De 'vuilnisbak' van Zwitserland
'Nog steeds zijn er mensen die denken dat wij vermogens betalen aan spelers'
'Am Platzspitz': de etterende wond van een welvaartsstaat
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1
door Ruud de Wit
"Ik ben verpleegster en ik weet maar al
te goed waar ik mee bezig ben. Ik wil er
ook van af, maar makkelijk is dat niet".
Indroeve berusting tekent het witte ge
zichtvan de 32-jarige Erika. Achter haar
wijden tientallen jongeren en 'niet-meer-
zo-jonge' mensen zich vol overgave aan
het inspuiten van allerlei soorten hard
drugs, alsof het de gewoonste zaak van
de wereld is.
Erika begon vijfjaar geleden met spui
ten. Verveling en spanningen lagen er
aan ten grondslag, zegt ze nu. De spuiten
waren in het ziekenhuis, waar ze werkte,
niet zo moeilijk te krijgen en de heroïne
in de donkere steegjes van Zürich even
min. "Ik zou willen dat ze het ons niet zo
makkelijk maakten". Daarom gaat ze
enige keren per week naar 'Am Plat-
zspitz'. De verleiding is onweerstaan
baar.
Een knap meisje van niet ouder dan zes
tien jaar meldt zich bij de kiosk waar de
spuiten worden verstrekt. Ze vraagt en
krijgt er een paar, met de bijbehorende
watjes. Omdat ze geen gebruikte spuiten
inlevert en haar gezicht niet bekend is bij
de hulpverleners, moet ze eerst tonen of
ze ermee kan omgaan. Ze toont haar arm
en hanteert de spuit als een ervaren ver
pleegster.
Gedooggebied
Erika is een van de 1200 Zwitserse drugs
verslaafden die sinds een jaar een eufe
mistisch 'thuis' hebben gevonden in 'Am
Platzspitz'. Aanvankelijk trad de politie
hier tegen de verslaafden op, maar nu
worden ze met rust gelaten. Af en toe een
actie om weggelopen kinderen op te spo
ren of klachten na te trekken over bero
vingen, maar dat is alles.
De gemeenteraad van ?ürich besloot in
december vorig jaar op aandringen van
doktoren en sociaal werkers om van 'Am
Platzspitz' een gedooggebied te maken
en vrijwilligers kregen in samenwerking
met het Zwitsere Rode Kruis toestem
ming om schone spuiten onder de ver
slaafden uit te delen. De eerste maanden
ging het nog om enige honderden naal
den, maar de afgelopen zomer liep het
aantal op en nu worden er tussen de zes-
en achtduizend per dag gratis verstrekt.
Een van de vrijwilligers in het park is
Conrad Alvo. Hij verzorgt de administra-
Vervolg van de vorige pagina
Dat lijkt meer op een kist appeltjes voor
de dorst. Piet van Egmond: "Dat is een
behoorlijk bedrag. Maar in de praktijk
vloeit dat geld niet direct naar de club.
We willen een bedrag van 15.000 gulden
aanwenden zoals dat in het verleden ge
beurde met het geld van LIAM. Vooral
voor de selectie. Wat overblijft wordt ge
bruikt voor andere dingen. De hele club
profiteert daarvan, van het eerste tot het
laagste team. Je kunt met dat geld ge
woon wat extra's doen
Rijnsburgse Boys worstelt nog altijd met
het imago van schatrijke club die elders
spelers weghaalt. "Schatrijk zijn we dus
niet", zegt Van Egmond. "Nog steeds
zijn er ook mensen die denken dat wij
vermogens betalen aan spelers. Maar er
gebeurt hier niets dat door de amateurre-
gels van de KNVB wordt verboden",
praat hij collega Guyt na.
De onderkant van de tafel kan volgens de
bestuurders het daglicht net zo goed ver
dragen als de bovenkant, al zetten velen
daar nog steeds hun vraagtekens bij, ge
zien de komst van enkele ex-profs in het
verleden. Van Zuylen: "Wij willen de
Rijnsburgers iets bieden op zaterdag
middag. Dat is volgens mij aardig gelukt.
Als je in de top van het amateurvoetbal
speelt ontkom je niet aan vreemde spe
lers. Maar dat betekent allemaal nog niet
dat wij ze geld geven. Alleen een reiskos
tenvergoeding bieden we, meer niet".
Hechte relatie
Net zo min als dat in Katwijk en Rijns
burg het geval zal zijn, valt ook Noord-
wijk niet meteen in een zwart gat als
sponsor Menken van Grieken de geld
kraan dichtdraait. Voorzitter Leen Kor-
bee: "Het zou gevaarlijk zijn als je de
club afhankelijk maakt van de inkom
sten van een sponsor. Maar als de geld
schieter wegvalt en alle subsponsors
zouden er ook nog mee stoppen, dan
wordt het moeilijk. Bij elkaar opgeteld
gaat het toch om een aanzienlijk be
drag".
De zuivelfabrikant en de voetbalvereni
ging zijn bij wijze van spreken sinds
mensenheugenis met elkaar verbonden.
"De geleerden zijn er niet over uit, maar
volgens mij liep het eerste team al met de
naam van het toenmalige De Landbouw
op de rug", graaft Korbee diep in het ver
leden. Een hechte relatie dufc, Menken en
Noordwijk, maar de club van Noordwijk
laat zich als een van de weinige toppers
niet in baar geld uitbetalen.
Korbee: "Wij maken gebruik van de faci
liteiten die de sponsor biedt. Zoals het
drukken van aanplakbiljetten, het ver
vaardigen van de clubkrant. Rekeningen
van wedstrijdkleding en trainingspak
ken worden door mij ondertekend en
doorgezonden. Hoeveel we precies krij
gen is dus moeilijk te zeggen, maar het is
niet méér dan een vergelijkbare club. Ik
denk zelfs minder", aldus de Noordwijk-
se architect, die nimmer het achterste
van zijn tong laat zien.
Zonder externe geldbronnen valt vol
gens Korbee op sportpark Duinwetering
te leven. "In dat geval zou de club wèl
met minder genoegen moeten nemen.
Want het kost vandaag de dag nogal wat
om in de top te kunnen meedraaien. En
dan heb ik het niet over het betalen van
spelers. Dat gebeurt hier niet. Spelers
van buitenaf krijgen wat reiskosten toe
gestopt, de rest niet. Het klinkt ongeloof
waardig, maar het is zo. Op zaterdag krij
gen ze op kosten van de club een bief-
stukkie. Dat verdienen ze, want tenslotte
komt er door hen op zaterdag weer volk
naar ons veld. En dat levert ook de nodi
ge centen op".
Vruchten
Met name dit seizoen stroomt de kas vol,
nu Noordwijk als vanouds weer is terug
te vinden aan de top en er bovendien een
recordaantal derby's wordt gespeeld.
"Dat is verdomd belangrijk. Ik denk dat
we de KNVB ook in de toekomst weer
zullen verzoeken om de clubs uit de regio
weer in dezelfde klasse te stoppen. Hoe
je het ook wendt of keert, elke gulden is
er een. Deze indeling scheelt ons reiskos
ten en levert simpelweg veel meer toe
schouwers op".
En dus geld. Korbee bezweert een al te
glorieuze kijk op de zaken evenwel on
middellijk: "Maar de kosten zijn aan de
andere kant enorm. Neem alleen maar de
trainersstaf. Naast hoofddtrainer Eel-
man werken bij ons betaalde jeugdtrai
ners. Dat zijn overigens verantwoorde
investeringen. Het peil van de jeugd van
Noordwijk is de laatste tijd enorm voor
uit gegaan. Daar plukje later de vruchten
De jeugdafdeling bloeit trouwens als
nooit tevoren. Volgens Korbee heeft de
realisering van de sporthal daar in be
langrijke mate toe bijgedragen. "Het is
nogal wat als je besluit een sporthal van
een miljoen neer te zetten. Maar we zijn
niet over één nacht ijs gegaan. Onze bere
keningen zijn goed geweest, want die hal
is rendabel".
Arie Guyt, voorzitter Quick, Boys:
"Er is binnen de vereniging nog al
tijd een groep leden die deze ontwik
kelingen met de nodige bedenkingen
beziet". (foto Dick Hogewoning)
Noordwijk een sporthal, Katwijk een
fonkelnieuwe tribune. Adel verplicht.
Het heeft even tegengezeten, maar op 2
december tegen FC Lisse wordt de over
dekte tribune (officieus) geopend. Kos
ten 225.000 gulden, waarvan de gemeen
te een ton voor haar rekening heeft geno
men. "Als je je op dit niveau wilt blijven
handhaven moetje meedoen", zegt voor
zitter Gerrit de Best, voormalig speler
van Katwijk-1. "De mensen verwachten
een stukje service. Je kunt ze niet, zoals
onlangs tegen IJsselmeervogels, in de re
gen laten staan. Dan blijven ze een vol
gende keer weg".
Veel opgestoken
Katwijk is volop in beweging. Twee jaar
geleden nog derdeklasser, nu een sub
topper in de eerste klasse. Praeses De
Gerard van Zuylen, secretaris van
Rijnsburgse Boys, zegt verongelijkt:
"Waar wij jarenlang om werden ge
kritiseerd, dat heet nu opeens mo
dem te Zijn". (archieffoto)
Best kan de ontwikkelingen nog steeds
bijhouden, maar stuit geregeld op onver
wachte situaties. "Neem de aanleg van
telefoonlijnen. Tot voor kort hadden we
één lijntje. Kom daar nu maar eens om.
Tegenwoordig zitten er bij een topper
vijf radioverslaggevers op de tribune.
Daar moetje wel op inspelen".
De Best maakt daarbij gebruik van de
know-how van de concurrentie. "Waar
om niet? Rijnsburgse Boys en Quick
Boys spelen al jaren in de top. Ik heb me
bij die clubs laten informeren over het
sponsorbeleid. Ik heb daar verschrikke
lijk veel van opgestoken. Bij Katwijk
doen we het ongeveer op dezelfde ma
nier. Eigenlijk is het een bedrijf', een
woord dat overigens ook door collega-
praeses Guyt verscheidene malen in de
mond werd genomen. "Maar je moet
wel", vervolgt De Best. "Nu we dit be-
Leen Korbee, voorzitter Noord
wijk: "Als de geldschieter wegvalt en
alle subsponsors zouden er ook nog
mee stoppen, da?i wordt het moei
lijk". (foto Loek Zuyderduin)
reikt hebben, willen we in de top beslist
niet meer afhaken".
De 950 leden tellende club beschikt over
één hoofdsponsor (Van der Plas BMW)
en een groep van 25 subsponsors. De be
dragen die binnenkomen worden onder
meer aangewend om trainers te betalen
en (sommige) spelers een reiskostenver
goeding te verstrekken.
Sinds Katwijk zich verbond aan het au
tomobielbedrijf is het de club zeer voor
de wind gegaan. Saillant detail: Van der
Plas was destijds ook in de markt om
sponsor bij Quick Boys te worden. Direc
teur Cees van der Plas: "Of ik nu een lan
ge neus trek richting Nieuw Zuid? Wel
nee. Ik kijk alleen maar naar mijn eigen
club. En daar gaat het goed mee, dat is
het belangrijkste. Het is moeilijk te pei
len of ik goede waar krijg voor mijn geld.
Hoeveel ik erin stop? Dat zal je, denk ik,
Gerrit de Best, voorzitter Katwijk:
Als je je op dit niveau wilt blijven
handhaven moet je meedoen. De
mensen verwachten een stukje ser
vice". (foto Wim Dijkman)
van geen enkele sponsor horen. Ach, je
moet het zien als een stukje hobbyisme.
Het is echt niet zo, nu het Katwijk goed
gaat, dat er ineens rijen mensen in mijn
zaak staan".
Partner nodig
"Uiteraard", voegt ook De Best er op zijn
beurt ongevraagd aan toe, "geschiedt al
les binnen de normen die de KNVB heeft
gesteld". En ook hij benadrukt in navol
ging van zijn confraters dat het voortbe
staan van de club niet staat of valt bij de
inbreng van de sponsors. Maar daardoor
blijft de top natuurlijk wèl in zicht.
Prestige telt vandaag de dag dus bedui
dend zwaarder dan emotie. Of eigenlijk:
"Het moet een samenspel zijn", vat
Quick Boys-voorzitter Guyt dat verhaal
samen. Om te kunnen dansen heb je der
halve een partner gewoon nodig.
Hulpverlener helpt heroïnever-
slaafde: ongeveer de helft van de
15.000 heroïneverslaafden in Zwit
serland is met het aids-virus besmet.
Zowel de Zwitserse politiek, de gezond
heidsautoriteiten als de politie staan
machteloos en sluitén de ogen. Slechts
een enkeling is bereid de etterende wond
van de Zwitserse welvaartsstaat bloot te
leggen en waagt een poging om een con
structieve oplossing aan te dragen.
Een van hen is het gemeenteraadslid
Emilie Lieberherr: "De huidige wetten
hebben de consumptie en de handel in
drugs niet binnen de perken weten te
houden. Een stad als Zürich heeft daar
om te maken met steeds meer misdaad,
aids en prostitutie. We moeten naar an
dere manieren zoeken om het drugspro
bleem - en ik denk dan aan het hele spec
trum. van hasj tot heroïne - aan te pak
ken. Als enige mogelijkheid zie ik de le
galisering van alle vormen van drugsge
bruik, de door de staat gecontroleerde
verschaffing van heroïne en een betere
opvang voor verslaafden die willen af
kicken".
Geschokt
Vooralsnog staat mevrouw Lieberherr
alleen. De ordentelijke burgers in de
Zwitserse steden negeren het probleem
en lopen met een boog om het vroeger zo
populaire en fraaie 'Am Platzspitz' in Zü
rich heen. Idem dito is dat het geval bij
de z.g. parlementstuin in Bern. Maar hoe
lang is dat nog mogelijk?
Politie-inspecteur Hauser wil over dit di
lemma wel een anekdote kwijt: "Niet zo
lang geleden ontvingen wij een brief van
een Amerikaanse toerist. Deze moest,
noodgedwongen, een bezoek brengen
aan het openbare toilet bij de ingang van
de tuin naast het parlementsgebouw. Hij
trok de deur van de toilet open en trof
daar een jongen aan die net een naald in
zijn arm stak. De man was zo geschokt
dat hij onmiddellijk naar zijn hotel terug
keerde, uitcheckte en Zwitserland ver
liet. Hij schreef de brief met de vraag
waarom wij er niets aan doen. Ik heb
hem niet teruggeschreven. Want wat
moet ik hem vertellen? Dat wij op de
hoogte zijn en dat we niet weten hoe we
dit probleem moeten aanpakken? Ik
denk niet dat die toerist dat begrijpt".
Vrije verkoop van heroïne in 'Am Platzspitz': "De meeste gebruikers zijn niet te helpen. Het enige wat wij hopen te bereiken is dat de ziekte aids niet ver
der om zich heen grijpt". (foto-s gpi
tie en valt zo nu en dan in als hulpverle
ner. "Wij maken ons geen enkele illusie.
De meeste gebruikers zijn niet te helpen.
Het enige wat wij hopen te bereiken is
dat de ziekte aids niet verder om zich
heen grijpt".
Met de hand bedient hij een tellertje om
bij te houden hoeveel personen er per
dag een beroep doen op de hulpverle
ning en hoeveel naalden er worden uitge
deeld. De gebruikte naalden en de be
bloede tissues gaan in een vuilnisbak, en
de vrijwilligster die daarop toezicht
houdt heeft extra stevige leren hand
schoenen aan om te voorkomen dat ze
besmet wordt.
Aids is volgens Alvo een groot probleem
onder de verslaafden. De meeste meisjes
werken als heroïne-prostituée en vor
men een risicogroep. Zwitserland heeft
een van de hoogste aids-percentages in
de westerse wereld. Voor dit jaar wordt
door de Zwitserse gezondheidsautoritei
ten een aantal van 6 nieuwe aidsgevallen
per 100.000 inwoners aangehouden. On
geveer de helft van de 15.000 heroïnever-
slaafden in Zwitserland is met het HIV-
virus besmet.
Optelsom
Niemand in Zwitserland heeft een pas
send antwoord op de vraag waarom dit
schone en welvarende land van elektri
sche treinen, swatch-horloges en koe
koeksklokken zo'n extreem drugspro
bleem kent. Chris Hauser, een inspec
teur van de Bernse politie: "Voor mij is
het een simpele optelsom. Er is hier ge
noeg geld en de werkloosheid onder de
jongeren is hoog".
Marcel Bertschi, een openbare aanklager
in Zürich die veel te maken heeft met
drugsverwante misdaden, denkt er ook
zo over: "Zwitserland is aantrekkelijk
voor dealers. De drugs zijn relatief mak
kelijk binnen te brengen via Italié en via
de luchthavens van Zürich en Genève.
De welvaart hier is hoog, dus de r
kunnen zich een nieuwe, dure gewoonte
veroorloven".
Sociologen leggen eveneens een relatie
met de welvaart, maar geven een andere
draai aan de verslavingsexplosie. Bruno
Hohl, die belast is met de gemeentelijke
coördinatie voor drugsverslaafden in Zü
rich: "Omdat veel ouders zich alleen
maar interesseren voor geld is de familie
band verwaarloosd. Kinderen werden in
de steek gelaten en toen daar ook nog de
werkloosheid bovenop kwam, hebben
de jongeren hun ouders voorgoed de rug
toegekeerd en hun toevlucht genomen
tot drugs".
