Gy si moet
einde SED
voorkomen
Junglecommando
doodt twee negers
Democratia en een streep door de 1
Tsjechoslowakije in recordtijd democratisch
'Scheiding van staat en partij'
Albatros Leiden
MAANDAG 11 DECEMBER 1989
OOST-BERLIJN Gregor Gysi heet de man die de Oost-
duitse communistische SED van de ondergang moet red
den. Met een overweldigende meerderheid koos het specia
le partijcongres de 41-jarige advocaat zaterdag tot opvolger
van de gevallen partijleider Egon Krenz. In een interview
verklaarde Gysi zaterdagavond op de televisie dat hij een
strikte scheiding tussen staat en partij wil, maar deson
danks demonstreerden gisteren ophieuw tienduizenden
mensen voor hervormingen.
door
Hans Hoogendijk
Na een slopende marathonzitting
van bijna 24 uur spraken 2588 van
de 2753 afgevaardigden hun ver
trouwen uit in Gysi, brachten hem
een staande ovatie en gaven de
nieuwe eerste man een enorme be
zem. De bedoeling was duidelijk:
Gregor Gysi moet schoon schip ma
ken voordat de eens zo oppermach
tige SED helemaal ten onder gaat.
"Onze vroegere partijleiders, die
nu voor een aanzienlijk deel in voor
arrest zitten, hebben de partij en het
land in deze enorme crisis gestort.
Wij hebben een totale breuk met het
stalinistische, centralistische, bu
reaucratische systeem nodig". Gysi
wil de oude heerschappij niet ver
vangen door de macht van het kapi
taal, omdat dit volgens hem ook
geen oplossing is.
"Onze partij moet een beweging
zijn, die wordt geïnspireerd door de
communistische idealen van een
klassenloze samenleving, maar we
moeten ook putten uit de sociaalde
mocratische, socialistische en paci
fistische tradities", zei hij verder.
En daarbij hoort ook een nieuw pro
gramma en een nieuwe naam. Dat
wordt vrijwel zeker 'Duitse Socia
listische Partij' (DSP), drie letters
die de sociaaldemocratische in
vloed duidelijk moeten maken.
trasten zaterdag in Berlijn. Naast
een demonstratie waarbij duizen
den Oostduitsers nog eens nadruk
kelijk lieten weten dat ze een hereni
ging van beide Duitslanden willen
(foto rechts), demonstreerden Oost
en Westberlijnse studenten even ver-
Mijn fouten? Natuurlijk heb ik fou- derop juist tegen de 'Wiedervereini-
ten gemaakt. Ik heb te lang gezwe- gung'. Voorop liep een als Helmut
gen en had drie cf vier maanden ge- Kohl verklede stu.dent met een zak
leden uit. het Politburo moeten stap- geld op zijn rug. Een spandoek liet
pen", zegt hij. aan duidelijkheid niets te wensen
Terwijl Gregor Gysi een staande over: 'Iedereen beter af? Een Duitse
ovatie krijgt, demonstreren 5000 farce van Helmut Kohl'.
Oostduitsers in Oost-Berlijn tegen In de Westduitse deelstaten is dit
de communisten en voor een her- weekeinde druk vergaderd over
eniging met West-Duitsland. Be- hulp aan de DDR en samenwerking
zwerende woorden van de schrijver tussen regionale overheden. Minis-
Stefan Heym, dat de DDR deze ter-president van de deelstaat
unieke kans "voor een socialisme Schleswig-Holstein Björn Engholm
vrijheid, gelijkheid, broeder
schap plus sociale gerechtigheid"
niet verloren mag laten gaan, vin
den even weinig weerklank als de
oproep van dominee Eppelmann,
dat de DDR alles moet doen om een
plaatsje in het Europese huis te ver
overen. "Anders worden wij de vuil
nisbelt, die daarna wordt opgezo-
zei zaterdag na een gesprek met de
Oostduitse premier Hans Modrow
dat hij voorstellen had gedaan over
hulp bij de verbetering van de infra
structuur en de milieubescherming
in het Oostduitse district Schwerin.
Zijn collega in Saarland en vice-
voorzitter van de Sociaal Democra
ten (SPD) Oskar Lafontaine gooide
gen door hen die 40 jaar met meer zaterdag de knuppel in het hoender
succes hebben kunnen werken dan
Meer buitenlands
nieuws op pagina 10
hok toen hij aankondigde te willen
onderzoeken hoe het grote aantal
DDR-burgers dat naar West-Duits
land komt kan worden terugge
bracht. Lafontaine zei in een inter
view met het weekblad Der Spiegel
dat het "niet verstandig is steeds
meer burgers uit de DDR naar West-
Duitsland. te laten komen en ze dan
in gymzalen en containers te laten
PARAMARIBO - Bij een aanval
van bosnegers op een basis van het
Junglecommanda op het eiland
Langatabbetje zijn twee aanvallers
gedood. Een zwaargewonde bleef
achter en ongeveer zeven anderen
trokken zich terug op de Franse oe
ver van de Marowijnerivier. Vol
gens Ronnie Brunswijk zijn de aan
vallers voornamelijk Paramacca-
bosnegers, die eerder een kazerne
van het nationale leger in Albina
hebben beschoten.
door
Marie-Annet van Grunsven
De Paramaccaners vormen een
kleine stam langs de Marowijne op
de hoogte van Langatabbetje. Zij
zijn ontevreden over de gesprekken
die Brunswijk voert met legerleider
Bouterse. Ook in de nabijgelegen
vluchtelingenkampen heeft Bruns
wijk veel tegenstand ontmoet.
Brunswijk heeft de Surinaamse re
gering gevraagd om uitlevering van
de aanvallers op Langatabbetje. Hij
wil meer duidelijkheid over de op
drachtgevers achter de aanval.
Brunswijk verklaarde dat hij de
drie huurlingen in zijn dienst die
niet betrokken waren bij de aanval
op de legerpost Kraka gesommeerd
heeft het land te verlaten.
"Je kunt nooit weten wat ze gaan
doen. We willen niet de dupe wor
den van hun activiteiten", aldus
Brunswijk, doelend op de dood van
Kliek
Gysi vreest, net als veel anderen,
Bulgaren trotseren massaal vrieskou voor demonstratie
Se" SOFIA De snijdende wind en de nomische hervormingen in Bulga- politie,
vriesk°u deren de Bulgaren niet. Ze
zijn het gewend in de rij te staan
weid en anarchie als de
de communisten beheerste structu
ren wegvallen. Maar hij wil wel een hun beurt afte wachten^Hun
verregaande scheiding van partij en ment is eindelijk gekomen. "Demo-
staat, ook al zal dat tienduizenden crati democratiar, schalt het uit
beroepscommunisten hun baan tienduizenden kelen over het
Kosten. Alexander Nevskiplein in Sofia.
Ruim vóór 13.00 uur, de aanvangs-
tijd van de demonstratie, hebben al
zo'n 50.000 betogers het plein over
spoeld en hun aantal blijft groeien.
nje.
r leden van de organisa- niet duidelijk. Bij zijn aantreden be-
gedelegeerden zijn afgevaardigd,
horen de nieuwe man met verbijste
ring aan. Onder hen is Egon Krenz.
"Het doet persoonlijk pijn, omdat
veel van wat hier wordt gezegd mij
uit het hart is gegrepen. Maar ik heb
het altijd eerlijk gemeend. Tot het
laatst heb ik mij echter gebonden
gevoeld aan de partijdiscipline.
Buitenland kort
door
Onno Havermans
Hongarije gaat
eerder stemmen
r beslissen.
Het overleg
drie dagen
gaarse premier Miklós Nemeth
klaarde zich voorstander van ver-
Laten we
einde maken aan het ge
kostumeerde bal, en duidelijk zien
welke partij wat voor steun geniet,"
zei hij.
Scheepsramp
Een vissersboot met acht mensen is
zaterdag in een zware storm voor de
kust van het Canadese eiland New
foundland omgeslagen, waarbij alle
opvarenden om het leven zijn geko
men. Vrijdag kwamen twee andere
schepen in grote moeilijkheden.
Kort na het zenden van noodsigna
len werd niets meer van de schepen
vernomen. Aangenomen wordt dat
ook de 39 opvarenden van deze
twee schepen zijn verdronken.
Ontvoering
Separatisten in de Indiase staat
Kashmir hebben gedreigd de ont
voerde dochter van de nieuwe mi
nister van binnenlandse zaken vroegde verkiezingen.
Sayeed te doden. De ontvoerders
van het bevrijdingsfront van Jam-
mu en Kashmir (JKLF) eisen de
vrijlating van vijf JKLF-militanten.
Minister Mufti Mohammad Sayeeds
dochter Rufia, een arts, werd vrij
dag ontvoerd toen zij naar huis te
rugkeerde van haar werk in een
vrouwenziekenhuis in de buiten
wijken van Srinagar.
Chili
Nu het eindfrvan de dictatuur van
Pinochet in zicht komt, heeft de Eu
ropese Gemeenschap zich béreid
verklaard een samenwerkingsak
koord met Chili te sluiten. De ver
kiezingen later deze week bezege
len het proces van herstel van de
rechtsstaat, waaraan door de mili
taire staatsgreep en de moord op
president Allende van zestien jaar
geleden een einde werd gemaakt.
Gevangenis
De opstanden in verscheidene
Poolse gevangenissen zijn gisteren
beëindigd na ingrijpen van speciale
troepen. In totaal zijn zeven gedeti
neerden om het leven gekomen en
enige tientallen min of meer ernstig
gewond. In de gevangenis van
Slupsk deden zich de ernstigste on
geregeldheden voor. De' opstand
richtte zich tegen het besluit van het
parlement om recidivisten (gevan
genen die meerdere misdaden op
hun geweten hebben) van een nieu
we amnestie uit te sluiten.
De demonstranten hebben ge
hoor gegeven aan de oproep van de
Unie van de Democratische Krach
ten, de overkoepelende oppositie
beweging die deze week is opge
richt, om aan de vooravond van het
plenum van het Centraal Comité
van de partij massaal te betogen.
Dat komt vanmiddag bijeen om
zich te beraden op het beleid. Op de
agenda staan officieel alleen het
economische beleid en maatregelen
tegen de voortdurende voedselte
korten.
Maar demonstranten laten weten
dat ze veel meer willen. Hun eisen
petitie die on
der luid gejuich wordt voorgelezen:
democratie, legalisering van politie
ke partijen, een nieuwe grondwet
waarin de leidende rol van de com
munistische partij niet meer voor
komt, vrije verkiezingen, vrije be
richtgeving in kranten en op radio
en tv, berechting van degenen die
zich onder oud-partijleider Todor
Hongarije gaat Zjivkov hebben schuldiggemaakt
in corruptie.
Spandoeken laten aan duidelijk
heid niets te wensen over: 'Weg met
tie bewaren de orde.
Vuilnisbak
Vanaf de trappen
spreken afgevaardigden
onafhankelijke groeperingen de
menigte toe. Stuk voor stuk bena
drukken ze dat ei
geen weg terug is n
nisme. Het proces van democratise
ring i
loofde Mladenov democratische
hervormingen te zullen doorvoeren,
maar vorige week liet hij weten niet
de kathedraal af te zien van de leidende rol van de
de tien partij.
Bulgarije is na 44 jaar communis-
e nog niet klaar voor volledige de-
Bulgarije mocratie, menen de leiders van de
-stali- oppositie. Maar de bevolking heeft
lang genoeg gewacht. Onder de be-
onomkeerbaar. Grote hilari- togers zijn opvallend veel ouderen.
teit als boven de hoofden
menigte een spotprent
oprukt: Zjivkov in een vuilnisbak
met het nummer 1990.
Communisten
op verlies in
Baltische staten
MOSKOU (AP) De communisti
sche partij staat bij de gisteren in
Estland en Letland gehouden ver
kiezingen voor regionale en ge
meenteraden op zwaar verlies. Vol
gens een peiling van het Estse insti- ui
tuut voor opinieonderzoek zouden a
de communisten nog geen 10 pro- tantleerd- Ajonpong
cent van de stemmen halen. De uit
slag van de verkiezingen werd aan
het einde van vandaag of morgen
verwacht.
Het is voor de eerste maal in de
Sovjetunie dat andere partijen dan
de communistische, die overigens
nog niet formeel zijn erkend, kandi
daten hebben gesteld. De verkiezin
gen in Letland en Estland zijn de
eerste grote plaatselijke verkiezin
gen in de Sovjetunie sinds de poli
tieke hervormingen wortel hebben
geschoten en hebben geleid tot de
oprichting van alternatieve partij
en. In de andere republieken zullen
op een later tijdstip lokale verkie
zingen worden gehouden.
De achtergrond en politieke rich
ting van de nieuwe partijen ver
schilt sterk. Er zijn milieubewegin
gen, boerenpartijen die als voor
naamste programmapunt privé-
grondbezit hebben en Interfront,
een organisatie ter bescherming
de rechten van immigranten.
zeven militairen bij Kraka. Het is
niet duidelijk of Brunswijk alle
huurlingen heeft weggestuurd.
Minister Sedoc van buitenlandse
zaken heeft aan Franse en Neder
landse diplomaten gevraagd "het
toezicht te verscherpen op burgers
die uit puur eigenbelang het vredes
proces in Suriname verstoren". Het
is bekend dat de Engelse huurlin
gen in Nederland zijn geronseld en
het Junglecommando konden be
reiken via Frans grondgebied.
Samenwerking
Zowel het Junglecommando, het le
ger als de Toekayana-indianen ma
ken nu jacht op de huurlingen, die
door Bouterse "de feitelijke vijan
den van het Surinaamse volk" zijn
genoemd. De samenwerking tussen
Brunswijk en Bouterse is daarbij
het meest opmerkelijk, evenals de
gesprekken die door het tweetal
worden gevoerd. Bouterse heeft in
het verleden stelselmatig gewei
gerd "met terroristen te praten".
Toen hij toch inging op Brunswijks
uitnodiging, gaf chefstaf Sital als
verklaring: "Als de regering de pro
blemen niet kan oplossen, dan moe
ten wij het maar doen".
Brunswijk heeft zijn plotselinge
ommezwaai nooit uitgelegd, ook
niet aan zijn achterban in het bin
nenland. Regelmatige bezoekers
van de vluchtelingenkampen in
Frans-Guyana vermoeden dat dit
hem nu parten gaat spelen. Na het
ontbinden van de Bevrijdingsraad
in Nederland, werd het Junglecom
mando een uitsluitend Surinaamse
aangelegenheid. Middels het ak
koord van Kourou kon de Suri
naamse regering een eervolle vre
desregeling bereiken.
Maar de gewapende tegenstand
door Toekayana-indianen moet
Brunswijk op het idee gebracht
hebben dat een vredesregeling met
de regering alleen niet voldoende is.
Vooral een onverwachte aanval
door de indianen op het door Bruns
wijk bezette Moengo heeft Bruns
wijk aan het denken gezet.
Ook is het onwaarschijnlijk dat
de huurlingenactie tegen de leger
post Kraka geheel zonder medewe
ten van bosnegers is uitgevoerd,
ook al heeft de leider van de Unie
voor Bevrijding en Democraten,
Ajonpong, zich van de actie gedis
tantieerd. Ajonpong en Brunswijk
hebben gezamenlijk Moengo bezet.
Maar Brunswijk hield Ajonpong
wel een dag gevangen toen hij twij-
n diens loyaliteit,
de relatie tussen de heren
schetst.
In een uitgelaten stemming maken
ze de leiding van de communisti
sche partij duidelijk dat ze haast
moet maken met politieke e
fel in hun kreten,
De voormalige partijleider, die kers corrigeren die
g tijden, die de kar trekken. Ze zijn De Estse opinieonderzoekers meld-
hun
spre-
vorige maand aftrad na een bewind
van 35 jaar, is het mikpunt van col
lectieve woede. Hij is symbool voor
een corrupt en totalitair regime, Daarom lopen ze te hoop
waarmee de Bulgaren zo snel moge- monstreren, en blijven ze
lijk willen afrekenen. Wat ze van de ondanks de kou
partijleider, Petar Mladen- debatteren over i
mogen verwachten is nog altijd komst.
ning niet krachtig genoeg stelling
nemen tegen de huidige en de oude
machthebbers.
i te de-
afloop
kleine groepjes
ongewisse toe
den dat de milieubeweging op de
grootste populariteit mag rekenen.
De communistische kandidaten
in Letland streven naar autonomie
voor de republiek binnen het kader
van een vernieuwde Sovjet-federa
tie. De oppositie voerende volks
fronten in beide republieken be
ogen volledige onafhankelijkheid
en afscheiding.
ADVERTENTIE
06-0443
...en dan
krijgt u de
Belasringlelefoon
voor ondernemers.
1 Belastingherziening ('Oort'),
bel dan gratis de Belasting-
Telefoon voor ondernemers.
Belastingdienst
BUDAPEST (AP)
waarschijnlijk al in maart
van juni volgend jaar naar de stem
bus, zo is gisteren besloten na over
leg tussen interim-parlementsvoor- corruptie!', 'Vrijheid!', 'Democratie!
zitter Istvan Fodor en de voorzitters Van een doeltreffende eenvoud
van parlementaire commissies. Het zijn de borden waarop een 1 is door-
parlement moet daar binnenkort gestreept: artikel 1dat de leidende
rol v
ras onderdeel van grondwet worden geschrapt. Ver-
besprekingen tus- der veel vlaggen, het wit-groen-
regering, oppositie, vakbonden rood van Bulgarije, een Tsjechoslo-
sociale organisaties. Ook de Hon- waakse driekleur en zomaar opeens
een blauwe vlag met 12 gele sterren,
het dundoek van de Europese Ge
meenschap.
In de roes van vrijheid waarin
hun land plotseling verkeert, heb
ben de Bulgaren hun angst laten va
ren. Niet de spaarzaam aanwezige
PRAAG Praag beleeft een histo
rische herfst. "We zijn tevreden. Dit
was voor ons het maximaal bereik
bare resultaat", zei Vaclav Havel, de
H schrijver die ondanks zichzelf poli-
de partij bepaalt, moet uit de f'cus werd, zaterdag.
door
Hans Geleijnse
ADVERTENTIE
Albatros levert met de
snelheid van een Alfa 75
Albatros levert de Alfa 7 51.8 en 1:8IE uit voorraad. En dat is goed nieuws
voor rijders die ook in het zakelijke verkeer van opschieten houden. Daarbij
maken extra's zoals de spoiler van de Twin Spark, een rechter buitenspiegel
en antenne plus speakers, de Alfa 751.8 en 1.8IE van Albatros -
nog aantrekkelijker. Wij nodigen u uit voor een veelzeggende
proefrit. Leaseprijzen vanaf f 998,- bij 20.000 km, 48 mnd
(Alfa 751.8).
Weversbaan 12,2352 BZ. Leiderdorp, 071 4174 93
Bescheidenheid siert de mens.
Op de dag af drie weken nadat de
oppositie zich verenigde in het Bur
gerforum (en vervolgens in de deel
republiek Slowakije in Volk tegen
Geweld), ligt de communistische
partij op apegapen. Verslagen door
een volksprotest dat tekende voor
de mooiste revolutie in wat ooit 'so
cialistisch Oost-Europa' heette.
In de nieuwe regering-Calfa ze
telen tien communisten. Getalsma
tig is dat op eenentwintig bewinds
lieden al een minderheid. Maar poli
tiek vertaald staat de oppositie er
nog veel beter voor dan die simpele
cijfers doen vermoeden.
Zeven van die 21 komen uit de
kringen van het Forum zelf. Twee
andere niet-communisten, de mi
nisters Zacher en Reichrt (beiden
van de Volkspartij) stonden even
eens op de verlanglijst van het Bur
gerforum. Maar van de tien commu
nistische bewindslieden kunnen er
twee feitelijk tot het kamp van de
oppositie worden gerekend: de
econoom en vice-premier Valtr
Kornarek en zijn naaste medewer
ker op het Instituut voor Economi
sche Prognoses Vladimir Dlouhy,
nu minister van planning.
De twee ministers
Havel zwaait naar de menigte op het Wenceslasplein nadat de nieuwe re
gering is geïnstalleerd. De dissidente schrijver wordt waarschijnlijk de op
volger van president Husak, die gisteren aftrad. (foto afp>
nistische partij geldt, geldt ook voor
hen: met de vrije verkiezingen in
aantocht kunnen zij zich geen poli
tieke bokkesprongen veroorloven.
Democratie
De samenstelling
ten, die hun ministeries (respectie
velijk buitenlandse handel, trans
port en communicatie en mijn
bouw) niet-ideologisch zullen behe-
Premier Calfa, voorheen minister
zonder portefeuille in de kabinet-
ten-Adamec, is een onbeschreven
kabinet garandeert dat de volksre- blad. Hij laat zich dezer dagen ken-
een hervormer, staat te boek
bescheiden mens. En er zijn
publiek Tsjechoslowakije, alweer
deTsjechi- recordtijd, een democratie wordt,
sche Socialistische Partij, net als de Van de communistische ministers duidelijke aanwijzingen dat hij zich
Volkspartij jarenlang een paladijn
van de communisten, zouden in
theorie een blok met de overige par
tijgangers in de regering kunnen
vormen. Maar wat voor de commu.
kan geen echte obstructie worden niet door de partij de wet wil laten
verwacht. Zo staan bijvoorbeeld
drie communisten, Barcak, Podle-
nu en Vodreska, in de politieke sce
ne van Praag te boek als technocra-
voorschrijven. Minister
sie Vacek is weliswaar
nist en een hoge militair (laatstelijk
chef-staf), maar heeft bij de opposi
tie in korte tijd voldoende krediet
Partij
Met de communistische partij in
verwarring, het congres op 21 en 22
december zal dat ongetwijfeld be
vestigen, lijken deze bewindslieden
niet echt in staat de niet-communis
ten in het kabinet grote problemen
te bezorgen. Bovendien lijkt 'het ap
paraat' alreeds in staat van ontbin
ding te verkeren.
Een ander voordeel voor de oppo
sitie is dat de sociaal-economische
sector geheel door hervormers
wordt gecontroleerd. Kornarek en
Dlouhy als voormalige partij-dissi
denten, een tweede medewerker
van Kornarek, maar partijloos, de
econoom Klaus op financiën. En
Peter Miller, een voorman bij de
staatsindustrie CDK, namens de
oppositie op het ministerie van ar
beid.
Wat de oppositie nu nog nodig
heeft is de verkiezing van Vaclav
Havel tot president. "Hij is de ga
rantie dat er geen terugkeer naar de
repressie van vroeger mogelijk is",
zeiden gisteren verscheidende spre
kers op het Wenceslasplein.
Aan het begin van drie turbulente
weken was Alexander Dubcek nog
een mogelijkheid. Maar Dubcek
was niet meer dan een symbool van
een glimp van vrijheid. Havel is de
belichaming van de totale vrijheid.
Nu de premier een communist is,
wil de oppositie een overtuigende
democraat als president. En dat is
Havel.
Omdat het presidentschap al ge
regeld is in gesprekken met politbu
reaulid Moharita, lijkt de verkiezing
van Havel tot president over twee
weken slechts een formaliteit. De
communistische parlementsleden
krijgen, onvoorziene omstandighe
den daargelaten op het partijcon
gres over elf dagen openlijk te ho
ren dat de benoeming van Havel on
ontkoombaar is.
