Busvervoer moet
370 min teruggeven
Chili land van gaarkeuken en vuilnispikker
Economie Randstad herstelt zich
Primeur NMB Postbank:
in zee met Wereldbank
MIELE KEUKENS,
TOPKOMFORT
VAN BLIJVENDE
SCHOONHEID.
Miele
Aandelen verhandelen
via België voordeliger
Erfenis Smit-Kroes belast Verkeer
Creatief boekhouden deed buitenlandse schuld slinken
DRUKTE IN ANTI-GRIEPFABRIEK
Obligatiehouders
slepen Amro
voor de rechter
DONDERDAG 14 DECEMBER 1
DEN HAAG (ANP/GPD) De openbaar
vervoerbedrijven moeten het ministerie
van verkeer en waterstaat 377 miljoen gul
den terugbetalen. Het gaat om voorschot
ten die het ministerie tussen 1982 en 1986
verstrekte, maar die de busbedrijven niet
gebruikten. Dat blijkt uit het mondeling
overleg gisteren van minister Maij-Weggen
met de kamercommissie over het begro-
tingsonderzoek van haar ministerie.
Als de rente over dat bedrag van 50 drag gaat 156 miljoen gulden naar
tot 150 miljoen gulden bij de 370 de algemene middelen oftewel het
miljoen wordt opgeteld, komt de ministerie van financiën van Kok.
vordering van Verkeer en Water- De rest van het geld komt weer ten
staat op de bedrijven zelfs op een goede aan het openbaar vervoer,
half miljard gulden uit. Van dat be- De bedragen zijn een erfenis van
AMSTERDAM (ANP/IPS) NMB Postbank gaat samenwerken met de
Wereldbank in een nieuw type leningen voor ontwikkelingslanden. Loka
le vestigingen van de Nederlandse bank zullen optreden als agent bij het
verstrekken van kredieten aan projecten in de particuliere sector. De le
ningen worden gegeven in naam van de International Finance Corpora
tion, een organisatie binnen de Wereldbank die zich specifiek richt op de
particuliere sector. NMB Postbank heeft dit vancohtend bekendgemaakt.
De nieuwe samenwerkingsvorm draagt de naam Multicountry Loan Fa
cility. Er is 50 miljoen dollar beschikbaar bij de IFC voor lange financie
ring van kleinschalige en middelgrote projecten. In elke lening die via het
NMB-netwerk wordt afgesloten zal deze bank voor ten minste de helft
deelnemen.
Afzonderlijke leningen zullen naar verwachting tussen de drie en zes
miljoen dollar bedragen. Chili, Indonesië, Malaysia en Uruguay zijn de eer
ste landen waar de nieuwe faciliteit wordt toegepast.
Het is voor het eerst dat de IFC in zee gaat met een commerciële handels
bank. De NMB is verantwoordelijk voor de selectie van de te financieren
projecten en houdt de vinger aan de pols bij de uitvoering.
er is geen betere
Miele-Keuken-Centrum
"Leiden"
Leiden: Korevaarstraat 11. Tel.: 071-149859
de vorige minister van verkeer en
waterstaat Smit-Kroes en zijn bo
ven water gekomen door de zogehe
ten 'stofkamprocedures' van het de
partement, die al eerder een finan
cieel wanbeleid aan het licht brach
ten. De algemene rekenkamer uitte
in september ernstige kritiek op het
financiële chaos op het departe
ment. Door dat gebrek aan financië
le discipline ontbreken over de be
grotingsuitvoering in 1988 goed
keurende accountantsverklarin
gen. Ook voor 1989 zal dat het geval
zijn, bleek uit de woorden van Maij.
Het einde van de jarenlange fi
nanciële chaos op het ministerie
van Verkeer en Waterstaat is in
zicht volgens Maij. Over 1990 ver
wacht Maij dat haar accountants
een goedkeurende verklaring afge
ven. De kritiek van de rekenkamer
ervaart zij als een "niet geringe last,
maar ook als een positieve uitda
ging. „De kritiek is niet aan dove
mansoren gericht".
Even werd Maij-Weggen in de Ka
mer vergeleken met haar voorgang
ster, Neelie Smit-Kroes, die na de
vele door haar gelanceerde plannen
uitriep dat heel Nederland op de
schop zou gaan. De PvdA-er Castri-
cum klaagde dat de nieuwe minis
ter pas drie maanden op haar post
zit en nu al duidelijk toezeggingen
doet over zaken, die onder de vorige
minister niet konden worden waar
gemaakt. "In drie maanden heb je
tijd genoeg om tot je verstand te ko-
antwoordde Maij-Weggen.
Voorschotbetalingen zijn intus
sen niet meer toegestaan. Binnen
het departement zal een nader on
derzoek worden verricht naar de
voorschotbetalingen, waarvoor
ruimte wordt vrijgemaakt voor 50
tot 70 extra personeelsleden. Zoals
bekend heeft de vorige minister van
verkeer en waterstaat (Smit-Kroes)
de uitstaande bedragen als voor
schot aan de openbaar-vervoerbe
drijven verstrekt.
De Nederlandse overheid moet
de komende vier jaar per jaar 800
miljoen gulden extra investeren in
'mobiliteit' (weg-, spoor- en water
wegen en telecom) om te voorko
men dat ons land dichtslibt. Daar
door komt de groei op de tocht
staan. Deze boodschap voor minis
ter Maij-Weggen (Verkeer) en de
Tweede Kamer had VNO-voorzitter
Van Lede gisteren op zijn maande
lijkse persconferentie in Den Haag.
Volgende week behandelt de Ka
mer de begroting voor Verkeer en
Waterstaat. Betere wegen en de
bouw van de vijf tunnels moeten
doorgaan. De aard van onze econo
mie is nu eenmaal transportafhan-
kelijk, aldus Van Lede. Groei en
mobiliteit gaan hier hand in hand.
Economie kort
DEN HAAG (ANP/GPD) - De
krachtige groei van de Nederlandse
economie houdt aan, met als groot
ste trekpaarden Noord-Brabant en
Limburg. De Randstad herstelt
zich. Ook voor volgend jaar zijn de
verwachtingen hoog gespannen.
Dit beeld komt naar voren uit de
jaarlijkse Enquête Regionale Be
drijfsontwikkeling die de Vereni
ging van Kamers van Koophandel
onder 61.400 bedrijven heeft uitge
voerd. De uitkomsten zijn vanoch
tend bekendgemaakt in Den Haag.
Koploper van het bedrijfsleven is
de zakelijke dienstverlening, die de
(groot)metaal en de chemie ver
drijft. Negentig procent van de be
drijven maakt winst. Omzet en ex
port groeien sterk, terwijl de werk
gelegenheid in de jaren tachtig nog
niet zo sterk toenam. Voor het eerst
in jaren groeit het aantal exporte
rende bedrijven. De investeringen
stijgen vooral sterk in de industrie.
De export ontwikkelt zich steeds
sterker tot de motor van de econo
mie en neemt nu 28 procent van de
totale omzet voor zijn rekening. Van
de grote bedrijven exporteert 80
procent. Tegenover een reële (voor
prijsstijgingen gecorrigeerde) groei
van de export met 4,7 procent, staat
een reële stijging van de binnen
landse omzet met 2,4 procent. De
uitvoer komt voor het grootste deel
voor rekening van de industrie, ge
volgd door de groothandel. De ex
port van chemie en rubber valt wat
tegen.
De groei van de werkgelegenheid
met 3,3 procent (vorig jaar 2,5) doet
zich vooral voor bij de kleinere be
drijven. Dat is al enige tijd het geval.
Het aantal part-timers dat minder
dan 15 uur per week werkt neemt
sterker toe dan het aantal werkne
mers met een volledig baan. Van het
DEN HAAG (GPD/ANP) - Parti
culiere beleggers die buitenlandse
effecten willen kopen, kunnen dat
het beste doen via België. Dat levert
een aanzienlijke besparing op de
kosten op. Onder het huidige provi
sietarief zijn de kosten van hande
len op buitenlandse beurzen via Ne
derlandse banken of commissio
nairs veel hoger dan de kosten die
gemaakt moeten worden voor het
handelen op de Amsterdamse effec
tenbeurs.
Volgens de Vereniging van Effec
tenbezitters (VEB) moet de Neder
landse particuliere belegger die
voor 10.000 gulden via een Neder
landse bank of commissionair aan
Belgische aandelen koopt in totaal
3,5 procent of 350 gulden betalen.
Bij verkoop dient nog eens hetzelf
de bedrag te worden voldaan, zodat
de koers met maar liefst 7 procent
moet stijgen om quitte te kunnen
spelen.
Als diezelfde belegger een reke
ning opent bij een Belgische bank,
moet hij bij aankoop van Belgische
aandelen voor 10.000 gulden maar 1
procent of 100 gulden kosten te be
talen. Bij verkoop is dat ook 1 pro
cent zodat een 'buitenlandtransac
tie' bij aan- en verkoop maar liefst 5
procent goedkoper is. Het is de
moeite waard om een buitenlandse
rekening te openen, waardoor aan-
zienljke besparingen kunnen wor
den bereikt bij het aankopen van
aandelen op andere EG-beurzen.
De VEB wijst nog op een ander fi
nanciële interessante bijkomstig
heid. In Brussel worden zeven Ne
derlandse fondsen genoteerd: Ak-
zo, Heineken, Hoogovens, Philips,
Koninklijke Olie, Unilever en VOC.
Voor het kopen en verkopen van
stukken in deze fondsen geldt in
België het tarief van iets meer dan
één procent. Aan de Amsterdamse
Effectenbeurs kost de hele transac
tie van aan- en verkoop van aande
len ter waarde van ongeveer 10.000
gulden ruim drie procent. Via deze
zogenoemde 'U-bochtconstructie'
kunnen dus aanmerkelijke bespa
ringen worden bereikt.
De tarieven voor binnenlandse
transacties zijn aan het einde van de
jaren zeventig en in het begin van
de jaren tachtig tot stand gekomen
om, stelt de VEB, de bedrijfstak in
staat te stellen effectentransacties
kostendekkend te kunnen uitvoe
ren. Sinds die periode en met name
vanaf 1982 zijn de omzetten op de
Amsterdamse beurs verveelvou
digd en zijn de provisieopbrengsten
overeenkomstig gestegen. Verla
ging van de tarieven, behalve voor
orders van meer dan een miljoen
gulden, is echter nooit aan de orde
geweest.
De VEB vindt dat jammer, omdat
de concurrentiepositie van Amster
dam als financiëel centrum aanzien
lijk zou kunnen worden verstevigd
door lagere tarieven.
De vereniging wijst er overigens
ook op dat de Nederlandse tarieven
best wel eens in strijd kunnen zijn
met het EG-kartelrecht dat de con
currentie binnen de gemeenschap
pelijke markt regelt. De VEB acht
de kans heel groot dat de Europese
Commissie de tariefafspraken van
leden van de Vereniging voor de Ef
fectenhandel strijdig acht met het
EEG-verdrag. "Het is daarom ver
standig om een te verwachten ver
bod vóór te zijn en zelf over te gaan
tot vrije aan- en verkooptarieven",
adviseert de VEB de leden van de
Vereniging voor de Effectenhandel.
Kamer: belasting
krijgt te veel macht
met nieuwe wet
DEN HAAG (GPD) Het kabinet
wil de belastingdienst te veel macht
geven. Dit gaat ten koste van de po
sitie van de belastingbetaler. Deze
stelling heeft een kamermeerder
heid bestaande uit CDA, PvdA,
WD en D66 gisteren betrokken tij
dens een debat over de Invorde-
ringswet. Daarin wordt geregeld
hoe de belastingdienst belasting
schulden kan innen.
PvdA'er Kombrink kwam met
een aantal voorstellen om de positie
van de burger met een belasting
schuld te versterken. Zo moet deze
twee weken de kans krijgen om een
naheffingsaanslag te kunnen beta
len. Dat is vier dagen langer dan het
kabinet had voorgesteld. Het bezor
gen van een dwangbevel via de post
stuitte eveneens op weerstand bij
de PvdA. Deurwaarders moeten de
dwangbevelen zelf blijven bezor
gen, aldus Kombrink.
Overigens zal de nieuwe Invorde-
ringswet op zijn vroegst op 1 juni
1990 in werking treden. Oorspron
kelijk was dat 1 oktober van dit jaar.
totale aantal arbeidsplaatsen be
staat nu 9,5 procent uit part-time be
trekkingen, vooral bij kappers en
schoonmaakbedrijven.
Bij kleinere industriële bedrijven
groeit de werkgelegenheid met 5,1
procent, terwijl in de industrie als
geheel de groei 2,9 procent bedraagt
(bijna twee keer zo hoog als vorig
jaar). Bij de grote levensmiddelen-
bedrijven groeit de werkgelegen
heid met 4,2 procent. De grote wa
renhuizen en autodealers nemen
nauwelijks meer mensen in dienst.
Iets meer dan 90 procent van de
bedrijven boekt winst, terwijl dat
percentage in 1982 nog maar 76 was.
Vooral in de metaalproduktenin-
dustrie, de machine-industrie en de
papier- en kartonsector komen veel
winstgevende bedrijven voor. In de
visserij en de textiel- en confectie-
industrie wordt vaker verlies gele
den. Volgend jaar verwacht 94 pro
cent van de bedrijven winst te zul
len boeken.
Iets minder dan driekwart van de
ondernemers beoordeelt het rende
ment over het eigen vermogen als
voldoende. Dit 'psychologisch' oor
deel over bedrijf en omstandighe
den waaronder men werkt verbe
tert opnieuw ten opzichte van het
jaar daarvoor. In de automobiel
branche (65 procent) en in de visse
rij (54) zijn de ondernemers minder
tevreden over hun rendement.
Uitgesplitst naar regio's behaalt
het zuiden van ons land de beste re
sultaten op het gebied van werk,
omzet, export en winstgevendheid
van de bedrijven. Daarna komt het
westen, dat ten opzichte van 1988
aanzienlijk beter presteert. Ter ver
gelijking: de reële exportgroei van
de 'zuidelijke' bedrijven bedraagt 5
procent, tegen een half voor bedrij
ven in het noorden.
Zwak ministerie
Vrijwel de gehele Tweede Kamer
heeft gisteren minister Andriessen
(CDA) voorgehouden dat zijn de
partement van economische zaken
onder diens voorganger De Korte
(WD) tot een nogal onbetekenend
ministerie is verworden. PvdA en
D66 vinden bovendien dat het ni
veau van het Nederlandse bedrijfs
leven in technologisch opzicht te
veel is achtergebleven.
Steun aan banden
Staatssecretaris Van Amelsvoort
van financiën heeft geen bezwaar
tegen een verscherping van de voor
waarden waaronder het midden- en
kleinbedrijf in aanmerking kan ko
men voor een investeringssubsidie.
Tevens zegde de bewindsman toe
pas een beslissing over de definitie
ve opheffing van het wir-fonds te
nemen als onderzoek naar de over
schrijdingen klaar is.
Meer uit
De omzet in geld van de horeca is in
de eerste negen maanden van dit
jaar met 6,5 procent gestegen in ver
gelijking met dezelfde periode vo
rig jaar. De prijzen namen in deze
periode met 1,7 procent toe, de om
zet in hoeveelheid gemeten met 4,7
procent.. Vooral hotels en restau
rants zagen hun omzet toenemen.
Geen Herald Tribune
De International Herald Tribune is
gisteren niet verschenen als gevolg
van een arbeidsconflict. Het is niet
duidelijk wanneer deze in Rarijs uit
gegeven Amerikaanse krant weer
zal uitkomen. Het conflict houdt
verband met plannen van de direc
tie de fotoredactie uit Parijs te halen
om kosten te besparen. De vrees be
staat dat deze reorganisatie arbeids
plaatsen zal kosten.
Lijnco schrapt banen
De directie van speciaaldrukkerij
Lijnco in Groningen heeft een reor
ganisatie aangekondigd waarbij
vijftig banen moeten verdwijnen.
Ontslagen zijn niet uitgesloten. De
directie wil een straffe sanering
doorvoeren om een einde te maken
aan de teruglopende bedrijfsresul
taten. Lijnco is met bijna 700 werk
nemers één van de grootste spe-
ciaaldrukkerijen van West-Europa.
Er onder meer acceptgirokaarten
vervaardigd.
OLST De produktie van influenzavaccins draait op volle toeren in de Duphar-vestiging in Olst. Als gevolg
van de griepepidemie in Groot-Brittannië en het tekort aan vaccin worden in het buitenland grote orders hier
voor geplaatst toto anpi
DEN HAAG (ANP) - De Vereni
ging van obligatiehouders in het on
langs failliet gegane Duitse winkel
bedrijf Co op sleept de Amro Bank
voor de rechter om een schadever
goeding te krijgen. Volgens de vere
niging hebben haar 55 leden schade
geleden, doordat de Amrobank in
1987 en 1988 bij de uitgifte van obli
gaties in Co op misleidende pro
spectussen heeft uitgegeven.
Coopag Finance, een financie
ringsmaatschappij van Co op, gaf in
1987 een 7 procent zevenjarige obli
gatielening uit van 100 miljoen gul
den en in 1988 een identieke lening
tegen 6,75 procent, beide tegen
koersen van dicht in de buurt van
100 procent. De leningen noteren op
de Amsterdamse effectenbeurs nog
maar ongeveer 75 procent als ge
volg van de moeilijkheden bij Co
op.
In het prospectus van juli 1988
werd nog uitgegaan van 7 procent
meer winst dan de bijna 43 miljoen
mark van 1987, maar in werkelijk
heid leed het concern honderden
miljoenen verlies.
De vereniging vindt dat de Amro
misleidende informatie heeft gege
ven en wil de zaak met de bank in
den minne schikken. De raadsman
van de Amro Bank heeft gisteren de
vereniging meegedeeld dat de bank
niet bereid is tot een regeling.
SANTIAGO De regering van ge
neraal Augusto Pinochet steekt in
de aanloop naar de verkiezingen
van vandaag de loftrompet over
haar eigen beheer van de Chileense
economie. Terwijl andere Latijn-
samerikaanse landen kampen met
astronomische inflatiecijfers, heeft
Chili's economisch wonderkind,
ex-minister en presidentskandidaat
Hernan Büchi, de peso in toom we
ten te houden. De inflatie bedroeg
vorig jaar 15 procent.
door
Ineke Holtwijk
De buitenlandse schuld liep de af
gelopen jaren terug van 19,4 miljard
dollar (1985) tot 16,4 miljard (1989).
Tot 1991 geldt een akkoord over
rente en aflossing met de buiten
landse banken, hetgeen de nieuwe
regering enige manoeuvreerruimte
biedt. De export verdrievoudigde
gedurende het militair bewind, dat
sinds 11 september 1973 aan de
macht is. Via nieuwe produkten
werd het land minder afhankelijk
van de export van kopererts, anno
1989 nog steeds goed voor de helft
van de exportinkomsten.
De pronkstukken in de export
sector zijn de visindustrie en de
fruitteelt. De generaals moderni
seerden Chili, en vooral de land
bouw, hardhandig. Enkele jaren la
ter kon de Chileense Granny Smith
haar opwachting maken in de West-
europese supermarkten. Toch heeft
dezelfde regering nauwelijks geïn
vesteerd in onderwijs en gezond
heidszorg. 's Lands vervoersverbin-
dingen zijn sterk verwaarloosd.
De investeringen in onderwijs lie
pen in vergelijking met 1970 met
twintig procent terug. Voor de ge
zondheidszorg trekt de regering-Pi-
nochet zelfs veertig procent minder
geld uit in vergelijking met twintig
jaar geleden.
Zo staat aan de rand van Santiago
een acht verdiepingen hoge beton
nen kolos. Het had een nieuw zie
kenhuis moeten worden, maar
werd na de staatsgreep tegen Sal
vador Allende nooit voltooid. In
zestien jaar militair bewind werd in
dp hoofdstad Santiago, een stad van
vier miljoen inwoners, zelfs geen
enkel ziekenhuis gebouwd.
Doodgebloed
In de wijken Maipu en Cerrillos
(300.000 inwoners), aan de andere
kant van de stad, is zelfs niet eens
een eerste-hulppost. Vorige maand
bloedde het slachtoffer van een ver
keersongeluk op een van de roton
des dood omdat de ambulance hele
maal uit het centrum moest komen.
Wie een behoorlijke opleiding
wil, kan terecht op dure privé-scho-
len. Het openbaar onderwijs kampt
met een voortdurend tekort aan
leerkrachten. Twee of drie leerlin
gen moeten samen doen met één
boek.
Salarissen en pensioenen zijn al
jaren niet noemenswaardig ver
hoogd. Op de trottoirs in het cen
trum van Santiago staan straat
venters schouder aan schouder. In
de armenwijken keerde de 'olla
commun', letterlijk de gemeen
schappelijke vleespot, een door be
woners zelf georganiseerde gaar
keuken, terug. Bij de hoofdstedelij
ke afvalhopen wacht een legertje
'vuilnispikkers' de wagens van de
gemeentereiniging op.
De verschillen tussen arm en rijk
namen toe. De economie groeide
fors, maar uit cijfers van het officië
le Chileense bureau voor de statis
tiek blijkt dat iedere dollar die het
land extra verdiende 75 cent naar de
twintig procent rijksten gingen. De
twintig procent die onderaan de
ladder bungelt, kreeg van diezelfde
dollar slechts drie cent.
Dynamisch
De oppositie, de vermoedelijke
winnaar van de verkiezingen van
donderdag, is niet ontevreden over
de staatshuishouding die zij erft.
"De Chileense economie is zeer dy
namisch", vindt Ricardo Ffrench-
Davis, een econoom verbonden aan
Cieplan, een particulier onder
zoeksinstituut op het gebied van
Ffrench-Davis' oordeelt telt. De
econoom, onder de vorige regering
werkzaam bij de Centrale Bank,
krijgt vermoedelijk een ministers
post in de economische driehoek
als de oppositie zegeviert, het roos
kleurig beeld dat de regering van
buitenlandse bedrijven te betalen,
de zogeheten debt swaps. De kortlo
pende schuld in eigen land liep
daardoor met zes miljard dollar op,
zegt Ffrench-Davis.
De inflatie stak de afgelopen ja
ren gunstig af in vergelijking met de
rest van de regio, maar beliep gedu
rende alle jaren van militair bewind
toch nog gemiddeld tachtig procent
per jaar. Sceptici zeggen dat de re
gering de inflatie zo laag kon hou
den door te bezuinigen op salaris
sen. Het Chileense minimumloon
(ruim honderd gulden per maand)
behoort tot de laagste op het conti
nent.
Menselijk
Grote veranderingen zijn van een
oppositieregering niet te verwach
ten. Het socialisme van Allende is
over en de tijd van idealistische ex
perimenten voorbij. De plannenma
kers van het oppositiepact van
christendemocraten en socialisten,
onder wie ministers uit het kabinet
van de vermoorde president, plei
ten voor een open-markteconomie,
in grote lijnen gelijk aan wat Pino
chet en de zijnen voor ogen stond.
Terwijl de socialisten vorig jaar
aankondigden dat de verkoop van
staatsbedrijven in de laatste dagen
van het regime zouden worden te
ruggedraaid, doet de coalitie jdaar
nu het zwijgen toe. Het debt swap
programma, door links ooit bekriti
seerd omdat het nauwelijks nieuwe
investeringen zou aantrekken, blijft
onverkort gehandhaafd.
Maar Chili krijgt een kapitalisme
met een menselijk gezicht. Het alge
heel gevoelen, zelfs bij 'pinochetis-
tas' is dat er iets moet worden ge
daan aan de armoede. Als de oppo
sitiecoalitie donderdag wint, gaan
de minimumlonen en de pensioe
nen omhoog. Er ligt een sociaal pro
gramma dat voorziet in de bouw
van scholen, ziekenhuizen, meer
verplegend personeel en onderwij-
Onder generaal Pinochet werden de verschillen tussen arm en rijk in Chi- zers en een beurzenstelsel voor de
li aanzienlijk groter. In de sloppenwijken keerde de gemeenschappelijke universiteiten.
kookpot daardoor weer terug. (fotoGPD) De prijs? Belastingverhoging en
een offer van enkele procenten eco-
haar eigen prestaties geeft, behoeft schuld die verdween, keerde als nomische groei. Ffrench-Davis:
nuancering, vindt hij. De reductie binnenlandse terug. "Wij denken dat het het waard is:
van de buitenlandse schuld bijvoor- Het ministerie van financiën minder groei op korte termijn, maar
beeld is een kwestie van creatief kocht schuld af door in ruil daar- meer ontwikkeling op de lange
boekhouden. De buitenlandse voor investeringen (in peso's) voor duur".
