Vrolijk licht op tanden en kiezen 'Zelfs wit heeft 'n uitstraling als Real Madrid het draagt' Wat Claude Monet lekker vond Smoking, een feestpak met een rijke geschiedenis Kerst en al een vleugje voorjaar Lekker leven Eittebtje Jaren tachtig Tekenende tandarts wil leuk met patiënten omgaan "Kom, voor de tandarts hoeft u niet bang te zijn...". "Nee, vertel mij wat. Ik ben zelf tandarts". Twee zinnetjes uit het cartoon 'De collega' uit de verzamelbundel 'Lachebek ken', getekend door de Arn hemse tandarts A. Jeurissen. door Jozefien Haagen Al vele jaren vindt Jeurissen in zijn eigen vak inspiratie voor grapjes. Dikwijls zeer subtiele humor, die hij in de vorm van strips, pentekenin gen en aquarellen gestalte geeft. "Maar je moet niet den ken dat ik steeds aan grapjes zit te denken als ik mensen aan het behandelen ben". Het tekenwerk van de der tigjarige Arnhemmer geniet in de Nederlandse tandartsen- wereld inmiddels de nodige bekendheid. Ook binnen de eigen patiëntenkring heeft Jeurissen zijn humoristische tekenkwaliteiten geopen baard. De uitnodigingskaart jes voor de halfjaarlijkse con trole zijn steeds opgesierd met een cartoon. Vrolijke boodschappen die het tand artsbezoek in een ander licht plaatsen. De kaarten, elk half Heeft u hem al uit de kast ge haald en afgeborsteld, heren? Het wordt zo langzamerhand tijd, want met Kerstmis moet u hem weer aan: uw smoking. Oh, u wilt helemaal niet ,op chic' dit jaar?. Jammer. In de eerste plaats voor uw huisge noten. Want wat is er nu fees telijker om tegenover je aan de kerstdis te zien dan een man in smoking. Maar ook jammer voor uzelf, want u laat een sublieme gelegenheid on benut om uw opwachting te maken in een kledingstuk met een rijke geschiedenis. Overigens wel een geschiede nis vol tegenstrijdigheden. Al was het alleen al over de naam. Onze .smoking' gaat in Engeland immers door het le ven als 'dinner-jacket'. Maar de Amerikanen noemen hem er 'tuxedo'. En toch heb ben we het dan allemaal over hetzelfde zwarte colbert met i revers- of sjaalkraag van satijn op een broek met glan zende biezen langs de pijpen. Het gelegenheidskostuum dat volgens de regelen der kunst gedragen hoort te worden met i vest of met een cumber- band en vlinderstrikje op een wit overhemd met geplooid front en een kraag zonder vings'. jaar een ander, zijn voor som mige patiënten zelfs een ge liefd verzamelobject gewor den. "Ik wil een beetje leuk met de mensen omgaan", zegt de maker. "Dat is een aardige bijkomstigheid van deze praktijk, want ze zullen heus niet alleen voor deze kaartjes bij mij komen". Poster Wie de praktijk van Jeurissen binnenloopt, ziet ze niet di rect, terwijl ze wel duidelijk aanwezig zijn: de tanden en kiezen in de vorm a klok, asbak of schilderij die met z'n allen de inrichting de gang, wacht- en spreekka mer verlevendigen. Ze ade men dezelfde sfeer als de illu straties van de tandarts die hier zijn vak uitoefent en ze zijn even verrassend als de poster met helderwit strand, wuivende palmen en blauwe golven die op het plafond is geplakt en die bij horizontale ligstand in de tandartsstoel een vriendelijk uitzicht biedt. Meer dan hobby "Wat ik doe is duidelijk meer dan een hobby, want ik ben er heel serieus mee bezig. Ter wijl ik lekker mijn vak kan uitoefenen, groeit dit werk nog steeds. Bij een eerste boekje dat je uitbrengt kun nen mensen zeggen: dat is aar dig, maar als daar ook een tweede op volgt, word je seri eus genomen. Het blijkt datje ontwikkeling gewoon is door gegaan", vertelt Jeurissen. Sinds 1983 vormt hij samen met bibliothecaris L. Hofman van de tandheelkundekliniek aan de Nijmeegse universi teit, de Stichting tot Bevorde ring van de Tandheelkundige Illustraties. Deze stichting, die ook proefschriften uit geeft, heeft twee bundels pen tekeningen van Jeurissen uit gegeven. 'Bent u gesaneerd' uit 1983 en 'Lachebekken' in 1987. Ook worden aquarellen te koop aangeboden die diver se beroepen uitbeelden. Zoals de politicus die klaagt over ons kiesstelsel. De journalist ontbreekt nog in deze serie. Misschien is het 'vullen van een gat op de pagina' goed voor een cartoon van Jeuris- sens hand... Het werk van de tandarts- /striptekenaar is nog lang niet af en kan nog vele kanten op. De twee bundels uit 1983 en 1987 laten al een "wereld van verschil" zien, zoals hij het zelf uitdrukt. De plaatjes wor den mooier, krijgen meer ach- Tandarts Jeurissen:" Af en toe ben ik bang dat ik grap-blind word". tergrond, zonder dat de hu mor in het niet verdwijnt. "Af en toe ben ik bang dat ik grap- blind word. Sommige grapjes vind ik leuk, maar bij andere vraag ik me dat af. Gelukkig heb ik mijn grenzen nog niet bereikt. Dat is het aardige als je zelf in het vak zit. Andere striptekenaars vallen altijd te rug op de dikke wangen, maar ik kan veel subtieler te werk gaan". Mode-ontwerpster Marlies van Adrighem: Rokertje Die verschillende benamin gen hebben trouwens elk hun eigen oorsprong. Zo wil de jverlevering, dat het woord smoking aan dit pak is ver leend, omdat het in vroeger tijden werd gedragen door de heren in high-society-krin- gen, als deze zich na het eten terugtrokken voor een .after- diner'-rokertje. Om vlekken i sigare-as op het gewone jasje te voorkomen, werd dit vangen door een soort huisjasje met satijnen kraag, de latere smoking. Het woord tuxedo zou daar entegen te danken zijn aan het recalcitrante gedrag' van de Amerikaanse dandy Griswold Lorillard, die een eeuw gele den, tot ontzetting van de toenmalige jet-set, op een par ty verscheen in een jas, waar- i hij de slippen had afge knipt. Het feestje werd gege- i in de chique club Tuxedo Park, een geliefd zomerver blijf van miljardairs, op een zestig kilometer afstand van New York. Edward VII Echt feestelijk was de smo king zo'n honderd jaar' gele den dus eigenlijk nog niet. Daarin brachten vogels van diverse pluimage, onder wie leden van het Engelse ko- minklijk huis, evenwel veran dering. Edward VII van Enge land introduceerde de smo king als feestkleding op het moment dat bij speciale gele genheden nog een rok met slippen werd gedragen. De Britse militairen die uit India terugkeerden brachten de cumberband mee ter ver vanging van het vestje. Tegen woordig zullen velen twijfe len hoe een degelijke band ge dragen dient te worden, maar vroeger was dit overduidelijk: de plooitjes moesten naar bo- i wijzen, want tussen deze plooitjes zat een minuscuul zakje verborgen, waarin de theaterkaartjes konden wor den opgeborgen. Militairen waren ook verantwoordelijk r de glanzende biezen op de broek van de smoking. Zij voerden deze op dit burger- kostuum in om in de huiselij ke sfeer toch hun militaire sta tus te kunnen uitdragen. Donker blauw De hertog van Windsor was degene, die inplaats van het boord met omgeslagen puntjes de gewone kraag po pulair maakte. Hij bepaalde dragen vaak een smoking. (archieffoto's) overigens ook, dat een smo king niet zwart moest zijn, zoals tot dan toe het geval was, maar donkerblauw. Zwart kreeg bij kunstlicht na melijk een groene gloed en donker blauw werd juist zwarter dan zwart. Dank zij de nieuwe verf technieken is zwart tegen woordig weer een prima kleur voor een smoking. Zoals trou wens ook blauw en zelfs wit, een kleur die vroeger alleen in gebieden rond de evenaar was toegestaan. Maar de officiële regeltjes zijn nu eenmaal overboord ge gooid. En dat betekent dat het spierwitte overhemd ook best eens vervangen mag worden door een pastelkleurig en dat het vlinderstrikje niet per de finitie zwart hoeft te zijn, maar zelfs mag wijken voor een ge wone das of choker. Zanger-schilder Herman Brood sprak tijdens de EK voetbal '88 in Westduitsland zijn bewondering uit voor het Nederlands elftal. Als gast in de studio vaardig voetballers op papier zettend: "Zulke shirts dragen en dan toch winnen, dat vind ik knap". Anderen konden geen genoeg krijgen van de oranje 'schubbenshirts' en de Russen schaften zich na de finale ook snel de shirts met schaduw- dessin aan. door Paul Stramrood Voetballers zijn uiterst con servatief in hun kleding op het veld. Ze houden slechts hockeyers, korfballers en ta feltennissers achter zich. Ont werpster Marlies van Adrig hem (29) slaapt daar geen mi nuut minder om. Ze werkt ze ven jaar bij Robey Sports wear. Het hoofd van de ont werpafdeling werkt met vijf mensen, in het hoogseizoen twaalf. "Wij ontwerpen het hele jaar door nieuwe sport- kleding. Voetballers stappen moeilijk af van de geijkte shirts, dat heeft misschien ook te maken met bijgeloof. Daarom moeten we met voet balshirts voorzichtig zijn. Maar het zit in een stroomver snelling". Kenmerken van het lopen de modejaar zijn schuine stre pen. De reactie op de paar ge lijkzijdige zeshoekjes, 'uit het motief van de voetbal', op het shirt duidt erop dat de stroomversnelling klein be gint. "Ze vonden het een beetje wild". De enige prof club die altijd met Robey- shirts speelt is Excelsior. Het Nieuwegeinse bedrijf is sub sponsor van de Rotterdamse eerste divisionist. We nemen wat shirts door. FC Utrecht: "Leuk, modern". Feyenoord: "Niet zo interes sant". FC Den Haag: "Echt leuk, die kleurencombinatie geel-groen heeft me altijd aan gesproken". Profclubs komen (nog) niet bij Van Adrighem om een shirt te laten ontwer pen. "Het zou wel kunnen hoor, maar het gebeurt niet. Wij maken ontwerpen en de marketing gaat daarmee op pad. Ik denk dat ik best iets zou kunnen doen met het Feyenoord-shirt als de club daarom zou vragen. We ma ken een paar ontwerpen en leggen die de club voor. Vaste gegevens zijn altijd het logo van de club en de maat van de sponsorvermelding. Die moe ten we intact houden. Ze be palen voor een gedeelte het aanzicht. Zonder zou mooier zijn". Progressie Toch vertoont de aankleding van de voetbalprof progres sie. Ajax verscheen in uitwed strijden in een lawaaierig shirt. Veel strepen in blauw en rood, stuitend voor de een, fraai voor de ander, Van Adrighem bijvoorbeeld. "Ik vind dat mooi, al vind ik Ajax' mooiste shirt gewoon het ou de, wit met de rode baan". MVV kwam op het ongelukki ge idee zich bij PSV te hullen in groene broek en paars shirt. Het wekte de indruk van een aardigheidje tussen de lands kampioen en de ballenjon- gens van het Wimbledon-ten- nistoernooi. De ploegen speelden ernaar, PSV gaf de Maastrichtse klungelaars met 8-1 klop. Na de verschijning van Ajax in zijn uit-outfit bleken ook gedeelten van de pers niet vrij van conservatisme. Jan Mulder wijdde er een kolom aan in de Volkskrant en Henk van Dorp waarschuwde Ajax: "Nog één keer en dan is het jullie eruit of ik eruit". Bij sommige clubs is het shirt heilig, zeker voor de sup porters. Dat heeft iets met 'uit straling' te maken. Zou Van Adrighem kans zien AC Marlies van Adrichem:"Voetballers stappen moeilijk af van hun geijkte shirts". <fotoGPD> Met combinaties in narcisgeel met grijs of blauw, wit met blauw en zalmrose met wit, was het donder dagavond al een beetje voorjaar tij dens de kerstmodeshow van Signo- ra. Het Katwijkse modehuis, gespe cialiseerd in grote maten, liet zien dat ook de wat sportievere kleding, bijvoorbeeld een mooie zijden-look pantalon en een lange trui, met een heel apart dessin, feestelijk kan zijn. Een het voordeel is dat je zo iets sportief straks ook kunt meenemen voor de après-ski. Voor grote ma ten, en dan hebben we het toch over 54, is tegenwoordig alles te koop. Van een lange slank afkledende bla zer in voilestof bij bijpassend topje, tot een goedgesneden broekrok. Het kost allemaal wat meer maar wie een beetje verstandig koopt kan er met zo'n kledingstuk ook wel een paar seizoen elegant uit zien. Milan, rood-zwart gestreept, Inter Milan, in blauw-zwar- t,en Barcelona, in blauw-rood, aan te passen zonder die uit straling teniet te doen? "Daar zou ik me niet aan wagen. Ver ander je die shirts, dan haal je die extra kracht weg. Zelfs wit heeft uitstraling als Real Ma drid het draagt". Nagedacht De ontwerpster neemt het op voor het Nederlandse schub benshirt. "Daar is over nage dacht. Op afstand is het mis schien wat moeilijk te zien, oogt het minder, maar voor de miljoenen tv-kijkers was dat geen probleem. Ik vind het nieuwe shirt van de Westduit sers ook fraai gevonden". Ne derlands enige tegenstander in de WK-kwalificatie hult zich in shirts die tussen borst en mouw de zwart-rood-gele driekleur bevat. In beweging wappert derhalve de vlag. Broekje De voetbalbroek valt buiten de ontwerpen, Robey levert die standaard. Van Adrighem moet weinig hebben van de neiging bij voetballers wieler- broeken onder het voetbal broekje te dragen. "Lelijk", oordeelt ze kort. De vondst van Bordeaux kan volledig haar goedkeuring wegdragen. De Nederlandse spits Piet den Boer toonde onlangs voor de Belgische tv als dressman de broek, die net iets boven de knie eindigt. Het moet ge zegd: het had wel iets. In Engeland beschikt iede re club over twee outfits, een voor thuis en een voor uit. Dat systeem bekoort Van Adrig hem, van haar mag Nederland het zo navolgen. "Een prima plan, het kan voor ons alleen maar meer werk betekenen". Willem Pijffers, columnist van NRC Handelsblad, heeft zich voor zijn boekje 'Lekker Leven' flink verdiept in de he dendaagse ultra-consument. In hapklare hoofdstukken snijdt hij, in staccato-stijl en soms scherp als een scheer mes, de onderwerpen aan waarom het in die ultieme le vensstijl gaat: lekker sam lekker vrijen, lekker stijltje, lekker verdienen, lekker pronken, lekker uitblazen en nog wat van die bezigheden. Alleen is passé, samen heeft de toekomst, legt Pijffers uit. Dit beeld van Pijffers klopt wel niet volledig met de wer kelijkheid - het aantal alleen staanden groeit gestaag en van eenzaamheid is lang niet altijd sprake - maar misschien is dit Pijffer's eigen werkelijk heid of wishfull thinking. In het hoofdstukje Lekker geldsmijten wordt de aardse Nederlandse natuur - doe even gewoon, wil je? - genade loos geanalyseerd. Toch kan ook de nuchtere Nederlander behoorlijk doorschieten, op het geëxalteerde af. Hoogte punt noemt Pijffers het zoen- ritueel, vooral waarneembaar in de Amsterdamse PC Hooft- straat e.o. 'Hé halloooooo, wat zie je er goed uiuiuit! Fan- taaastisch!'. Wie dit kussen en gekust worden door de toon aangevende boutiquehouders en restaurateurs heeft bereikt, waant zich volgens de wat meewarig gniffelende auteur op Europees, zo niet mondiaal niveau. Om die mate van inti miteit te bereiken, moeten er wel heel wat gepeperde be stellingen zijn geplaatst. Maar daar zit de ultra-consument in het geheel niet mee. Ergens in Lekker Leven haalt Pijffersr de schrijver/co lumnist Gerrit Komrij aan, die dit era eens omschreef als 'de tijdgeest van de uiterlijkhe den. Een aan de dingen die pijlsnel voorbijgaan ontwron gen wereldbeeld. De cultuur filosofie van de rommel markt. Die woorden hadden niet misstaan als nawoord in dit flitsend geschreven boek je. Lekker Leven is een uitgave van Aramith Uitgevers, Bloe- mendaal. Prijs 14,90. Er zijn geen gerechten naar hem genoemd; hij zette nooit een voet in de keuken en toch verscheen onlangs het boek 'Claude Monet, schilder en fijnproever'. Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel komt de levensstijl van de Monets aan de orde, in het tweede de recepten die Monet eigenhandig optekende. Dagelijks leven Claire Joyes en Jean Marie Toulgouat (een afstammeling van Monet) schetsen een uit voerig beeld van het dagelijks leven van deze impressionis tische Franse schilder. Hoe zijn kinderen worden opge voed, hoe wordt omgegaan met personeel en kunstbroe ders, wat en hoe er wordt ge geten op verjaardagen, wat er met Kerstmis op tafel op tafel komt, hoe de picknickmand is gevuld en nog veel meer. Het eerste gedeelte van het boek is een ontspannen, lekker le zend kijkje in de 19de eeuw. En dat het hier om Monet, zijn problemen, zijn vrienden, zijn politieke opvattingen gaat, Een tijdsbeeld en culinaire impressie maakt het alleen maar interes santer. Bij de beschrijving van de gang van zaken in huis en hof zijn prachtige kleurenfoto's en zwart-wit foto's uit het fa milie-album van de Monets af gedrukt, die het boek tot een juweeltje maken. Eenvoud Claude Monet en zijn tweede echtgenote Alice Hoschedé creëren na hun verhuizing van Vétheuil naar Giverny in 1883 een eenvoudige levens wijze, lifstyle, zou je tegen woordig zeggen. Ze willen al leen voortreffelijke gerechten opdienen, uitsluitend bereid met produkten uit de eigen moestuin of het hoenderhok en behoren door deze instel ling tot de uitzonderingen. Aan het einde van de 19de eeuw staat het tafelen en de gastronomie nog in de kinder schoenen. Hetzelfde geldt voor het opdienen van gerech ten. Het is een tijd waarin men vooral véé 1 wil eten. Alleen enkele 'dwazen' sporen aan tot soberheid en gezond ver stand. Dat eenvoudige in de le venswijze van de Monets moeten we nu ook weer niet overschatten. Wie alleen al de foto's van het gele (alleen voor belangrijke gasten), het blau we (zondagse), het Chinese en het ontbijt-servies en het ta felzilver bekijkt, heeft beslist niet de indruk met een sober- levende kunstenaarsfamilie van doen te hebben. En van Claude Monet is bekend dat hij alleen maar ganzelever uit de Elzas at, de voorkeur gaf een truffels uit de Périgord en zelf altijd het wild, gebraad en gevogelte aansneed. Bij welk 'eenvoudig' gezin in de 19de eeuw kwamen dit soort ge rechten geregeld op tafel? De rijken in die tijd moeten wage- lijke schransers zijn geweest. Tafelen Ondanks dat Monet bekend staat als een liefhebber van lekker eten, die ook een flinke portie aankan, houdt hij niet van lang tafelen. Als zijn schoonzoon Theodore Earl Butler op bezoek is, geeft hij opdracht de schalen niet twee keer te laten rond gaan. Monet ergert zich aan het langzame eten van Butler. Maar op de keuze van de ge rechten die in huize Monet werden geserveerd, valt niets af te dingen. Joel Robuchon, chef-kok van Restaurant Ja- min in zijn voorwoord:"Ik werd aangenaam verrast door de recepten want ze waren zeer gevarieerd en getuigen van een gezond verstand. De gerechten zijn eenvoudig maar verfijnd en smakelijk". De recepten in het boek zijn authentieke vertalingen van de door Claude Monet opge schreven recepten. Ze zijn niet te vergelijken met die uit moderne kookboeken. Het is daarom nodig de recepten al tijd eerst goed door te lezen en desnoods wat eigen aanteke ningen te maken. Ook zullen de bereidingstijden hier en daar moeten worden aange past. Jammer genoeg bevat het boek alleen recepten en op een foto van een menukaart na, geen overzichtje van een paar menu's zoals die in huize Monet werden geserveerd. Dat zullen de echte Monet- kookfanaten door het lezen van het boek zelf moeten uit vinden. Claude Monet Schilder en fijn proever, een culinaire impressie. Auteurs Claire Joyes en Jean-Ma- rie Toulgouat. Fotografie Jean- Bernard Naudin. Uitgeverij Unie boek, Houten. ISBN 9026933711. Prijs 75.-. HENRIETTE V. D. HOEVEN In kranten, en op televisie, en in de weekbladen is er de laatste weken heel wat over de verdwij nende jaren tachtig afgepraat en afgefilosofeerd. Terugblikken volgden elkaar in rap tempo op, en het was een verbluffende er varing om de gebeurtenissen en -nisjes die daarin gememoreerd werden en die mij zeer vers in het geheugen lagen nu al als ge schiedenis geserveerd te krij gen. Ik kan daar weinig aan toevoe gen, aan al dat teruggeblik. Ik kan u slechts mededelen dat ik van de laatste in de rij tachtigers, het onvolprezen jaar 1989, zeer, zeer hartelijk afscheid zal ne men. Met een extra schouder klopje. Want dat jaar gaf ons wel héél veel moois. Politieke ont spanning niet alleen, maar ook in het privó-leven, naast een aan genaam zachte winter, nog die onvergetelijke mooie zomer die we nooit zullen vergeten. Onze kindskinderen zullen ons er nog eens om willen vermoorden: "Nee kind. een echt mooie zo mer is dit niet hoor. Nee, dan had je die van '89 eens mee moeten maken...." mummelen we dan, en irriteren ze daarmee mate loos. Maar nu mag dat nog, pra ten over die mooie zomer. Redenen te over dus om dat ge denkwaardige jaar even in het zonnetje te zetten: een extra schouderklopje te geven, en een cadeautje bijvoorbeeld; een nieuwe zeis misschien? En het lang nawuiven als het wegsloft in de eeuwigheid, voorgoed ver glijdt in de tijd. En dan moeten we afwachten of het komende jaar 1990 net zo'n gedenkwaardig jaar wordt. Mis schien lees ik dan allemaal posi tieve berichten in de krant. Dat de armoede b v. bijna overal ver dwenen is en dat onze hulp niet meer nodig is, dat in Ierland de oecumene is uitgebroken en dat de IRA zich in ontwikkelingswerk voor de jeugd heeft gestort, dat in Spanje de ETA dat voorbeeld heeft gevolgd en nu bloemen gaat kweken, dat AIDS op de te rugtocht is en dat er geen kan kerverwekkende stoffen meer zijn ontdekt en we alles veilig kunnen eten. Dat Amerika de volken in zijn achtertuin net zo veel vrijheid geeft om anders te denken als de Sovjetunie doet ii de hare, dat heroïne is vrijgege ven en het gebruik daardoor net zo drastisch verminderd is als het sigarettenverbruik, en de stroom agenten die zodoende vrijkomt speciaal hulp aan be jaarden gaat bieden, en dat op de televisie alleen vrouwen bo ven de vijfentwintig aan bod ko men die niet giechelen en die perfect Nederlands spreken i alleen op die verdiensten zijn aangenomen. Ook gaan de jaren in het vervolg twee keer zo lang duren zodat we eindelijk tijd krijgen voor van alles. Sinterklaas en kerst wor den dan om en om gevierd om congestie en feestmoeheid te voorkomen. Een motie van die strekking is reeds door het parle ment aangenomen. Dat lees ik allemaal. Zou ik graag willen tenminste. Maar als dat niet kan, als dat al lemaal nog niet mogelijk is, dat teveel gevraagd is, dan is het toch heel, heel prettig om in lief Nederland zo'n splinternieuw stel jaren te begroeten, en ik wens u allemaal daarin het aller- allerbeste toe. INA DE RUYTER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 11