'Rijnland' op zoek naar
geld voor baggerwerken
Milieuzorg dreigt Rijnland
boven het hoofd te groeien
Kraamzorg hoeft
geen kraamhotel
'Incestslachtoffers zijn voor het leven getekend'
Beroepsopleidingen
in Alphen en Leiden
willen samenwerken
Leidse universiteit hoog
aangeschreven in Europa
Subsidie voor restauraties
in Oegstgeest en Katwijk
DONDERDAG 14 DECEMBER 1989
IWHIilM IB
PAGINA 15
'Onredelijk om grondbezitters alles te laten betalen'
i
Dijkgraaf Van Tuijll van Serooskerken: "Rijnland mag zijn verantwoor-
delijkheden niet van zich afschuiven omdat de kosten te h°°Q^^den^<joto
Thuis bevallen is beste omgeving
LEIDEN - Het college van
het Hoogheemraadschap
van Rijnland gaat op zoek
naar subsidies voor het bag-
gerwerk dat de komende
tien jaar in deze regio moet
plaats hebben. Deze bagger-
werkzaamheden kosten 75
miljoen gulden. Als het
schap hiervoor bijdragen
loskrijgt, hoeft de heffing
voor grondeigenaren - de zo
geheten algemene omslag -
de komende jaren wellicht
iets minder te stijgen. In de
aanvankelijke plannen was
voorzien in een tariefsverho
ging van ruim 30 procent tot
het jaar 2000.
Overigens zijn de 'baggerplannen'
nog niet definitief vastgesteld.
Voordat het algemeen bestuur met
de plannen instemt, moet het colle
ge zijn financiële voorstellen eerst
duidelijker omschrijven, zo bleek
gisteren tijdens een bestuursverga
dering van het schap. Naar ver
wachting gebeurt dit binnen enkele
maanden.
Het college van 'Rijnland' zoekt
naar extra financiële middelen op
aandrang van een groot aantal be
stuursleden. Die vinden het onaan
vaardbaar dat de kosten voor het
baggerwerk volledig voor rekening
komen van grondeigenaren. Vooral
ook omdat die kosten veel hoger
uitvallen dan vroeger gebruikelijk
was. Slib blijkt namelijk steeds va
ker vervuild te zijn, waardoor het op
een speciale manier moet worden
opgeslagen of gereinigd.
Geen onderzoek
gebruik placenta's-
LEIDEN/DEN HAAG - Staatsse
cretaris van volksgezondheid Si
mons wil geen onderzoek instellen
naar de manier waarop ziekenhui
zen met placenta's omgaan. Hij zal
de ziekenhuizen er wél op wijzen
dat voor het gebruik van de placen
ta's de nadrukkelijke toestemming
van de betrokken vrouw noodzake
lijk is. De ziekenhuizen plegen de
placenta's te verkopen aan een Bel
gisch bedrijf die er grondstoffen
voor geneesmiddelen uit wint.
In tegenstelling tot de staatsse
cretaris heeft de Zuidhollandse pro
vinciaal inspecteur volksgezond
heid wèl een onderzoek ingesteld
naar (niet commerciële) handel in
placenta's. Uit dat onderzoek kwam
naar voren dat vrouwen in veel ge
vallen niet om goedkeuring wordt
gevraagd. De inspecteur heeft be
gin januari een gesprek met alle zie
kenhuizen.
LEIDEN De hulpverlening aan
moeders van seksueel misbruikte
kinderen schiet ernstig tekort. De
vrouwen durven in veel gevallen
niet over hun problemen te pra
ten. Huisartsen, psychiaters en
maatschappelijk'werkers zijn on
voldoende op het probleem ge
spitst om de zwakke signalep van
de vrouwen op te vangen. Zo lo
pen deze moeders vaak jaren
rond zonder de hulp te krijgen die
ze nodig hebben.
door
Monica Wesseling
De Stichting Samenwerkings
verband tegen Seksueel geweld
en de FIOM onderkennen dit 'ge
brek'. Zij hebben een praatgroep
voor moeders van seksueel mis
bruikte kinderen opgericht maar
benaderen ook de hulpverleners
om hen nadrukkelijker te wijzen
op het verschijnsel incest.
De aandacht voor de moeders is
volgens Ineke van den Bergh van
het samenwerkingsverband een
logische voortzetting van het zo
geheten driesporenbeleid. Voor
het kind zijn er al hulpverlenende
projecten, aan die voor de daders
wordt gewerkt en nu zijn de moe
ders aan de beurt.
De ervaring heeft - geleerd dat
vrouwen die ontdekken dat hun
man hun kind seksueel mis
bruikt, voor een keuze worden ge
steld. Ze moeten óf voor hun kind
kiezen en daarmee hun echtge
noot afwijzen, óf voor de man
waarmee ze het kind in de kou la
ten staan. Onafhankelijk van de
keuze die ze maken, krijgen ze te
maken met gevoelens van onge
loof, boosheid en intens verdriet.
Daarbij komt nog eens de reac
ties van zowel de kinderen als uit
de omgeving van de vrouw. Van
den Bergh zegt hierover: "De
moeder wordt afgewezen. Zij
heeft volgens hen gefaald. Ze had
beter op het kind moeten letten
en de incest eerder moeten ont
dekken. Zowel het kind als de
omgeving laten de vrouw in de
steek. Ze komt in een gigantisch
isolement en kan met haar
De bestuursleden menen dat niet
de grondeigenaren voor de veront
reiniging verantwoordelijk zijn,
maar in principe de gehele Neder
landse samenleving. De samenle
ving zou daarom ook voor de hogere
uitgaven moeten 'opdraaien". Om
die reden pleitte het algemeen be
stuur voor de oprichting van een
landelijk fonds voor de schoon
maak van waterwegen. Dat fonds
zou 'gevuld' moeten worden met
bijdragen van het rijk en de water
schappen en met heffingen op aller
lei vervuilende activiteiten.
"Betalen we de verwerking van
verontreinigd slib uit de algemene
omslag, dan dreigt die heffing een
soort 'vuilnisvat' te worden. De
kans is groot dat ze in de toekomst
dan ook wordt gebruikt om allerlei
andere problemen op te lossen. En
dat is onredelijk", zo stelde hoofdin
geland H. Visée gisteren.
Uitstel
Het college voelde echter niets voor
zo'n fonds. Volgens hoogheemraad
Joh. Noordam leidt dit alleen maar
tot vertragingen. "Het duurt jaren
voordat alle partijen het eens zijn
over de oprichting van een dergelijk
fonds. Vervolgens begint het touw
trekken om bijdragen. De bagger-
werkzaamheden kunnen echter
geen uitstel velen".
De Verenigde Vergadering van
het Hoogheemraadschap van
Rijnland is niet bepaald een roeri
ge club. Heftige debatten zal een
geïnteresseerde toeschouwer er
niet snel aantreffen. De hoofdin
gelanden, zoals de bestuursleden
deftig heten, plaatsen meestal
wat 'puntjes op de i' en maken het
hun college - de dijkgraaf en
hoogheemraden - bij voorkeur
niet al te lastig.
door Wim Wegman
Er moet dan ook heel wat aan
de hand zijn bij dit eerbiedwaar
dige instituut wanneer er. zoals
gisteren, van alle kanten kritiek
op het college wordt geuit en er
zelfs een heuse motie tegen een
college-voorstel op tafel komt. En
het moet wel heel ernstig zijn
wanneer die motie, hoewel de
dijkgraaf hem hoogstpersoonlijk
heeft ontraden, nog aangenomen
dreigt te worden ook.
De rumoer ging over een plan
van het college om de komende
schuldgevoelens en angsten ner
gens meer naar toe".
Dokter
Volgens Van den Bergh komt het
regelmatig voor dat de incest-er-
varing bij het kind leidt tot vage
gezondheidsklachten van dat
kind. Ook bij de moeders komen
lichamelijke klachten voor. De
drempel tot de huisarts is niet al
te hoog maar ook al komt het ge
zin in het hulpcircuit terécht,
daarmee is volgens Van den
Bergh allerminst gezegd dat er
ook wordt gewerkt aan het incest-
probleem.
Dijkgraaf E. van Tuyll v;
Serooskerken voerde bovendii
een principieel punt aan tegen ei
landelijk fonds. "We hebben in 19
met veel pijn en moeite het uitbs
geren van waterwegen naar ons tc
gehaald omdat we dit een taak vo
den van het Hoogheemraadscha
Dan kunnen we niet 25 jaar later i
verantwoordelijkheid van ons
schuiven omdat we terugschrikt
van de kosten".
Even leek het er op dat het colle,
frontaal in aanvaring zou kom<
met het algemeen bestuur, een zeld
zaamheid tijdens de doorgaans zee
kalm en keurig verlopende be
stuurs vergaderingen van het schap
Een aantal bestuursleden wilde d<
vorming van het fonds afdwinger
met behulp van een motie. Nada
het college echter nadrukkelijk hac
verzekerd dat het op zoek zou gaar
naar bestaande - of toekomstige
subsidies voor de baggerwerkzaam
heden, trokken de bestuursleden d(
motie weer in.
Wel wilden ze duidelijk in de 'bag
gerplannen' opgenomen zien ho(
het college die extra gelden denkt t(
vinden. Dijkgraaf Van Tuyll var
Serooskerken beloofde dat te doen
Het college zal zijn voorstellen ovei
enkele maanden, tijdens een nieu
we bestuursvergadering, opnieuw
indienen.
tien jaar 75 miljoen gulden uit te
trekken voor het uitbaggeren van
een aantal waterwegen in Rijn
land en het verantwoord opber
gen van het vrijgekomen slib. Dat
plan zelf kon nog wel de goedkeu
ring wegdragen van het bestuur.
Er moet nu eenmaal gebaggerd
worden. Waar de hoofdingelan
den zich tegen verzetten, was het
voorstel om de kosten, via een ta
riefsverhoging van ruim 30 pro
cent in tien jaar, te verhalen op
grondeigenaren.
Op zichzelf was het niet opmer
kelijk dat het college dit voorstel
deed. In het verleden hebben be
zitters van grond ook de kosten
voor baggerwerken moeten beta
len. De redenering is dat zij het
meest profiteren van goede af- en
aanvoerwegen voor Rijnlands
boezemwater. Rijnland zorgt er
immers voor dat kanalen niet
dichtslibben en uiteindelijk
'overlopen'.
Dat was echter ook niet het
punt waar de hoofdingelanden
zich druk om maakten. Hun pro-
"Veel vrouwen die uiteindelijk
wèl hulp hebben gekregen, kla
gen erover dat de sos-signalen die
ze uitzonden niet door de huisart
sen zijn opgepikt. Zelfs als ze bij
het maatschappelijk werk of het
Riagg terecht komen, wordt het
probleem niet altijd onderkent",
zegt Van den Bergh.
Dat de huisartsen en maat
schappelijk werkers een slachtof
fer van incest niet direct herken
nen, heeft volgens Van den Bergh
verschillende oorzaken. In weer
wil van intensieve voorlichtings
acties is er nog steeds sprake van
onbekendheid met het verschijn
bleem was dat de baggerkosten
de afgelopen jaren bijna explosief
zijn gestegen omdat het slib als
maar vuiler wordt en de verwer
king ervan door de steeds stren
gere milieunormen een uiterst in
gewikkelde zaak wordt. En is het
dan nog redelijk om mensen die
'toevallig' een stukje grond in dit
gebied bezitten, hiervoor te laten
opdraaien?
De bestuursleden vinden van
niet. De vervuiling is volgens hen
in principe door de gehele Neder
landse samenleving veroorzaakt.
Immers, iedereen rijdt wel eens in
een auto en iedereen spoelt wel
eens wat 'giftig' spul door de
gootsteen. En al die rommel
wordt via de rivieren aangevoerd
naar Rijnland. De hoofdingelan
den pleitten daarom voor de op
richting van een landelijk fonds
waaruit de verwerking van ver
ontreinigde bagger kon worden
betaald.
Dat stuitte echter weer op grote
problemen bij het college. Rijn
land is volgens dijkgraaf en hoog-
sel. Bovendien zijn veel hulpver
leners bang om het probleem aan
de orde te stellen. "Het is heel
moeilijk om op de vrouw af te vra
gen of haar man hun kind mis
bruikt. De Bolderkar-affaire met
alle voor de hulpverlening nega
tieve publiciteit heeft wat dat be
treft nou niet bepaald gunstig ge
werkt".
Praatgroep
De twee organisaties zijn vorig
jaar gestart met een praatgroep
voor moeders van seksueel mis
bruikte kinderen. Via een adver
heemraden verantwoordelijk
voor het in standhouden van pol
ders, maar óók voor het schoon
houden van het water. En die ver
antwoordelijkheid zou het schap,
aldus het college, met de vorming
van een landelijk fonds uit han
den geven. Want: wie betaalt, be
paalt.
Gisteren vonden bestuur en
vergadering elkaar uiteindelijk in
een compromis. Rijnland gaat op
zoek naar subsidies, om op die
manier de tariefsverhogingen
enigszins in de hand te kunnen
houden. De vraag blijft echter of
het probleem hiermee is opgelost.
De hoeveelheid verontreinigd
slib is enorm, en de kosten voor
een verantwoorde verwerking
zullen voorlopig wel blijven stij
gen. Niet het minst omdat bij
voorbeeld de provincie de stortta-
rieven steeds verder omhoog-
schroeft.
En dit is nog maar één pro
bleem. Op andere gebieden zal
het hoogheemraadschap ook ste
vig in de buidel moeten tasten,
wil ze de milieuvervuiling de baas
blijven. Vandaar ook de vrees van
een aantal bestuursleden dat de
burgers in Rijnland de komende
jaren nog een paar flinke tariefs
verhogingen staan te wachten. En
of de Verenigde Vergadering met
die toekomstige stijgingen ak
koord zal gaan, is nog maar zeer
de vraag.
tentie zijn de deelneemsters ge
worven. Inmiddels is er een twee
de groep gestart.
Van den Bergh is ervan over
tuigd dat praatgroepen een goede
aanvulling zijn op de hulpverle
ning aan slachtoffers van incest.
"De moeders gaan bijna ten on
der aan schuldgevoelens. Zij heb
ben het gevoel te hebben gefaald.
Door te ontdekken dat er méér
vrouwen zijn wier kind door de
vader wordt misbruikt, kunnen
de vrouwen hun gevoelens beter
verwerken".
Praatgroepen alleen zijn echter
niet genoeg. Er is een groot tekort
aan hulpverleners die hulp kun
nen bieden aan slachtoffers van
incest. Van den Bergh merkt op
dat niemand in staat is uitsluitend
incest-slachtoffers te behandelen.
"Het probleem grijpt daarvoor te
veel in op het eigen leven. Ieder
een herkent een stukje van zich
zelf in de problemen van een in-
cestslachtoffer. Een hulpverlener
kan daardoor niet meer dan twee
of drie incestslachtoffers tegelij
kertijd in behandeling hebben".
LEEUWARDEN (GPD) - De rech
tenfaculteit van de Leidse universi
teit staat hoog aangeschreven in Eu
ropa. Dit blijkt uit een onlangs ge
publiceerde lijst van de 'Honderd
beste universiteiten van Europa' in
het Franse dagblad Libèration. De
Leidse rechtenfaculteit staat daar,
op haar terrein, op een vijfde plaats.
Ook andere Nederlandse univer
siteiten blijken het volgens Libèra
tion lang niet gek te doen. De Tech
nische Universiteit Delft laat als le
verancier van ingenieurs befaamde
universiteiten als die van Stuttgart
en Cambridge achter zich. Met een
eervolle vermelding voor de facul
teit lucht- en ruimtevaarttechniek
staat de TU Delft hier op de derde
plaats. Daarnaast behaalt deze uni
versiteit een eervolle vierde plaats
op het gebied van architectuur.
ROTTERDAM/LEIDEN De
kraamzorg in Leiden en wijde
omgeving overwegen niet om
een Rotterdams plan te volgen
tot het oprichten van een
kraamhotel. De centra in de
Sleutelstad, Alphen en de duin
en bollenstreek kiezen voorals
nog voor bevallen in de thuissi
tuatie.
De kraamzorg in Rotterdam
en Capelle aan den IJssel praat
met het ziekenfonds in de Maas
stad en enkele particuliere
ziektekostenverzekeraars over
het oprichten van zo'n kraam
hotel. Vrouwen die niet in een
ziekenhuis hoeven te worden
opgenomen, zouden daar een
kind ter wereld kunnen bren
gen. De kosten van een verblijf
in dit in 1991 te openen kraam
hotel zouden even hoog zijn als
de kosten van kraamhulp thuis.
Gedacht wordt vooral aan
vrouwen die nu zonder medi
sche indicatie voor een klini
sche bevalling in het ziekenhuis
kiezen. Het 'hotel' zal te verge
lijken zijn met de kraaminrich
tingen van vroeger. Wel moder
ner van opzet en voor iedereen
te betalen.
De kraamhulp in de Rijn- en
Veenstreek heeft eind vorig
jaar heel serieus overwogen iets
dergelijks op te zetten. De zaak
werd echter in de ijskast gezet
omdat de markt ervoor te gering
is. Indien de situatie verandert,
KATWIJK/OEGSTGEEST - Kas
teel Endegeest in Oegstgeest en de
toren van de Oude Kerk aan de Bou
levard in Katwijk zijn twee van de
veertien bijzondere projecten in het
land die op een deel van de elf mil
joen gulden subsidie van monu
mentenzorg mogen rekenen. Beide
monumenten zijn hoognodig aan
een opknapbeurt toe.
Het geld is vrijgekomen omdat
dit jaar enkele restauraties hele
maal niet zijn doorgegaan of zijn uit
gesteld. Oud-minister Brinkman
(wvc) stelde in augustus al 130 mil
joen gulden beschikbaar voor het
opknappen van kerken.
Het afkondigen van de subsidie
kwam dezelfde dag af als de publi-
REGIO - De middelbare beroeps
opleidingen in Leiden, Katwijk en
AJphen aan den Rijn gaan per 1 au
gustus 1990 samenwerken. Dat heb
ben de besturen van de Katwijkse
school De Brittenburg en het Alp-
hense Castellum vanmorgen be
kend gemaakt. De scholen lopen
hiermee vooruit op de wet Sector
vorming en Vernieuwing van het
Middelbaar Beroepsonderwijs
(SVM) waar de Tweede Kamer vol
gende week dinsdag over stemt.
Bedoeling van de wet is de diver
se middelbare beroepsopleidingen
onder te verdelen in drie sectoren:
economisch, technisch en agra
risch. Dat betekent dat leerlingen
uit de regio voor economische op
leidingen naar De Brittenburg in
Katwijk of het Castellum in Alphen
gaan. De laatste school voegt tevens
een kort middelbaar beroepsoplei
ding van twee jaar aan het lespakket
toe.
De technische poot gaat onder de
naam Middelbare Technische Sec-
torschool naar Leiden. De Britten
burg is een fusie aangegaan met de
Koninklijke MSG, de christelijke
MTS en het Middelbaar Laboratori
umonderwijs in deze stad. Waar de
agrarische poot wordt gevestigd is
nog onbekend.
Met de wet wordt het aantal be
roepsopleidingen van in totaal 400
in Nederland teruggebracht tot 140.
De SVM moet volgens het ministe-
Ook de Landbouwuniversiteit
van Wageningen doet het niet
slecht. Op het gebied van agrono-
mie komt de LU op de eerste plaats
en op een dertiende plaats in biolo
gie. De Technische Universiteit
Eindhoven eindigt op verschillende
terreinen bij de eerste twintig en de
Vrije Universiteit in Amsterdam be
haalt een zesde plaats op het gebied
van psychologie.
De Businessschool van Rotter
dam komt op haar terrein op de der
de plaats. De universiteiten zijn
door zeshonderd Europese hoogle
raren beoordeeld op kwaliteit van
onderzoek en internationale oriën
tatie. Minister Jo Ritzen van onder
wijs en wetenschappen beweerde
dinsdag nog dat de Nederlandse
universiteiten ver achterlopen op
het buitenland.
zo vertelde een woordvoerster
vanmorgen, dan kan er zo met
het plan aan de slag worden ge
gaan. Vooralsnog staat thuis be
vallen op de eerste plaats, om
dat de vrouwen daar zelf be
wust voor kiezen. Rijn- en
Veenstreek houdt de ontwikke
ling nauwlettend in de gaten.
Mocht het kraamhotel een gat in
de markt betekenen dan gaat de
ijskast snel weer open.
De kraamverzorging in Lei
den en de randgemeenten kiest
duidelijk voor bevallen thuis.
Afwijzen doet een woordvoer
ster het Rotterdamse plan niet.
Zij kan zich voorstellen dat er
thuis situaties zijn waarin de
vrouw geen kind kan baren. Dan
is een kraamhotel een goede op
lossing. De eerste keus gaat
naar thuis bevallen, omdat de
kraamklinieken destijds moes
ten worden gesloten om dit juist
te bevorderen. Kraamhulp Lei
den meent dat het opnieuw op
richten van zulke instituten niet
écht gewenst is.
Het kraamcentrum in de
duin- en bollenstreek zegt dat
er geen behoefte bestaat om zo
iets van de grond te tillen. Po
liklinische bevallingen in het
ziekenhuis komen wel voor
maar veel minder dan in grote
steden. Een woordvoerster stelt
dat thuis bevallen de meest ide
ale situatie is.
katie van een onderzoek waaruit
bleek dat gemeenten vinden dat zij
te weinig geld krijgen voor monu
mentenzorg. De Stichting Nationa
le Contactcommissie Monumenten
bescherming nam hiertoe het initia
tief. Van de 702 gemeenten in ons
land werkte 80 procent mee aan het
onderzoek.
Restauraties van zogenoemde
'kanjers', die een veelvoud van het
beschikbare jaarbudget vergen,
schieten er menigmaal zelfs hele
maal bij in, constateren de onder
zoekers. Veel gemeenten menen dat
grote projecten niet of nauwelijks te
restaureren zijn omdat daarvoor het
budget voor meerjaren zou moeten
worden aangesproken.
rie een flexibeler onderwijssysteem
opleveren. Leerlingen kunnen zo
sneller doorstromen in de diverse
opleidingen binnen één instituut.
Bedoeling is dat er zowel een oplei
ding van twee als van vier jaar kan
worden gevolgd binnen de afzon
derlijke poten economie, techniek
en land- en tuinbouw op de di verse
scholen.
De indeling van het middelbaar
beroepsonderwijs in sectoren heeft
vooralsnog geen gevolgen wat huis
vesting betreft. De Brittenburg in
Katwijk en de technische scholen in
Leiden blijven voorlopig gevestigd
in de huidige onderkomens. Het is
de bedoeling op termijn aan de
Lammenschansweg, waar nu de
CMTS is gevestigd, de hoofdvesti
ging van deze technische poot te
maken. Daar moeten 2300 leerlin
gen ondergebracht worden. Ook de
dependance van De Brittenburg in
Lisse, waar nu zo'n veertig leerlin
gen les hebben, blijft voorlopig be
staan.
Alleen het Alphense Castellum
krijgt in 1993 een nieuw gebouw in
de wijk Kerk en Zanen achter het
NS-station. Dat heeft het ministerie
van onderwijs toegezegd bij de offi
ciële opening van de MEAO-afde-
ling vorige maand. In de Alphense
nieuwbouw moet ook de Woerden-
se dependance van De Brittenburg
een plaats krijgen.
Ineke van den Bergh: "Moeders gaan bijna ten onder aan schuldgevoelens
Brochure
Een van de manieren waarop
FIOM en de Stichting Samenwer
kingsverband tegen Seksuseel
Geweld de incest-problematiek
meer bekendheid willen geven, is
het uitbrengen van de brochure
'Moeders van seksueel misbruik
te kinderen'. De brochure is een
weerslag van de eerste praat
groep van moeders. Juist omdat
de ervaringen van die moeders
positief waren, hopen de instel
lingen hiermee een stukje wan
trouwen ten opzichte van de
hulpverlening weg te nemen. De
brochure wordt morgen aangebo
den aan de Leidse wethouder
voor sociaal cultureel werk en
emancipatie, H.C.M. van Dongen.
Iedere vrouw met incest-pro-
blemen waarmee ze jaren blijft
rondlopen, is er één teveel, vindt
Van den Bergh. "Een incest-
slachtoffer is voor haar leven ge
tekend. Alleen goede hulpverle
ning gedurende een aantal jaren
kan haar in staat stellen met die
tekening verder te leven".
Hulpverlening aan moeders schiet ernstig tekort
