eigen wijze: met dollars.
In Washington werd vorige week toege
geven dat er onderhandelingen worden
gevoerd met Maulvi Nassim Arganza-
deh, een rijke Afghaan die de waardige
beroepen van drugsbaron, mujahedien-
commandant en islamitisch priester
combineert. Arganzadeh. die zeer uitge
strekte papavervelden bezit, is best be
reid de produktie van opium in te per
ken. De voorwaarden: Amerika moet
hem 4 miljoen gulden overmaken en
'zijn' provincie. Helmund, moet een
speerpunt worden in het Amerikaanse
ontwikkelingsbeleid.
Niet alle drugs komen terecht in Ameri
kaans bloed. Veertig percent van de ru
we opium blijft in Pakistan en wordt
geestdriftig opgesnoven door één, tot
twee miljoen Pakistanen. De expert: "In
één op de tien gezinnen zit een spuiter of
snuiver. Dat heeft een geweldige crimi
naliteit tot gevolg, want ook in het land
van herkomst zijn drugs peperduur. Er is
geen verslaafde die zich de luxe van zijn
verslaving kan veroorloven zonder te ro
ven of stelen".
Zwakte
De drugsbaronnen lijken hun kracht te
ontlenen aan de zwakte van de centrale
regering. Benazir Bhutto kan slechts re
geren bij de gratie van enkele coalitiepar
tijtjes en in drie van de vier deelstaten is
de oppositie aan de macht. Maar dat is
nog niet het grootste probleem.
Het land dat de omgekomen dictator Zia-
ul-Haq haar naliet, is bankroet, achterge
bleven, gespleten en gemilitariseerd.
Vier percent van de plattelandsbevol
king kan lezen noch schrijven (een van
de laagste scores ter wereld) en in afgele
gen dorpen worden schelpen en knopen
nog gebruikt als betaalmiddel, maar de
middelen om deze contreien op te stoten
in de vaart der volkeren ontbreken.
Tachtig percent van de belastinginkom
sten worden opgeslokt door militairen
en schuldeisers.
Bhutto's economische adviseurs hebben
haar voorgesteld om te snijden in de de
fensiebegroting, maar de premier vreest
dat zij daarmee de toorn van de generaals
over zich zou krijgen. Ze herinnert zich
nog hoe zo'n in woede ontstoken gene
raal haar vader van de ambtswoning naar
de gevangenis deporteerde om hem daar
vervolgens te laten opknopen.
Geconfronteerd met misdadigers,
drugsmaffiosi, mujahedien en generaals
heeft Bhutto toch maar weer haar toe
vlucht genomen tot het enige wat de
Pakistanen bijeen kan houden: de islam.
En daarmee lijkt 'het mooie gezicht van
Pakistan' in dezelfde fuik te zijn ge
zwommen als haar voorgangers.
Van Ali Jinnah, de schepper van Pakis
tan, waren de woorden: "Een islami
tische staat? Dat is een Absurde vraag. Ik
weet niet eens wat een theocratie in
houdt". Maar Jinnah ligt nu in een Mog-
hul-graf. En Zulfikar Ali Bhutto, de soci
alistische vader van Benazir en een er
kend alcoholist, kondigde aan het eind
van zijn bewind een alcoholverbod af en
bombardeerde in overeenstemming met
de islamitische traditie de vrijdag tot we
kelijkse rustdag.
Identiteit
In de Faisal Masjid Moskee te Islamabad,
de grootste moderne moskee ter wereld
en gebouwd met 'islamitische dollars' uit
Saudiarabië, worden de verrichtingen
van Bhutto nauwlettend gevolgd. "Elke
partij die hier aan de macht komt heeft
zich uiteindelijk nog verbonden met de
islam", zegt priester Fazal Rabi zelfver
zekerd. "Dat komt omdat Pakistan in
1947 werd gecreëerd in naam van Allah.
De islam is onze identiteit".
Hoe groot de macht van de mullahs is on
dervond Benazir Bhutto eerder dit jaar.
Het was in de Faisal Mashid Moskee
waar de campagne van haat werd geor-
chestreerd die Iran er uiteindelijk toe
bracht de Brits-Indische schrijver Sal
man Rushdie wegens blasfemie ter dood
te veroordelen.
Opgezweept door de mullahs togen diep
gelovige moslims op 12 februari naar het
Amerikaanse Culturele Centrum in Isla
mabad om te betogen tegen Salman Rus
hdie in het bijzonder en de duivel in het
algemeen. Om een herhaling van de ge
beurtenissen in 1979 te voorkomen, toen
de Amerikaanse ambassade werd platge
brand, moest de politie het vuur openen
op de gelovigen. Er vielen 6 doden, 127
gewonden, en Bhutto zag zich gedwon
gen het gewraakte boek op de brandsta
pel te gooien.
Devoot gezeten bij het graf van Zia ul-
Haq, gesitueerd in de tuin van de Mos
kee, zegt priester Fazal Rabi: "We zijn de
strijd aangegaan met Benazir Bhutto. Ze
wil alles wat Zia het land heeft geschon
ken, weer terugdraaien. Hoe kan een
vrouw aan het hoofd staan van een isla
mitisch land? Een vrouw mag in haar
menstruatieperiode niet eens een mos
kee betreden".
