'Mislukt Schengen, kun je
vrij EG-verkeer vergeten'
De dictatuur als 'noodzakelijk 9
NABIJ
Nieuw tijdschrift
op kerkelijk erf
REPORTAGE
'Schengen' niet van invloed op 'Trevi'
PAGINA 2
MAANDAG 18 DECEMBER 19;
GEESTELIJK LEVEN
DEN HAAG Als Europarle
mentariër had Piet Dankert
zich nooit zo in het Akkoord
van Schengen verdiept: "Ik
had alleen het idee dat het
fout zat". Zijn eerste grote
klus als staatssecretaris op
buitenlandse zaken draaide
nou net om dat 'Schengen', het
wegvallen van de controle op
het personen- en goederen
verkeer tussen de Benelux-
landen, Frankrijk en West-
Duitsland.
door Bart Jochems
en Ruud Kersten
Nu de ondertekening van de aan
vullende overeenkomst bij het ver
drag van Schengen voorlopig van
de baan is, kan Dankert zich bewij
zen. Nederland bekleedt vanaf ja
nuari het voorzitterschap van de
Schengen-groep en Dankert wil
"het momentum vasthouden". Hij
moet eerst nog eens precies nagaan
wat zich in de laatste onderhande
lingen op ambtelijk niveau heeft af
gespeeld, maar beseft nu al dat het
allesbehalve eenvoudig zal zijn om
in de eerste helft van 1990 alsnog tot
ondertekening te komen.
Bondskanselier Kohl meldde pre
mier Lubbers van ondertekening te
willen afzien. Dankert "zal niet zeg
gen dat die mededeling ons niet
goed uitkwam". Ook bij de Neder
landse regering bestonden immers
grote bezwaren tegen het voorlig
gende akkoord. Hadden de Duit
sers niet gebroken, dan had Neder
land het gedaan, wanneer de
Luxemburgers hadden volhard in
hun weigering de fiscale fraude te
bestrijden. "Absoluut, de premier
heeft dat ook duidelijk in de Kamer
gezegd".
Lubbers voer vorige week uit te
gen de Luxemburgers. Dankert
daarover: "Eerst leek de kwestie ge
regeld. De ministers van justitie wa
ren eind oktober overeengekomen
dat de Schengen-partners elkaar
over en weer rechtshulp zouden
bieden met betrekking tot strafza
ken, inclusief fiscale delicten".
Maar de Luxemburgers redeneren
dat het onderbrengen van zwart
geld in hun banken "geen strafzaak
Een maand later kwam Luxem
burg terug op de overeengekomen
tekst. "Ze zeiden eenvoudig 'Wij
doen niet meer mee'. Kosto (staats
secretaris van justitie, red.) en ik zei
den: 'We kunnen jullie niet dwin
gen, maar de bepaling moet wel in
het verdrag'. Daarnaast wezen we
op de letterlijke tekst, waar staat dat
rechtshulp kan worden gegeven".
Van een verplichting was geen spra
ke. "Maar ook daarop kwamen de
Luxemburgers terug", aldus Dan
kert. Hij vreest nu dat het 'Luxem
burgse probleem' niet alleen in
Schengen-verband, maar ook in
EG-discussies terug zal keren.
Asielbeleid
Nederlands grootste probleem met
de overeenkomst, het inhoudelijk
afstemmen van het asielbeleid, was
volgens Dankert naar tevredenheid
geregeld tijdens de Europese raad
in Straatsburg. "Voortzetting van
het Nederlandse asielbeleid was al
mogelijk, strengere normen voor
toelating zijn ons niet opgedrongen.
Natuurlijk, het is de vraag of de in
ternationale ontwikkelingen het
asielbeleid onder druk zetten. Zo
zien we dat zelfs een land als Zwe
den, maar ook Denemarken, het be
leid heeft bijgesteld".
Maar voor Dankert weegt de
wens van de Tweedy Kamer zwaar.
In de eis tot een harmonisatie van
het asielbeleid te komen, stond Ne
derland binnen de Schengen-groep
alleen, maar het punt werd, via de
Europese raad, binnengehaald. De
komende maanden zal worden ge
streefd naar harmonisering. Wel
licht komt de Kamer helemaal aan
zijn trekken bij de ondertekening
van een nieuw document. De maan
den uitstel kunnen leiden tot een
tekst, waarin meer zicht ontstaat op
gelijkschakeling van de asielnor
men in de vijf landen.
Een medicijn voor de kopzorgen
van de Duitse bondskanselier heeft
Dankert niet bij de hand. Kohl
wenst de grens met de oosterburen
open te houden, maar voor het
Dankertvoorzitterschap Nederland komt op moeilijk moment
Dankert: "Op
het moment heb
ben we te maken
met een politiek
ongunstig kli
maat. Europa
neigt naar het
dichtgooien,
niet naar het
openen van de
grenzen".
(foto GPD)
Schengengebied betekent dat auto
matisch een nieuwe grens; die van
de DDR met derde landen. Wie een
maal in Oost-Duitsland is, kan vrije
lijk door alle Schengen-landen wan
delen. "De Bondsrepubliek moet
dat regelen. Ik heb geen concrete
oplossing. Als je rechtomlijnde
ideeën hebt, gaat het meestal fout".
Verkiezingen
Toch zal hij er, als voorzitter, mee
aan de slag moeten, weet Dankert.
En Kohl's opstelling wordt in de ko
mende periode in belangrijke mate
bepaald door allereerst de verkie
zingen in de DDR. Later gaan ook
binnenlands politieke redenen een
rol spelen bij de verkiezingen in de
Bondsrepubliek, die voor het einde
van het komende jaar op het pro
gram staan. Met de hete adem van
de rechtse 'Republikaner' in de nek,
houdt de bondskanselier zich liever
op de vlakte, vooral op het terrein
van de asielnormen.
Bij dat al vraagt de staatssecreta
ris zich af of de Frans-Duitse as in
stand blijft. In 'Schengen' en ook
binnen de EG trekken Frankrijk en
de Bondsrepubliek de kar. En met
het oog op de ontwikkelingen in
Oost-Europa ("Prachtig voor de
Oosteuropeanen, maar ze creëren
verwarring bij ons") dient de inte
gratie van de EG-landen snel tot
stand te komen. De Frans-Duitse
samenwerking is bepalend voor de
snelheid van dat integratie-proces,
meent Dankert.
"Daarom is het heel vervelend dat
de discussie over asielzoekers en
vluchtelingen juist nu speelt". Op
het moment dat "het nieuwe Euro
pa' moet worden gevormd, dreigen
rechts-extremen voet aan de grond
te krijgen met het opvoeren van de
vreemdelingenhaat. "De CDU van
Kohl wordt bedreigd door de Repu
blikaner, de Duitse regering kampt
met een tekort aan woningen en de
Fransen beginnen te klagen over
Turken, die vanuit West-Duitsland
hun weg via de Elzas naar Frankrijk
vinden. Dat zijn vervelende, gevoe
lige problemen".
"Daarbij komt dat de omwente
ling in de DDR onrustiger verloopt
dan in andere Oosteuropese landen.
Een machtsvacuüm dreigt in Oost-
Duitsland. Westduitse politieke lei
ders lijken er meer gezag te hebben
dan de 'eigen' Oostduitse politici. Is
dat proces beheersbaar?"
Tien-puntenplan
Ook Dankert zegt "geschrokken te
zijn" van het tien-puntenplan van
Kohl, waarin het pad naar de her
eniging van beide Duitslanden
wordt uitgezet. "Het is voor een be
langrijk deel Kohls verantwoorde
lijkheid de zaak binnen de perken te
houden". Dankert is op dit punt
"gerustgesteld" door de uitlatingen
van Kohl tijdens de Europese raad,
waar de bondskanselier zich com
mitteerde aan een versnelling van
de Europese integratie en de onaan
tastbaarheid van de Poolse west
grens onderschreef.
"Op het moment hebben we te
maken met een politiek ongunstig
klimaat. Europa neigt naar het
dichtgooien, niet naar het openen
van de grenzen", zo kijkt Dankert
vooruit op het Nederlandse voorzit
terschap van de Schengen-groep. In
de Kamer maakte hij al gewag van
"het wantrouwen" dat onder de be
volking groeit over wat de regerin
gen allemaal bedisselen in interna
tionale onderhandelingen.
De Kamer wenste in de aanloop
naar mogelijke ondertekening door
Nederland openbaarmaking van de
Schengen-overeenkomst. Ook Dan
kert zoekt een uitweg. "Wat de ont
wikkelingen naar het vrije verkeer
in Europa aangaat, bestaat een vol
strekt onoverzichtelijk beeld. De
twaalf EG-landen zijn daarover in
allerlei fora aan het onderhandelen;
de ministers van justitie en binnen
landse zaken spreken er onder an
dere over in het TREVI-overleg en
we zijn er met vijf landen mee bezig
in Schengen-verband".
Naar de ministerraad en de Ka
mer toe moet dat beter worden ge
coördineerd, concludeerde het ka
binet afgelopen vrijdag. "Ik ga daar
over nog overleg voeren met de mi
nister van justitie. De Kamer moet
over de inhoud van de voorstellen
een oordeel kunnen vellen, ook als
de internationale onderhandelin
gen nog gaande zijn".
Resultaat
"In principe is geheimhouding bij
besprekingen over verdragen een
goede zaak. Maar in delicate zaken
als deze, die nationaal buitenge
woon gevoelige onderwerpen raken
als asiel- en vluchtelingenbeleid en
privacy-bescherming, moeten Ka
merleden in een vroegtijdig stadi
um de voornemens van de regering
kennen. En andersom moet de rege
ring de opvattingen van de Kamer
kunnen vernemen. Dat is essen
tieel, om te voorkomen dat de hele
boel daarop breekt".
En een goed resultaat in 'Schen-
gen'-kader blijft noodzaak, meent
Dankert. "Want als je met vijf lan
den 'Schengen' niet haalt is het bij
na uitgesloten dat je binnen de EG
vóór 1993 tot een vrij verkeer van
personen kunt komen".
PARIJS (ANP) - Het niet ondertekenen van de ak
koorden van Schengen heeft geen negatieve rol ge
speeld in de besprekingen over veiligheid binnen de
Twaalf. "Ik ben er wel bang voor geweest, maar het is
toch een vruchtbare bijeenkomst geworden", aldus
minister Ien Dales (binnenlandse zaken). Ze woonde
in Parijs de zogeheten Trevi-conferentie bij. "Die
houdt zich bezig met een aantal brandende vragen,
zoals het internationaal terrorisme, de stromen im
migranten en de drugshandel", aldus Dales. "Dat
vraagt samenwerking, wil je daartegen een dam op
werpen".
Getracht wordt de gerechtelijke systemen van de
EG-lidstaten op elkaar af te stemmen. Dit om te
voorkomen dat in het ene land gezochte of veroor
deelde lieden in een ander ongestoord kunnen rond
lopen.
Alle landen binnen de Twaalf zijn het ook er
over eens dat er paal en perk gesteld dient te worden
aan de stroom mensen die van buiten Europa bin
nenkomen. Maar hoe bijvoorbeeld concreet die con
trole aan de buitengrenzen moet worden versterkt, is
in Parijs niet aan de orde geweest.
Zimbabwe lijkt op weg naar omstreden één-partijstaat
HARARE - Terwijl in Oost-Europa
de marxistisch-leninistische een-
partijstaten de een na de ander de
pluriforme partijdemocratie omar
men, lijkt Zimbabwe op weg naar
afschaffing van de partijpolitieke
pluriformiteit. Invoering van de
een-partijstaat is deze week het be
langrijkste onderwerp op de agenda
van het congres van de regerende
Zanu-PF partij van president Ro
bert Mugabe.
door
Godfrey Karoro/IPS
De leiding van de linkse Zimbab
waanse Afrikaanse Nationale Unie
van Mugabe is altijd uitgesproken
pleitbezorger geweest van de een-
partijstaat in de voormalige Britse
kolonie Rhodesie. Maar de Zimbab
waanse Afrikaanse Volksunie Za-
pu, van Mugabe's oude rivaal Jos
hua Nkomo, vindt dat een dergelijk
systeem niet mag worden opgelegd
door de regeringspartij.
Na een geschiedenis van rivaliteit
die vaak gepaard ging met grof we
derzijds geweld, tekenden Mugabe
en Nkomo op 22 december 1987 een
samenwerkingsverdrag, waarmee
hun beide partijen opgingen in de
Zimbabwaanse Afrikaanse Natio
nale Unie-Patriottisch Front, Zanu-
PF. Tijdens de onderhandelingen
over eenwording van de beide par
tijen, die twee jaar duurden, werd
een aantal belangrijke geschilpun
ten onder tafel geveegd. Het was op
dat moment het belangrijkste dat er
een eind kwam aan het onderlinge
geweld.
Het samenwerkingsverdrag uit
1987 bepaalt dat 'Zanu-PF zal stre
ven naar de vestiging van een een-
partijstaat in Zimbabwe'. Maar bin
nen de oude Zapu-gelederen be
staan nog altijd grote bezwaren te
gen de een-partijstaat. Micah Bhe-
be, lid van het parlement en van het
centraal comité van Zapu, vindt dat
de vorming van een een-partijstaat
niet mag worden opgelegd.
"Een een-partijstaat moet worden
gevormd na een proces waarbij
eerst de nationale mening wordt ge
peild door middel van een referen
dum", zegt hij. "Het probleem is dat
we beginnen met het bepalen van
een ideologie, terwijl we eerst zou
den moeten experimenteren om te
zien wat we nu eigenlijk willen".
Bhebe wijst ook op de oprichting
van nieuwe partijen, zoals de Zim-
bawaanse Eenheidsbeweging
ZUM, die willen voorkomen dat Za
nu-PF alle macht in het land naar
zich toetrekt.
Corruptie
De onrust bij die partijen en bij een
deel van de bevolking wordt inge
geven door de politieke fouten die
Robert Mugabe. (foto ap>
door de partij van Mugabe zijn ge
maakt, sinds hij in 1980 de macht
overnam. Van het Rhodesische be
wind van Ian Smith erfde Mugabe
mogelijkheden om willekeurig ge
bruik te maken van bepalingen on
der de noodtoestand, en hij heeft
niet geaarzeld om dat te doen
Eerder dit jaar werd een wegens
corruptie en meineed veroordeelde
minister door Mugabe gratie ver
leend, tot grote verontwaardiging
van de Zimbabwaanse intelligentia.
Bestaande corruptie en machtsmis
bruik doen velen vrezen dat de toe
komstige een-partijstaat zal leiden
tot 'Oostduitse' taferelen. "Steeds
meer mensen zijn tegen het een-par
tijstelsel en sommige verbitterde
politici binnen de Zanu willen dat
er nu allereerst een volksraadple
ging wordt gehouden", aldus John
Makumbe, politicoloog aan de uni
versiteit van Harare.
Het verzet tegen het een-partij-
stelsel leeft volgens Makumbe voor
al onder zakenmensen, intellectue
len, stedelingen en ambtenaren.
Maar "die tellen nauwelijks mee als
er gestemd moet worden", zegt hij.
De overgrote meerderheid van de
kiesgerechtigden woont op het plat
teland en daarvandaan zal een door
slaggevend 'ja' klinken voor de een-
partijstaat, voorspelt hij.
Afrika heeft geen goede ervarin
gen met meer-partijstelsels en voor
al de plattelandsbevolking associ
eert partijpolitiek met moord, dood
slag, marteling, brandstichting en
banditisme, zegt Makumbe.
Kort na de onafhankelijkheid be
gonnen ontevreden elementen uit
de Zapu-partij een terreurcampag-
ne op het platteland van Matebele-
land. Daarbij werden gruwelijke
moordpartijen gepleegd. "De men
sen herinneren zich ook de botsin
gen, aanslagen en intimidaties uit
de jaren zestig, toen Zanu brak met
Zapu", aldus Makumbe.
Voor de plattelandsbevolking be
vat de een-partijstaat een belofte
van stabiliteit en vrede, maar Ma
kumbe waarschuwt dat een aantas
ting van de individuele vrijheid en
de democratie een zeer reële drei
ging is. "Een-partijstelsel leiden
snel tot dictatuur. Omstreden zaken
kunnen eenvoudig bij decreet wor
den geregeld, zoals we dat de afgelo
pen maanden al hebben gezien",
zegt hij. "Uiteindelijk blijft er een
land over met apathische en a-poli
tieke burgers aan de ene kant en
steeds corruptere leiders aan de an
dere kant".
Maar Willie Musarurwa, voorma
lig lid van het centraal comité van
Zapu en ex-hoofdredacteur van de
'Sunday Mail', noemt het een-partij
stelsel "een noodzakelijk kwaad
voor Afrika". In Afrika "beschou
wen partijleden andere partijen als
vijanden in plaats van rivalen. Ze
slaan je in elkaar, maar als je lid
wordt, hoor je bij de goeden", zegt
hij. "Zo lang die houding bestaat is
een een-partijstaat noodzakelijk om
stabiliteit en vrede te garanderen."
Onrust in het land door partijpoli
tiek geweld leidt er ook toe dat de
internationale gemeenschap zich
van het land zal afkeren, zegt hij.
"We moeten dus besluiten of we de
dictatuur willen met vrede, of de
mocratie met chaos. Als je kiest
voor democratie zul je de chaos op
de koop toe moeten nemen".
ROME - Op het St. Pietersplein i
boom opgetuigd. De dertig meter h
tenrijk cadeau gekregen.
s zaterdag een enorme kerst-
i heeft het Vaticaan uit Oos-
(foto EPA)
'Internieuws' mist nog veel 'aardigs'
BARNEVELD Veel 'aardige gebeurtenissen' op het kerkelij
ke erf ontsnappen nu nog aan de aandacht, zo meent journalist
Peter Bergwerff en daar wil hij met het nieuwe en tevens enige
christelijke persbureau in ons land, Internieuws (INS), met in
gang van volgend jaar wat aan gaan doen. Tegelijkertijd wil het
eveneens gloednieuwe Publiciteitsbureau Christelijk Neder
land (PCN) christelijke organisaties helpen om meer aan de
openbare weg te timmeren.
Luttele dagen nadat bekend werd
dat 'Kerknieuws', het enige onaf
hankelijke blad op het terrein van
kerk en religie, per 1 januari 1990
een zachte dood zal sterven, tre
den de twee nieuwe bureaus in de
schijnwerpers van de media,
waarin ze binnenkort zelf nadruk
kelijk hopen te participeren.
Uitgever Groen in Leiden van
het 46 jaar oude 'Kerknieuws', dat
jarenlang een gezaghebbende
verschijning was in kerkelijk Ne
derland, verklaarde vorige week
dat hij verdere exploitatie met
een slordige 1200 abonnees niet
meer zag zitten. Hoofdredacteur
G. J. Breuker zocht de oorzaak
voor de teloorgang deels in de
ontkerkelijking. Maar, meende
hij ook, de beslissing van enige ja
ren terug om van het weekblad
een tweewekelijkse periodiek te
maken, heeft ook negatief ge
werkt.
Volgens hem bestaat er, on
danks het feit dat de grote kerken
steeds verder afslanken, namelijk
beslist nog interesse voor een tijd
schrift over religie in binnen- en
buitenland. Dat zijn hoofdredac
teur Bergwerff van het INS en
Daan van der Waals van het PCN
van harte met hem eens en zij
starten binnenkort dan ook sa
men een weekbulletin, dat actu
eel kerkelijk nieuws op een rijtje
wil zetten, naast een overzicht
van de boeiendste ingrediënten
uit de talloze kerkelijke bladen.
Bergwerff, die onder andere
dertien jaar lang werkzaam was
op de kerkredactie van het gere
formeerd-vrijgemaakte Neder
lands Dagblad, gelooft dat er een
gat zit in de markt. "Een gespecia
liseerde leverancier van nieuws
over kerken, religie en ethische
ontwikkelingen, ontbreekt in Ne
derland". In het buitenland ligt
dat anders; in diverse Europese
landen zijn zelfs verschillende
christelijke persbureaus te vin
den.
Dat ons vanouds verzuilde
landje iets vergelijkbaars niet
heeft, is juist te verklaren vanuit
die situatie, aldus Bergwerff.
"Hier hebben we veel christelijke
kranten gehad, die niet op een
persbureau zaten te wachten.
Maar hoewel in de loop der jaren
de meeste van deze kranten zijn
verdwenen, is er nooit iets voor in
de plaats gekomen".
Er is overigens wel een enkel
initiatief geweest op dit terrein.
Zo heeft Bergwerff bewust de
naam Nederlands Christelijk
Persbureau vermeden, omdat do
minee Van der Vaart-Smit daar
reeds in 1938 meekwam. Het bu
reau koerste aanvankelijk een oe
cumenische lijn, maar verwierf
zich al zeer spoedig een slechte
naam dank zij de overtuigend
pro-Duitse opstelling.
Een tweede kerkelijke persbu
reau ontstond later, het Katholiek
Nederlands Persbureau, maar
ging op den duur op in de redactie
Geestelijk Leven van het Alge
meen Nederlands Persbureau
(ANP). Het is dit kanaal waar
langs de meeste kranten hun in
formatie over kerk en religie aan
geleverd krijgen. En daar gaat In
ternieuws straks mee concurre
ren.
Bergwerff spreekt zijn waarde
ring uit voor de ANP-collega's.
Toch mist hy naast de berichten
over vooral de grote kerken en de
brede oecumene toch ook infor
matie over bijvoorbeeld de ortho
doxie of de internationale evan
gelische beweging. "Er blijft nog
veel interessants liggen".
Marginaal
Jubilerend NIK
sponsort joods
onderwijs in SU
AMSTERDAM (ANP) - Het Ne-
derlands-Israëlietisch Kerkge
nootschap heeft ter gelegenheid
van het 175-jarig bestaan in 1990
een bedrag van 175.000,gulden ge
reserveerd voor het joods onder
wijs in de Sovjetunie.
Er is gedurende zeventig jaar
bijna geen joods onderwijs in de
Sovjetunie mogelijk geweest, al
dus drs. J. Sanders van het ortho
doxe kerkgenootschap. Er is nu
een enorm grote behoefte aan
geld om dit onderwijs weer van
de grond te krijgen. Het NIK zal
zich op korte termijn informeren
op welke wijze en waar het geld
op de beste wijze kan worden be
steed.
De viering van het 175-jarig be
staan zal volgend jaar op twee da
gen plaats vinden. Op zondag
avond 25 maart is er een chazza-
noetconcert in de Portugees Is-
raëlietische Synagoge te Amster
dam. Vijf chazzaniem (voorzan
gers), die daarvoor een tournee
door Oost-Europa hebben ge
maakt, zullen dan optreden. Tot
hen behoren Chaim Herstick van
de Grote Synagoge in Jeruzalem
en Ben Zion Miller uit New York.
Hij gelooft dat onderschat wordt
hoeveel mensen zich voor berich
ten over religie interesseren. "In
veel kranten is de kerk een margi
naal verschijnsel. Maar, het chris
tendom heeft nog heel veel raak
vlakken in de samenleving. Dat
merk je bijvoorbeeld bij de zaak-
Stinissen. Dit land wordt nog in
hoge mate bepaald door wat
christelijk is. Tot aan de regering
toe".
Met de hulp van vier medewer
kers, waarvan twee full-time, en
"een net" van correspondenten
hoopt Bergwerff kranten te inte
resseren voor een dagelijkse
stroom berichten via het datanet
van het kerkelijk erf van veraf,
maar ook om de hoek. Eerlijke,
evenwichtige nieuwsvoorziening
staat daabij Internieuws voor
ogen. Echte 'klanten' heeft hij
nog niet, maar de eerste contac
ten zijn volgens hem reeds ge
legd.
De samenwerking met het PCN
blijft voornamelijk beperkt tot
het maken van het gezamenlijke
bulletin, dat vooral bedoeld is
voor regionale kerkelyke bladen
en particulieren. Van der Waals,
tot voor kort voorlichter van de
christelijke vereniging Achter de
Vrije Universiteit, zal op project
basis kerkelijke en christelijke or
ganisaties helpen bij de publici
teit. Ook wil hij fungeren als cen
traal informatiepunt met betrek
king tot deze organisaties.
Beide bureaus hopen na een
paar maanden proefdraaien in het
vroege voorjaar daadwerkelijk
van start te gaan.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen naar
Beesd M. Snaterse vic. Utrecht, naar
Leeuwarden P. Lootsma (diaconaal
consulent bij het Provinciaal Diaco
naal Centrum Zuid-Holland) Krimpen
a.d. IJssel.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Dokkum mg. J. W. Kuipers Ajid(jk,
aangenomen naar Veendam A. J. Ver
hoog Ruinerwold-Koekange.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Lisse, Alblasserdam en Scherp-
enzeel G. J. van Aalst Benthuixen, te
Poortugaal A. Bac te Bodegraven, te
Leerdam, Berkenwoude en Sprang-
Capelle i.c.m. met dovenzorg Th. van
Stuijvenberg Terwolde-De Vecht, te
Lelystad P. van Ruitenburg Melisker-
ke, te Wageningen M. Mondria Waar
denburg; bedankt voor Apeldoorn J.
S. van der Net Dordrecht.
