'In bouw zorg voor
milieu afdwingen'
Oplage dagbladen stijgt licht
RODE KOOL OOGSTRIJP
Geen vrijwillige maatregelen bouwbedrijven
'Mozes was met stenen tafelen
ook een handelaar in woorden
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1989
ECONOMIE
PAGINA 7
ROME (RTR) - Het Italiaanse auto
mobielconcern Fiat gaat een geza
menlijke onderneming met de Sov
jetunie oprichten voor de produktie
van 300.000 eigentijdse auto's per
jaar, zo heeft Fiat-directeur Cesare
Romiti gisteren verklaard. Een
overeenkomst wordt deze week on
dertekend tijdens het bezoek van
president Gorbatsjov aan Italië. Met wordt
Russen en Fiat
maken eigentijdse
Westerse auto
Volgens de Russische minister
voor de automobielindustrie Pugin
wil de Sovjetunie de huidige auto-
produktie vergroten van 1,3 miljoen
stuks per jaar tot 2,3 miljoen aan het
begin van de jaren negentig. Met de
ze produktie wordt 60 procent
OPEC-landen
nemen gas terug
WENEN (Rtr/UPI/KRF) - Vooral
het project
investering ge- met een lengte van 3,45 meter
moeid van 1,8 biljoen lire (2,75 mil
jard gulden.
De gezamenlijke onderneming
wordt gevestigd in Yelabuga ten cylinderinhoud van 800 tot 2000
de binnenlandse vraag gedekt te- Kuwayt en Saudiarabië zullen gas
gen 45 procent nu. terugnemen bij hun olieproduktie.
drie- of vijfdeurs sedan Ook Ford en enkele Japanse auto- De dertien lidstaten van de Organi-
fabrieken waren geïnteresseerd in satie van Olie Exporterende Lan-
een gezamenlijke onderneming met den (OPEC) hebben afgesproken de
de Sovjetunie, maar Fiat kreeg de overschrijdingen van overeengeko-
voorkeur. Het automobielconcern men produktiehoeveelheden ('con-
de eerste westerse be- tingenten') af te zweren. Wel i
topsnelheid van 150 kilometer
per uur. De personenwagens wor
den voorzien van een motor met
eind 1993 of begin 1994 met de pro- Westen. Ook moet de auto bestand
met het dryven die belangrijke investerin- maximale produktiehoeveelheid
duktie. De auto's zijn bestemd
zijn tegen de harde Russiche
BAARN (GPD) - Bouwbedrijven zullen
niet vrijwillig maatregelen nemen om het
milieu te beschermen, uit vrees dat extra
kosten hun concurrentiepositie schaden.
Een pvc-vrije woning bijvoorbeeld, waarbij
rubber, keramiek, minerale wol en verzinkt
ijzer als vervanging dienen, is zo'n 5000 gul
den duurder. De Nederlandse bouwers
hebben liever dat de overheid de bouw
milieumaatregelen oplegt.
zowel de Sovjet-markt als de export ters, aldus Romiti. De verkoop bui-
r het Westen. Fiat krijgt in de on- ten de Sovjetunie verloopt via de Fi-
derneming een belang
procent en het Russische staatsbe
drijf Elaz zeventig procent.
De te bouwen auto, de A 5
gens Romiti niet afgeleid v
at Panda, zoals eerder werd be-
luchtver- verontreinigende stoffen zoals inkt weerd. Het gaat om een nieuw
schoonmaakmiddelen veel
del dat i
'gewone' vuilnisbak verdwijnen.
Milieuvervuiling speelt in de bouw die bij verwerking
op verschillende momenten een rol. vuiling zorgen. Hoe belastend de
In de keuze van de materialen, in de bouw voor het milieu is, weet Van Inktresten en met tolueen vervuilde sche
verwerking en uiteindelijk in de de Voort eigenlijk niet. Er zijn na de poetsdoeken zouden al te vaak
sloop- en bij de verwerking van Tweede Wereldoorlog veel nieuwe
bouwafval. Volgens secretaris Van materialen op de markt gekomen,
de Voort van het Nederlands Ver- variërend van kunststoffen tot kit-
bond van Ondernemers in de ten en pur-schuim, waarvan de
Bouwnijverheid (NVOB) is de milieu-effecten onbekend zijn.
bouw voor een deel verantwoorde- „T
lijk voor de milieu-overlast. ,In /!?^t,^atlon?al Miheubeleids-
Voorts zijn het ook de ontwerper Plan (NMP) wordt van de bouw in
en opdrachtgever die bepalen wat de nabije toekomst een echt milieu
voor materialen worden gebruikt geëist. Daarom begint het
en hoe die worden verwerkt. "Daar NVOB komende tijd met een
heeft de aannemer weinig over te milieuvoorlichtingscampagne m de
zeggen. Als de opdrachtgever niets sector. De eerste aanzet wordt mor-
voelt voor milieuvriendelijke mate- ien gegeven op de jaarvergadering
rialen, moeten bouwbedrijven ver- van de organisatie m Utrecht,
werken, wat hen wordt voorge- Van, sommige materialen is nu al
schreven", aldus Van der Voort. duidelijk dat ze om een of andere re-
Dat de bouw het milieu belast den niet zo goed zijn voor het
komt bijvoorbeeld door het gebruik nulieu. Zo leidt het gebruik van
van materialen als ljjmen en verven grind tot meer afgravingen en daar
bestaan uit het oogpunt van natuur
behoud nogal wat bezwaren tegen.
Op allerlei plaatsen in de woning
bouw wordt pvc gebruikt. Het is
een duurzaam materiaal, maar ver
oorzaakt als bouwafval grote pro
blemen, omdat het op de stortplaats
niet afbreekt en in de vuilverbran
ding bron is van giftige dioxines.
Een maatregel die ondernemers
dertig at-organisatie.
Fiat is door de Sovjetunie ook ge
vraagd advies te geven inzake een
vol- afzonderlijk bedrijf in Yelabuga
de Fi- voor de produktie van de volledig
Russische auto Oka 1. Er moeten i
gen in de Sovjetunie deden. van het oliekartel verhoogd van 20,5
Tijdens zijn driedaags bezoek zal miljoen vaten (van 159 liter) olie per
Gorbatsjov nog ruim een tiental an- dag tot 22,086 miljoen vaten,
dere commerciële overeenkomsten Kuwayt zal vermoedelijk zijn pro-
ondertekenen met de Italiaanse re- duktie met meer dan 400.000 vaten
gering en Italiaanse bedrijven met per dag verminderen tot de toege-
een gezamenlijke waarde van naar stane 1,5 miljoen vaten. Verder zal
schatting ruim 6 miljard gulden, ook Saudiarabië de produktiebepa-
Onderhandeld is onder meer met de lingen het komend halfjaar naar alle
bandenfabriek Pirelli, het chemie- waarschijnlijkheid stipter gaan i
Europa's grootste
windmolenpark
telt 35 turbines
LELYSTAD (GPD) - De firma op korte termijn zonder enig pro-
Windpark Lelystad cv wil eind vol- bleem kunnen nemen, is volgens de
gend jaar een windmolenpark met NVOB-secretaris het gescheiden in-
35 turbines in vol bedrijf hebben, zamelen van bouw- en sloopafval.
Dat werd gistermiddag bekend ge- Daardoor kan een deel van het ma-
maakt bij de presentatie van het teriaal opnieuw worden gebruikt,
project, dat tot stand komt door sa- Dat vraagt enig organisatietalent en
menwerking tussen de energie- daarvoor is het management van
maatschappij PGEM en de Triodos- het bouwbedrijf verantwoordelijk,
bank.
De totale lengte van het windmo- Grafische Werkgevers
lenpark, het grootste in Europa, be- Het Koninklijk Verbond van Grafi-
draagt vijf kilometer, waarbij de sche Ondernemingen (KVGO) gaat
molens 115 meter uit elkaar worden bij zijn branche-leden stappen zet-
geplaatst. De turbines zijn dertig ten om de milieubelasting in de gra-
meter hoog en de rotorsjiebben een fische bedrijven terug te brengen,
Telefoonboek
op compact disc
BUSSUM/DEN HAAG - Uitge
verij BIP (Business Information
Publishers) uit Bussum heeft, in
samenwerking met de Griekse
PTT, alle drie miljoen telefoon
nummers van Griekenland op
een compact disc gezet. Van
ochtend is het eerste exemplaar
aan de Griekse ambassadeur in
Nederland overhandigd.
BIP maakt gebruik van het
mede door Philips ontwikkelde
systeem cd-rom (compact disc
read only memory). Op het cd-
plaatje wordt de informatie ge
zet die vervolgens met een per
sonal computer snel en eenvou
dig kan worden gelezen (en niet
kan worden gewijzigd). De com
pact-disc waarop alle informatie
is gezet, zou elke maand moeten
worden vervangen om het sys
teem actueel te houden.
Volgens BIP is ook het tele
foonboek van Nederland een
mogelijkheid. "Dat is meer dan
een meter dik. Dat is onhandig
en omslachtig".
totaal drie produktiebedrijven ko- concern Montedison/Ferruzi, het leven. De afgelopen maanden heeft
het dit land als grootste olieproducent
van het kartel zijn contingent met
700.000 vaten overschreden.
Na zes dagen vergaderen in We
nen hebben overeenstemming be
reikt over de vergroting van zo is
gisteren in Wenen bekendgemaakt.
De afspraak geldt voor een halfjaar.
Verder besloten de OPEC-leden dat
de achttien dollar, die tot nu toe
door het oliekartel is aangehouden
als richtprijs voor een vat OPEC-
olie, in het komende half jaar moet
worden opgevat als de
richtprijs'.
DEN HAAG (GPD) - De totale be- en Trouw kenden e
taalde oplage van de Nederlandse ging. Die bedraagt n
dagbladen is, ten opzichte van vorig lijk 323.000, 224.300 c
n oplagestij- den'. Het verschijnsel 'doorgeven'
respectieve- komt vooral voor in de drie noorde-
120.300. De lijke provincies en in Zeeland.
diameter van 25 meter De windmo f bed"jven terug te brengen. jaari gestegen met bijna 7000 en be- oplagen van het Parool en het Alge- In Leiden en omgeving blijft het
In ja,nua,n J100^ de KVGO met de draagt nu bijna 4,6 miljoen exem- meen Dagblad daalden naar respec- Leidsch/Alphens Dagblad de groot-
lens leveren zo nvqftien miljoenki- overheid afspraken ('convenant') te piaren. Dat blijkt uit de cijfers die tievelijk 103.800 en 410.400. ste regionale krant met een oDlage
„.J afspraken
lowattuur electriciteit per jaar. Dat maken,
komt overeen met zo'n vijfduizend Dat maakte KVGO-voorzitter
huishoudens. Handgraaf gisteren tijdens lp.
Het park kost 29 -
door het Cebuco, het Centraal bu
reau voor Courantenpubliciteit, zijn
bekend gemaakt. 43 procent
ste regionale krant met een oplage
rdek„°verheid^aiSSS ^vergadering in Huizen bekend.
de overheid via verschil- De werkgeversorganisatie weigert de landelijke bladen. Het aan,
De totale dagbladoplage bestaat van 45.926 (1100 minder dan een jaar
87 procent uit abonne- terug). De Leidsche Courant staat
de menten en voor een kleine 13 pro- op 10.149 (in 1988: 10.311) en Rijn en
cent uit exemplaren die via de losse Gouwe op 33.342 (32.195).
lende regelingen de helft subsidi- over het convenant vooralsnog bij-
eert. De Triodosbank en de PGEM zonderheden mee te delen. Volgens
nemen het restant voor hun reke- een woordvoerder van het verbond
ning. De Triodosbank bestaat sinds betreft het een 'platform dat uit-
vd^S^an5nVedrS ^te°Pva7se^ember de oplageontwikke- BEVERWIJK (ANP,. - De. leden dl?deTeXemerUs geen nS
'Fusie Oldelft/
Enraf-Nonius lag
voor de hand'
AMSTERDAM (GPD) - De fusie
tussen de instumentenfabrieken Ol
delft en Enraf-Nonius lag voor de
hand. Volgens de president van En-
raf H.R. Wafelman, had 'iedereen
deze fusie zelf kunnen bedenken'.
De bedrijven zijn vergelijkbaar in
grootte, werken internationaal in
gespecialiseerde markten voor in
strumenten, spreken dezelfde 'in
strumententaai' en zitten boven
dien ook allebei in Delft. Het voor
nemen om zich te verenigen in
'Delft Instruments', werd gisteren
in Amsterdam bekendgemaakt.
ZU1D-SCHARWOUDE - De rode De reacties van de bonden op de
kool is oogstrijp. Boer Brum uit fusie liepen uiteen. Districtsbe-
Zuid-Seharwoude is volop bezig met stuurder T. de Beer van de Indus-
het laden van zijn kolen. Tevreden triebond FNV meldde vooral 'ver
over de prijs is hij niet: de opbrengst rast' te zijn door de fusieplannen.
bedraagt ongeveer 6.5 cent per kilo. De bond wil eerst een aantal garan-
terwijl Bruin zegt 11.5 cent te moe- ties hebben voor behoud van de
ten maken om ervan te kunnen le- werkgelegenheid en arbeidsvoor
den. (toto ANP) waarden, voordat een positief oor-
deel wordt gegeven.
De Industrie- en voedingsbond
CNV staat positief tegenover de fu
sie. De positie van de bedrijven zal
worden versterkt, liet de bond giste
ren weten. Volgens de bonden is
werkgeverszijde meegedeeld
Cao Hoogovens
57 procent (2.614.749 exemplaren^ aantal abonnees gestegen met 0,5 Rotterdam?
Van de landelijke bladen blijft de Uit de Cebuco-cijfers blijkt
1980
strekkingen aan projecten met
maatschappelijk belang.
Volgens de PGEM bespaart het
park jaarlijks zo'n 4,9 miljoen ku
bieke meter aardgas en Vermindert
het de uitstoot van C02 met enkele
tientallen tonnen per jaar.
Frankrijk dokt
De Europese Gemeenschap en 66
ontwikkelingslanden in Afrika, het
Caribische gebied en in de Stille
Oceaan (ACS) zijn het over alle
steun- en handelsafspraken eens.
Alleen Frankrijk moet de komende
dagen nog een 'probleempje' van
234 miljoen gulden oplossen. Dat
bedrag moet volgens de ACS-lan-
den geen lening van de Europese
Investeringsbank zijn maar een
schenking.
Voordelig kopen
De Nederlandse overheid spaart
230 miljoen gulden per jaar uit wan
neer de Europese overheden de ei
gen industrie niet langer mogen
voortrekken bij het gunnen van
overheidsaankopen. Dat staat in
een gisteren verschenen studie van
het Centraal Planbureau naar de ge
volgen voor Nederland van de
maatregelen voor één vrije EG-
markt in 1992.
Gat in bondsbestuur
Het nieuw te vormen bestuur van
de Vervoersbond FNV zal het zon
der een vertegenwoordiger van de
bedrijfsgroep water en weg (be-
roepsgoederenvervoer, streekver
voer en binnenvaart) moeten stel
len. Bondsbestuurder D. Ketting,
voorzitter van de bedrijfsgroep, is
niet bereid in het nieuwe bestuur
zitting te nemen. De Vervoersbond
zit al een tijdje in een bestuurscrisis.
Flevobedrijf Russisch
Vier boeren uit Flevoland gaan in
april naar de provincie Dmitrov in
de Sovjetunie om daar 'het familie
bedrijf te introduceren. Zij werken
er samen met drie Sovjet-families
die als proef een bedrijf krijgen toe
gewezen. Het gaat om twee akker
bouwbedrijven en een melkveehou
derij. Als het experiment slaagt,
wordt het gehele gebied van 80.000
hectare opgedeeld onder families.
Rover te goedkoop
De Britse regering heeft vorig jaar
bij de verkoop van het automobiel
concern Rover Group aan British
Aerospace een veel te lage prijs ge
vraagd. Het concern werd overge
daan voor 150 miljoen pond sterling
(nu 475 miljoen gulden), maar de
werkelijke waarde bedroeg op dat
moment zeker 206,5 miljoen pond
en mogelijk nog veel meer, zo meldt
de Britse Rekenkamer.
i de Avondbladen Combina
richt zich op kredietver- gangspunten voor concrete maatre- Telegraaf veruit de grootste (723.800 voorts ook dat dagelijks 19 procent blad
gelen moet opstellen'.
tegenover 720.000 vorig jaar). Ook
In de grafische industrie komen de Volkskrant, NRC Handelsblad
de betaalde oplage wordt door
gegeven aan
ADVERTENTIE
het Rotterdams Nieuws-
men advertenties werven,
„UIVIli met een daling van 153.000 tot ruim
'tweede huishou- 137.000, een achteruitgang van bij
na 11 procent. Ook vorig jaar ver
loor de ACR sterk en ging van
180.000 naar 153.000.
het Vrije staalconcern Hoogovens steunen i
5
Harris Tweed-
kolbert van
zuiver scheer
wol. In diverse
kleuren en
maten. Perfekt
kolbert, perfekte
prijs!
Prachtig kostuum
voor de allermooi
ste prijs! Verkrijg
baar in 1- en 2-rij
model. In diverse
maten en dessins.
Fraaie heren
pantalon. In grijs
of marine.
Diverse maten.
Scherp
van snit KTml
en prijs!
Superconfex zorgt dat je goed voor de dag komt.
ZOETERWOUDE. Hoge Rijndijk 313 (naast Leski en Casba, tegenover Heineken).
de Industriebond FNV bij het dervinden van de fusie.
De omzet van Oldelft bedroeg in
ivoor de 1988 243 mifjoen gulden met een
nettowinst van 12,6 miljoen. Enraf-
Behalve Nonius zette in dat jaar 175 miljoen
de algemene looneis van 4 procent om met een nettowinst van 4,5 mil-
wil men een betere winstdelingsre- joen. Oldelft telt ongeveer 1200
geling. De invoering van een der- werknemers en Enraf-Nonius onge-
tiende maand werd afgewezen. veer 1000.
Uitgeverijen zoeken steeds meer eigen identiteit
LEIDEN - Het was het jaar 1579
toen de Zuidnederlandse 'hande
laar in woorden', de drukker en uit
gever Moretus op weg ging naar de
Frankfurter Buchmesse, ook tegen
woordig de belangrijkste markt
voor uitgevers en boekhandelaren.
Onderweg werd hij vele malen over
vallen, verscheidene keren afge
perst door rondzwervende soldaten
en overal moest hij tol betalen.
door
Karei Berkhout
"Tegenwoordig valt het eigenlijk
wel mee met al die zogenaamde be
perkingen aan de Europese bin
nengrenzen", zei gisteren J. Alber-
dingk Thijm in een lezing aan de
Leidse universiteit. De voormalige
topman van de uitgeverij Wolters-
Kluwer zette gisteren nadrukkelijk
enige kanttekeningen bij het ge
juich van veel ondernemers over de
interne Europese markt van 1992.
Het jaar '1992' zal volgens hem de
al behoorlijk open grenzen niet veel
verder ontsluiten voor de uitgeverij.
"Boeken, tijdschriften en weten
schappelijke publicaties, zijn uitin
gen van de menselijke geest. Het
uitgeven daarvan is dus gebonden
aan een taal, aan de cultuur, aan de
plaatselijke gewoonten en blijft
daardaar zeer lokaal gebonden".
In de publikaties zelf zal niet plot
seling in de jaren negentig de ge
daante van Europa rondwaren.
"Onlangs las ik ergens bij wat on
dernemers een lijstje voor van boe
ken die gepubliceerd waren over
Europa. Iedereen knikte instem
mend: 'Dat was nu duidelijk 1992'.
Het was een lijstje uit 1964, toen de
EG nog niet zo lang bestond".
Desondanks zal 'Europa 1992'
ook voor de uitgeverij een behoor
lijke stimulans zijn, al was het al
leen maar door de verwachte groei
van de economie en van de adver
tentie-inkomsten. De toename van
J. Albcrdingk Thijm sprak gister
avond voor een matig gevulde zaal
in het Academiegebouw op uitno
diging van de Leidse Studenten
vereniging voor Internationale
Betrekkingen in een reeks lezin
gen over internationaal topmana
gement.
opleidingen en cursussen zal de
vraag naar boeken vergroten. "Bo
vendien moeten alle regels van de
Europese Gemeenschap worden
vertaald in de nationale wetgeving.
Dat zal een vloedgolf van publika
ties op gang brengen".
Wereldwijd is de groei van de in
formatie-industrie gigantisch, jaar
lijks zo'n 8 tot 9 procent, niet alleen
bij de radio en de televisie zoals
verwacht maar ook bij de kranten
vooral de ochtendbladen en de
boeken. De groei houdt in de toe
komst aan, vooral in de compu
tersoftware en de data-banken. "De
bomen groeien echt tot in de hemel,
het steeds grotere aanbod van infor
matie zal ook de vraag vergroten.
De kans voor de uitgeverijen ligt
hem in de mogelijkheid om al die
stromen informatie te ordenen en
toegankelijk te maken".
De beleggers, de pensioenfond
sen en verzekeraars vooral, geloven
dat ook en beleggen gigantische ka
pitalen in deze industrie die volgens
hen niet stuk kan. De aandelen van
uitgeverijen zijn daardoor op de
beurzen omhoog geschoten. Vooral
in Groot-Brittanié en de Verenigde
Staten is de handel in uitgeverij
aandelen een speculatieve kermis
geworden. Het minste overname
gerucht doet de koers omhoog-
schieten en er zijn nog al wat over
name-geruchten.
Er zijn dan ook nogal wat overna
mes en fusies in de uitgeverij-we
reld, die in de Verenigde Staten
19.000 en in het Duitstalige gebied
13.000 bedrijven kent. "Vooral in de
Angelsaksische landen is het een
soort veiling, waarbij kopers tegen
elkaar worden uitgespeeld en be
drijven aan de hoogste bieder wor
den verkocht. Er worden waanzin
nige bedragen geboden, soms wel
30 tot 35 maal de jaarwinst (normaal
is 10 tot 12 maal). Dat heeft niet?
meer te maken met een verant
woord koopbeleid. Als directies een
koop echt niet meer kunnen recht
vaardigen kunnen ze het nog altijd
een 'strategische overname' noe
men, want niemand weet wat dat
woord betekent.
Het wegvallen van de bin
nengrenzen zal volgens Alberdingk
Thijm geen overname-golf teweeg
brengen. Uitgeverijen in Frankrijk
en Westduitsland zijn vooral fami-
lie-bedrijven, die niet aan de beurs
staan genoteerd en mede daardoor
nauwelijks te koop zijn. "In een be
drijfstak als deze waarin de mense
lijke emoties zo belangrijk zijn, spe
len bovendien cultuurverschillen
een grote rol. Jaren hebben wij bij
voorbeeld geprobeerd om een Fran
se uitgeverij te kopen van een oude
dame. Maar hoewel wij een geweldi
ge prijs boden, zei ze: "Nee, wie zal
mij nog te dineren vragen, als ik
geen uitgever meer ben'. Dat was
natuurlijk heel aannemelijk".
Eerder dan aan de lopende band
overnemingen te doen zal de uitge
verij zich terugtrekken op wat in het
jargon 'kern-activiteiten' heet, ofte
wel dat te doen wat het dichtst bij
de eigenlijke kern van het bedrijf
ligt. Wat dat dan precies is, is altijd
een moeilijke vraag. "Oneerbiedig
gezegd was Mozes, toen hij de ste
nen tafelen met de tien geboden van
God aan de mensen overhandigde
ook een uitgever". Het beantwoor
den van die vraag komt meestal
neer op "een soort kwartetspel tus
sen de uitgevers met opmerkingen
als: mag ik jouw wetenschappelijke
uitgeverij, dan krijg jij mijn tijd
schriften".
Wolters Kluwer bijvoorbeeld legt
zich toe op wetenschappelijke pu
blikaties en niet op massa-media.
"Wij hebben dus geen belangstel
ling voor TV10. TV wordt pas inte
ressant als ook particulieren er
moeiteloos op kunnen en wij bij
voorbeeld een soort Teleac-cursus-
sen kunnen geven". Wolters Klu
wer stootte verder onlangs zijn
drukkerijen af, behalve onderwijs-
drukkery Wolters Samson in Al
phen aan den Rijn.
Hierdoor zullen de grote uitgeve
rijen volgens Alberdingk Thijm ga
ten laten vallen die door kleine ge
specialiseerde uitgeverijen worden
opgevuld. "De Leidse uitgeverij
Brill met zijn gespecialiseerds uit
gaven in de arabistiek heeft een goe
de toekomst, doordat ze doet wat
niemand doet". De grote uiitgevers-
concentraties in met name de En
gelstalige wereld zullen daardoor
volgens hem nooit tot een echt mo
nopolie in de informatie leiden. "De
techniek maakt het mogelijk dat ie
dereen een kan beginnen in deze be
drijfstak van liefde en haat. Predi
ker zegt: 'er is geen einde aan het
maken van veel boeken'. Zo is het",
citeert hij de bijbel.
