'Nederlandse volk lijdt aan culturele zelfhaat'
Leidse profs vragen zich af voor wie onze letterkunde bestemd is
Collegium Musicum pakt uit
Limburg prijst
Anton Koolhaas
In de keuken van de kunst
Uitgekiende dramatiek
De eenzame kerst van een vrijgezel
Als een troubadour in een portiek
Concours Jong Muziektalent
MAANDAG 11 DECEMBER 1989
PAGINA 23
LEIDEN - Vijf hoogleraren in de Nederlandse letterkunde, samen de
redactie vormend van het tijdschrift Literatuur, hielden zaterdag zo'n
honderdtal symposiumgangers in het Centraal Faciliteitengebouw van
de Rijksuniversiteit in hun greep. Is de Nederlandse letterkunde er al
leen voor neerlandici? was de vraag. De professoren wilden graag we
ten of Literatuur, zes jaar geleden opgericht, in zijn opzet geslaagd
was. Men wilde toen een tijdschrift met letterkundige artikelen ma
ken, dat op een breder publiek dan louter neerlandici gericht was. Dat
het publiek zaterdag voor een groot gedeelte uit geïnteresseerde leken
bestond, moet de geleerde redactie enigszins tot tevredenheid gestemd
hebben.
De vijf professorale lezingen lieten
echter zien dat de oorspronkelijke
'vraagstelling een kapstok was,
waaraan zoveel opgehangen kon
worden, dat voor dtecussie over het
tijdschrift zelf nog maar een klein gens Pleij leidt het. Nederlandse
plaatsje over bleef. Pleij (hoogleraar volk aan culturele zelfhaat en heeft
middeleeuwen Universiteit van het een sterke afkeer van nationalis-
Amsterdam) beantwoordde de tische ideëen. Daardoor korrit het
vraag retorisch. Grootes (renaissan- dat buitenlandse studies pas echt
ce UvA) oplossinggericht, Van den laten zien hoe fascinerend onze ze-
Berg (moderne letterkunde UvA) ventiende eeuw bijvoorbeeld was.
informatief, Van Oostrom (middel- "En bij de behandeling van litera-
door
Emiel Fangmann
eeuwen Leiden) heel persoonlijk
Anbeek (moderne letterkunde Lei-
t den) tenslotte genuanceerd.
Herman Pleij somde alle vooroor
delen tegen neerlandici op. "Neer
landici, die vraag je toch hoe je een
woord spelt? Je kunt ze tegen Sin
terklaastijd om rijmadv'
*;en tegen vakantietijd on
vboek. Heb je oudere letterkunde ge
studeerd? Dat zijn toch die
tuur op school ontbreekt historisch
besef door het zogenaamde 'her
kennend lezen' zo sprak Pleij ba
dinerend. "Als je Vondel leest kun
je zien, dat ook Gijsbrecht het heus
wel moeilijk had en uit de middel
eeuwse literatuur kun je leren dat
ragen Beatrijs relatieproblemen had",
goed Volgens Pleii moet slechts één
vraag bij de bestudering van oude
literatuur worden gesteld: Wat i
sten (Reinaert, Karei ende Elegast, rol van de literatuur bij de aanmaak
moderne letterkunde betreft, dat dachte met Literatuur, een blad dat
kan toch iedereen. Daar leggen
toch uit waarom 'Luik-Bastenaken-
Luik' zo mooi klinkt?"
niet, zoals wel in negatiev
wordt opgemerkt, bestaat uit be
werkte doctoraalscripties ("dat is
maar zestien procent en dat zou
misschien juist meer moeten zijn").
Pleij vond het ook opmerkelijk dat Het blad zou van hem ook
Zelfhaat
al-
e schrijvers zich altijd op buiten- gemeen cultuurhistorische artike-
landse voorbeelden beroepen. Vol- len mogen bevatten, die laten zien
Concert van het Leids Studentenkoor en or
kest 'Collegium Musicum' onder leiding van
Jos Vermunt - koordirigent en René Guli-
kers - orkestdirigent, m.m.v. Karin van der
Poel - sopraan.
LEIDEN - "Het programma is
weer typisch een Collegium Mu
sicum programma: zéér gevari
eerd. Waar elders wordt een ont
roerend. aan het Gregoriaans her
innerend, requienT-gecombineerd
met een triomfantelijke Piet Hein
Rhapsodie"?
Dit zijn de woorden van Luc-
Jan Laarhoven, praeses van Col
legium Musicum en daar heb ik
weinig meer aan toe te voegen
dan dat het bovendien zéér uitge
breid was.
Me't de 'Cantique de Jean Raci
ne' van Gabriel Fauré (1845-1924)
werd het concert geopend. De
stemmingslyriek in dit kleine ge
zang blijft steeds discreet en ver
mijdt elke pathetiek. Het werd
door het kamerkoor onder leiding
van Jos Vermunt nog wat voor
zichtig. aftastend gezongen, maar
in de 'Six chansons' van Paul
Hindemith (1895-1963), waarin so
pranen licht als'een hinde de eer
ste strofe van 'la Biche' inzetten,
werd zuiver en meestal homo
geen gezongen. Heel knap en
lichtvoetig werd het derde
chanson 'Puisque tout passe' ver
tolkt, waarin het snelle vertrek en
de vergankelijke melodie heel
beeldend aan de luisteraar voor-
bijvlood.
Peter van Anrooy's Holland-
sche Rhapsodie 'Piet Hein' (1901)
werd door het orkest van Collegi
um Musicum onder de kundige
leiding van René Gulikers tot een
groot en schallend (kerst)feest.
Verscheidene variaaties op één
thema werden, steeds wisselend
van tempo, ritme, toonsoort en in
strumenten, in vlotte vaart ten to
nele gebracht. Ook in 'Roma', Bi-
Harry's Kerstfeest van Steven Berkhoff ge
speeld door Harry van Rijthoven. Regie:
Mathieu Güthschmidt. Gezien op 10 decem
ber in het LAK-theater.
LEIDEN - Met tien kerstkaarten
tel je mee in de wereld. Harry
heeft er nog maar zes; waarvan
drie van de familie en één van de
verzekering. Harry telt dus niet
mee en hij zal 'eenzaam als een
stuk stront' de kerstdagen moe
ten zien door te komen. Slechts in
gezelschap van de televisie en de
telefoon.
De Amsterdamse Stichting
Première die jonge theaterma
kers op weg helpt, brengt Harry's
Christmas van de Britse toneel
schrijver Steven Berkoff op de
planken. Berkoffs kerstbeleving
heeft weinig met gezelligheid
rond de kerstboom te maken.
Eenzaamheid en wanhoop zijn
troef in het leven van de veertigja
rige vrijgezel Harry. Voor hem
zijn de laatste vier dagen voor de
kerst een ware oorlogsdreiging.
Net als alle andere jaren nodigt
niemand hem uit voor een borrel
en wanneer hij met de moed der
wanhoop 'vrienden' opbelt, heb
ben die het natuurlijk te druk met
het gezin. Annie, één van Harry's
ex-en, blijkt geen zin in zijn gezel
schap te hebben en zijn grote, ook
al gewezen liefde Clara, geeft niet
thuis. Blijft over: het standaard
bezoekje aan ma, drank en (te
veel) slaappillen.
Berkoff geelt al deze herkenba
re mistroostigheid vorm in een
monoloog die eigenlijk geen mo
noloog is. Harry speelt toneel
stukjes met zichzelf en dat houdt
zets derde orkestsuite, wist dit
Collegium af en toe zeer uit te
pakken. In het 'andante tranquil-
lo' werd het thema mooi en even
wichtig ingezet door de hoorns,
'gevolgd door de andere blazers.
Zij speelden in dit stuk over 't al
gemeen een grote rol. In het 'an
dante molto' nam de eerste violis
te Ingeborg Boxman een zware
maar zeer insprirerende taak op
zich; bijna solerend wierp zij zich
als een leeuwin op haar vurige
vioolpartij, vol expressie en met
uiterste inzet gestreken. Waarop
in het laatste deel, het 'allegro vi-
vacissimo', een luchtige zweven
de melodie de zaal indreef, met
name door de violen stralend en
extravert gespeeld.
Na de pauze nóg eens een groot
werk, het 'Requiem' van Maurice
Duruflé, waaraan het hele koor
inclusief kamerkoor én het voltal
lige orkest meedeed. Meestal
wordt dit werk slechts uitgevoerd
met orgel- en cellobegeleiding. Ik
moet zeggen, dat het koor op deze
manier beter tot zijn recht was ge
komen. In verschillende delen,
met name in stukken van het 'Ky-
rië eleison' en het 'Sanctus' (bij
'Hosanna in excelsis') over-*
schreeuwde het koor zich om bo
ven de gigantische orkestklank
uit te komen. Het 'Pie Jesu' werd
gezongen door de mezzo-sopraan
Karin van der Poel.
Haar 'presentatie' was tot in de
tails wéloverwogen, van haar 'sta
tige opkomst in extravagante kle
ding met moderne sieraden' tot
haar uiterst correcte vertolking
toe, ja alles wéloverwogen, prima,
maar zonder uitstraling of ware
expressie; zelfs de wat zwaar aan
gezette intonering kon mij niet
bekoren.
Tot slot: hulde aan beide diri
genten, die koor en orkest een
aanstekelijk enthousiasme en be
trokkenheid hebben bijgebracht.
LIDY VAN DER SPEK.
de boel heel levendig. Maar de
tekst is vaak net zo verrassend als
de inhoud van het telefoonboek
en de psychologie ontstijgt het ni
veau van de Libelle en het Thea
ter van de Lach nauwelijks. Des
te leuker is het daarom dat regis
seur Mathieu Güthschmidt en ak-
teur Harry van Rijthoven een top
prestatie leveren door met deze
draak te overtuigen. Van Rijtho-
ven heeft een ongelooflijk goed
gevoel voor timing en tekstbe
handeling. Als een rasconferen
cier ironiseert hij zijn lamlendige
geestelijke toestand en besluit hij
zijn dagen met een serie drielet-
De schrijver Dostojewski. Hoogle
raar Van den Berg: Momenteel
worden er superspecialisten opge
leid, die niet meer met elkaar kun
nen praten en niet meer allround
zijn. Mensen die, zoals Dostojewski
opmerkte, alles van het linkerneus
gat afweten maar bij het rechter in
gebreke blijven". (f0to archief)
dat 'literatuur een nationaal gewe
ten is'.
E. Grootes constateerde "dat het
An acoustic evening with Neil Young (zang,
mondharmonica, gitaar). Geassisteerd door
Frank 'Poncho' Sampedro (gitaar, mando
line) en Ben Keith (lap bottleneck en toet
sen).
Nachtconcert, Muziektheater Amsterdam
(10 december 1989). Herhaling: Ahoy' Rot
terdam, 13 december (er zijn nog kaartenj.
AMSTERDAM (GPD) - Neil
Young heeft een absurd gevoel
voor humor. In het Muziektheater
roept iemand om een Dylan-song.
Prompt hanteert Young het ge
reedschap van de troubadour:
akoestisch gitaar en mondharp,
en speelt twee maten. "Die zijn
van mij", zegt hij, vervolgens een
krankzinnig verhaal ophangend
over een plagiërende Dylan.
Na nutteloos wachten begint
het concert een half uur te laat
gewoon omdat Neil Neil is, en
zelfs die rol niet opzettelijk
speelt: hij schijnt niet anders te
LEIDEN - Grote publieke belang
stelling was er gistermiddag in het
LAK voor de tweede Leidse Art En
Di?-ect-manifestatie. Art En Direct is
een initiatief dat in 1984 in Canada
ontstaan is en onder aanvoering van
kunstenaar Richard Berlin Mayer
wereldwijd navolging vindt. Onder
auspiciën van de LAK-galerie en
Galerie de Grote Beer konden de
bezoekers het ontstaansproces van
kunst volgen. Deze keer waren zo'n
veertien Nederlandse kunstenaars
bereid een openbaar atelier te vor-
Mayer zelf leidde succesvol een
crèche, waarin een aantal kinderen
samen op harmonieuze wijze een
compositorisch zeer geslaagd -wa
terverfschilderij maakte. De andere
terwoorden. Hij weet zelfs zinnen
als 'Eenzaamheid is een ziekte die
stinkt' voor het oor verdraagbaar
uit zijn mond te krijgen. Dat Har
ry zowel het slachtoffer als de da
der van zijn eigen angsten en een
zaamheid is, weet Van Rijthoven'
genuanceerd neer te zetten. Spel
en regie maken dit kerststuk dus
genietbaar. Nu maar hopen dat
Van Rijthoven's spelcapaciteiten
niet meer op dit soort psychorea-
listisch geleuter uit de jaren ze
ventig worden losgelaten.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN
er tegenwoordig niet meer toe doet
of je iets gelezen hebt, als je maar
weet wat of wie er bedoeld wordt".
Vreemd is dat volgens hem niet.
Met in totaal 13.000 nieuwe boekti
tels per jaar wordt een zeer pluri
form lezerspubliek gekweekt, waar
door slechts een aantal boeken
spraakmakend kunnen zijn. Naar
de mening van Grootes leeft daar
door een soort vraag bij het grote le
zerspubliek als: "Moet je nu alsnog
De naam van de roos lezen? Dat was
toch iets van een paar jaar gele
den?" waarmee bedoeld yvordt dat
er toen over gesproken werd. Lite
ratuur voor het geïnteresseerde gro
te publiek verengt daarom tot "re
cent verschenen verhalend proza
van een beperkt aantal auteurs".
Hierdoor wordt literatuur een
vluchtig consumptie-artikel.
Er bestaat in Nederland tegen
woordig volgens Grootes geen cen
trale culturele norm. Iemand kan
met opgeheven hoofd zeggen dat hij
Vondel niet mooi vindt (of welke
andere Nederlands auteur ook), ter
wijl hij met zo'n uitspraak over
Shakespeare zou afgaan. Tegelijk
hoef je Proust niet gelezen te heb
ben, maar je moet van hem gehoord
hebben. Door afwezigheid van die
norm blijfi de zeventiende eeuwse
literatuur iets voor specialisten, in
casu neerlandici. Dat Nederlandse
muziek en beeldende kunst uit de
zeventiende eeuw nog wel door gro
te groepen geapprecieerd wordt,
komt naar Grootes' idee door het
collectieve karakter van de genie
ting in museum of concertzaal. Le
zen daarentegen is een individuele
ervaring. Grootes legde zich neer bij
de hedendaagse cultuur als "een su
permarkt, waarbij dan de school
leert hoe er verantwoord en smake
kunnen. De opgebouwde span
ning is op een of andere manier
dan echter weggeglipt. Banale en
cynisch-humoristische trekjes
halen het evenwicht vervolgens
uit een bij vlagen sprankelend en
verder overwegen gedegen optre
den. Young blijft als gevolg daar
van onder het intense, door en
door geladen concert dat hij twee
jaar geleden met Crazy Horse in
Ahoy' verzorgde.
Het incident]e-Dylan staat niet
op zich, en vloeit feitelijk voort
uit een absurde situatie. Op Neer-
lands grootste podium schuifelt
Young tijdens het grootste ge-
kunstenaars verpakten stenen in
lood (Henry Verboket), fabriceer
den figuratieve computerkunst
(Paul Walboom Marianne Zult) of
beschilderden een stuk vitrage van
acryl aan de achterkant (Willemijn
Bouman). Sjef Oltheten vulde de
ruimte vanaf het plafond met een
door katrollen geleid koordspinsel,
waarmee aan het eind van de mani
festatie een lakendoek omhoog
werd gebracht. De nestor van het
gezelschap Ralph Prins slaagde zo
wel artistiek als commercieel met
zijn haast klassieke portrettekenin
gen van krijt. Momenteel legt deze
veelzijdige kunstenaar de laatste
hand aan een oorlogsmonument
voor Apeldoorn, nadat hij eerder
dat van Westerbork en Barneveld
ontwierp.
Aan het eind van de middag
maakte de speciaal uitgenodigde
veilingmeester Pieter Glerum (ex-
Sotheby-directeur, nu zelfstandig)
van de verkoping van de zeer jongë
kunst noodgedwongen een scherts-
vertoning.'Was het publiek inmid
dels wel gewend geraakt aan kun
stenaars en producten, in schappe
lijke prijzen had men nog geen in
zicht gekregen. Slechts voor enkele
van de vijfendertig objecten, waar
onder het voor een goed doel geveil
de kinderschilderij, telde men
daadwerkelijk geld neer.
lijk kan worden gegeten". Kortom,
specialisme is onvermijdelijk en
nuttig.
Superspecialisten
W. van den Berg schetste in een his
torisch overzicht de opkomst van
de studie Nederlands. Een paar fei
ten. De predikant Siegenbeek werd
in 1797 de eerste hoogleraar wel
sprekendheid aan de onaanzienlij
ke Leidse artesfaculteit. De studie
op zich bestond nog niet, want in
het grootste deel van de negentien
de eeuw werd de nederlandse taal
en literatuur op middelbare scholen
door classici onderwezen. Het was
een tijd, dat iedere rector van een
gymnasium in het Grieks of Latijn
gepromoveerd was. Toen Kloos zei
dat poëzie een gave van weinigen
voor weinigen was, deed het duiste
re vers zijn intrede. Er waren toen
mensen nodig die een en ander ver
helderden, en in 1876 kon men een
volledige studie Nederlands aan
vangen. Hard liep het nog niet, want
in 1900 waren er pas 22 volledig af
gestudeerden. Maar tussen 1960 en
1980 steeg het aantal studenten in
het vak aan de Nederlandse univer
siteiten van 500 tot 5000. De laatste
jaren hebben de vrouwelijke stu
denten verreweg de overhand, zo
dat Van den Berg zich afvroeg of de
vraag niet beter Is de Nederlandse
letterkunde er alleen voor neerlan-
dicae? had kunnen luiden. Maar
nog beter vond hij de vraag Laten
de neerlandici het afweten? Want
volgens Van den Berg worden er
momenteel superspecialisten opge
leid, die niet meer met elkaar kun
nen praten en niet meer allround
zijn. Mensen die, zoals Dostojevski
al opmerkte, alles van het linker
deelte van het concert in zijn een
tje rond als een troubadour in het
portiek van de Amsterdamse
Stadsschouwburg. Ijsberend op
zoek naar de hoogste vorm, de
diepste noot, het hardste zeer.
Slechts hier en daar staan oude
kameraden als Sampedro (Crazy
Horse) en Keith hem ter zijde, als
misdienaartjes in een ritueel dat
slechts één voorganger kent. Een
afstandszendertje bindt hem aan
geen enkele plaats op het podi
um. Zijn gitaar klinkt als een heel
orkest, zijn stem snijdt door een
zwembad vol echo.
Het concert blijft wat achter bij
neusgat afweten maar bij het rech
ter in gebreke blijven.
De inmiddels befaamde Frits van
Oostrom had het bij de studie van
de middeleeuwen gehouden, omdat
hij daarin charisma, zendingsdrift,
traditie en ambachtelijkheid had
aangetroffen. De middeleeuwen
zijn momenteel zo populair bij een
groot lezerspubliek, omdat de dyna
mische kanten naar voren worden
gehaald. De schrijver over middel
eeuwse letterkunde moet zodoende
een gids, een tolk, een componist en
een goed verteller zijn. Algemene
DEN HAAG (ANP) - Bij het vierde
Nationaal Concours van de Stich
ting Jong Muziektalent Nederland
zijn gisteren in Den Haag in twee ca
tegorieën wedstrijden gehouden. Er
werd muziek gemaakt in de A-cate-
gorie van 12 tot en met 15 jaar en de
B-categorie van 16 tot en met 20
jaar.
De uitslagen zijn:
Cello: categorie A: tweede prijs
Christiaan van Hemert, derde prijs
Ilonka van den Bereken.
Cello: categorie B: tweede prijs
Johan van Iersel en Bonno Lange,
derde prijs Jeroen Den Herder.
Fagot: categorie B: tweede prijs
voor Lucas Bos.
Contrabas: Categorie B: derde
prijs Frank Dolman.
Saxofoon: Categorie B: derde
prijs Daphne Balvers.
Harp: Categorie A: derde prijs
Harmke Brouwer.
de verwachting dat Young het
evenement van het jaar zou ver
zorgen, maar zyn zwaar aangezet
te gitaarstijl maakt 'Don't let it
bring You down' tot een monu
mentje, schildert 'Someday' en
'No more' tot sombere grafzerken
van zijn wisselende gemoedsrust
en 'Goldrush' en 'Four Death in
Ohio' (opgedragen aan de dappe
ren van Tienamin) tot een post
scriptum van een brief die je ei
genlijk nog een paar keer over
zou willen lezen. Als het allemaal
mag, dan kan dat ook: op 14 janu
ari zendt de KRO-radio live-opna
men uit.
JOHN OOMKES
lezers grijpen echter niet terug naar
de middeleeuwse werken zelf. "Al
leen Kees Fens is naar aanleiding
van mijn Het woord van eer werk
van Dire van Delft gaan lezen, en,
zoals we van de week hebben kun
nen horen, met gunstig resultaat"
zo sprak Van Oostrom over de re
cente P.C. Hooftprijs-winnaar. Dat
de bestudering iets voor specialis
ten bleef, vond hij niet erg. "Ik hou
mijn hart toch wel vast, als ik lees
dat een aantal feministische theolo
gen in een klooster een conferentie-
weekend over de middeleeuwse
mystica Hadewijch houden".
Harp: Categorie B: eerste prijs
voor Godelieve Schrama, derde
prijs Petra Van der Heide.
Hobo: Categorie A: eerste prijs
Tanja van der Kooij, tweede prijs
Rutger Relker, derde prijs Kristel
Corbeij.
Hobo: Categorie B: derde prijs
Cyriele Kober, derde prijs Bram
Kreeftmeyer. Klarinet: Categorie A:
tweede prijs Laura Rijssewijk, der
de prijs Frans van Mourik.
Klarinet Categorie B: eerste
prijs Ghislain Bellefroid, tweede
prijs Anja van de Braak, derde prijs
Karlijn Teuben.
Trompet: Categorie B: derde
prijs Bert Langenkamp.
Altviool: Categorie B: eerste
prijs Edith van Moergastel, tweede
prijs Jacomien Punt, derde prijs
Eline McEwan, Arianne In 't Velt,
Norman Jansen.
MAASTRICHT - De Amsterdamse
literator Anton Koolhaas (77) is za
terdagmiddag in het provinciehuis
te Maastricht begiftigd met de drie
jaarlijkse literatuurprijs van de pro
vincie Limburg die de naam draagt
van de Limburgse tachtiger Frans
Erens. Aan de prijs is een oorkonde
verbonden plus een geldbedrag van
10.000 gulden.
De prijs werd in 1986 ingesteld en
toen voor het eerst uitgereikt aan
prof. Kees Fens, thans voorzitter
van de jury voor de toekenning van
de Frans Erens-prijs. Volgens de ju
ry bezet het gehele oeuvre van An
ton Koolhaas een heel eigen en be
langrijke plaats in de na-oorlogse
Nederlandse literatuur.
'Art en dii'ect'-manifestatie trelet veel publiek
Dat kaïi mijn kleine zoontje ook', hoor je soms mensen zeggen als ze een abstract schilderij bekijken. Gisteren, op
de Art-en-direct-manifestatie, konden zoontjes (en dochtertjes) dat waarmaken. (foto Henk Bouwman)
'Anna Bolena' van Gaetano Donizetti.
Concertuitvoering in het kader van de
VARA-Matinees m.m.v. het Groot Om
roepkoor en het Radio Symfonie Orkest.
Dirigent: Kenneth Montgomery. Titelrol:
Nelly Miricioi. Gehoord in het Concertge
bouw op 9 december. Radio-uitzending:
maandag 11 december 19.00 uur (Radio
'Anna Bolena' door sopraan Miricioi
4).
AMSTERDAM De Roemeen
se sopraan Nelly Miricioi be
hoort tot de zeldzame groep zan
geressen, die ook tijdens een uit
voering de warmbloedige dra
matiek van de opera weet op te
roepen. Met minimale middelen
en een gezonde dosis rationele
benadering slaagt zij erin de
haar toegemeten vierkante deci
meters op het concertpodium
om te vormen tot haar eigen to
neeltje. Dat bleek dit weekeinde
andermaal bij een ouderwets
VARA-matinee in het totaal uit
verkochte Concertgebouw in
Amsterdam. Op het programma
stond Anna Bolena (Anna Bo-
leyn, een van de zeven vrouwen
van Hendrik VIII) Gaetano Do
nizetti.
Eist de partituur dat Miricioi
interrumpeert, dan doet zij dat
vanaf haar stoel en gaat zij niet
eerst pontificaal met haar mu
ziek in de aanslag staan. Schrijft
de tekst een terzijde voor, dan
wendt zij het hoofd af en geeft
haar stem een intieme klank.
Maar vindt er een confrontatie
plaats, dan zoekt zij juist het
contact met haar collega. Dat al
les gebeurt bovendien op een
natuurlijke manier, die steeds
volledig in overeenstemming is
met de ware drager van haar ex
pressie: haar zang.
Miricioi, door het Amster
damse publiek op handen ge
dragen, is niet uit op een vocale
show. Liever' dan te imponeren
zoekt zij naar een stijl van zin
gen, die aansluit bij tekst en mu
ziek. Liefhebbers van 'grote
stemmen' kunnen haar ervan
beschuldigen dat zij zich te veel
spaart, maar zij hebben onge
lijk. Zij is er gewoon niet op uit
haar zangkunst met veel bra
voure te etaleren, maar zoekt
juist het drama - en dat is bij ro
mantische operaheldinnen
dikwijls intiem van karakter.
Het probleem van Anna Bole
na (de Engelse koningin Anna
Boleyn) is haar eenzaamheid,
ook op een drukbevolkt opera
toneel, en dat wist Miricioi zater
dagmiddag in Amsterdam over
tuigend te laten horen. Natuur
lijk waren er furieuze uitbarstin
gen, felle verwijten en dramati
sche beschuldigingen, maar al
les werkte toe naar een slotscè
ne, waar Anna in een broze
waanzins-aria het contact met
de buitenwereld verliest. Daar
speelde de Roemeense sopraan
haar grootste troeven uit en ver
goedde met een intensiteit die
tot in alle uithoeken voelbaar
was, wat de toehoorders op visu
eel gebied moesten missen.
Rond haar had de VARA een
bezetting verzameld van minder
grote namen die tot weinig min
der grootse prestaties kwam. De
Amerikaanse mezzo-sopraan
Cynthia Clarey wist met haar
slanke, heldere timbre Anna's
rivale de suggestie van het jon
ge, onschuldige meisje te geven,
maar bezat voldoende persoon
lijkheid om zich met Miricioi te
meten. Zij verschilde bovendien
voldoende van klank met Hele-
ne Schneiderman, die de kleine
maar belangrijke rol van de pa
ge Smeaton met weinig minder
allures vertolkte.
Groot succes oogstte ook de
tenor Gregory Kunde, die aan-
vankélijk de hoogte van zijn par
tij nauwelijks leek aan te kun
nen, maar die uiteindelijk over
de gehele linie tot een muzikale
en waar nodig virtuoze vertol
king kwam. Dat laatste kon niet
gezegd worden van Jean- Phi
lippe Courtis, een bas met de im
ponerende klank voor koning
Henry VIII, maar tekort schie
tend in zijn technische afwer
king.
Kenneth Montgomery leidde
het geheel met veel flair en sloot
bij de titelrol van Miricioi aan in
zijn gevoel voor drama, maar het
Radio Symfonie Orkest toonde
zich soms ietwat stug in Doni
zetti's puur op de stem geschre
ven muziek. Dat laatste kan ech
ter niet gezegd worden van het
Groot Omroepkoor, dat zich
weer eens van zijn beste zijde
liet horen.
PAUL KORENHOF
Neil Young geeft akoestisch concert in Stopera
