'We hebben in China teveel ineens gewild' Bajes is niet voor illeg buitenlanders NABIJ Kritiek op vertrek uit 'Namibia vrij' 06-0443 REPORTAGE) LEIDEN "Vorige weck ben ik naar de Berlijnse Muur gaan kijken, en tus sen al die blije mensen stond ik daar bedroefd te zijn. Een typisch geval van iemand die is mislukt en kijkt naar anderen die wel slagen. Het Chinese volk heeft een heel hoge prijs moeten betalen voor de strijd voor een democratie die er ook nog eens niet is gekomen". door Simone van Driel Su Xiaokang, vooraanstaand Chi nees dissident en lid van het be stuur van het in september in Parijs opgerichte Democratisch Front, liet er gisteren tijdens de forumdiscus sie 'China, realiteit, ideaal' bij de Studenten Vereniging Sinologie in Leiden geen enkel misverstand over bestaan. Voor de jammerlijk mislukte democratische beweging, voor het grootscheepse bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking op 4 juni van dit jaar en voor de huidige zware onderdruk king in China moeten de gangma kers van die beweging zeker ook de schuld bij zichzelf zoeken. "Hoe on prettig ook om over te praten, wij kunnen de verantwoordelijkheid voor wat is gebeurd niet afschuiven op het geweld van de communisti sche partij". De studenten, de intellectuelen en de verlichte zielen binnen de communistische partij - de drie be langrijkste groeperingen binnen de democratische beweging - hebben volgens Xiaokang bij hun hervor- mingsdrang hier en daar ernstige fouten gemaakt. Studenten werden van verstandig halsstarrig nadat ze elke dialoog en elk compromis met de communistische partij afwezen. De meeste intellectuelen, "die op papier heel goed konden vertellen wat democratie betekent", wisten op hun beurt niet wat ze moesten toen het Chinese volk daadwerke lijk in opstand kwam. En de verlich te factie binnen de partij kon niets uitrichten zonder fiat van opperlei- der Deng Xiaoping en was absoluut niet op de studentenacties voorbe reid. Wil democratie in China ooit nog enige kans van slagen kan hebben, dan zullen de strijders voor demo cratie deze fouten eerst tot op het bot moeten ontleden, stelde Xiao kang. "We zullen de moed moeten opbrengen voor een zelfonderzoek en durven bekennen waar we te kort zijn geschoten". Stapje terug In een analyse van de gebeurtenis sen afgelopen zomer in Peking, kwam Xiaokang tot de conclusie dat de zo hoopvol begonnen demo cratische golf haar hoogtepunt al beleefde op 27 april, de dag dat de bevolking van Peking zich voor het eerst die zomer massaal achter de demonstrerende studenten schaar de. "De demonstratie had als bood schap 'Steun aan de communisti sche partij, steun aan het socialis me'. Dat was een slimme tactische zet, omdat Deng Xiaoping twee da gen eerder de overhaaste beslissing nam om de studentenbeweging uit te roepen tot een groep oproerkraai ers die de communistische partij omver wilde werpen". Dissident Xiaokang en de lessen voor het Oostblok Een student hoort dat hij ter dood is veroordeeld i systeem heeft ook niemand ervaring met het i zijn aandeel in de opstand in Peking. "In een totalitair ian democratie tegen de laagst mogelijke prijs", (foto ad KATMANDU (UPI) - Volgens de Chinese premier, Li Peng, is het socialisme niet perfect en zijn hervormingen noodzakelijk maar niet omdat in Oost-Europa een andere wind waait. "Peking zal zijn politiek niet hervormen om dat veranderingen gaande zijn in Oost-Europa", zei de premier gis teren op een persconferentie in Katmandu waarmee hij zijn eer ste buitenlandse reis afsloot. Bij eerdere gelegenheden heeft Li Peng al gezegd dat Peking geen hervormingen zal nemen onder druk van de democratise ringsgolf in Oost-Europa. De pre mier behoort tot de 'haviken' die verantwoordelijk zijn voor het harde militaire optreden tegen de pro-democratische protesten in Peking begin juni. Die protestbe weging vertoonde veel verwant schap met de huidige demonstra ties in Oost-Europa die hebben geleid tot historische concessies van regering en partij in de rich- .ting van democratische hervor mingen. Ook partijleider Jiang Zemin Chinese leiders: wel hervormen, niet 'naapen' voelt er niets voor de hervormin gen in Oost-Europa "na te apen". Blijkens een gisteren gepubli ceerde toespraak die hij twee we ken geleden aflegde voor het cen trale comité is hij voor herstel van het marxisme-leninisme en het maoïsme. In zijn ogen zijn de cen trale planeconomie, strikte partij controle en orthodoxe socialisti sche waarden de recepten voor China's toekomst. De strijd met "de internationale vijanden van het socialisme" en hun hervor mingspogingen zal "nog lange tijd voortduren", zo voegde hij er aan toe. Jiang Zemin werd tijdens de CC-vergadering aangewezen om Deng op te volgen als voorzitter van de centrale militaire c sie van de partij. Volgens Chinese functionarissen blijft Deng des ondanks China's 'sterke man'. Als Deng wegvalt zou Jiang afhanke lijk worden van vice-president Yang Shangkun, die de tweede man is binnen de militaire com missie en die net als Deng Jiangs benoeming steunde. Anderzijds zou Yang, wiens jongere broer Yang Baibing ook in de commis sie zit, bezig zijn een eigen machtsbasis op te bouwen. Intussen verschijnt de 85-jarige Deng de laatste tijd regelmatig voor de televisie na geruchten dat hij ernstig ziek zou zijn. Feit is dat hij doof is, slecht ziet en naar het schijnt aan geheugenverlies lijdt. Tegenover een buitenlandse gast erkende Deng ook dat de ouder dom met gebreken komt. "Hoe ouder een man wordt, des te koppiger hij wordt en hoe min der energie hij heeft...Ik ben oud maar mijn verstand is nog in orde maar later zou ik gekke dingen kunnen zeggen", zo citeerde de Hongkongse krant Wen Wei Po. "Nu stond de bevolking achter de demonstranten, wat niet was ge beurd als ze 'Weg met de CP' had den geroepen. De massale steun was een grote overwinning, omdat de partij de democratische bewe ging toen niet meer kon onderduk- ken". De "verstandige" houding van de studenten verdween volgens Xiaoping helaas langzaam maar ze ker. Het eindigde in een wekenlan ge hongerstaking, "een niet erg de mocratische wijze van demonstre ren", teneinde erkenning van de be weging door de partij af te dwingen. Het was op zich begrijpelijk dat naar dat zware middel werd gegre pen, stelde Xiaokang: "Zelfs in Zuidafrika doet de regering bij hon gerstaking een stapje terug, zoals enkele studenten mij voorhielden. En het moet eerlijk gezegd: de rege ring deed een stapje terug toen op 14 mei de bevolking van Peking de studenten op het Plein kwam be schermen omdat er sprake was van ingrijpen door het leger". Helaas bracht deze mobilisatie de studenten volgens Xiaokang in een onterechte overwinningsroes, met als uiteindelijk gevolg dat zij niet elk compromis en elke diaoloog met de partij afwezen Xiaokang ver- lelde dat studenten ook hem van het Plein van de Hemelse Vrede hadden gejaagd nadat hij met hen probeerde te praten. Onverantwoordelijk Schoolvoorbeeld van hoe hervor mingsgezinde communisten op hun beurt verkeerd te werk zijn gegaan, is ex-partijleider Zhao Ziyang. Vol gens Xiaokang tekende Ziyang, wiens positie toch al wankelde, zijn politieke doodvonnis met zijn op merking tegenover Gorbatsjov dat Deng Xiaoping de alleenheerser in China is. Die opmerking lekte ge heel volgens plan uit, maar de par tijleider kon wel meteen vertrek ken. Xiaokang: "Een zèer onverant woordelijk zet van Ziyang, die had moeten weten wat het betekent om de partij uit te dagen. Partijleiders kunnen niet op belangrijke momen ten aan de kant van het volk gaan staan". Volgens Xiaokang heeft Ziyangs opmerking "Jammer dat wij in China geen Gorbatsjov heb ben", ertoe geleid dat Deng Xiao ping de staat van beleg afkondigde. Xiaokang trok persoonlijk het boetekleed aan in het falen van de intellectuelen. Als vele anderen heeft ook hij de problemen van Chi na in het verleden vooral vanuit cul tureel oogpunt bezien. "De intellec tuelen hebben wel actief bijgedra gen aan de democratiseringsbewe ging, maar niet de goede oplossin gen aangedragen. Zij kunnen nu echt niet meer volhouden dat cultu rele hervormingen hun land kun nen redden". Einde aan het éénpartijstelsel en schending van de mensenrechten, invoeren van democratie en een vrije markteconomie. Het zijn de minimumeisen in het programma van het Democratisch Front voor een 'nieuw China'. De spelregels: de communistische partij moet wel als alleenheerser maar niet helemaal weg en onwettige acties, geweld en omverwerping van de regering van Li Peng zijn niet aan de orde. "We moeten niet denken dat we dit in één dag kunnen bereiken", toonde Xiaokang zich realist. "In een totalitair systeem heeft ook nie mand ervaring met het verwerven van democratie tegen de laagst mo gelijke prijs". Even later verzuchtte hij dat "als we het na die 27ste april goed hadden gedaan, we nu in Chi na wellicht het recht op demonstre ren gehad". Slachtpartij China mag dan heel wrang afsteken tegen de golf van hervormingen in het Oostblok, Xiaoping is er wel van overtuigd dat de gebeurtenissen in zijn moederland daarop invloed hebben gehad. "Bij mijn bezoek aan Berlijn vroeg ik een Oostduitse offi cier wat hij van die slachtpartij bij ons vond. "Die man antwoordde: 'Bij ons was dat ook bijna gebeurd, maar we zijn van koers veranderd na het bloed dat in China is ge vloeid. Wij in de DDR hebben inge zien dat dat niet de manier was'. De mocratisering kan niet zonder ver lichting van de communistische partij". In het potdichte China zelf, zei Xiaokang, weet de bevolking in tussen nog steeds niet eens dat de Berlijnse Muur open is. Grote problemen in Alkmaarse gevangenis Schutterswei ALKMAAR "Ik wil niet met de koningin spreken en zeggen 'Wie zijn wij dat wij dit mogen doen?'. Maar je vraagt je wel af waar je nu toch in hemelsnaam mee bezig bent als je een hevig bloedende gedetineerde, die zichzelf heeft bekrast met glas en besmeurd met faecaliën, uit z'n cel moet sleuren omdat hij probeert de tent in de hens te steken. Nee, dat is echt de onderkant van het menselijk be staan". door Jurriaan Geldermans Directeur C. Boeij van Schutters wei trakteert zichzelf op een dikke sigaar als hij zijn baas aan de tele foon krijgt. Hij dreigt kettingroker te worden, want Schutterswei zit in de problemen: het personeel mort, de gedetineerden 'beschadigen zichzelf en het gebouw voldoet niet aan de eisen. "De indruk wordt ge wekt als zou Schutterswei een vul kaan zijn die op uitbarsten staat. Zo is het beslist niet. Er zijn wel proble men, maar daar ontkom je niet aan als je mensen opsluit die niet opge sloten willen worden. Dan creëer je spanningen". En toch heeft Boeij ruzie met de dienstcommissie (vergelijkbaar met de ondernemingsraad) van Schutterswei. Dat zit 'm in de kant tekeningen die de directeur maakt. Vier zijn dat er: de vreemdelingen die in de voormalige gevangenis voor langgestraften zitten, zijn te snel weer gevlogen; doordat zij geen Nederlands spreken ontstaat een communicatieprobleem; hun situatie is uitzichtloos want ze moe ten het land uit; zij reageren heel ge ëmotioneerd op ellende, waardoor het vaak tot uitbarstingen komt. Boeij: "Tot mei van dit jaar zaten in Schutterswei langgestraften, met wie de PlW'ers (penitentiaire in richtingswerkers) een band konden opbouwen. Sinds het vertrek van die langgestraften naar Leeuwar- zichzelf opensnijden met scheer mesjes en bekrassen met glas. Die kunnen er niet allemaal even goed tegen als een vreemdeling onop houdelijk met zijn hoofd tegen de muur beukt. Zijn dat noodkreten of pogingen tot zelfdoding? "Wat het is, is het, maar normaal is het niet. Iemand die met zijn kop probeert door een muur te rammen, spoort niet. Reageren is noodzakelijk en kan op verschillende manieren: platspuiten, vastbinden op een vei- ligheidsbed of in een isoleercel stoppen. Dat komt met de huidige 'bewoners' twee tot drie keer zo vaak voor als vroeger. Om de dag of twee dagen isoleren we wel iemand. Dat trekt een zware wissel op de or ganisatie". Dat weet ook het personeel, getui ge het feit dat zeventien van de 91 werknemers ziek thuis zitten. Een hoog percentage, dat Boeij echter niet zonder meer toeschrijft aan de bestaande problemen. "Daar zitten blinde-darmontstekingen bij en nekhernia's". Directeur Boeij: "De buitenlandse gedetineerden zijn heel erg emotioneel. Zij reageren hun uitzichtloosheid en hun isolement af op het meubilair, op elkaar, op het personeel en vooral op zichzelf'. Bezuinigen den is dit gebouw bedoeld voor de opvang van illegale buitenlanders, alsmede voor asielzoekers die zijn uitgeprocedeerd. Die mensen blij ven gemiddeld maar een maand, zo dat de opbouw van een relatie met het personeel achterwege blijft. Voor de PlW'ers erg frustrerend, want die zijn alleen maar bezig met bewaken en eten geven. Voor de vreemdelingen fnuikend, want die voelen zich extra geïsoleerd. Daar komt bij dat de gedetineerden op z'n gunstigst slechts een heel klein mondje Frans spreken. Communi catieproblemen dus en die maken de zaak er niet vrolijker op". Scheermesjes Er zijn meer verschillen tussen de vroegere en de huidige 'bewoners' van Schutterswei. Een langgestraf te bijvoorbeeld, had volgens Boeij nog wel iets om naar uit te zien. "Die kwam over een poosje vrij of mocht met verlof. Maar een vreemdeling die bij ons zit, heeft alleen maar zijn uitzetting om naar uit te kijken. Een negatief toekomstbeeld, dat nega tief handelen uitlokt". Dat moet wel leiden tot het vierde probleem: regelmatige uitbarstin gen, die de werkdruk van het perso neel ontzettend verzwaren. Boeij: "De gedetineerden zijn heel erg emotioneel. Zij reageren hun uit zichtloosheid en hun isolement af op het meubilair, op elkaar, op het personeel en vooral op zichzelf'. Dit laatste vormt een probleem apart voor de personeelsleden van de penitentiaire inrichting. Die zijn er niet voor opgeleid om geconfron teerd te worden met mensen die De werkdruk verergert nog doordat Schutterswei met 91 werknemers niet meer dan 90 procent van de for matieplaatsen bezet heeft. En dat is weer nodig omdat eerder 150.000 gulden te veel werd uitgegeven. "Dan heeft een directeur maar twee instrumenten tot zijn beschikking. En één daarvan is opengevallen for matieplaatsen een poosje niet op vullen", bekent Boeij met een ge voel voor eerlijkheid dat hem niet in dank zal worden afgenomen door het personeel. En het tweede bezuinigingsin strument? Boeij: "Overuren niet langer uitbetalen. Navraag bij colle ga's heeft geleerd dat ons budget voor overwerk drie keer zo hoog is als normaal. Dat moet naar bene den. Voorstelbaar dat het personeel het hier niet mee eens is, maar ik vind niet dat de situatie onhoud baar of onverantwoord wordt. Wel is de ondergrens zo'n beetje bereikt en we hebben dan ook invalkrach ten aangesteld om een paar open plaatsen tijdelijk op te vullen. Te vens is besloten op zoek te gaan naar vijf werknemers van andere penitentiaire inrichtingen, die hier gedetacheerd kunnen worden". Rest de behuizing. Waar Schut terswei niet goed genoeg werd ge acht voor langgestraften, zou het Alkmaarse complex wel waardig zijn voor illegale vreemdelingen en uitgeprocedeerde asielzoekers. Niet eens criminelen, maar mooi wel op gesloten in een door de tijd achter haalde gevangenis. "Die mensen horen inderdaad niet thuis in een bajes als deze. Het hoeft geen vrijheid-blijheid te zijn voor ze, maar een eigen kamertje en een beetje ruimte voor ontspanning zouden geen kwaad doen. En Schutterswei? Maak daar maar een gewoon huis van bewaring van. Dat zou prima zijn". ADVERTENTIE ...en dan krijgt u de Belas tingTelefbon voor ondernemers. IAIs u, als ondernemer, met vragen rit over de Belastingherziening ('Oort'), bel dan gratis de Belasting- Telefoon voor ondernemers. Het r sop Belastingdienst WOENSDAG 22 NOVEMBER 1989 nas Gereformeerde synode bespreekt Swapo LUNTEREN - De Gerefor meerde Kerken mogen zich dan onlangs als enige deelne mer uit de actie 'Namibia vrij' hebben teruggetrokken, een aantal gereformeerde synode leden bleek daar gisteren moeite mee te hebben. De de- putaten (deskundigen) voor zending en werelddiakonaat werd verweten zich op een cruciaal moment uit het land terug te trekken. Een paar weken geleden besloten de gereformeerden zich van de bewuste financiële actie te distan tiëren, omdat Swapo een van de voornaamste ontvangers ge weigerd had opheldering te ge ven over verdijningen, martelin gen en moorden in kampen in An gola en Zambia. De verantwoordelijke deputa- ten bleken niet eensgezind te zijn geweest in hun beslissing. Van de 22 leden hadden er zes wel deel nemer willen blijven van 'Nami bia vrij' en de oplossing van de andere participanten te volgen: het geld niet rechtstreeks naar de diverse doelen over te maken, maar eerst aan de raad van ker ken in Namibia. Volgens de voorzitter van het deputaatschap, ds. R. J. van der Veen, was dit lood om oud ijzer. Met een U-bocht geef je dan toch geld aan Swapo, zo meende hij. "Een pijnlijke beslissing" was het wel, gaf hij toe, waarbij hij bena drukte dat het besluit was geno men nadat was vernomen dat er zich binnen Swapo een echte machtsstrijd had afgespeeld. De drang om 'schone handen' te hou den, had volgens hem niet meege speeld. Deputaten, aldus de voorzitter, vinden dat zij zich altijd 'kritisch solidair' hebben opgesteld tegen over bewegingen als Swapo. De losgekomen informatie over de organisatie heeft die solidariteit helaas te veel beproefd, aldus Van der Veen. Diaken mevrouw H. H. Gouds waard (Son en Breugel) was het daarmee duidelijk oneens. Swapo mag niet zo gestraft wor den voor de gewelddaden van een kleine groep. Ook ouderling mr. A. Scholten-Bruins Slot (Andel) vroeg de deputaten op hun schre den terug te keren. "Ik kan niets positiefs in uw beslissing ontdek ken. Heeft U op deze manier bij gedragen aan een oplossing van de problemen in Namibia, op zo'n cruciaal moment in de geschiede nis van het land?" Prof. Mulder: alle recht PLO-spreekbeurt Aansluitend vond een discussie plaats over de spreekbeurt van prof. dr. D. C. Mulder, voorzitter van de Raad van Kerken, morgen tijdens een PLO-bijeenkomst. Synodevoorzitter ds. Evert Ove- reem had daar een uitgesproken mefling over: Mu'uer heeft alle recht de boodschap van de Raad van Kerken op die plaats uit te dragen. Overeem betreurde het dat het hervormd synodebestuur wél heeft gepoogd Mulder nog op an dere gedachten te brengen. Op een gezamenlijke vergadering hadden de twee synodebesturen onlangs nog besloten op dit ter rein geen actie te ondernemen, maar een week later kwamen de hervormden daarvan terug. De Raad van Kerken en ook de Gereformeerde Kerken houden er, aldus Overeem, een "dubbele loyaliteit" op na. Zij pretenderen bevriend te zijn met Israël en met de Palestijnen. In overleg met het hervormde synodebestuur heb ben beide partijen gezegd deze loyaliteit niet op te willen geven. Het gaat er volgens Overeem niet om waar Mulder iets gaat zeg gen, maar wat hij gaat zeggen. "Al spreekt Mulder in Den Haag Pa piamento, dat doet er niet, als ie er maar is", aldus de synodevoorzit ter. EN VER Toch brochure over huwelijk in kerken nodig LUNTEREN - De deskundigen voor het pastoraat zagen er de zin niet van in, maar de gereformeer de synode vindt toch dat er met gezwinde spoed een brochure over het huwelijk en andere rela ties moet komen. Hoewel het deputaatschap voor het pastoraat van de vorige gereformeerde synode de op dracht had meegekregen om zo'n boekje te maken, liet hij enige tijd terug weten die opdracht niet uit te voeren: de kerken zitten daar niet op te wachten. De brochure moet uitgaan van het rapport van deputaten Kerk en Theologie, dat vorig jaar ter ta fel lag. De synode zag toen van al gemene uitspraken af en vond dat plaatselijk gesprekken gevoerd moesten worden. Een populaire versie van het rapport moest die gesprekken stimuleren. De deskundigen voor het pas toraat blijken deze opdracht niet alleen zonde van hun tijd te vin den, ook hebben zij grote kritiek op het rapport. Het document legt te veel nadruk op het huwelijk, terwijl de kerken veel meer pro blemen hebben met 'al die ande re' relatievormen, aldus deputaat dr. R. W. Groenman. Groenman verweet prof. dr. H. B. Weijland, een van de schrijvers van het bewuste rapport, de magogisch optreden toen deze omstandig uitlegde dat het ook de bedoeling was vooral over het hu welijk te schrijven. Volgens een verwonderde Weijland was het stuk juist een reactie op 'In liefde trouw zijn', het bekende 'homo rapport' uit 1979. 'Hetero-norm in hervormde kerk moet weg' SOEST (ANP) De hervormde synode moet aangeven, of zij af wil van de situatie dat hetero seksuelen binnen de kerk de norm bepalen. Alleen dan wordt duidelijk, of er in de Hervormde Kerk ruimte is voor homoseksue len, zo meent de werkgroep 'Pot ten en theologie'. De hervormde synode be spreekt vrijdag de opschudding die is ontstaan naar aanleiding van de aanneming door de syno de in juni van de motie-Te Velde, waarin de kerkeraden worden op geroepen elke tuchtmaatregel te gen homoseksuelen achterwege te laten. Nadat onder meer uit de Gere formeerde Bond binnen de Her vormde Kerk met verontwaardi ging op het-aannemen van de mo tie was gereageerd, gaf het syno debestuur een verklaring uit. Daarin werd beklemtoond dat de motie vooral moet worden uitge legd als een "uiterste oproep tot terughoudendheid" met tucht maatregelen tegen homoseksuele gemeenteleden. In Utrecht wordt morgenavond een gebedsdienst gehouden ter ondersteuning van de motie-Te Velde. De dienst is georganiseerd door de vereniging van rooms-ka- tholieke homoseksuelen Dignity en het Christelijk Homo Jonge ren Contact (CHJC). Openbaringen. 'De blinkende morgenster' is het thema van de vierde en laaste lezing van de heer D. Steenhuis (Nijverdal) in Lei den over het bijbelboek Openba ringen. De lezing vindt vrijdag avond plaats in de Streekschool (Lammenschanspark 1). In deze lezing zal het laatste hoofdstuk van het laatste bijbelboek cen traal staan. Aanvang is acht uur. Beroepingswerk Hervormde Kerk: beroepen te Heke lingen en Simonshaven-Biert K. R. Cuperus te Oldemarkt-Paasloo, te streekgemeente V redewold-Wester- deel B. Stigter Warffum, te Tuil C. Haasnoot kand. Lisse; aangenomen naar Tholen J. van Dijk kand. te Nieuwlekkerland. Gereformeerde Kerken: beroepen te Maassluis H. J. Douwes te Bennekom; aangenomen naar Bruchte'veld drs. J. W. Muis kand. aldaar. Gereformeerde Gemeenten: beroe pen te Apeldoorn J. S. van der Net Dordrecht. Doopsgezinde Broederschap: aange nomen naar Surhuisterveen mw. M. Vlijm Leeuwarden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 2