Peru en de meedogenloze
revolutie van lichtend Pad
Kerstmis als gat in de Londense markt
NABIJ
Reorganisatie van
theologie aan UvA
De zithoek van de maand
i REPORTAGE i
VRIJDAG 15 DECEMBER 1989
AYACUCHO Ilet is
zaterdagavond als de bel
rinkelt bij professor Ugo Luna
Ballon in het Peruaanse
Ayacucho. Hij snelt naar de
voordeur, maar verstijft als
hij de zes gewapende mannen
met zwarte bivakmutsen ziet.
Voor hij de deur kan
dichtgooien, klinkt een schot.
De kogel gaat door zijn oog.
Yvonne, zijn dochter van
negentien, komt aangerend.
Voor ze haar vader kan
helpen, gaat een kogel dwars
door Yvonne's hart. Luna
wordt met een tweede schot
door het hoofd afgemaakt.
Luna's vrouw en vijf andere
kinderen krijgen het bevel
plat op de grond te liggen. De
indringers, de jongste niet
ouder dan twaalf, kammen
nauwgezet het huis uit op
alles van enige waarde.
Buiten, over het straatje, is de
lijn van een booby-trap
gespannen. Passanten zouden
zich opblazen en zo effectief
alarm slaan.
door
Toine Berbers
Dynamiet is een favoriet wapen
van Sendero Luminoso ofwel het
Lichtend Pad, een van oorsprong
maoistische guerrillabeweging die
negen jaar geleden begon met een
gewapende strijd en sindsdien een
huiveringwekkende reputatie heb
ben opgebouwd.
'Vernietigen om weer op te bou
wen', is de leus van Sendero Lumi
noso. Ontwikkeling van het land
moet koste wat kost voorkomen
worden. Of het nu hoogland india
nen zijn die zich jarenlang alles heb
ben moeten ontzeggen om inge
nieur te worden, buitenlandse ont
wikkelingswerkers of technici; ze
zijn niet veilig voor de kogels van de
guerrilleros.
Professor Luna had niets mis
daan: zijn familie weet niet waarom
juist hij uit de weg is geruimd. Luna
was deken van de juridische facul
teit aan de universiteit van San
Cristobal. Misschien was dat reden
genoeg om hem uit de weg te rui
men. Maar geweld in Ayacucho is zo
normaal dat Luna ook best ver
moord kan zijn door ontevreden
studenten die via Sendero wraak
nemen voor een slecht cijfer. De au
toriteiten hebben geen antwoord.
Ze volstaan met te verwijzen naar
de waarschuwingen die op papier
zijn gezet, professor Luna. die zijn
oudste zoon verwachtte, heeft het
eerste gebod ('kijk voor het open
doen wie er voor de deur staat') in
de wind geslagen.
De Peruaanse regering dreigt de
strijd tegen het Lichtend Pad te ver
liezen. Deze week lieten de geweld
dadige guerilleros weten dat op het
vieren van kerstmis dit jaar de
doodstraf staat. Ze uitten deze be
dreiging toen ze bijna een uur lang
drie wijken van het mijnstadje
Oroya bezet hielden, zonder dat de
politie in actie kwam. In Ayacucho.
de geboorteplaats van Sendero Lu
minoso, patrouilleren honderden
soldaten. Maar het leger is alleen
overdag baas in de stad. Op de mu
ren prijken Sendero-gezinde leu
zen. Een groot deel van de midden
stand betaalt belasting aan de guer
rilleros.
Angst
Op de Plaza de Armas, het centrale
plein, geven twee vrouwen blijk van
hun angst voor alles wat eën wapen
draagt. Op vragen over Sendero wil
len ze niet ingaan. Een meisje van 21
zegt na enig aarzelen dat ze voor de
soldaten banger is dan voor 'Sende-
ristas'. Van de politie moet ze hele
maal niets hebben, want die mis
handelde haar toen ze haar papieren
was verloren.
Twee studenten willen emigre
ren. "In ons dorp denken ze dat we
met het leger heulen. Het leger hier
denkt dat we Senderistas zijn en in
Lima kun je je als in inwoner van
Ayacucho helemaal niet meer ver
tonen. We zitten klem en we willen
niets met politiek te maken heb
ben".
Mao heerst op de muren in Ayacucho, de geboortestad van Sendero Luminoso. Het ook al gewelddadige leger dreigt de strijd tegen de niemand ont
ziende guerrilleros te verliezen. (foto gpd>
De generaals hebben het aan zich
zelf te wijten dat de situatie uit de
hand is gelopen. Ze doen in geweld
dadigheid niet voor de guerrilleros
onder. Ayacucho, in een van de
armste streken van het Andesge-
bergte, is vanouds een roerige stad,
waar de haat tegen de blanke elite in
Lima bij tijd en wijle fel opflakker
de. De eerste indianen die in 1980 de
wapens opnamen kwamen uit de
dorpen op de kale hellingen rond de
stad.
Het leger reageerde met grof ge
weld. Vanaf 1982 werd verschrikke
lijk huis in het hooggebergte, waar
iedereen werd aangezien voor terro
rist. Indianen die nooit op het idee
van opstand zouden zijn gekomen,
werden zo regelrecht in de armen
van de guerrilleros gedreven.
Maar ook Sendero Luminoso ver
viel tot groteske gruweldaden. Om
dorpelingen schrik aan te jagen,
werden 'verraders en klassevijan
den' geliquideerd. Overheidsdiena
ren en de middenstanders werden
na een showproces geexecuteerd of
hun hals werd na foltering doorge
sneden. Vanuit Ayacucho breidde
het geweld zich als een olievlek over
het land uit. Maar de schilderachti
ge provinciestad uit de koloniale
tijd is al die tijd brandpunt geble-
Amnesty
Generaal Howard Rodriguez staat
aan het hoofd van 6000 soldaten en
politieagenten in Ayacucho en
Huancavelica, waar de noodtoe
stand is afgekondigd. Hij windt zich
op over het rapport van Amnesty
International, dat enkele dagen eer
der uitkwam en dat zware kritiek
heeft op het leger. De generaal
zwaait met stapels brieven van be
zorgde mensen uit de hele wereld.
"Die mensen begrijpen niet tegen
wat voor verschrikkelijke terroris
ten wij strijden".
De regering, die in zeven provin-
ces en in Lima de noodtoestand af
kondigde, realiseert zich wel dat Het
militair bewind averechts werkt.
Maar de politici kunnen niets beters
verzinnen. President Alan Garcia
verklaart anno 1989 dat het leger
nog steeds niet klaar is voor de
strijd. Andere politici betreuren het
gebrek aan strategie. "Sendero
heeft het initiatief. Politie en leger
hollen er hopeloos achter aan".
De economische crisis beperkt de
speelruimte van de regering. Het
land glijdt langzam verder af naar
nog meer werkloosheid en honger.
De kindersterfte hoort tot de hoog
ste in de wereld. Lima, waar bijna
eenderde van de 21 mihoen Perua
nen woont, is een sociaal kruitvat.
De tegenpartij heeft wel een dui
delijke strategie, overgenomen van
Mao Zedong: wie het platteland be
heerst, kan de stad zijn wil opleg
gen. Met de taktiek van de ver
schroeide aarde wil Sendero de ste
den uithongeren. In gebieden waar
de guerrilleros heer en meester zijn,
wordt de landbouwproduktie te
ruggebracht tot de eigen behoefte
van dorpelingen. Als dat betekent:
'slacht de halve veestapel', dan ge
beurt dat.
Onzichtbaar
Het gevoel van ongrijpbaarheid bij
de regering wordt versterkt doordat
de tegenstander onzichtbaar blijft.
'Normale' guerrillabewegingen
hebben duidelijke leiders. De leider
van Sendero Luminoso, Abimael
Guzman (bijgenaamd presidente
Gonzalo), is al in geen jaren levend
gezien. Zijn vraaggesprek van een
jaar geleden met de intussen verbo
den Sendero-krant 'El Diario' doet
de helft van de Peruaanse Sendero-
kenners af als bij elkaar gefanta
seerd. Uitspraken zijn hetzelfde als
tien jaar geleden en hij gaat niet in
op de actuele situatie. Allemaal be
wijzen dat hij dood is.
De andere helft vindt het gesprek
een bewijs voor de extreme starheid
van Guzman. Hij laat zich door niets
en niemand van de wijs brengen en
blijft verouderde denkbeelden van
Mao en van Peruaanse communis
ten uit het begin van deze eeuw in
praktijk brengen.
Guzman kwam als werkloos uni
versiteitsdocent filosofie naar Aya
cucho, waar hij eind jaren zestig
maoisme ging doceren. Daar be
reidde hij zijn revolutie voor. Ge
schat wordt dat zijn leger een harde
kern heeft van 5000 strijders. Maar
de Sendero-kenners onderstrepen
dat de infiltratie van vakbonden,
krottenwijken en universiteiten in
volle gang is.
Over enkele jaren zou wel eens
kunnen blijken dat er veel meer
aanhangers zijn. Nu gaat de politie
ke elite in Lima ervan uit dat het le
ger met zijn luchtmacht en zwaar
materieel de strijd niet geheel kan
verliezen. Maar wat als de twee mil
joen krotbewoners in Lima in op
stand komen?
Lied
In de Huamanga-gevangenis in
Ayacucho hangt zijn portret aan de
muur. Geflankeerd door de dwer
gen Marx, Lenin en Mao kijkt de on
geschoren reus Guzman streng de
kale ruimte in. Sendero-gevange-
nen besluiten dat ze niet met de
pers willen praten. Buiten, voor de
hoge gevangenismuur zingen drie
meisjes met broze stemmetjes een
Sendero-lied dat geweld verheer
lijkt:
"Het bloed van het volk heeft een
heerlijke geur. Het ruikt naar jas
mijn. viooltjes en madeliefjes. Maar
het ruikt ook naar buskruit en dyna
miet". Madalena (12) zegt: "Ieder
een zingt het". Ze haat Senderistas
omdat die haar oom vermoordden.
Haar vriendin Maria is het er niet
mee eens. Haar broer is na arrestatie
door het leger nooit meer terugge
komen.
LONDEN - Voor een gelukkig en
plezierig kerstfeest heeft de gemid
delde Brit zeer veel over. Zoveel
zelfs dat handige zakenlieden dit
hebben gezien als een gat in de
markt. Van kerstavond tot de
laatste uren van tweede kerstdag,
oftewel Boxing Day, kunnen de be
woners van Londen en omgeving
01-484-8484 bellen: het nummer van
Christmas Line, die met behulp van
een computer informatie verstrekt
over honderden dienstverleningen
als ogenschijnlijk heel Groot-Brit-
tannië gesloten is.
door Haye Thomas
Wie tot zijn schrik bemerkt niet
voldoende cadeaus te hebben ge
kocht, kan nog alle kanten uit. Zelfs
in het extreme, want er is bij voor
beeld een zaak die tijdens de kerst
dagen open blijft om wie daar om
vraagt levende reptielen te leveren.
Keurig thuisbezorgd in feestelijke
dozen.
In de aanbieding van Christmas
Line bevinden zich ook astrologen
die genegen zijn om tijdens het gro
te familiefeest aan de hand van de
sterren uit te leggen wat de toe
komst te bieden heelt. En dan heb
ben we het nog maar niet over de
dame uit Catford, die zich gespecia-
Zie je er tegen op om de hele grote
kalkoen in je eentje op te eten, dan
is er een agentschap open met een
lijst van mensen die best bereid zijn
om een vorkje te komen meeprik-
ken. Het kan natuurlijk zijn dat je
juist met Kerstmis op de oude, ver
waarloosde piano wilt spelen. Daar
om staan er ook pianostemmers
klaar om de valse tonen weg te
stemmen. Al zijn dat er natuurlijk
niet zoveel als de loodgieters, elek
triciens en tv-monteurs, die het juist
tijdens de feestdagen extra druk
hebben en allang deze mogelijkheid
gebruiken voor het verdienen van
een luxe wintersportvakantie.
Fornuizen die het uitgerekend
met Kerstmis begeven kunnen in
recordtijd vervangen worden. Een
bedrijf staat klaar om bij de eerste
de beste oproep onmiddellijk uit te
rukken voor het schoonmaken van
tapijten en de bekleding van het
meubilair. Zelfs is er een detective
bureau open. Al was het maar om
DIRECT UIT TE zoeken wie de
heer des huizes met een anoniem
maar compromitterend cadeautje
onder de kerstboom in grote verle
genheid heeft gebracht.
Met Kerstmis zijn de mensen niet
alleen sentimenteel maar ook heel
erg gespannen. Er hoeft maar iets
mis te gaan of de droom van een ple-
speciale kerstta- zieng ongedwongen familiefeest
verandert in een regelrechte nacht
merrie, zegt Amanda Murphy, de
coördinator van Christmas Line.
Als voorbeeld geeft zij het verhaal
van de vrouw die op Kerstmis in tra
nen opbelde dat de hond haar hele
kalkoen had opgegeten en of het
nog mogelijk was om aan een ander
te komen.
ADVERTENTIE
het vorig jaar registreerde Christ
mas Line 15.000 telefoontjes. De
meeste betroffen vragen over benzi
nestations die wel open waren en
stroomstoringen. Maar er belden
ook wanhopigen die aan een diepe
depressie ten prooi waren en con
tact zochten.
Opvallend echter is volgens
Amanda Murphy het groeiend aan
tal mensen dat tijdens de kerstda
gen bereid is om te werken en zijn
diensten aanbiedt. "Aan loodgieters
hebben we allang geen gebrek
meer, elektriciens ook'niet. Baby
sitters zijn er genoeg. We hebben nu
zelf een moeder- en dochter-combi
natie die zeer bedreven is in het
vouwen en plakken van kleurrijke
papieren feesthoedjes. En er is
Kay's Cats Service voor het voeden
van katten, het uitlaten van de hond
en het geven van water aan de plan
ten. En speciaal voor de yuppies,
voor wie de tijd ook op Kerstmis
geld is, blijft er een fotokopie- en
faxwinkel tijdens de feestdagen
"Safir", een art-deco zitcombinatie. Bankje en stoel van
naturel pitriet met kussens in verschillende kleuren.
Past zowel in modern als klassiek interieur.
Deze maand als speciale aanbieding bij de grootste
rotan-interieurspecialist.
stoel nu v.a. 795,- 2-zits nu v.a. 1375,- 3-zits nu v.a. 1815,-
Hartenslraat 21-25 Amsterdam
Telefoon 020-231180
open. We kunnen nu zo'n beetje al- heeft kennelijk nog een gat in de
les aan". markt ontdekt. Zij organiseert een
speciale kersttherapie onder de titel
Nou ja alles... De liefdadigheids- van 'Spanning in de familie, hoe ge-
organisatie Exploring Parenthood draag ik me met Kerstmis'.
Cursus-nieuwe stijl in strijd om bestaan
AMSTERDAM De theologische faculteit van de Universiteit
van Amsterdam (UvA), met nog geen tien eerstejaars studen
ten bovenaan het bezuinigingslijstje van de minister van on
derwijs, heeft een reorganisatieplan aanvaard dat de dreiging
moet afweren. Opvallende nieuwe elementen daarin zijn een
sociaal- en gedragswetenschappelijke en literair-historis-
chrisch studierichting.
Het plan is ontworpen door dr. S.
J. Noorda, theoloog aan de Vrije
Universiteit. Noorda heeft voor
de collega's het model van de VU
gekopieerd: pas na de doctoraal
studie volgt de kerkelijke oplei
ding.
Het bestuurscollege van de
UvA heeft ingestemd met de
voorstellen van Noorda. Over het
tweede deel van diens plan zal
men zich in een later stadium bui
gen. Daarin staan onder meer de
gevolgen voor het personeel, der
tig man in totaal. Duidelijk is nu
reeds dat die consequenties
"pijnlijk" zullen zijn.
De reorganisatie-voorstellen
van de UvA zijn een reactie op de
conclusie van de onderzoekscom
missie-Oberman, die eerder dit
jaar tot de conclusie kwam dat de
universiteit niet levensvatbaar is.
Opdrachtgever minister Deet-
man volgde deze conclusie.
Zijn opvolger heeft juist vorige
'Schillebeeckx
is Picasso onder
onze theologen'
AMSTERDAM (ANP) - De uit
reiking van de Gouden Ganze-
veer aan prof. dr. E. Schille
beeckx is "een vorm van gerech
tigheid". Het is voor de Nijmeeg
se theoloog (75) een erkenning die
hij in de kerk had moeten ontvan
gen maar niet kreeg, zo zei de ge
reformeerde emeritus-hoogleraar
ethiek dr. H. M. Kuitert gisteren
bij de uitreiking van de culturele
prijg van de Koninklijke Neder
landse Uitgeversbond (KNUB).
"De Picasso onder de West-
europese theologen" heeft voor
deze erkenning wel een hoge prijs
moeten betalen, aldus Kuitert,
wijzend op de miskenning en het
onbegrip van de kerkelijke lei
ding en op het feit dat Schille
beeckx "als een schooljongen"
ontboden werd in Rome om zich
te verantwoorden voor zijn boe
ken.
De conflicten met het Vaticaan
zijn volgens Kuitert geenbijpro-
dukten van Schillebeeckx' theo
logische arbeid, "geen toevallig
opgelopen blessures van een
theoloog die zich vergaloppeerd
heeft en het leergezag tegen de
schenen heeft geschopt". Zij zijn
een logisch gevolg van zijn theo
logie, die Kuitert omschreef als
"de ontkluistering van de christe
lijke traditie".
Schilllebeeckx staat als theo
loog op eenzame hoogte, vindt
Kuitert. Tragisch is dat de bis
schoppen hem zien als "iemand
die zich op de rand van de illegali
teit beweegt".
Zondagavond zendt de Ikon
een portret van Schillebeeckx uit
(Nederland 3, 21.46 uur).
Joden bepraten
eventuele relatie
met Palestijnen
AMSTERDAM (ANP) - Neder
landsejoden bespreken volgende
week de vraag of er mogelijkhe
den zijn met Palestijnen te pra
ten. Dat gebeurt tijdens een be
sloten zitting te Amsterdam, die
georganiseerd is door de Neder
landse afdeling van het Interna
tionaal centrum voor vrede in het
Midden-Oosten.
De bijeenkomst, zo bericht het
Nieuw Israëlietisch Weekblad,
wordt geleid door burgemeester
Ed van Thijn van Amsterdam,
voorzitter van de Nederlandse af
deling. waarvan Eerste Kamerlid
Hanneke Gelderblom (D66) se
cretaris is.
Uit de hele breedte van de jood
se gemeenschap zijn mensen uit
genodigd, evenwel op persoonlij
ke titel. Tot dusver heeft niemand
afgezegd. Er is voor beslotenheid
gekozen, aldus Gelderblom, om
dat in de 'redelijk beladen' sfeer
na de PLO-bijeenkomst in Den
Haag niet iedereen even makke
lijk in het openbaar spreekt.
EN VER
week laten weten dat de UvA niet
direct hoeft te verdwijnen, maar
wat hem betreft moet het aantal
openbare theologische facultei
ten binnen twee jaar zijn terugge
bracht. De betrokken universitei
ten (naast Amsterdam gaat het
om Leiden, Utrecht en Amster
dam) mogen zelf met een aan
vaardbare oplossing komen.
Doen ze dat niet, dan zorgt minis
ter Ritzen zelf voor een oplossing.
Aan de UvA-nieuwe stijl moet
verder aan de faculteit van de po
litieke en sociaal-culturele weten
schappen een nieuwe vakgroep
komen ter bestudering van reli
gies (de% VU kent al jaren een ver
gelijkbaar instituut). Als het aan
Noorda had gelegen had de UvA
twee hoogleraren aangetrokken,
maar het bestuur vindt één pro
fessor, het liefst met uitstekende
papieren, voldoende.
Door studenten zelfstandiger te
laten werken en hen meer oriën
tatie op de praktijk te bieden,
hoopt men de opleiding zo aan
trekkelijk te maken dat het aantal
eerstejaars op den duur 25 per
jaar zal bedragen. De sociaal- en
gedragswetenschappelijke stu
dierichting kan, zo wordt ge
dacht, een mooie vervolgstudie
zijn voor mo-studenten.
Over de opzet van de kerkelijke
opleiding is nog nader overleg no
dig met de Hervormde Kerk en
met Doopsgezinden en Luthera
nen. "Vooral de Hervormde Kerk
is nogal lastig", aldus de woord
voerder van de universiteit. Kort
geleden zei secretaris dr. A. C. de
Roon van de Hervormde commis
sie voor theologisch wetenschap
pelijk onderwijs dat het nog
hoogst onzeker is of de Hervorm
de Kerk met de nieuwe opzet van
de Amsterdamse faculteit zal in
stemmen.
Paus bedreigd. Een extremisti
sche moslimgroep in Libanon
dreigt de paus te vermoorden,
omdat hij partij zou hebben geko
zen voor de christelijke stafchef
van het Libanese leger, generaal
Aoun. Dezelfde groep, genaamd
'de organisatie ter verdediging
van de onderdrukten' dreigde de
paus te doden toen hij in septem
ber Libanon wilde bezoeken.
150 jaar Gereformeerde Kerk
Rijnsburg II. De 'gewone' gere
formeerden in Rynsburg her
dachten enige weken geleden
reeds dat 150 jaar geleden ter
plekke de Afscheiding plaats
vond, waaruit de gereformeerde
kerk voortkwam, de gerefor-
meerd-vrijgemaakten doen dat
vanavond tijdens een herden
kingsdienst. Ook zij hebben een
jubileumboek laten maken, ge
schreven door ds. Jac. van
Nieuwkoop, een oud-plaatsge
noot. De titel luidt 'Van Herders
en Schapen' en zal vanavond wor
den gepresenteerd. De avond zal
een besloten karakter dragen.
Brief naar Bulgarije. In de Ma-
ranathakerk in Alphen kunnen
kerkgangers zondag een brief on
dertekenen die zal worden ge
stuurd aan Mladenov, de partijlei
der in Bulgarije. In het schrijven
wordt geprotesteerd tegen de ver
regaande discriminatie van de
Bulgaarse Turken. Het betreft en
gezmanelijke actie van de wereld-
diakonaten en diverse protes
tantse kerken.
Zendingsechtpaar. In de kerk
van Zevenhoven wordt zondag
afscheid genomen van het zen
dingsechtpaar Sengkery, dat be
gin volgend jaar met hun kinde
ren weer naar Irian Jaya zal ver
trekken. Aanvang van de dienst,
die plaatsvindt in de hervormde
kerk aan de Dorpsstraat, is negen
uur. Voorganger is ds. J. de Haan.
Een kerstsamenkomst voor ie
dereen vindt zondag om elf uur
plaats in de Herensingelkerk in
Leiden. De koren St. Joseph en
'The Lord Folks' verlenen mede
werking.
'Uit betrouwbare bron' is het
thema van een samenkomst, zon
dagavond (aanvang zeven uur) in
het Zijlkwartier (V.d. Marckstr.
19) in Leiderdorp.
De jaarlijkse kerstsamenzang in
de Bethlemskerk (Lammermarkt
57) in Leiden begint zondag om
half acht.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te oud-
Alblas drs. T C. de Leeuw kand. Hei
en Boeicop; bedankt voor Hekelingen
en Simonshaven-Biert K. R. Cuperus
Oldemarkt-Paasloo.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Oss (reform, paaskerkgemeente) drs.
J. van den Berg zendingspredikant in
Brazilië.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Aagtekerke A. Bat Bodegra
ven. te Borssele D. Hakkenberg Gro
ningen.
