'Discussie moet weer gaan
over kwaliteit onderwijs'
Italianen in de ban van Gorbatsjov
<36
Oekrainse Kerk
heeft goede hoop
NABIJ
I REPORTAGE i
PvdA-wethouders: laat Ritzen de schoolstrijdbijl weer opgraven
CHAUFFEUR ZOEKT SNELLE LENING
De PvdA-onderwijswethouders van Lei
den, Den Haag en Amsterdam verlangen
van partijgenoot en minister van onder
wijs, Jo Ritzen, een rechtvaardiger behan
deling van het openbaar onderwijs.
De stadsbestuurders willen dat Ritzen
een halt toeroept aan het automatisme
waarmee alle kosten die openbare scholen
maken, ook worden vergoed aan bijzonde
re scholen. "Van een socialistische be
windsman op Onderwijs verwacht ik dat
hij de schoolstrijdbijl uit 1917 opgraaft",
zegt de Haagse wethouder Heemskerk.
De stadsbestuurders van Leiden en Am
sterdam vermijden de term 'schoolstrijd'.
De Amsterdamse wethouder Wildekamp
spreekt liever van een "gelijkwaardiger
behandeling". "Niet iedere school heeft
behoefte aan dezelfde voorziening. Als
een openbare school een dure intercom
nodig heeft, dan mag het niet vanzelf spre
ken dat ik die automatisch óók aan een bij
zondere school moet geven".
De Leidse wethouder van Dongen deelt
dat standpunt. "Als een openbare school is
gehuisvest in een oud gebouw, kampt zo'n
school met extra kosten. Het kost handen
vol geld om die extra kosten automatisch
ook te vergoeden aan het bijzonder onder
wijs. Ik verwacht zeker dat Ritzen,
econoom van huis uit, daar eens kritisch
naar kijkt", aldus de Leidse wethouder.
Zij betwijfelt of het systeem nog wel in
overeenstemming is met de grondwet
waarin gelijkberechtiging van openbaar-
en bijzonder onderwijs is verankerd. Van
de nieuwe bewindsman op onderwijs ver
wacht Van Dongen op zijn minst dat hij
voorkomt dat financiële gelijkstelling
straks ook gaat gelden voor alle vormen
van voortgezet onderwijs.
"Dat zou betekenen dat ik extra kosten
die een openbare mavo maakt, moet ver
goeden aan alle bijzondere scholen voor
voortgezet onderwijs. Dus niet alleen aan
alle mavo's, maar ook aan havo-, lbo- en
vwo-scholen. Dat gaat tonnen en tonnen
kosten", vreest Van Dongen.
De benoeming van onderwijs-
econoom Ritzen tot minister van
onderwijs en wetenschappen was
een aangename verrassing voor
veel PvdA-onderwijswethouders.
Maar van euforie op de burelen is
bepaald geen sprake nu twee geest
verwanten de scepter zwaaien op
het departement. "Onderwijsland
wordt geen luilekkerland", merkt
de Leidse wethouder Van Dongen
droogjes op. Volgens haar worden
met het regeerakkoord hooguit
'Vat vuiltjes weggewerkt".
door
Margreet Vermeulen
"Ik had er méér van verwacht",
bekent de Haagse PvdA-wethouder
Heemskerk. Vijfhonderd miljoen
gulden extra op de onderwijsbegro
ting vindt hij mager en teleurstel
lend. "Ritzen moet de begroting sa
neren, daarom is hij minister gewor
den. Ik heb hem niet gesproken,
maar dat denk ik", aldus Heems
kerk over de man die vlak voor zijn
benoeming tot minister een gat van
een miljard voorspelde in de onder
wijsbegroting.
De Leidse onderwijswethouder
Van Dongen voorziet gigantische
bezuinigingen als het gat van 1,5
miljard werkelijkheid wordt. "Maar
ik kan me gewoonweg niet voorstel
len dat daarover tijdens de formatie
geen afspraken zijn gemaakt",
meent ze. Van Dongen vermoedt
dat intern is afgesproken dat de mi
nister van Financiën bijspringt, als
Ritzens sombere voorspelling uit
komt.
Wat is in Leiden, Utrecht, Am
sterdam en Den Haag de toetssteen
voor het welslagen van het onder
wijsbeleid in de jaren negentig?
"Doel is de kwaliteitsdiscussie weer
op tafel te krijgen", verzuchten de
wethouders in koor. Ze zijn het beu
alleen nog maar te discussiëren
over de erbarmelijke onderhouds-
staat van schoolgebouwen, de stand
van de verwarmingsknop en schra
le schoonmaakvergoedingen. De
Utrechtse wethouder Pot: "Het is
niet voor niets dat astma-verenigin
gen bij mij op de stoep staan. Het ni
veau van de schoonmaakwerk-
zaamheden is echt tot een onaan
vaardbaar minimum gezakt".
Maar hoe meetje de kwaliteit van
het onderwijs? Essentieel is het
wegwerken van de onderwijsach
terstand van migrantenkinderen,
menen de stadsbestuurders. "In
Den Haag is 36 procent van de leer
lingen van niet-Nederlandse af
komst. Van de kinderen die nü voor
het eerst naar de basisschool gaan,
is de helft allochtoon. Ik zeg altijd:
hun toekomst is onze toekomst",
zegt Heemskerk. "Ik hoop dat Rit
zen als econoom inziet hoe schade
lijk het is als een groep in de samen
leving buiten de boot valt", meent
Van Dongen. "Een gigantische op
dracht", valt Pot haar bij.
De wethouders putten voorzich
tig hoop uit het hoofdstuk sociale
vernieuwing injiet regeerakoord.
Misschien dat het onderwijs een be
roep kan doen op die gelden om on
derwijskansen van allochtonen
Kamervoorzitter en ex-onderwijsminister Deetman waarschuwt opvolger Jo Ritzen vc
Maar de onderwijswethouders van Den Haag, Leiden, Amsterdam en Utrecht denken dat e
los te peuteren.
or te grote uitgaven.
hij Ritzen wel wat is
(foto AND
De Leidse onderwijswethouder
Van Dongen: 'Onderwijs wordt
geen luilekkerland' (foto Holvast)
volwassenen) te 1
Leerkracht
De Haagse wethouder Heemskerk
verwacht van Ritzen veel aandacht
voor de relatie onderwijs-arbeids-
markt. "Het onderwijs staat voor de
krachttoer en uitdaging zich dienst
baar op te stellen aan brandende
maatschappelijke problemen, bij
voorbeeld de werkloosheid. Het is
zonde de know-how en materiële
voorzieningen van scholen alleen
tussen 9 en 4 te gebruiken", zegt
Heemskerk. Hij vindt dat gewone
scholen voor voortgezet onderwijs
's avonds hun krachten moeten ge
ven aan volwasseneducatie en bij
scholing van langdurig werklozen.
"Dergelijke uitdagingen betekenen
vaak een stimulans".
Bepalend voor de kwaliteit van
het onderwijs is de leerkracht. "Het
moet weer leuk worden om in het
onderwijs te werken", meent Van
Dongen. "Voor mij is de toetsteen of
het beroep van onderwijzer en do
cent weer aanzien en waardering
krijgt", stelt Heemskerk. De Haagse
wethouder: "De hele onderwijssec
tor is teruggevallen op idealisten.
Dat hou je maar een tijdje vol". Zijn
Amsterdamse collega vindt dat Rit
zen "het onderwijs moet motiveren
zichzelf te vernieuwen". Of, zoals
Pot het uitdrukt: "Ritzen moet een
eind maken aan de kilte in het on
derwijs".
Maar heeft de 'rekenmeester' Rit
zen daartoe voldoende bevlogen
heid? Wildekamp: "Ik geloof niet
dat Ritzen alléén rekenmeester is.
Bovendien vraag ik niet om hemel
bestormende structuur-discussies.
Op het onderwijs is de afgelopen ja
ren het ene na het andere plan los
gelaten. Dat werkt demotiverend,
als er geen meetbaar resultaat is".
Pot: „Een bevlogen PvdA-onder-
wijsminister als Van Kemenade
heeft uiteindelijk maar heel weinig
wetgeving tot stand gebracht. Een
minister is in de eerste plaats be
stuurder. Hij moet niet voortdurend
nota's uitbrengen waarover alleen
maar wordt gediscussiëerd".
Een minister, zo benadrukken de
stadsbestuurders, moet niet zelf
denken te weten wat de problemen
zijn in het onderwijs. Hij moet luis
teren naar wat het onderwijs zélf als
problemen ervaart.
Lospeuteren
De onderwijswethouders vinden
een sluitende onderwijsbegroting
een eerste vereiste. "Collega-minis
ters worden het beu als je iedere
keer met overschrijdingen kampt.
'Daar heb je hem weer', roepen ze
dan. Je staat veel sterker als je je ei
gen tent op orde hebt", zegt Van
Dongen, "Dat zal trouwens nog wel
even pijn kunnen doen".
Mocht in de toekomst extra geld
nodig zijn voor onderwijs, dan is
Ritzen geen slechte, zo verwachten
de stadsbestuurders. Wildekamp:
"Hij lijkt me daarvoor de aangewe
zen man. Bovendien is hij iemand
die zich in het cijferwerk niet meer
hoeft in te werken". Heemskerk:
"Met de beschikbare middelen zal
Ritzen het hoogstwaarschijnlijk
niet redden. Maar hij weet van wan-
En voor het beheersen van de uit
gaven kan Ritzen ook bij de wet
houders terecht. Wildekamp: "Laat
hem maar komen praten. Dan slui
ten we een contract af. Ik ben bereid
mij te verplichten de groei van het
speciaal onderwijs (voor kinderen
met leermoeilijkheden) af te rem
men. Maar dan moet ik wel kunnen
investeren in het basisonderwijs,
zodat kinderen die nu nog worden
doorverwezen naar het speciaal on
derwijs binnen de gewone basis
school opgevangen kunnen wor
den". Of de 70 miljoen die daarvoor
in het regeerakkoord staat, vol
doende is, weet Wildekamp niet.
Geen van de vier wethouders
kent partijgenoot Ritzen persoon
lijk. "Maar uit zijn publicaties komt
een creatief iemand naar voren. Ie
mand met feeling voor politiek
meent Heemskerk. "Een realist",
vindt Wildekamp. "Een knappe
professor", vindt Pot, "Maar als be
stuurder moet hij zich nog bewij-
ROME Rome is overspoeld door
plastic boodschappentassen met
het lachende gezicht van Gor
batsjov erop, met op de achtergrond
het Romeinse collosseum. Er zijn
pantoffels te krijg in de vorm van
zachte bedjes. Tussen de lakens op
de linker teen van de slof ligt het ge
vlekte hoofd van Gorbatsjov te sla
pen, en op de rechter teen dat van
Raisa Gorbatsjova.
door
Marjon van Royen
Tussen de aquarelletjes die aan
de toeristen op de Trinit dei Monti
worden verkocht staat een levens
groot portret van de Sovjetleider
dat volledig is opgebouwd uit Rus
sische postzegels. Ze zijn afkomstig
van de duizenden brieven die in de
loop der jaren vanuit de Sovjetunie
naar Italië zijn gestuurd. Op de kin
van de secretaris-generaal zijn nog
zegels te zien uit de veertiger jaren
met de afbeelding van Josef Stalin
erop. Die hoort nou eenmaal ook tot
de geschiedenis.
Al wekenlang staan de kranten
bol van het bezoek dat Gorbatsjov
aan Italië en aan de Paus zal bren
gen en dat tot en met vrijdag zal du
ren. Elke hoge en middelhoge Rus
waarop men beslag kon leggen is
aan het woord geweest. Lange inter
views waarin de "innige vriend
schapsbanden tussen het Italiaanse
en het Russische volk" worden be
schreven, en de „onvoorwaardelij
ke steun" wordt geprezen die de Ita
liaanse regering vanaf het begin aan
de nieuwe koers van Gorbatsjov
heeft gegeven.
"Italië heeft een brug geslagen
tussen Oost en West", zo zegt de
buitenlandadviseur van Gor
batsjov, Vadim Zagladin in een in
terview met het dagblad La Stam
pa. Italië is trots dat het op dit histo
rische moment - tussen de afbraak
van de Berlijnse muur en de bespre
kingen met president Bush op Mal
ta - de man mag ontvangen die door
elke Italiaan al sinds jaar en dag lief
derijk "Gorby" wordt genoemd.
Het Italiaanse dagblad La Repub-
blica publiceerde zondag, tussen de
vele Gorby-pagina's in, een groot
onderzoek naar het beeld dat de be
volking van Moskou van Italië
heeft. Tot grote voldoening van de
hoofdredacteur kwamen niet spag
hetti, zon, of macaroni op de eerste
plaats, maar was het 'de Italiaanse
schoen' die de harten van de Mosko-
vieten won. Hier zit hem dan ook de
belangrijkste betekenis van het be
zoek van Gorbatsjov aan Italië.
Industrie
Sinds de nieuwe Russische leider
de deur naar het westen heeft open
gezet, is het in de Sovjetunie een ko
men en gaan van kleinere en grotere
Italiaanse ondernemers. Schoenen,
etenswaren, chemie en zelfs recla
me. In alle mogelijke sectoren van
de kwijnende Sovjetindustrie ba
nen Italianen zich een weg.
"Wij vragen aan Italië om ons te
helpen bij het stabiliseren van Eu
ropa", zei de Russische vice-minis
ter van Buitenlandse Zaken in de
officiële verklaring die aan het
staatsbezoek voorafging, "zodat de
groei naar een 'gezamenlijk Euro
pees huis' zonder breuken of aard
schokken kan verlopen". Het is dui
delijk wat de Sovjetminister hier
mee bedoelt. Het welslagen van de
politieke hervormingen van Gor
batsjov hangt in grote mate af van
de vraag of hij de economie in de
Sovjetunie van de ondergang weet
te redden. Italië vervult binnen de
nieuwe economische koers een
voortrekkersrol. Het waren de Itali
aanse ministers en Italiaanse onder
nemers die als eersten hun vertrou
wen in Gorbatsjov uitspraken, en al
in het Kremlin op bezoek kwamen
terwijl de Duitsers, de Fransen en
de Amerikanen nog hun bedenkin
gen hadden.
Ook lang voor Gorbatsjov was er
al druk verkeer tussen Italië en de
Sovjetunie. Om te beginnen had Ita
lië de grootste communistische par
tij van het westelijk halfrond. Ook al
zijn de verhoudingen tussen de Ita
liaanse en de Russische communis
tische partij niet bepaald 'innig' ge
weest, toch was er sprake van
vruchtbare contacten. Zo hebben in
de jaren vijftig en zestig bijvoor
beeld veel kinderen van arme Itali
aanse ouders in Moskou of Le
ningrad gestudeerd, met beurzen
die door de Sovjetunie werden uit
gereikt.
In het kielzog van de communis
ten leerden ook ondernemers de
weg naar de Sovjetunie kennen. De
grote Italiaanse onderneming Fiat
bouwde in de zestiger jaren autofa-
brieken in het Oosten van de Sov
jetunie. De stad die om de fabrieken
heen groeide werd Togliattigrad ge
noemd, naar de grote Italiaanse
communistenleider Palmiro Togli-
atti. Nog steeds rijdt een op de twee
Russen in een auto uit Togliatti
grad.
Dit soort contacten worden nu op
grote schaal uitgebreid. Er zullen
akkoorden worden getekend voor
technische samenwerking, econo
mische investeringen, wetenschap
pelijke en culturele uitwisselingen.
"In onze verhouding met Italië is er
voor ons één heel belangrijk ele
ment", zei Gorbatsjov's vice-minis
ter van Buitenlandse Zaken tegen
het dagblad La Repubblica. "Dat is
het verlangen van de Italianen om
ons het leven te vergemakkelijken
en ons niet nog meer complicaties
te bezorgen".
En dat klopt. "Gorby" en zijn
"lady Raisa" zijn hier meer dan wel
kom. Ter gelegenheid van het hoge
bezoek heeft men in Rome zelfs
voor een keer de eeuwig opgebro
ken straten van de stad dichtge
maakt.
Hij naar de Gemeentelijke
Kredietbank Leiden.
Die biedt de beste oplossing
voor persoonlijke leningen tot
fl. 30.000,-. Vlot in orde
gemaakt ep geheel op de
persoonlijke situatie
afgestemd. Bovendien is de
rente laag en zijn de
soepel.
Bent u ook op zoek naar zo'n
plezierige lening?
Kom gewoon even praten.
Op werkdagen van 9.00-12.30
uur en donderdagavond van
17.30-19.30 uur. Bellen voor
nadere informatie kan
natuurlijk ook.
aflossingsvoorwaarden
GOED VOOR UW LENING
Gemeentelijke Kredietbank Leiden
Breestraat 24, Postbus 11300,2301 EH Leiden
tel. 071-254145
De Russisch-Orthodoxe Kerk in Lvov is enige weken geleden door de
plaatselijke Oekrainse katholieken in gebruik genomen. Op de foto
gaat de priester Yaroslav voor in een dienst. Volgens de Russisch-ortho-
doxe aartsbisschop Kyrill, bemoeilijkt een dergelijke actie de betrek
kingen. (foto ad
Centraal in gesprek paus en Gorbatsjov
MOSKOU (ANP/REUTER) - Het grootste struikelblok in de
betrekkingen tussen Rome en Moskou is al jaren de legalise
ring van de Oekrains-Katholieke Kerk. Maar het lijkt erop dat
deze strijdbijl vrijdag begraven zal worden in het gesprek dat
paus Johannes Paulus II en Gorbatsjov vrijdag in het Vaticaan
hebben. Voor het eerste ontmoeten de leiders van de grootste
en kleinste staat ter wereld elkaar.
Tussen de Sovjetunie en het Vati
caan hebben nooit diplomatieke
betrekkingen bestaan. Rome
koos na de machtoverneming
door de communisten in 1917
aanvankelijk vooral voor de di
plomatieke weg, maar toen dit
weinig bleek op te leveren, werd
het accent op confrontatie gelegd.
Pas in de laatste dertig jaar zijn
de betrekkingen weer stukje bij
beetje verbeterd. In dit verband
moet de naam worden genoemd
van de huidige kardinaal-staats
secretaris Agostino Casaroli. Het
was deze 'nummer twee' van het
Vaticaabn, die vorig jaar naar
Moskou afreisde om de officiële
viering bij te wonen van het dui
zendjarig bestaan van de ortho
doxe kerk in Rusland.
Het belangrijkste probleem in
de betrekkingen tussen het Vati
caan en de regering van de Sov
jetunie is de legalisering van de
Oekrains-Katholieke Kerk. Deze
kerk, die naar wordt geschat vier
tot vijf miljoen leden heeft, kent
een orthodoxe liturgie, maar is
met Rome verbonden. Zij werd in
1946 door Stalin gedwongen op te
gaan in de Russisch-Orthodoxe
Kerk.
Nieuwe wind
Het lijkt erop dat de Russische re
gering bereid is de kerk te legali
seren, nadat de nieuwe wet voor
de vrijheid van het geweten door
het Sovjetparlement is aangeno
men. Deze wet, die de stalinisti
sche wet van 1929 moet vervan
gen, zal een einde maken aan de
bevoorrechte positie van het
atheïsme en geeft de gelovigen bij
voorbeeld in het onderwijs veel
meer rechten.
De Russisch-Orthodoxe Kerk
is echter niet van plan snel aan de
eis van de Oekrainse kerk toe te
geven. Zij vreest dat zij vele ker
ken en andere bezittingen aan de
nieuwe kerk zal kwijtraken. Het
verzet is zo groot, dat de voorzit
ter van de Sovjetraad voor gods
dienstzaken, Konstantin
Chartsjev, dit vooijaar onder
druk van de orthodoxe kerk
moest aftreden. Chartsjev was
voorstander van legalisering van
de Oekrainse kerk.
Maar, er lijkt een nieuwe wind
te waaien. De nieuwe leider van
het bureau buitenland van de
Russisch-Orthodoxe Kerk, aarts
bisschop Kyrill, erkent het recht
van de aanhangers van de Oek-
'Standpunt van
Mulder ontmoet
begrip bij joden'
AMERSFOORT (ANP) - Het be
stuur van de Raad van Kerken in
Nederland betreurt het dat som
migen binnen de joodse gemeen
schap gekwetst zijn door de deel
neming van voorzitter prof. dr.
Dick Mulder aan de PLO-bijeen-
komst vorige week. Maar tegelij
kertijd constateert de raad dat
een groeiend aantal joden in Ne
derland en Israël begrip heeft
voor het standpunt van de raad,
dat de loyaliteit jegens Israël niet
ten koste mag gaan van die jegens
de Palestijnen.
De raad wil niet voorbijgaan
aan de gevoelens die tot reacties
van bezorgdheid en zelfs veront
waardiging hebben geleid, zo
schrijft secretaris ds. Willem van
der Zee namens het bestuur van
de raad aan al diegenen die heb
ben gereageerd op de medewer
king van Mulder aan de PLO-bij-
eenkomst. "Wij delen in de harte
lijke verbondenheid met het
joodse volk en de pijn om wat dit
volk de eeuwen door getroffen
heeft" die uit die reacties spre
ken, aldus Van der Zee.
EN VER
rains-Katholieke Kerk om hun
geloof te belijden. De legalisering
van de kerk wordt echter bemoei
lijkt als de Oekrains-katholieke
gelovigen orthodoxe kerkgebou
wen gaan bezetten, zo zei Kyrill
gisteren tijdens een persconfe
rentie in Moskou.
Kyrill zinspeelde erop dat de
honderden kerkgebouwen,
kloosters en andere goederen die
de Russisch-Orthodoxe Kerk in
1946 in bezit kreeg, moeten wor
den teruggegeven aan de Oek
rainse kerk. "Ik denk dat via een
dialoog tegemoet moet worden
gekomen aan het recht op gods
dienstoefening van de Oekrainse
kerk en dat alle technische pro
blemen tezelfdertijd moeten wor
den opgelost".
Geweld
Hij veroordeelde de bezetting van
een orthodox kerkgebouw in
Lvov, enige weken geleden, als
een gewelddaad die de kwestie
van de legalisering alleen maar in
gewikkelder maakt. "Het zou zeer
gevaarlijk zijn als mensen zouden
beginnen te geloven in de macht
van het geweld. Als zo'n overtui
ging zich zou verspreiden in het
westen van de Oekraine, voorzie
ik een zeer möeilijke toekomst",
aldus Kyrill.
Verdere moeilijkheden tussen
Moskou en Rome bestaan uit het
feit dat het Vaticaan nog altijd
niet bereid is om de inlijving in
1940 van Estland, Letland en Li
touwen bij de Sovjetunie te er
kennen, terwijl het Vaticaan de
sinds 1945 bestaande oostgrens
van Polen ook niet erkent. Daar
door zijn de bisdommen in ooste
lijk. Polen verbrokkeld. Gedeel
ten ervan liggen in de Sovjetunie.
De paus heeft herhaaldelijk la
ten blijken een bezoek aan de
Sovjetunie te wilen brengen. Hij
zal deze wens vrijdag ongetwij
feld opnieuw naar voren brengen.
Volgens een woordvoerder van
het Vaticaan zal de paus ook voor
stellen om permanente betrek
kingen aan te gaan.
Russisch-orthodoxe christenen
hebben de paus dezer dagen op
geroepen tijdens zijn ontmoeting
met Gorbatsjov de belangen van
alle .christenen in de Sovjetunie te
verdedigen. Er moet nog heel veel
worden verbeterd, zo benadruk
ken zij.
Gehandicaptensoos. Tien jaar
geleden werd de gehandicap
tensoos 't Trefpunt in het kerke
lijk centrum De Regenboog n de
Leidse Merenwijk opgericht, en
dat wordt morgen gevierd met
een koud buffet en een optreden
van zanger Adrie Oosterling.
Maar daarnaast zijn elke tweede
en vierde donderdag van de
maand zijn ook nieuwe leden van
twee uur tot half vijf welkom,
Voor meer informatie kan men te
recht bij Bep Timmers, tel. 071-
214219.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Hall C.
J. Kraay Drunen; aangenomen naar
Egmond aan Zee en Egmond Binnen
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Baflo i.c.m. Warffum, te Bever
wijk, te Franeker-Sexbierum in sa
menwerking met Arum en te Zuidwol-
de (Gr.) drs. E. Brink kand. Kampen.
Gorbatsjov als etalagepop in het
centrum van Rome. (foto epa)
