Navelstaren op dansvloer
Hoge grapdichtheid, geen Kan
Vanuit de diepte
Stemmen
op drift
Veelzijdige jazz bekroonde Ab Baars Tientet
Brieven Wim Kan uitgegeven
Te weinig homogeen
Muziek- en danstheatergroep Pandora
Try-out oudejaarsconference Youp van t Hek in Leiden
Alma Materkoor:
MAANDAG 18 DECEMBER 1989
PAGINA 21
Lingua Musica:
LEIDEN Het is altijd prettig
als een koor goedgemutst en vol
zelfvertrouwen begint aan zijn
concert. Nog veel belangrijker is
het als de uitvoering ook beëin
digd wordt in dezelfde stemming.
Dirigent Jan Heiting heeft wat
dat betreft een goede invloeö op
het koor. Men zingt met plezier,
men kijkt niet bedrukt als er mo
derne dissonanten op het pro
gramma staan. Liederen uit ver
schillende stijlperioden krijgen
elk een eigen sfeer mee zodat ook
de toehoorder er plezier aan blijft
beleven.
De aanhang van Lingua Musica
was uitgegroeid tot een zeer vol
bezette Lokhorstkerk. Zelfs na
het eerste werk druppelden er
nog bezoekers binnen. Een pretti
ge stimulans voor het koor, dat de
eerste meerstemmige werken van
Parsons, Byrd en Sweelinck in
betrekkelijk harmonie uitvoerde.
Harmonieus en plechtig in het be
gin. iets rommeliger bij de snelle
re ritmische melodieën van Swee
linck. Het lied 'Es ist ein Ros...' is
door de eeuwen heen door com
ponisten getoonzet. Verschillen
de versies liet men hiervan horen.
Carl Orff en Hugo Distier hadden
zich duidelijk laten inspireren
voor de oorspronkelijke composi
tie van Michael Praetorius. Dit
betrof vooral de sfeer en de ma
nier waarop de verschillende
stemmen zich door elkaar bewo
gen.
Suzanne Huynen speelde op haar
viool enkele delen uit de partita
nr. 3 van Bach, waarbij haar vol-
klinkende toon doordrong tot in
alle hoeken van de kerk. Het vol
gende intermezzo op orgel was
een vrolijke noot in meer dan één
opzicht. Capriccio van de Neder
landse componist Joep Straesser
is een opgewekt stuk, heel licht
voetig gespeeld door Willem Tan-
ke, waarbij de tonen als het ware
alle kanten op dwarrelen. In een
vlaag hield het op, zodat het pu
bliek pas na een langere stilte wat
lacherig begon te applaudiseren.
Lingua Musica had besloten geen
pauze op te nemen afgezien van
de instrumentale intermezzi.
Voor de zangers betekende dat
een grotere inspanning, mis
schien wel te groot. De stemmen
bleven niet al te goed meer op
hoogte in de laatste liederen.
'Mein Herz erhebet God," van
Mendelssohn leed aan een andere
kwaal. De overstap naar de meer
stemmigheid uit de Romantiek
had het koor wat gemist. Van lie
verlee raakten de afzonderlijk
stemmen op drift, alsof men toch
geen goede voorstelling had van
het geheel. De dirigent ondernam
reddingspogingen door opnieuw
te laten stemmen.
Met ene keus uit onbekendere
Chistmas Carols werd het geheel
uiteindelijk zeer feestelijk beslo
ten.
MONICA SCHIKS
Scène uit 'Bosje Bloemen' met v.l.n.r. Ellen van Harmelen, Paulette Willemse, Marjolijn Touw en Karin Bloemen. 'Karin Bloemen zal toch niet op
'.en Dolly Parton-image gokken?' (foto Joris van Bennekom)
Muziek- en Danstheatergroep Pandoramet
premières van 'Not so mellow yellow' van
Olat Tarenskeen; 'Married Bliss, a lullabye'
van Maxine Railton Jeroen Schrader Bart
en Olat Tarenskeen; 'Op uw plaatsen! Te
rug' van Job Cornelissen Bart Tarenskeen
Reprise van 'Sight Signs Sighs' van Lidy
Mouw Olaf Tarenskeen. Gezien op 15 de
cember in het LAK-theater.
LEIDEN - In vier talen maar liefst
laat artistiek leidster Yvette Olof
van muziek- en danstheatergroep
Pandora uit Den Haag weten wat
haar artistieke uitgangspunt is;
"...Elk mens dat iets te vertellen
heeft, hetzij in muziek, beweging
of anderszins is bezienswaardig".
Mee eens? Nee dus. Het gaat er
vooral om hoe die muzikant, be
weger of 'anderszinner' iets ver
telt. Een goede mop slecht vertel
len is altijd funest.
Iets dergelijks is er aan de hand
met Pandora. De wens om mu
ziek, dans en beeldende kunst te
integreren is loffelijk, maar het re
sultaat is verpakte lucht. In 'Mar
ried bliss, a lyllabye' van Maxine
Railton bijvoorbeeld wordt een al
vaker verteld verhaal van een
sleurhuwelijk verbeeld. Op de
achtergrond horen we een huilen
de baby en een fluitende ketel. De
ongeïnteresseerde man maakt
aanstalten om naar zijn werk te
gaan, de vrouw smeekt om aan
dacht bij het vooruitzicht die dag
weer te mogen stofzuigen. Hij
sust haar troosteloos bestaan weg
en vertrekt. Een minnaar (uit haar
dromen?) verschijnt, ze dansen
wat en vervolgens doet een groep
je vrouwen in huishoudschorten
hun intrede. Zij beklagen zich
over hun mannen die de vuilnis
zakken maar niet buiten zetten.
Echtgenoot en minnaar komen
weer terug. Einde. Behalve dit ra
re en onbevredigende einde, is de
manier waarop choreografe
Maxine Railton en componisten
Touw en Paulette Willemse. Muzikale b
leiding: Eric Borgers, Willem Ennes, Norbert
Sollewijn Gelpke en Jai Jai Vos. Regie
LEIDEN - Het is haar eerste eigen
theatershow: zorgvuldig voorbe
reid, groots opgezet en toch nog
net niet helemaal je dat. Jammer
is dat, want de zeer getalenteerde
Karin Bloemen lijkt meer te kun
nen dan zij nu heeft laten zien.
Vooral de verbindende teksten
zijn veelal een gemiste kans voor
haar humoristische acteerkwali-
teiten. Toch mag je anderzijds je
pet afnemen voor een bijna der
tigjarige cabaretière die met een
dergelijke eerste personality-
show voor de dag komt. Al met al
laat 'Bosje Bloemen' als geheel
een aangename indruk achter.
Met name de uitbundige aan
pak van de show komt positief
over. Er is een grootschalig licht
plan ontworpen, een flink aantal
tekstschrijvers is aangetrokken,
LEIDEN De voorstelling
duurt nog geen dertig secon
den, en pats, daar is al de eerste
Voorhoeve-grap. Even ziet het
er dus naar uit, dat Youp van 't
Hek de oernederlandse traditie
van de oudejaarsconférence
volgens de Wim Kan-lijn zal
voortzetten. Die conclusie
blijkt al gauw voorbarig. Van 't
Hek is er de man niet naar om
ne zaken. Zoals bijvoorbeeld geen
enkele Youp van 't Hek-kenner
meer in een ruitjesbroek naar het
theater zal durven komen, zo zal na
oudejaarsavond menigeen zich in
gezelschap wel tweemaal bedenken
alvorens...
Dat laatste dient nog een verras
sing te blijven, want op uitdrukke
lijk verzoek van het impressariaat
mag er slechts met grote terughou
dendheid over de proefvoorstellin-
gen van de oudejaarsconférence
worden geschreven. Over minder
dan twee weken kunnen we het im
mers allemaal zelf zien op de televi
sie (VARA, Nederland 1).
Dat laatste weerhield trouwens
de ware Van 't Hek-fans er niet van
om alvast in het theater een voor
proefje te krijgen van wat ons op ou
dejaarsavond te wachten staat. Er
bleef geen stoel onbezet in de Leid-
se schouwburg, en bij het verlaten
van het gebouw stuitte je op drom
men mensen die naar de tweede
voorstelling kwamen kijken.
Het is een oudejaarsconférence
met een 'hoge grapdichtheid' ge
worden, die slechts de suggestie,
van een doorlopende verhaallijn
wekt en een enkele keer in een
fraaie verstilde mijmering uit
mondt. Kijken aanbevolen voor wie
tijdens de komende nieuwjaarsre
cepties wil kunnen meepraten.
Jeroen Schrader en Bart en Olaf
Tarenskeen deze scènes uit een
huwelijk vormgeven gedateerd.
Zowel in de muziek als in de be
wegingen komt het navelstaren
van de jaren zeventig terug: het
gevoelig 'gepiel' van de jazzrock
en de psychologische zielsex-
pressie van het lichaam. De le
vensgrote diaprojectie van Hans
Gerritsen komt ook al niet verder
dan wat overvloeiende schoor
steenportretten van de dansers.
Weinig origineel dit alles.
Moderner en abstracter is 'Op
uw plaatsen! Terug' van Job Cor
nelissen en Bart Tarenskeen. De
dansers verschuiven telkens een
driehoek, een kolom en een recht
hoek van plaats. Af en toe tilt een
muzikant knipogend een danse
res als een decorstuk op en de in
futuristische pakken gestoken
dansers bewegen zich druk sprin
gend en armenzwaaiend door de
ruimte. Een integratie van mu
ziek, beeldende kunst en dans die
echter niet interessant is doordat
de disciplines afzonderlijk niet
sterk genoeg zijn. Muziek: samen
geperst instrumentarium; bewe
gingen en vormgeving: uit het ba
sisboek choreografie en design.
Dat stadium zijn we aan de voor
avond van de jaren negentig toch
wel voorbij. Kortom, Pandora on
dermijnt zijn eigen uitgangspunt.
Ze hebben wel iets te vertellen
maar bezienswaardig wil het
maar niet worden.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN.
Scène uit 'Op uw plaatsen! Terug
het onnavolgbare specialisme
van de grootmeester van de ou
dejaarsconférence te willen na
bootsen. Hij volgt 'natuurlijk'
zijn eigen weg, en brengt het
soort programma dat we inmid
dels van hem gewend zijn En
dat betekent Youp op zijn best,
wanneer hij zijn gal spuwt over
de trendy carrièremakers in de
leeftijdscategorie van grofweg
25 tot 45 jaar.
Tal van eigentijdse hebbelijkheden
stelt hij in hoog tempo en recht voor
zijn raap aan de kaak. Grote en klei-
Youp van 't Hek: hoog tempo en
recht voor zijn raap. (foto Eiien
DEN HAAG (GPD) - Uitgeverij Ba
lans, ook de uitgever van de dagboe
ken, heeft een aantal brieven van
Wim Kan gebundeld in 'Er is nog
zoveel anders dan dat theater, brie
ven van Wim Kan'. Het zijn er in to
taal 26, geschreven in de periode
1945-'83.
In de brieven veel bemoedigende,
maar ook ontmoedigende, woor
den. Aan mensen als Paul van Vliet,
Gerard Cox, Seth Gaaikema en Jas-
perina de Jong bijvoorbeeld. Jaspe-
rina de Jong schrijft hij in 1959 na
een auditie, dat hij 'eerlijk gezegd
Uitbundige theatershow Karin Bloemen
en er staat een eigen 1
band op toneel die stevig van zich
laat horen. Daarbij wordt Karin
Bloemen <die de 'Academie voor
Kleinkunst heeft doorlopen) ook
nog eens geassisteerd door drie
eveneens aan de Kleinkunstaca
demie afgestudeerde cabaretiè
res: te weten Ellen van Harmelen,
Marjolijn Touw en Paulette Wil
lemse.
Zolang ze met hun vieren zin
gen, gaat het allemaal prima. Als
de assistentes afsplitsingen van
het ego van Karin Bloemen zijn,
is dat ook nog leuk. Als ze daaren
tegen 'zogenaamd' ruzie gaan ma
ken, wordt het minder. Dat is na
tuurlijk een running gag, een re
gelmatig terugkerend grapje. De
bedoeling daarvan mag dan wel
duidelijk zijn, toch behoort dit tot
de dingen die maar niet echt op
hun plaats willen vallen. Het is
eerder flauw dan leuk, en wordt
bovendien te vaak herhaald.
Dat is trouwens toch een zwak
punt van regisseur Frank San
ders. Hij vervalt regelmatig in
herhaling. Wat één keer leuk is,
kan na twee of drie keer zelfs gaan
vervelen. Voor een echte showy
aanpak ben je weliswaar bij hem
aan het goede adres, maar maat
houden kan hij nauwelijks. Al dat
gedribbel, geloop en gewiebel
schaadt de voorstelling nodeloos.
En omgekeerd mist bijvoorbeeld
het nummer op rolschaatsen
.vaart en flair, en valt door de toch
wat bibberige presentatie in het
niet.
Gelukkig zijn er voldoende
sterke nummers die de avond uit
eindelijk doen slagen. 'Schijt aan
iedereen' bijvoorbeeld is een lek
ker uitbundig nummer, 'Ik ben
gered' een prachtige gospel-paro
die en 'Als ik mijn vader was...'
een mooi ingetogen lied. Schitte
rend is ook 'Apartheid es ien sko-
ne zaak'. De titel klinkt griezelig,
maar is slechts een truc om nu
eens vanuit Zuidafrikaans per
spectief de Nederlandse situatie
kritisch te bekijken. Natuurlijk
komen de veelgeroemde vocale
kwaliteiten van Karin Bloemen
hierin tot hun recht. Maar uit dit
lied blijkt ook weer eens, hoe
enorm taalvaardig zij kan type-
Karin Bloemens voorkeur voor
exorbitante1 kleding is bekend:
strak ingesnoerd in de taille en
voor de rest zo weelderig moge
lijk uitgedost. Ook in 'Bosje Bloe
men' hult zij zich in die befaamde
creaties, waar ditmaal nog eens
vervaarlijk diep uitgesneden de
colletés bij komen: Karin Bloe
men zal toch niet op een Dolly
Parton-image gokken?!
WIJNAND ZEILSTRA
geen enkel talent had kunnen ont
dekken'. Hij raadde haar dan ook
aan 'amateur' te blijven. Ook over
Gerard Cox is hij in 1963 nog lang
niet tevreden vanwege diens 'quasi
poëtische teksten'. Maar over Her
man van Veen is hij in 1967 vol lof
na een voorstelling: "Het had iets
buitenlands... Alleen daar is het nog
mogelijk (leek het mij nog mogelijk)
plotseling een groot talent te ont
dekken, zonder er eigenlijk van ge
hoord te hebben".
De laatste brief in de bundel is ge
richt aan Ru van Veen gericht, zijn
vaste begeleider. Kan haalt herinne
ringen op aan hun jarenlange sa
menwerking, uit kritiek op de tele
visie en heeft het over zijn eigen le
vensavond.
Stadsschouwburg wil niet bezuinigen
AMSTERDAM (GPD) Directeur Cox Habbema van de Amsterdamse
Stadsschouwburg voelt er weinig voor volgend jaar een half miljoen gul
den op haar budget van 2,6 miljoen te bezuinigen. Het rapport van het or
ganisatiebureau Berenschot, waarop de gemeente Amsterdam de voorge
nomen bezuiniging baseert, weigert zij serieus te nemen en noemt zij "vol
strekt irrelevant" voor het functioneren van de schouwburg. Het bureau
Berenschot is door de gemeente Amsterdam ingeschakeld toen de Stads
schouwburg weigerde zelf te bezuinigen. Gemeentelijk voorlichter Ri
chard Lancee: "Mevrouw Habbema weet al twee jaar waar zij aan toe is.
Het rapport van Berenschot nemen wij zeer serieus. Het lijkt mij beter dat
Habbema dat ook doet".
Kerstconcert van het Alma Materkoor o.l.v.
Piet Jasperse, m.m.v. Nine van Strien - alt,
Richard Bot - orgel en strijkers
LEIDEN Een redelijk volle An-
toniuskerk verwelkomde gister
middag het Alma Materkoor (on
der leiding van Piet Jasperse) dat
op originele wijze zijn kerstcon
cert bracht. Een zeer gevarieerd
programma met wel liefst elf
componisten, o.a. Elgar, Kodaly,
Buxtehude en Praetorius. Veel
liederen werden a cappella gezon
gen, daarnaast samenzang met de
toehoorders, en de soliste Nine
van Strien, die helder, eenvoudig
en uitstekend articulerend, door
Willem Pijper getoonzette Franse
kerstchansons vertolkte, met een
uitstekende pianist, die jammer
genoeg iets té luidruchtig bege
leidde. Deze pianist, Richard Bot,
bleek ook al een betrouwbaar or
ganist te zijn, getuige zijn begelei
ding bij samenzang en bij diverse
koorwerken. Ook de leden van
het Toonkunst Orkest droegen
het hunne bij, al toonden zijn zich
geen meester in zuiver vioolspel,
en ik vroeg mij zelfs af of Buxte-
hude's 'Kommst du, Licht der
Heiden' niet beter begeleid zou
zijn door genoemde pianist Ri
chard Bot. Maar nu iets over het
koor Alma Mater zélf.
Onder leiding van Pieter Jas
perse werd er steeds in een zeer
prettig en voortvarend tempo ge
zongen. Ook het programma was,
het is boven reeds genoemd, af
wisselend gekozen, maar de tech
niek en vooral de 'samen'zang lie
ten nog veel te wensen over. De
echte homogeniteit was nog ver
te zoeken, steeds kreeg ik de in
druk dat menigeen voor zich zelf
stond te'zingen; met name één
van de alten dramde het hele con
cert, geen lied uitgezonderd, als
een stoommachine door alle aan
wijzingen van de dirigent en alle
piano's en forte's van de partituur
heen. Zeer storend!
Om in kort bestek op een origi
nele 20e eeuwse compositie in te
gaan lijkt mij het 'Christmas Day'
van G. Holst een goede keuze. Het
koor zong hier vrij stabiel en en
thousiast en in een prettig en
goed in het gehoor liggend tem
po. Vrouwen en mannen waren
afwisselend apart en unisono te
horen, gecombineerd met mooie
vierstemmige passages. Ook heel
opwindend waren de stukken
waarin de mannen en de vrouwen
tegelijk een totaal ander lied, wat
betreft tempo, inhoud en melodie
zongen, dat zich omgekeerd her
haalde.
Ook aan het eind komt zo'n pas
sage voor, waarin de sopranen
'Nowel, born is the king of Israël'
heel langzaam en uitgesponnen
zingen door het lied van de man
nen 'Now the Lord sing praises'.
Tot slot dus: Alma Mater, doe wat
meer aan homogeniteit!
LIDY VAN DER SPEK
LEIDEN - Ab Baars krijgt aan
staande zaterdag de Boy Edgar-
prijs vooral uitgereikt voor zijn
prestaties als componist. Zeker
afgelopen zaterdagavond nam dé
saxofonist zeer weinig ruimte in
als solist in zijn eigen repertorie.
Het tientet, een uitbreiding van
het Octet dat voor het eerst op
trad tijdens het NOS Jazz Festival
van 1987, speelt niet bepa'ald een
voudige muziek. De composities
eisen veel van de musici en in
mindere mate van het publiek,
dat in behoorlijke getal naar de
Waag was gekomen. Het tientet
speelde acht stukken, waarvan
twee van orkestlid en altvioliste
Ig Henneman, die de grootst mo
gelijke variatie in sfeer en aanpak
boden. Van het brutaal en hard
klinkende 'Asoc' tot het melan
choliek ingetogen 'Portret van Al-
bert Ayler', was er van alles te be
leven op het gebied van de heden
daagse jazz en geïmproviseerde
muziek.
Baars maakte niet,voortdurend
gebruik van alle spelers om een
soort big band-geluid te creëren,
maar splitste telkens weer kleine
groepjes af om meer intieme klan
ken, hetgeen het sterkst tot uiting
kwam tijdens de indrukwekken
de solo-feature van trombonist
beide drummers. In 'Portret van
Mischa Mengelberg' kon men ge
nieten van een slagwerkduo - van
een duel was geen sprake - waarin
Engels en Janssen moeiteloos op
elkaar reageerden en elkaar op
vingen. Het sprak voor zich dat
gerefereerd werd aan Han Ben-
nink, net zoals pianist Curtis
Clark dat deed in een lange, laco
nieke solo ten aanzien van Men
gelberg.
De leider had een solo voor
zichzelf ingeruimd in het laatste
stuk van de avond, 'E stata cosf
van Henneman. Het was een so
praansax-solo in de free jazz-tra-
ditie zonder opvallende hoogte
punten. Het programma na de
pauze was minder interessant, ze
ker gezien de kwaliteit van wat
daarvoor te horen was. Zo bleef
'Portret van Guus Janssen' een
wat rommelige notenmassa, ge
heel in tegenstelling tot het werk
van deze pianist.
Wat men ook mag vinden van
zijn muziek, Ab Baars kan niet
verweten worden dat hij het
avontuur schuwt. Een dergelijke
instelling houdt nu eenmaal risi
co's in. Met het tientet bewijst hij
in ieder geval die prijs te verdie
nen. In de Waag werden nog op
namen gemaakt voor 'NOS Laat',
die eind deze week worden uitge-
Wolter Wierbos in het eerder ge
noemde 'Portret van Albert Ay
ler'. Niet alle composities waren
nieuw, zoals 'A Flat Goes B', dat
werd gedragen door het ongeëve
naard swingende slagwerk van
veteraan John Engels, die mis
schien wel de meest opvallende
instrumentalist was op die avond.
Naast Engels maakt nog een slag
werker deel uit van het tientet,
Wim Janssen. Twee drumsets in
één groep, dat wil nog wel eens
voor ondoorzichtigheid en ver
warring zorgen, maar dat is in het
tientet geen enkel probleem, door
de duidelijke rolverdeling en de
goede samenwerking tussen de
