Tsjechische
Partij niet
voor Havel
Hereniging splijtzwam bij Oostduitsers
Centraal Comité:
situatie dramatisch
Geallieerden wantrouwen Kohl
Engelse griep
slaat hard toe
Directe presidentsverkiezingen
Volksfront
verplettert
communisten
Zuid-Afrika spreekt agenten vrij
DINSDAG 12 DECEMBER 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
Voor deze Praagse is er geen twij
fel mogelijk: Havel presiden t.
(foto EPA)
Buitenland kort
Vrijlating
Militante moslims van het Kashmir
Bevrijdingsfront hebben gisteren
beloofd de vrijdag ontvoerde doch
ter van de Indiase minister van bin
nenlandse zaken Mufti Mohammed
Sayeed te zullen vrijlaten. Ze had
den eerder gedreigd haar te doden
tenzij zeven kameraden uit de ge
vangenis werden vrijgelaten. Een
regeringswoordvoerder wil niet
zeggen of op die eis is ingegaan.
Uitgewezen
Roemenië heeft drie Hohgaarse
journalisten uitgewezen die vorige
week naar Roemenie waren gereisd
om te praten met de dissidente pro
testante geestelijke Laszlo Toekes,
die door de autoriteiten wordt lastig
gevallen omdat hij kritiek heeft ge
leverd op schendingen van de men
senrechten. Toekes en zijn vrouw,
die in verwachting is, hebben vori
ge maand hun intrek genomen in
een kerk nadat zij meermalen wa
ren bedreigd.
Lichtend Pad
De Peruaanse guerrillabeweging
Lichtend Pad heeft gisteren in afge
legen dorpen in de Andes 50 boeren
vermoord, vermoedelijk als reactie
op het besluit van president Alan
Garcia om zelfverdedigingscomités
op het platteland te bewapenen.
Garcia bezocht afgelopen zaterdag
het gebied waar Lichtend Pad toe
sloeg en reikte 200 vuurwapens en
munitie uit.
LONDEN (GPD) - Groot-Brit-
tannië is overrompeld door een
snel groeiende griepepidemie,
die vanwege zijn plaats van ont
staan deze keer Engelse griep
wort genoemd. Het is een
kwaadaardig virus. Normaal
sterven in Groot-Brittannië tus
sen de 2000 en 8000 mensen aan
het virus, maar ditmaal houden
deskundigen rekening met
meer dan 25.000 doden. Vooral
voor ouderen met een zwakke
gezondheid is het virus gevaar
lijk.
Overal uit het land komen
meldingen binnen.van massaal
werkverzuim als gevolg van de
griep. Vaccinatie tegen griep is
in verschillende Europese lan
den routine, maar niet in Enge
land. Daarom kampt men nu
met een duidelijk tekort en
wordt op grote schaal vaccin in
gekocht in het buitenland.
De verwachting is dat het vi
rus meer dan twee miljoen Brit
ten zal treffen, alvorens het om
streeks februari is uitgeraasd.
Nu al treden grote vertragingen
op bij het openbaar vervoer en
ziekenhuizen hebben vrijwilli
gers te hulp geroepen. Door het
enorme ziekteverzuim zijn di
verse scholen gesloten.
Tsjechoslowakije is zo groot dat hij
alleen door het volk zelf kan worden
gekozen", aldus een verklaring van
de communistische meerderheids
fractie gisteren.
Omdat de nieuwe premier Marian
Calfa communist en Slowaak is, zal
de nieuwe president een niet-partij-
man en een Tsjech zijn. Dat maakt
het voor twee mogelijke kandidaten
al meteen praktisch kansloos: de
communistische oud-premier Ada-
mec en de voormalige partijleider
Alexander Dubcek, een Slowaak.
De vierde kandidaat is Cestmir
Sicar, eveneens een vooraanstaan
de hervormer van de Praagse Lente
en destijds de man die het presi
dentschap aan Svoboda moest la
ten. Sicar is voorgedragen door de
officiële jeugdbeweging.
Affiches
Het centrum van Praag was giste
ren al dichtgeplakt met affiches
'Havel president'. Geen enkele kan
didaat kan op zoveel steun reke-
nenen als de leider van het Burger
forum. Gisteren bleek dat nog eens,
tpen in heel het land vijf minuten
lang klokken luidden, auto's toeter
den en fabrieksirenes loeiden. Het
Forum had daar zondag toe opge
roepen uit blijdschap over de nieu
we regering en om steun aan Havel
uit te drukken.
De communistische partij daar
entegen heeft het moeilijk. Woord
voerder Hora vertelde dat de afgelo
pen dagen meer dan 24.000 leden de
partij verlieten. Volgens Hora voor
namelijk kameraden die de partij
hebben omhelsd vanwege hun
maatschappelijke carrière of men
sen die het niet eens zijn met de hui
dige vernieuwingen.
Meer buitenlands
nieuws op pagina 10
PRAAG Oppositie en communistische partij zijn het gis
teren nog niet eens geworden over de vraag wie de nieuwe
president van Tsjechoslowakije moet worden. De partij
heeft toegegeven aan de eis van de oppositie dat het nieuwe
staatshoofd geen communist mag zijn, maar voelt weinig
voor de voorman van Burgerforum Vaclav Havel. Havel
maakt echter wel een grote kans, omdat het parlement van
daag zal besluiten de grondwet zodanig te wijzigen dat de
nieuwe president direct door het volk wordt gekozen.
door
Hans Geleijnse
MOSKOU (AP) - Het Volksfront in
Letland is volgens de eerste uitsla
gen de grote winnaar van de zondag
gehouden verkiezingen in deze Bal-
tische republiek. Ruim 60 procent
van de Letten heeft op het Volks
front. dat streeft naar een zelfstandi
ge republiek, gestemd.
De verkiezingen worden gezien
als een referendum over de commu
nistische partij. De resultaten van
de verkiezingen in Estland, die ook
zondag werden gehouden, worden
pas over een paar dagen verwacht.
Ook hier zullen de communisten
naar verwachting een grote neder
laag zullen lijden.
Een bijkomende factor die ten na
dele van de communisten moet
werken, is dat veel Russen de ver
kiezingen boycotten uit protest te
gen een nieuwe regeling waarbij
men zich alleen kandidaat mag stel
len als men ten minste twee jaar in
Estland woonachtig is. De verkie
zingen voor plaatselijke en regiona
le overheden in Letland en Estland
zijn de eerste grote plaatselijke ver
kiezingen in de Sovjetunie sinds de
politieke hervormingen wortel heb
ben geschoten en hebben geleid tot
de oprichting van alternatieve par
tijen.
Het Burgerforum en de Slowaakse
'zusterpartij' Publiek tegen Geweld
willen Havel als opvolger van de in
middels afgetreden communisti
sche president Gustav Husak. De
communisten hebben grote weer
zin tegen Havel, maar sluiten niet
uit dat hij het wel wordt. Na afloop
van de onderhandelingen in het
Praagse stadhuis zei secretaris Sali-
ny van het Centraal Comité dat de
partijleiding een persoon wil die
"veel aanzien geniet, karakter heeft,
en rijk aan ideeen is". "Wij hebben
geen vooroordelen tegen welke
kandidaat ook. We willen de juiste
man op de juiste plaats op het juiste
moment", zei Saliny.
De partijsecretaris liet zich niet
verleiden tot verdere uitspraken.
Op initiatief van het Burgerforum is
besloten niets inhoudelijks over de
besprekingen naar buiten te bren
gen, aldus Saliny. Hij wilde zelfs
niet zeggen wanneer de onderhan
delingen worden hervat. "Op de
kortst mogelijk termijn, dat staat
vast", zo zei hij.
Vandaag komt het Tsjecheische
parlement, de Assemblee, bijeen.
De grondwet geeft het parlement
veertien dagen om een nieuwe pre
sident te benoemen, maar het parle
ment zal besluiten de grondwet zo
danig te wijzigen dat de president
direct door het volk wordt gekozen.
"Het prestige van het staatshoofd in
LEIPZIG/BERLIJN
(AP/Rtr/AFP/DPA) - Voor-
genstanders van een Duitse hereni
ging zijn gisteren in Leipzig tegen-
Neues Forum maakte ook be
kend als politieke partij aan de ko
mende verkiezingen te willen mee
doen. De verandering van opposi-
elkaar komen te staan tijdens tiebeweging in partij zal formeel
de wekelijkse demonstratie
meer democratie. 'Geen Vierde gres
Rijk', zo was op enkele spandoeken nuar
te lezen. Ook werd ervoor gewaar
schuwd de DDR niet tot een West-
duitse kolonie te laten afglijden.
Groepen die "Deutschland, Deut-
schland" riepen werden onthaald
op een klapconcert dat werd afge
wisseld met de leus "Nazi's eruit".
Het vraagstuk van een Duitse her
eniging is ook voor de 200.000 leden
tellende oppositiebeweging Neues
Forum een lastige kwestie gewor
den. Volgens Neues Forum zou een
wording een "uitverkoop" aan
West-Duitsland betekenen.
Tijdens de demonstratie werd er
verder door verschillende sprekers
tegen gewaarschuwd dat burgers
"het recht in eigen hand nemen".
Onder de DDR-burgers is grote
woede ontstaan over aan het licht
gebrachte corruptie en machtsmis
bruik van de voormalige machtheb
bers en er is reeds herhaaldelijk toe
opgeroepen geen geweld te gebrui
ken.
plaatsvinden op een landelijk
van Neues Forum op 6 en 7 ja-
i. Regering en oppositie kwa
men eerder overeen op 6 mei vol
gend jaar voor het eerst vrije verkie
zingen te houden in de DDR.
De grote Westduitse sociaaldemo
cratische oppositiepartij SPD ver
klaarde gisteren te streven naar een
confederatie tussen de Bondsrepu
bliek en de DDR, nog in de jaren ne
gentig. Het moeten twee staten blij
ven, die een deel van hun soeverei
niteit overdragen aan een nieuw su-
pra-nationaal orgaan. Dat is het
voornaamste verschil met het tien
puntenplan van bondskanselier
Helmut Kohl, zo zei SPD-leider
Hans-Jochen Vogel.
Kohl zelf sprak gisteren een
Eerder op de dag maakte het pers
bureau ADN bekend dat de nieuwe
Oostduitse partijleider Gregor Gysi
en Sovjetpresident Gorbatsjov in
een telefoongesprek zijn overeenge
komen elkaar spoedig te ontmoe
ten. In het telefoongesprek beklem
toonde Gorbatsjov de noodzaak van
stabiliteit in de DDR, zo meldde
ADN. Gorbatsjov zou de Oostduitse
communisten hebben geprezen,
omdat ze weerstand hebben gebo
den aan "pogingen om de soeverei
niteit van het land te schaden". De MOSKOU (ANP/AFP/Rtr) - De
Sovjet-president zei volgens ADN tuatie
ook, dat hij de situatie in de DDR tisch
keur uit voor een federale structuur
boven een federatief Duitsland. Ko
hl wil niet over een federatie praten,
omdat de twee landen lid zijn van
verschillende internationale bond
genootschappen, de NAVO en het
Warschau Pact, zei hij gisteren bij
een bezoek aan Berlijn. Kohl stond
in zijn rede niet stil bij de westgrens
van Polen (de Oder-Neisselijn),
maar volstond met de uitspraak dat
men bij elke oplossing van de Duit
se kwestie rekening moet houden
met de "legitieme belangen van alle
betrokken landen".
de Sovjetunie is drama
de bevolking moet de com-
met buitengewone belangstelling munistische partij helpen bij het
volgt en dat zijn regering het land oplossen van de moeilijke proble-
"binnen het geldende raamwerk
van voorwaarden" steun wilde 1
lenen.
o'n zestig Zuidafrikaanse organisa- Klerk dat de schuldigen v
ties.
De Klerk heeft vorige week de eis
van mensenrechtenorganisaties en
oppositiepartijen afgewezen om
zo'n onafhankelijk onderzoek te
houden. Hij vindt dat de beschuldi
gingen dat tot de politie behorende
doodseskaders sinds 1978 tientallen
anti-apartheidsactivisten hebben
vermoord, door de politie en de pro
vinciale procureurs-generaal zelf
kunnen worden uitgezocht.
Novib vindt de stelling van De
KAAPSTAD (AP) - In Zuid-Afrika
zijn gisteren een legerofficier en
twaalf politieagenten vrijgesproken
van de moord op drie jonge kleur
lingen bij een demonstratie in 1985.
Volgens het Hooggerechtshof was
er sprake van een "overreactie"
maar was het gewapende optreden
wel gerechtvaardigd.
De vader van Shaun Magoed, een
van de doodgeschoten jongens, had
de rechtszaak vorig jaar aangespan
nen nadat de procureur-generaal de
zaak had geseponeerd ondanks een
gerechtelijk vooronderzoek dat had
uitgewezen dat de politie onzorg
vuldig had gehandeld. De schiet
partij vond plaats in 1985 tijdens an-
ti-apartheidsrellen in Kaapstad. De
politie was met een vrachtauto het
woonoord ingereden in de verwach
ting dat de auto met stenen zou wor
den bekogeld. Toen dat inderdaad
gebeurde kwamen de politiemen
sen tevoorschijn en schoten in het
wilde weg op de menigte. Volgens
het vooronderzoek was nergens uit
gebleken dat de drie doodgescho
ten jongens tot de stenengooiers r. i u j
hadden behoord. de Duitsers kan hinderen stap
stap de in de grondwet vastgelegde
De rechter zei gisteren dat op de hereniging na te streven. "De storm
vrachtauto "een gemene en moord- die door de DDR waait, zal het met
dadige aanval" was gedaan en dat sidderende hand geschreven ak-
een gewapend antwoord "tot op ze- koord van Straatsburg snel van ta-
kere hoogte" geoorloofd was ge- fel blazen",
weest. Hij zei ook, dat als de politie
male procesgang voor het gerecht
zullen worden gebracht
schijnlijk. Tot ni
bleken dat het
met het veiligheidsapparaat
bonden praktijk gaat, aldus de ont
wikkelingsorganisatie. "Juist nu
staat president De Klerk voor de
uitdaging te laten zien dat hij bereid
is tot structurele wijzigingen te ko
men en zich niet tot cosmetische in
grepen ten aanzien van het apart
heidsregime te beperken", stelt No
vib vast.
de leiding van de partij en van de
staat blind is voor de situatie" en
vraagt iedereen de partij te steunen.
De communisten in de deelrepu
blieken worden opgeroepen de een
heid te waarborgen en elke poging
tot splitsing langs etnische lijnen te
gen te gaan.
De tekst werd afgelopen zaterdag
aangenomen na de bijeenkomst van
Centraal Comité, waarbij de conser
vatieven harde kritiek uitten op het welddadige opstanden dit weekein-
huidige beleid, waarop Gorbatsjov zÜn gisteren in tien Poolse ge-
heftig reageerde. Hoofdredacteur vangenissen ongeveer 3800 gevan-
Ivan Frolov van de Pravda heeft de Senen in hongerstaking gegaan. Het
mededeling van de Estische partij- 1S een voortgezet protest tegen te-
Gevangenen in
Polen opnieuw
in hongerstaking
WARSCHAU (DPA) - Na de ge-
zegt het Centraal Comité
een gisteren uitgegeven verklaring
na de vergadering van het afgelo
pen weekeinde. Volgens de partij
krant Pravda heeft Gorbatsjov daar
niet gedreigd met aftreden, al zijn er
wel "hevige debatten" gevoerd.
Het Centraal Comité stelt de situ
atie niet eenvoudiger voor dan zij is,
aldus de verklaring. "De situatie is o
dramatisch. Terwijl het oude wordt leider Vaino Valjas dat Gorbatsjov 8en het feit dat de amnestie die v
structureel afgebroken, doet de vernieuwing
moeizaam haar intrede. Tekorten
en onevenwichtigheden op de
markt oefenen grote druk uit. De gens Pravda zijn opgestaan
maatschappij is getroffen door sta- ben gezegd: "Als u daar
kingen en etnische conflicten. De
perestrojka staat op het hoogtepunt
i de spanning. Als we volhouden,
dreigde op te stappen, afgedaan als Se week is goedgekeurd door het
een vals bericht. Na hevige kritiek parlement, niet geldt voor recidivis-
op zijn beleid zou Gorbatsjov vol- ten. Volgens het ministerie van jus-
heb. titie verloopt het protest ditmaal
over vreedzaam.
denkt, laten we er dan over praten Tijdens de gevangenisopstanden
Ik klamp m(j niet vast aan de m het weekeinde zyn zeven mensen
macht". Vervolgens kregen de par- godood en raakten er achttien zwaar
dan gaan we vooruit. Anders zetten tijleider en zijn hervormingspro- gewond. Van de amnestiewet profi-
stappen terug".
De partijtop stelt dat "niemand
gramma evenwel de unanieme teren naar schatting tussen de
steun van het Centraal Comité. 17.000 en 50.000 gevangenen.
BERLIJN Berlijn weer hoofd
stad - vergeet het uitbouwen van
Bonn. Dat stond gisteren met grote
letters in het zwart-rood-goud van
de Duitse vlag op de voorpagina van
de boulevardkrant Bild. Zelfs de ui
termate serieuze Frankfurter Allge-
door
Hans Hoogendijk
de opzet had gehad mensen te do
den, er veel meer slachtoffers zou
den zijn gevallen. De rechter vond
wel dat gewapende acties als deze in
het vervolg niet meer geoorloofd
zijn.
De Nederlandse ontwikkelings
organisatie Novib heeft minister
Van den Broek (buitenlandse za
ken) gevraagd om eventueel samen
met de EG-partners druk uit te oefe
nen op de Zuidafrikaanse president Duits-Duitse stappen natuurlijk ïr
De Klerk om alnog in te stemmen overleg met de bondgenoten wor-
met een onafhankelijk onderzoek den gedaan. Kohl zei dat zijn tien-
naar het bestaan van doodseska-
Sir Christoph Mallaby, vertegen
woordiger van het Verenigd Ko
ninkrijk, Serge Boidevai namens
Mitterrand en Moskous ambassa
deur in de DDR Wajtscheslaw Kot-
schemassow ook andere gespreks
thema's hadden. Om duidelijk te
Zeitung schrijft dat niemand maken wie het in de gedeelde stad
voor het zeggen hebben, werden
Bonn en West-Berlijn niet van tevo
ren op de hoogte gesteld dat de Rus
sen voor het eerst in 18 jaar weer
hun vlag wilden laten wapperen
voor het gebouw van de geallieerde
controleraad.
Ook uit het buitengewoon korte
communiqué blijkt dat Moskou een
inlijving van de DDR door de BRD
niet kan en wil accepteren. Kot-
schemassow had de Russische ideë-
en over de ontwikkeling in Cen-
traal-Europa uitvoerig toegelicht,
waarbij alle vier ambassadeurs het
erover eens waren dat een stabiele
situatie in de DDR in hun aller be-
"Verdere ontmoetingen
Kanselier Helmut Kohl herhaalde
gisteren in West-Berlijn voor de zo
veelste keer dat hij geen Duitse lang
'Sonderweg' wil bewandelen en dat zijn niet uitgesloten", heet het
ders. De Novib werkt
met
droog in de verklaring.
Eenheid
puntenplan niet als uitgangspunt Helmut Kohls tienpuntenplan dat
tussen ook al confederatief denken
de SPD, de Poolse westgrens niet
nadrukkelijk erkent. Kohls nieuwe
man voor harde uitspraken, CDU-
secretaris-generaal Volker Ruhe,
verklaarde dat "wij geen toestem
ming uit het buitenland nodig heb
ben voor confederatieve stappen".
De FDP-mjnister van buitenland
se zaken Hans Dietrich-Genscher,
die zich op alle fronten gepasseerd
voelde door zijn christen-democra
tische baas, mocht in de VS, in Pa
rijs en in Moskou proberen te red
den wat er te redden viel aan eigen
liberale nuances. Hij oogste slechts
waarschüwingen, die er niet om lo
gen. Gorbatsjov is tegen het plan
van Kohl. Mitterrands vertrouwe
ling Regis Debray schreef dat "als
een herenigd Duitsland een te groot
gewicht zou ontwikkelen, men het
oude Frans-Russische bondgenoot
schap uit de motteballen moest ha
len". De Amerikanen waren
"upset"en zochten contact met
Moskou. Algemene conclusie: de
Duitse hereniging staat niet op de
actuele agenda.
- t Dat ziet Bonn geheel anders. Ko-
confederatie moet worden uiteindelijk een Duitse eenheid op hls minister voor voorlichting,
Uitlevering in Bolivia
LA PAZ (Rtr/AFP) Bolivia heeft
gisteren de voormalige minister van
binnenlandse zaken Luis Arce
Gomez uitgeleverd aan de Verenig
de Staten voor een proces wegens
drugshandel. Arce Gomez, die van
1980-1981 minister van binnenland
se zaken was in de militaire regering
van generaal Garcia Meza, werd al
door de Boliviaanse politie gezocht
sinds hij in 1983 naar Argentinië
vluchtte. Hij wordt uitgeleverd aan
de VS omdat daar de eerste be
schuldigingen tegen Arce Gomez
waren ingebracht.
uitgelegd
Maar Oost
kanselier der Westduitsers, die
moet leveren zit vooral Moskou, op Hans Klein zei: "De treinen r.
West beginnen de de voet gevolgd door Parijs met op Duitse eenheid zijn vertrokken en
stduitsers, die mo- enige afstand Londen en Washing- we weten waar de stations zijn". Al
gelijk de geschiedenis wil ingaan ton, niet lekker. Gorbatsjov maakte leen de dienstregeling met vertrek-
als de kanselier van alle Duitsers, te dat een week geleden tegenover zijn tijden ontbreken nog en daarbij wil
wantrouwen. De Fransman Fran- gast Mitterrand duidelijk. len de overwinnaars van nazi-Duits-
gois Mitterrand, de Rus Michail De Franse tacticus hield de boot land op zijn minst een hartig woord-
Gorbatsjov, de Britse Margaret enigszins af. Hij benadrukte dat de je meespreken.
Thatcher en de Amerikaan George Duitsers en Fransen vrienden zijn, Het lijkt de CDU-voorzitter en
maar ook hij is niet erg gerust op het kanselier Helmut Kohl niet al te
ontstaan van een 80 miljoen inwo- veel te deren. Volgend jaar vinden
ners tellend Duitsland in het hart behalve een hele serie regionale ook
van Europa. Ook Mitterrand vreest, de algemene verkiezingen plaats,
ondanks Kohls heftige en vaak her- Hij wil met zijn volle gewicht boven
haalde ontkenningen, dat de Duitse op het thema Duitsland gaan zitten
de lucht- eenheid intussen voor de Europese onder het motto "een sterke vent,
eenwording gaat. die mij daar af krijgt". Op de verkie-
Die zorg wordt nog vergroot door- zingspamfletten van zijn CDU staat
dat Kohl, in tegenstelling tot de in- *n zwart-rood-goud: "Wij zijn één".
Bush trappen op de rem. Voor het
eerst sinds 18 jaar kwamen de am
bassadeurs van de vier overwin
naars uit de Tweede Wereldoorlog
in West-Berlijn bijeen om over de si
tuatie in en rond de stad te spreken.
Officieel ging het
vaartverbindingen, maar voor ie
dereen stond als een paal boven wa
ter dat Vernon Walters voor de VS,
De ambassadeurs van de vier geallieerde mogendheden poseren op het
bordes van de Controleraad. Het was voor het eerst sinds lange tijd dat een
Rus er zijn neus weer liet zien. Een waarschuwing aan het adres van Kohl
om zijn Duitse herenigingsplannen niet te snel door te zetten. «oto ap>
