'Leidse binnenstad moet tijdens
Koninginnedag veel levendiger'
Voorzitter Van Houdt wil feest uit buurthuizen halen
Geen dienstverlening voor
overvalster postagentschap
Deel duinen
in Noordwijk
'monument'
DONDERDAG 14 DECEMBER 1989
LEIDEN - De binnenstad van
Leiden moet op Koninginnedag
veel levendiger worden dan in
het verleden het geval is ge
weest. "Zodra mensen op 30
april hun huis uit komen moe
ten ze weten dat het feest is. Nu
merken Leidenaars dat pas op
het moment dat ze een buurt
huis binnen stappen", zegt
voorzitter Van Houdt van de
Vereniging Koninginnedag.
door
Meindert van der Kaaij
De saaiheid op de dag dat de ver
jaardag van Hare Majesteit wordt
herdacht, heeft de laatste jaren de
Leidse jongeren naar andere plaat
sen verdreven. Naar Amsterdam bij
voorbeeld, dat op die dag wordt
overstroomd door mensen uit het
hele land. In het hartje van Leiden
kan er echter een kanon worden af
geschoten zonder dat er iemand
wordt geraakt. Meer dan kinderspe
len zoals koekhappen en zaklopen
is er niet te beleven.
"Doodzonde", meent Van Houdt,
die vorig jaar voorzitter werd en in
het dagelijks leven als hoofd para
medische dienst van het Leider-
dorpse Elisabethziekenhuis is. "De
binnenstad van Leiden heeft zoveel
te bieden. Alle ingrediënten voor
een mooi volksfeest zijn aanwezig.
Uit de binnenstad moeten we nog
veel meer zien te halen. Aan de
mensen ligt het ook niet, want kijk
maar naar 3 oktober, de Jazzweek
en de Lakenfeesten. Dan gaat de be
volking toch ook de straat op?
Waarom nu dan niet".
Toen Van Houdt vorig jaar werd
gevraagd voor de functie van voor
zitter waarschuwde hij dat ze moes
ten weten waar ze aan begonnen.
"Ik ben een lastige man en bezorg
het bestuur nu aanzienlijk meer
werk", bekent Van Houdt. Nadat in
tern wat verschuivingen plaats had
den en taken werden herverdeeld,
kwam het hoofdstuk over de toe
komst aan de orde.
Het bestuur kwam tot de conclu
sie dat Koninginnedag te veel be
perkt werd tot de groep kinderen en
buurthuizen. Wel was er een ten
dens dat ook voor ouderen wat
werd gedaan in de vorm van een
tombola, dansavonden en kleine
markten. "Die trend willen we nu
versterken, omdat Koninginnedag
naar ons gevoel een feest voor ieder
een moet zijn".
Winterslaap
Volgens de oranjegezinde Van
Houdt gaan op die dag de eerste ge
dachten natuurlijk uit naar het ko
ninklijk huis en koningin Beatrix in
het bijzonder. "Maar daartoe hoefje
het feest niet te beperken. Ik vind
dat het koninklijk huis ook het sym
bool is van onze vrijheid en ons de
mocratisch bestuur. Het is een dag
dat we onze vrijheid belijden en ik
denk dat dat toch een bindende fac
tor is voor ons allemaal. Daarnaast
is Koninginnedag het eerste feest
van het jaar en komen we weer uit
de winterslaap. Dat kunnen we ook
Van Houdt geeft toe dat niet van
de ene dag op de andere een brui
send feest op poten kan worden ge
zet. "Je moetje daar niet aan vertil
len. We gaan het dan ook stapsge
wijs aanpakken en hopen dat ande
re instanties, ondernemers en per
sonen daarop zullen inhaken". Een
van de plannen die op stapel staan
is een manifestatie op het Stadhuis
plein waar Leidse sportverenigin
gen demonstraties geven. Daar
naast wil de vereniging in de buurt
van het Kort Galgewater een proef
nemen met een vrijmarkt, waar par
ticulieren zelfgemaakte of tweede
hands goederen kunnen verkopen.
Van Houdt hoopt en verwacht dat
dit een sneeuwbaleffect teweeg
brengt. De komst van mensen naar
de binnenstad zal voor anderen aan
leiding zijn ook iets te doen. "Ik
vind het persoonlijk heel leuk wan
neer mensen zich met allerlei kunst
uitingen op straat zouden vertonen.
Je ziet dat in steden met allure zoals
Parijs en Amsterdam op die dagen.
Daarbij denk ik aan muziek maken,
mime spelen, silhouetknippen of
schilderen. Wanneer Leidenaars die
dag wat willen doen, hoeven ze in
ieder geval niet meer naar Amster
dam toe", aldus Van Houdt.
Commercie
De gang van zaken in Leiden rond
de terrasjes sterken hem in de ge
dachte dat van het een het ander
komt. "Wat dat betreft is er in Lei
den de laatste jaren veel veranderd.
Er is een andere cultuur ontstaan
rond de horeca". De terrasjes kun
nen volgens hem een belangrijke
rol gaan spelen in de 'revival' van de
Koninginnedag. Hoewel de Vereni
ging Koninginnedag er voor wil wa
ken dat comerciéle activiteiten de
boventoon gaan voeren, rekent Van
Houdt wel op medewerking van on
dernemers.
In deze krant zijn al reacties gepu
bliceerd die pleitten voor een grote
re bemoeienis van de commercie bij
Koninginnedag. Van Houdt: "Bij
het feest moet iedereen zijn steentje
bijdragen. Het moet als het ware
een afspiegeling zijn van de norma
le dagelijkse gang van zaken. Wan
neer een café zorgt voor live-muziek
hebben we daar uiteraard geen be
zwaar tegen. Ook bij andere activi
teiten zullen we niet kinderachtig
zijn".
Zo wordt ook een sponsor, een
bekende bierbrouwer, in de arm ge
nomen bij een ludieke actie om de
de gewoonte van het 'vlaggen' op
Koninginnedag weer terug te krij
gen. Hoe dat precies er uit gaat zien
wil Van Houdt nog niet kwijt. "Ik
kan me nog herinneren hoe het
vroeger een vanzelfsprekendheid
was dat op 30 april de vlag uitging.
Dat moet terug komen. Het krijgt
een beetje de functie van hutspot op
3 oktober, datje in de hele stad ruikt
en waaraan je merkt dat er iets spe
ciaals aan de hand is".
DEN HAAG/LEIDEN - De poging
van een 27-jarige vrouw uit Oegst-
geest om een gevangenisstraf om te
zetten in dienstverlening, liep giste
ren bij het gerechtshof in Den Haag
vooralsnog op niets uit. Procureur-
generaal H. Feber bleek slechts be
reid de effectieve straf met een
maand te bekorten. Hij eiste con
form de uitspraak van de politie
rechter twaalf maanden, waarvan
negen voorwaardelijk. Er stond een
voorwaardelijke gevangenisstraf
van acht maanden.
Eind oktober '87 overviel de
vrouw een postagentschap in Lei
den, op de grens van haar woon
plaats. Ze had speciaal voor dit doel
een pistool gekocht. Ze bedreigde
de PTT-agent en diens bejaarde
moeder en maakte 3715 gulden buit.
Ze handelde uit pure geldnood. Di
rect na haar daad kreeg ze spijt en
gaf ze zichzelf aan.
Het voorval werkte vooral psy
chisch door. Het was al de vijfde
keer dat het agentschap werd over
vallen, waarmee de maat vol was
voor het slachtoffer. Hij heeft het
kantoortje gesloten. Ook bij de da
der thuis liet het incident diepe spo
ren na. Om de gevolgen niet de
sastreuzer te maken, heeft zij nu het
verzoek om dienstverlening ge
daan.
"Daaraan tegemoetkomen bete
kent dat de belangen van de dader
zwaarder worden gerekend dan die
van het slachtoffer", stelde Feber,
die dienstverlening om die reden af
wees. "Er zijn verzachtende om
standigheden, zoals het feit dat ze
zichzelf snel bij de politie heeft ge
meld, maar ze is toch ook enige tijd
met voorbereidende maatregelen
bezig geweest. In die tijd had ze zich
ook kunnen bedenken".
Het hof doet 22 december uit
spraak.
Val uit stalen kooi
ALPHEN AAN DEN RIJN - Een
36-jarige Alphenaar heeft ernstige
verwondingen aan rug en armen op
gelopen na een val uit een stalen
kooi op tien meter hoogte. De man
verrichtte laswerkzaamheden bij
een constructiebedrijf aan de Be-
drijfsweg in Alphen. De arbeidsin
spectie heeft zich op het ongeval ge
stort omdat de man op onverklaar
bare wijze uit de kooi is gevallen.
Hij is overgebracht naar het
Rijnoord-ziekenhuis.
DEN HAAG/NOORDWIJK - Mi
nister Braks van landbouw, natuur
beheer en visserij heeft ongeveer 30
hectare duingebied ten noorden
van Noordwijk aangewezen als na
tuurmonument. Het gebied is ei
gendom van de gemeente Noord
wijk en valt onder de Natuurbe
schermingswet. In de volksmond
staat het terrein bekend als 'De
Trimbaan'. Braks wil met de aan
wijzing het behoud en herstel van
de natuurwaarden van het gebied
bevorderen.
Het bewuste gebied ligt direct ten
noorden van de Northgodreef in de
badplaats en loopt door tot aan het
duingebied dat wordt beheerd door
Staatsbosbeheer. De Trimbaan be
staat uit een verhoudingsgewijs
smalle strook jonge kalkrijke dui
nen. Op de hellingen groeien bijzon
dere plantesoorten. Het gebied
maakt deel uit van een keten van
duinen langs de Hollandse kust die
erg belangrijk is voor vogels, waar
van sommige soorten er broeden,
andere er rusten en/of naar voedsel
zoeken. Het betreft onder meer de
roodborsttapuit, de tapuit, de frater,
de kneu en de nachtegaal. De in de
ze duinen gelegen bunkers zijn voor
de watervleermuis en de grootoor-
vleermuis van belang als winterver
blijf en slaapplaats.
Van het Nederlandse duingebied
is nu ongeveer 3800 hectare aange
wezen als natuurmonument. Voor
nog eens 1600 hectare heeft de be
windsman een dergelijke aanwij
zing in voorbereiding. Woordvoer
der M. Jansen van de Stichting
Duinbehoud noemt het een goede
ontwikkeling dat Braks in Zuid-
Holland eerst de gebieden als na
tuurmonument aanwijst die op de
één of andere manier worden be
dreigd. "In deze provincie heeft de
keuze voor die gebieden prioriteit
boven de aanwijzing van de meest
waardevolle stukjes duin", aldus
Jansen.
Het betreffende gebied in Noord
wijk wordt volgens Duinbehoud
bedreigd doordat het direct tegen
de bebouwde kom aanligt. "Je hebt
dan te maken met het oprukken van
de stadsranden, bouwactiviteiten
en bijvoorbeeld het gebruik als hon-
denuitrenplaats. Met de aanwijzing
als natuurmonument kan je dat ge
bruik aan banden leggen of in elk
geval in goede banen leiden".
Eén van de voorwaarden die het
ministerie aan de natuurmonumen
ten stelt, is dat er voor de betreffen
de gebieden een beheersplan wordt
opgesteld. Volgens A. Boering van
de afdeling Ruimte en Milieu van de
gemeente Noordwijk zal dat gebeu
ren in nauw overleg met Staatsbos
beheer en de Stichting Duinbe
houd. Vaststaat in elk geval dat het
gebied, dat momenteel openbaar
toegankelijk is, ook in de toekomst
door het publiek kan worden betre
den.
Noordwijkse politie
houdt inbrekers aan
NOORDWIJK - De politie van
Noordwijk heeft een 25-jarige man
uit Oude Wetering aangehouden.
De man wordt er van verdacht in
september twee elektrische piano's
uit een opslagruimte in Noordwijk
te hebben ontvreemd. De man heeft
inmiddels een volledige bekentenis
afgelegd.
Zijn medeplichtige, een 23-jarige
man uit dezelfde plaats, werd kort
na de diefstal al aangehouden. Ook
hij heeft volledig bekend.
Beide mannen zullen zich voor de
rechter moeten verantwoorden
voor hun daad.
Kunstzwemmen
De directie sport en recreatie van de ge
meente Leiden houdt in samenwerking
met Springschool Leiden een cursus
kunstzwemmen. De cursus begint 17 ja
nuari om 15.30 uur in zwembad De Zijl.
De cursus duurt tien lessen (elk één uur).
Aan het einde van de cursus wordt een
examen afgenomen. De kosten bedra
gen (inclusief entree zwembad) 90 gul
den. Voor informatie of opgave bellen
naar 315601 en vragen naar Elly Wulms
of Aad van der Luit.
Ziekenverzorging thuis
De Kruisvereniging Leiden houdt een
cursus 'ziekenverzorging thuis'. De cur
sus bestaat uit zes bijeenkomsten van
elk ongeveer tweeëneenhalf uur. De
deelnemersgroep bestaat maximaal uit
12 personen. Voor opgave of informatie
tussen 9.00 en 17.00 uur bellen met
120144 (kruisvereniging Leiden). De cur
sus begint in januari of februari.
Kunstcafé
Astrid Roemer verzorgt zondag 17 de
cember een programma in het Kunstcafé
van de Leidse Werkgroep Homosexuali-
teit (LWH) aan de Langegracht 65. Roe
mer is een in Suriname geboren schrijf
ster. Haar inzet is vooroordelen in de sa
menleving te onthullen. Zij spreekt te
vens over homoseksualieit en erotiek in
verschilllende culturen. Aanvang 16.00
uur.
PvdA
De Partij van de Arbeid, afdeling Leiden,
houdt vrijdag 15 december een algeme
ne ledenvergadering. Tijdens de bijeen
komst (in buurthuis Aktief aan de Berla-
gestraat 2) wordt de kandidatenlijst voor
de gemeenteraadsverkiezingen vastge
steld. Aanvang 20.00 ur.
REDACTIE: JAN RIJSDAM, TELEFOON: 161444
Uit Leidse bron
nu het relaas over Adriana Door
nik, dochter van Frederik Wolp-
hert Doornik, procureur voor de
Hoge Raad en het Hof van Hol
land, Zeeland en West-Friesland.
Adriana groeide vanaf haar ze
vende jaar op aan het sjieke
Steenschuur. In het ouderlijk
huis gaf zij in 1785 haar jawoord
aan Johannes d'Arnoud. Bruid en
bruidegom waren beide 19 jaar
oud.
Al snel na de huwelijksvoltrek
king merkte Adriana dat haar
echtgenoot haar 'ten uiterste
trouwloos en slegt' behandelde.
U begrijpt het al: Johannes was
een liefhebber. Hij bedroog zijn
vrouw keer op keer en zag zelfs
kans een ander 'vrouwspersoon
te bezwangeren'. Tegenwoordig
zou Adriana zo'n Johannes een
schop onder z'n kont geven. Maar
zonder uitzondering gruwelijk
van aard: verminkingen als het af
hakken van de duim (voor plegers
van valsheid in geschrifte) en het
doorboren van de tong (voor
godslasteraars), om maar wat te
noemen. Sommige van de wrede
straffen waren gebaseerd op het
principe 'oog om oog, tand om
tand'. Ze worden spiegelstraffen
genoemd, omdat men de betrok
kene hetzelfde aandeed wat hij
anderen had toegebracht.
Op het schavot kon men op een
drukke dag ook wel het aanbren
gen van een snee in de wang, af
kappen van oren, het splijten van
de neus, geselen of brandmerken
zien uitvoeren. Sommige ter dood
gebrachten hadden zulke grote
misdaden begaan dat hun li
chaam geen rust werd gegund.
Bij sodomieten (plegers van ho
moseksuele handelingen) moes
ten de- lijken, op bevel van de
Leidse rechtbank, zo snel moge
lijk verdwijnen. De lijken van de
meeste andere publiek geëxecu
teerden werden naar het galge-
veld gebracht, enige honderden
meters buiten de Morspoort, en
daar tentoongesteld 'tot ze door
de vogels des hemels verteerd
zouden zijn'.
De Leidse rechtbank sprak tus
sen 1601 en 1811 90 doodvonnis
sen uit. Dat is 1,7% van het aantal
veroordelingen. Vergeleken met
andere steden blijkt de justitie in
Leiden redelijk humaan. In Am
sterdam bijvoorbeeld was men
veel guller met het opleggen van
de doodstraf.
Het gezin Goedeljee gereed om op
toentertijd ging dat anders.
Nog maar een half jaar ge
trouwd openbaarde zich bij Jo
hannes een vreselijke ziekte. In
derdaad: een geslachtsziekte. De
gevolgen waren afschuwelijk, Jo
hannes kon niet meer spreken en
al zijn tanden kwamen los te zit
ten. De doktoren hadden het ken
nelijk niet nodig gevonden de
vrouw in te lichten over de ziekte
van haar man zodat Adriana zelf
ook de fatale gevolgen moest on
dervinden.
Adriana's gezondheid bleek
voor altijd geruïneerd, maar dat
was kennelijk nog geen reden om
de huwelijksband te verbreken.
Integendeel, zij hoopte op verbe
tering in het gedrag van haar
man. Tevergeefs. Nog maar nau
welijks hersteld hield hij zich we
stijgen, in het atelier. (foto 'tut
Leidse bron geleverd)
derom met 'allerlij slegte vrouws
personen op'. Daardoor kwam
niet alleen de gezondheid verder
in het geding, maar bleven ook
hoog oplopende schulden en mis
handeling niet uit. Adriana's lita
nie was daarmee nog lang niet ten
einde. Het zou tot 1801 duren
voordat ze een 'onoverwinnelijke
afschrik van hare man (had) ge
kregen' en besloot de relatie te
verbreken. De droevige beleve
nissen van Adriana Doornik wor
den uitgebreid beschreven door
A.J. van Dissel.
Uit Leidse bron (3)
D.J. Noordam gaat in op de scha-
votstraffen die in Nederland veel
vuldig werden bedreven. De pu
blieke terechtstellingen waren
Het is niet allemaal narigheid in
het boek dat voor archivaris Le-
verland is geschreven. Heel aar
dig zijn bijvoorbeeld de verhalen
over de eerste stadsloterij in Lei
den (1504), over de Leidse stads-
vroedvrouwen, over Leidenaars
op de wereldzeeën en over tafel
manieren volgens twee school
meesters van de Leidse Grote
School uit de 15de en 16de eeuw:
"Leg geen hap uit je mond terug
op de schotel: Als je iets oplikt,
zorg er dan voor met je lippen
geen geluid te maken; Mik geen
slijm uit neus of keel op de grond;
Maal door goed te kauwen je eten
fijn; In je maag groeien immers
geen kiezen".
'Uit Leidse bron geleverd' is
verkrijgbaar bij het Gemeentear
chief Leiden aan de Boisotkade
2a voor f37,50.
Vanaf het begin der tijden heb
ben mensen schone dromen ge
had. Het loskomen van de aard
bol was bijvoorbeeld zo'n droom.
En waaghalzen die hun mooie
droom wilden verwezenlijken
zijn er ook altijd geweest. In
Frankrijk slaagden twee heren er
als eersten in (november 1783) om
in een ballon van de aarde los te
komen. En de wereld stond paf,
in die dagen. Uiteraard kreeg dit
waagstuk navolging. Weldra do
ken overal in stad en land lieden
op die tot grote hoogte zouden
(op)stijgen.
En in Leiden? Wanneer kon het
Leidse publiek zich voor het eerst
verbazen over de waaghalzen in
hun 'bollen'. Daarvoor moeten we
terug naar 1784 toen de gemeente
bestuurders aan Sr. Bianchi en
Comp. (de commercie had intus
sen zijn intrede gedaan) toestem
ming verleenden om "op den
Burg een Aerostatische bol te mo
gen opschieten".
Op 4 april 1784 werd omstreeks
half vier de eerste van goudvlies
vervaardigde ballon opgelaten,
nagekeken door een verbaasde
menigte. Eenmaal uit het zicht ge
raakt werd een tweede ballon op
gelaten die de toeschouwers op
nieuw deed 'starogen'. Een derde
luchtbol, veel groter dan de vori
ge twee, moest tot ieders spijt aan
de grond blijven omdat de wind
te sterk was geworden.
Onder de 'starogende' Leide
naars was wellicht de toen 13-jari-
ge Abraham Hopman. Hij moet
wel erg onder de indruk zijn ge
weest van wat hij zag, want Hop
man werd de eerste Nederlandse
ballonvaarder! Helaas, in Leiden
is hij nooit opgestegen.
Het zou honderd jaar duren
voordat, na de hiervoor beschre
ven ballonvaart, weer een paar
koene luchtreizigers, Van Aalst
en Van Spal, hun ballon bij de
Leidse gasfabriek lieten vullen en
ermee de lucht in gingen. Van dit
evenement werd een foto ge
maakt door Jan Goedeljee. Deze
vereeuwiger van tal van' mooie
stadsgezichten werd na dit ge
beuren zo enthousiast dat hij zijn
hele gezin in een ballonschuitje
fotografeerde, maar dan wel in
zijn atelier...
Het bovenstaande is één van de
gebeurtenissen die wordt be
schreven in het boek 'Uit Leidse
bron geleverd'. Dit boek, over
Leiden en Leidenaren,4s gisteren
aangeboden aan drs. B.N. Lever-
land bij zijn afscheid als adjunct
archivaris van het Gemeentear
chief Leiden (GAL). Als hoofd
van de studiezaal heeft Leverland
in de afgelopen jaren een bonte
stoet onderzoekers voorbij zien
trekken die, samen met de dienst
van het GAL, het initiatief namen
om tot dit passende cadeau te ko
men: een dikke pil met een groot
aantal artikelen die een weerspie
geling is van de geschakeerdheid
van de onderwerpen waarmee
men bij studiezaalambtenaar Le
verland terecht kon.
Uit Leidse bron (2)
Niet alle verhalen in 'Uit Leidse
bron geleverd' zijn van het genre
als de door P.J. van der Zanden
beschreven ballonvaart. Doffe el
lende voert de boventoon. Neem
RIJNSBURG - Ruim 700 mensen hebben gistermiddag de receptie bezocht in gebouw De Voorhof in Rijnsburg
ter gelegenheid van het vertrek van N. Hemmes bij de veiling Flora. Hemmes - algemeen vertegenwoordiger van
het veilingbestuur en hoofd van de afdeling public relations - maakt gebruik van de regeling vervroegde uittre-
Tijdens de receptie werd gesproken door de voorzitter van de veiling Flora, W.A.J. van Nobelen, Rijnsburgs bur
gemeester F. Jonkman, veilingdirecteur J .H.JCarlier, B. Rotteveel van het Produktschap voor Siergewassen, N.
van Rest, directeur Bloemenbureau Holland en P. van Zuylen, namens de personeelsvereniging Flora.
(foto Dick Hogewoning).
