VS: geen stop op hulp El Salvador Moslims wacht lange weg Verzet Cambodja behaalt grote zege Ceausescu weigert elke hervorming Offensief eiste 1000 levens Zuidaf rikaanse moeder van tien kinderen wacht gelaten in dodencel Hongaarse kolonel onthult in boek legerschandalen Aanslag op parlementslid pro-ETA partij DINSDAG 21 NOVEMBER 1989 BUITENLAND PAGINA 5 KAAPSTAD - Nog niet zo lang ge leden leidde Evelina de Bruin een leven als talloze andere zwarte Zuidafrikaanse vrouwen. Opge groeid op het platteland, zonder eni ge vorm van onderwijs, deed ze, in middels zelf moeder van tien kinde ren, het huishouden bij een blank gezin. Nu is ze de enige vrouw die in een dodencel in Pretoria zit te wach ten tot de dag waarop haar doods vonnis ten uitvoer zal worden ge legd. door Sahm Venter/AP Evelina de Bruin werd in mei van dit jaar samen met 13 anderen ter dood veroordeeld wegens hun aan deel in de moord op een zwarte poli tieman in november 1985. De poli tieman, Lucas Séthwala, werd door een woedende menigte in Pabal- lelo, een zwarte wijk in het noord westelijke stadje Upington, om het leven gebracht. In totaal stonden 26 verdachten in deze zaak terecht. Vier van hen wer den schuldig bevonden de daad werkelijke moord. Evelina de Bruin en negen andere verdachten, onder wie haar echtgenoot, werden ver oordeeld op basis van "common purpose": zij hadden deel uitge maakt van de menigte en werden als zodanig collectief schuldig be vonden. Enkele uren voordat de politie man werd omgebracht hadden dui zenden zwarten zich op een voetbal veld in Paballelo verzameld om te protesteren tegen recente huurver hogingen. Nadat de politie de me nigte met traangas uiteen had ge jaagd togen zo'n 300 mensen uit woede over het brute politie-optre- den naar het huis van Sethwala. Evelina de Bruin en haar echtge noot zouden stenen naar het huis van Sethwala hebben gegooid. Vol gens de aanklagers zou Evelina heb ben geschreeuwd: "Die hond zit binnen in huis. Haal hem eruit en steek hem in brand." Zelf verklaar de zij echter tijdens het proces dat zij en haar man na de demonstratie op het voetbalveld naar huis waren Evelina de Bruin was nog nooit eerder met politie of justitie in aan raking geweest. Tijdens het proces en ook nu nog kan ze nauwelijks be vatten wat er met haar gebeurt, zegt haar advocate Andrea Durbach. "Ze eet niet, ze kan niet slapen. Het klinkt dramatisch, maar ik denk dat ze zal doodgaan aan een gebroken hart." Evelina de Bruin is in de 50, lijdt aan jicht en hoge bloeddruk en heeft een hartkwaal. Ze denkt dat ze al minstens een jaar in de gevange nis zit, terwijl het net zes maanden zijn. Eens per maand mag ze haar echtgenoot een half uurtje zien, ge scheiden door een glazen wand kan ze met hem praten via een micro foon. Omdat ze niet kan lezen en te zwak is om lichamelijke oefeningen te doen, heeft ze als enige afleiding de radio. Vorige maand werd een verzoek om Evelina de Bruin op borg vrij te laten afgewezen. Tijdens de zitting, waarbij dit verzoek werd behan deld, verklaarden twee psycholo gen dat Evelina de Bruin geestelijk en lichamelijk is afgetakeld. Sinds haar detentie lijdt zij aan geheugen verlies. In juni van dit jaar werd tot dus ver voor het laatst een ter dood ver oordeelde vrouw geëxecuteerd. Evelina de Bruin is de enige vrouw die nu nog in de dodencel zit. Dit jaar hebben Botha en zijn opvolger De Klerk 54 doodvonnissen in le venslang omgezet. WASHINGTON/SAN SALVADOR (AP/IPS) - Het Ameri kaanse Huis van Afgevaardigden heeft gisteren besloten de hulp aan de regering van El Salvador voort te zetten on danks de moord op zes jezuïeten afgelopen donderdag. Wel nam het Huis een resolutie aan dat de berechting van de moordenaars "van belang zal zijn bij het voortzetten van de Amerikaanse steun". De guerrillastrijders maakten zon dag een einde aan hun grootste of fensief in de tien jaar oude burger oorlog en trokken zich voor het grootste deel terug in hun schuil plaatsen in de bergen rond de hoofdstad. Kleine groepen rebellen bleven evenwel achter en gisteren vonden op enkele plaatsen in de hoofdstad nog schermutselingen plaats. Het verzet liet gisteren we ten dat directe onderhandelingen met de rechtse regering als gevolg van de moord op de jezuieten en de luchtaanvallen op de burgerbevol king niet langer mogelijk zijn. De regering en de rebellen voer den in september en oktober be sprekingen. Een ontmoeting die voor november was belegd, werd door de guerrillastrijders afgezegd nadat tien linkse vakbondsleden bij een bomexplosie om het leven wa ren gekomen. Eenheden van de Nationale Gar de vielen gisteren de Episcopale Kerk binnen, waar ongeveer 200 vluchtelingen toevlucht hadden ge zocht. Kerkelijke bronnen verklaar den dat 16 mensen waren afge voerd, negen Salvadoranen en ze ven buitenlanders, die allen actief waren in de kerkelijke maatschap pelijke dienstverlening. Er zijn ook invallen gedaan in een doopsgezin de kerk en vijf andere roomskatho- lieke kerken of scholen. De legerleiding maakte bekend dat tijdens het offensief in het hele land ongeveer 1000 militairen en guerrillastrijders zijn gedood en ruim 1150 zijn verwond. Het radio station van het verzet (FMLN), ra dio Venceremos, zei dat 827 rege ringssoldaten waren gedood of ge wond. Geen van beide zijden ver strekte cijfers over het aantal doden onder de burgerij. Functionarissen van het gemeentelijke lijkenhuis, het Rode Kruis en andere organisa ties voor de mensenrechten zeiden zondag dat het moeilijk was cijfers te geven, aangezien veel lijken nog niet waren geborgen. De regering van Spanje heeft de hulp aan El Salvador opgeschort als reactie op de moord op de jezuïten, van wie er vijf van geboorte Span jaard waren. Tegelijkertijd is in Ma drid een eerste vliegtuig met 53 Spanjaarden uit El Salvador aange komen. De Spaanse regering heeft haar onderdanen een evacuatie aan geboden indien ze zich in El Sal vador niet meer veilig voelen. BUDAPEST (AP) Met 'De kleine koningen in uniform' heeft de ge pensioneerde Hongaarse kolonel Imre Bokor een boekje open gedaan over de misstanden in het Hongaarse leger. Voor het eerst in de Hon gaarse geschiedenis leest de bevolking over dronken generaals, het in zetten van soldaten als goedkope arbeidskrachten en een minister van defensie als praatjesmaker. Een van de bekendste personen die in het boek te kijk wordt gezet is de voormalige minister van defensie en latere vice-premier Lajos Czi- nege. Hij zou in een van de mooiste gebieden van Hongarije een parti culier jachtterrein hebben laten aanleggen. Honderden soldaten zou den zijn ingezet om een 135 kilometer lange omheining rond het park te laten zetten, wegen aan te leggen en uitkijktorens te bouwen, zodat de "partijbonzen hun vrije tijd op aangename wijze konden doorbren gen", zo schrijft Bokor. Ook de villa van de minister zou door soldaten zijn gebouwd, volgens volgens de kolonel zelfs met bouwmateriaal van het leger. Ook komt de kolonel met een anekdote over een generaal, die geheel laveloos urenlang door het gebouw van het ministerie van defensie had lopen dolen. "Dit yjas voor de generaal een uitzondering, omdat hij er juist bekend om stond dat hij zelfs met heel wat glaasjes op nog op tafel kon dansen zonder er van af te vallen," aldus de kolonel. Volgens de Budapester Rundschau waren de schandalen tot nu toe niet in het openbaar gekomen, omdat ze werden geclassificeerd als mi litaire geheimen, waardoor publicatie strafbaar was. Bokor zal waar schijnlijk voor de rechter worden gedaagd wegens smaad. BEVOLKINGSFONDS - Het Amerikaanse Congres heeft giste ren een bijdrage van 15 miljoen dol lar aan het VN-Bevolkingsfonds (Unfpa) geschrapt uit het budget Healey voor °ntwikkeiin£ssamenwerking- BUKAREST/PARIJS (DPA/Rtr/AFP/AP) De Roemeen se president Nicolae Ceausescu is niet van plan hervormingen in zijn land door te voeren, zo heeft hij gis teren in Bukarest aan het begin van het partijcongres duidelijk ge maakt. De 71-jarige Ceausescu zei in een vijfeneenhalf uur durende re de, die door de 3308 gedelegeerden 125 keer werd onderbroken voor ap plaus en kreten van bijval, dat de communistische partij haar "revo lutionaire verantwoordelijkheid" en haar "historische opdracht" niet aan anderen mag overlaten. Volgens de Roemeense leider kan daarom niet worden geduld dat ook maar iemand in Roemenië het soci alisme schade toebrengt of de voor uitgang van het communisme be moeilijkt. Ceausescu voegde daar aan toe dat de toekomstperspectie ven voor het Roemeense volk er "fantastisch" uitzien en duiden op "een nieuwe top in de vooruitgang en de beschaving, die de gouden droom van het communisme zullen verwerkelij ken Het partijcongres in Bukarest wordt geboycot door de Europese Gemeenschap. Geen enkel lid van de EG heeft een vertegenwoordiger naar het congres gestuurd. In een gisteren uitgegeven EG-verklaring wordt de herhaalde weigering van de Roemeense regering om interna tionale akten en verklaringen inza ke mensenrechten te ondertekenen "onaanvaardbaar" genoemd. In Bukarest ontbreken ook verte genwoordigers van de communisti sche partijen van Hongarije, Oos tenrijk, Italië en Finland. Wel aan wezig is de leider van de Palestijnse Denis Healey, een politieke vete raan van de Britse Labourpartij, heeft zijn vertrek uit de 'politiek aan gekondigd. In een brief aan zijn kiesdistrict in Leeds in het noorden van Engeland schreef de 72-jarige Healey dat hij zich bij de volgende verkiezingen voor het parlement geen kandidaat meer zal stellen. Hij zei plaats te willen maken voor een jongere kandidaat. Volgens een bio graaf was Healey de beste leider die Labour ooit heeft gehad. Defensie De Sovjetunie heeft gisteren posi tief gereageerd op de aankondiging dat de Verenigde Staten snijden in hun defensiebudget wegens de steeds beter wordende relaties met het Oostblok en de veranderingen daar. "De Sovjetunie ziet dit als een bewijs voor het feit dat er een nieuw politiek denken opkomt in de we reld", aldus woordvoerder Perfil- jev. Bouterse De Surinaamse legerleider Bouter se wil wel praten met de leider van het Junglecommando Ronnie Brunswijk, maar dan buiten Frans Guyana. Het is niet bekend waarom Bouterse geen prijs meer stelt op een ontmoeting in Frans Guyana. Het Surinaamse leger beschuldigt de Franse autoriteiten echter al sinds het begin van de strijd in 1986 van het verlenen van hulp aan het J unglecommando. Artsen Werkloze artsen uit de Duitse Bondsrepubliek kunnen binnen kort waarschijnlijk aan de slag in de DDR om de opengevallen plaatsen in te nemen van Oostduitse colle ga's die hun heil in de BRD zochten. Van de 12.000 artsen die West-Ber- lijn telt, zitten er 1800 zonder werk. In Oost-Berlijn daarentegen bestaat er een grote behoefte aan 600 dok ters. Al 350 Westduitse artsen heb ben verklaard in Oost-Berlijn hun geluk te willen beproeven. LEIDEN Sombere geluiden klonken gisteravond tijdens de fo rumdiscussie ter afsluiting van de lezingenserie 'De kracht van de Is lam' bij de Leidse universiteit. De moslims hebben nog een lange weg te gaan, met een overheid die een verdeel-en-heerspolitiek voert en de islam met voorzieningen achter stelt bij andere religies, politici die nauwelijks enige visie op de islam hebben en media die vrijwel uitslui tend in negatieve of suggestieve zin over de islam en haar aanhangers berichten. door Simone van Driel Dit alles wordt vooral veroor zaakt door een schrijnend gebrek aan kennis over de islam die, zoals onder anderen vice-voorzitter van de Turks Islamitische Culturele Fe deratie M.E. Ates stelde, uitmondt in angst: angst voor een hechte mos limgemeenschap en de daarbij ver onderstelde machtspositie van de islam in Nederland. Schoolvoor beeld daarvan - het kon niet uitblij ven - was volgens hem de Rushdie- affaire. Zowel Ates als islamoloog P.S. van Koningsveld van de Leidse universiteit hekelden de wijze waarop het ministerie van binnen landse zaken zich in die kwestie te genover de moslims in Nederland heeft opgesteld. De toenmalige minister Van Dijk, kreeg forumlid G.M.J.M. Kooien (directie minderhedenbeleid van Binnenlandse Zaken) te horen, had geen flauw benul wie hij nu als ver tegenwoordiger van de moslims aan de discussietafel moest noden. "Terwijl de overheid nota bene juist twee peperdure onderzoeken heeft gehouden om erachter te komen hoe de moslims in Nederland zijn georganiseerd", aldus een daarover nog altijd boze Ates. En meer dan woedend was het uiteindelijk uitge nodigde Islamitisch Landelijk Co mité, waarin 90 procent van de mos limorganisaties in Nederland is ver tegenwoordigd, te zien dat het mi nisterie tegelijkertijd ook enkele binnen de moslimgemeenschap zeer omstreden groeperingen voor een gesprek had uitgenodigd. Kooien vond dat helemaal niet zo merkwaardig. Van Dijk had de dis cussie over de Rushdie-affaire im mers "zo breed mogelijk" willen voeren. Prima, stelde Ates, maar dan moest dat in aparte gesprek ken, wat volgens hem ook met het ministerie was afgesproken. "We werden nu behandeld als een stelle tje kleuters. Zo van: de juf bepaalt wie met wie in de klas moet zitten. Dat is een verdeel-en-heerssysteem, dat ook bij de kwestie van de islami tische scholen is gehanteerd. Toen van de stichting van die scholen sprake was, zei de overheid: wij zijn bereid godisdienstonderwijs op scholen te financieren als jullie je te gen islamitische scholen verkla- Twee maten Van Koningsveld had al de stelling geponeerd dat de overheid wat sub sidies en voorzieningen betreft met twee maten meet. Religies met de oudste papieren hebben de hoogste prioriteit, "wat in strijd is met de grondwet". Dat de overheid kerk en staat steeds verder scheidt, ontslaat haar niet van de verplichting het ge lijkheidsbeginsel toe te passen. Kooien haalde ter verdediging een aantal zaken aan waarin de over heid de moslims wel tegemoet tege moet komt, zoals het oproep tot ge bed, "wat gelijk staat aan klokge lui", en het bij wijze van experiment aanstellen van imams in instellin gen als bejaardenhuizen, kazernes, psychiatrische inrichtingen en ge vangenissen. Van Koningsveld bleef erbij dat de politiek weinig oog heeft voor voor Nederland nieuwe groeperin gen als de moslimgemeenschap. "De weinige subsidieregelingen die er waren, zijn afgeschaft en men is zelfs nauwelijks bereid om éénmali ge subsidies te verstrekken". In zijn inleiding had hij al geconstateerd dat "uitgerekend het CDA nog het meest tolerant is ten aanzien van bijvoorbeeld islamitische scholen". Zwarte Piet Zoals zo vaak wanneer mensen zich voelen achtergesteld, kregen de me dia gisteravond ook een Zwarte Piet toegespeeld. Niet geheel ten on rechte, getuige de bloemlezing van journalist en verwoed foute-knip- sels-verzamelaar F. Mourali van de arabische afdeling van de Wereld omroep. 'Islam juicht moord en ge weld toe. 'Fundamentalisten zijn overal tegen'. 'Voor de slacht wordt het schaap onhandig in de billen ge knepen'. 'Koran schrijft voor ho mo's van de berg te gooien'. De zaal kon niet anders dan in schaterla chen uitbarsten, maar duidelijk is dat moslims van dit soort berichten (die niet alléén maar uit de Tele graaf komen, benadrukte Mourali) niet vrolijker worden. Mourali verweet de media gebrek aan kennis en belangstelling voor ,de islam en bepleitte aparte islami tische media "om de balans te her stellen". "Dat is niet ideaal, maar in dit zuilenland is dat de enige moge lijkheid voor moslims om zich te la ten horen". Op een opmerking uit de zaal dat "dat dan wel geen islami tische VPRO zal worden", zei Mou rali: "Ik pleit niet voor een islami tische EO, maar wel voor een eigen stem". BOUENG TRAKUAN/BANG- KOK/DEN HAAG (AP/IPS/GPD) - Naar schatting 5000 strijders van het Nationale Khmer Bevrijdings front (KPNLF) hebben gisteren in het noordwesten van Combadja stellingen van het regeringsleger onder de voet gelopen. Alleen bij de stad Svay Chek slaagde het leger erin de rebellen te weerstaan. Vol gens de KPNLF is er langs de hoofdweg 69 ten noorden van Siso- phon van man tegen man gevoch ten. Een verwachte gelijktijdige aan val van de niet-communistische re bellengroepering van prins Noro dom Sihanouk in het uiterste noordwesten van Cambodja bleef uit, omdat diens troepen nog niet gereed waren. Ook de Rode Khmer vecht in dat gebied, maar hun rol bij de aanval van gisteren is onduide lijk. De Rode Khmer is de machtig ste groepering in de wankele coali tie van de drie rebellengroepen. Diplomaten en verzetsbronnen in Thailand hebben gemeld dat de ge vreesde Rode Khmer, die officieel alleen directe steun krijgt van Chi na, meeprofiteert van de westerse hulp aan de twee andere groepen in de Cambodjaanse verzetscoalitie. In de Amerikaanse pers werd vo rige week gemeld dat Washington via de CIA 24 miljoen dollar aan hulp naar de rebellen heeft ge sluisd. Dat is aanzienlijk meer dan de vijf miljoen die tot dusver offi cieel werd opgegeven door Was hington. In Thaise militaire kringen wordt gezegd dat die cijfers aanto- VERKIEZINGEN INDIA NEW DELHI (AP) Gisteren was de laatste dag van de ver kiezingscam pagne in India voor de verkie zingen van mor gen. Ondermeer aanhangers van de opposi tionele Bhara tiya Janata Partij van Lal Krishna Adva- ni reden giste ren door New Delhi. Gandhi en zijn Congres- partij moeten het opnemen te gen een coalitie van vijf opposi tiepartijen. Dit Nationale Front wordt geleid door Vishwanath Pratap Singh, ooit een van Gandhi's meest vertrouwde me dewerkers. Opi nieonderzoeken duiden erop dat de Congrespar tij de macht zou kunnen verlie zen of gedwon gen zou kunnen worden tot een coalitie met Hindu-funda- mentalisten of communisten. De drie weken durende cam pagne kostte 27 mensen het le ven. (foto AFP) nen dat de Amerikanen veel nauwer bij het Cambodjaanse conflict be trokken zijn dan zij willen toegeven. Ook meldde ze dat een niet onbe langrijk deel van de hulp terecht komt bij de Rode Khmer, de groot ste van de drie rebellengroepen. Al om wordt gevreesd dat de Rode Kh mer een nieuwe greep naar de macht zal doen. Nederland PvdA en CDA stelden gisteren dat Nederland alle hulp aan de Cam bodjaanse verzetscoalitie moet stopzetten. Ons land geeft momen teel steun aan de niet-communisti- sche verzetsgroepen in Cambodja en daarmee indirect ook aan de ver zetsgroep van de Rode Khmers, die verantwoordelijk zijn voor de dood van miljoenen Cambodjanen. De kamerleden Gualthérie-van Weezei (CDA) en Van den Berg (PvdA) vinden dat de steun die de Rode Khmers direct of indirect uit het Westen ontvangen, moet wor den gestopt. Hoe sneller de steun wordt gestopt, hoe beter", meent het PvdA-kamerlid Van den Berg. MADRID (GPD) José Muguruza, een van de vier parlementsleden van de Baskische politieke partij Herri Batasuna (HB), is vannacht door onbekenden in een hotel in Madrid doodgeschoten. Een ander HB-parlementslid raakte zwaar ge wond. HB is een politieke partij, die nauw samenwerkt met de terroristi sche Baskische afscheidingsbewe ging ETA. De aanslag op de parle mentsleden van HB kwam nog geen 12 uur voor de eerste bijeenkomst van het nieuwe Spaanse parlement. Herri Batasuna is officieel al van af 1977 in de Cortes vertegenwoor digd. Direct na de verkiezingen van 29 oktober, waarbij HB 4 zetels (was 5) veroverde, liet het partijbestuur weten voor het eerst deel te zullen gaan uitmaken van het parlemen taire gebeuren. De HB-fractie zou zich met name sterk willen maken om een politieke oplossing te vin den voor het gewelddadige conflict tussen de ETA en de Spaanse rege ring. Volgens ooggetuigen kwamen rond 11 uur 's avonds twee gemas kerde personen het Alcala-hotel en openden het vuur op de tien HB- mensen rond een tafel. Het parle- menstlid Muguruza stierf ter plek ke. De HB-fractieleider Jon Idi- goras raakte nauwelijks gewond omdat hij een kogelvrij vest droeg. Een derde HB-lid raakte zwaar ge wond en verkeert na een operatieve ingreep buiten levensgevaar. Afge lopen vrijdag kwam in Madrid bij een ETA-aanslag een luitenant-ko lonel van de Spaanse landmacht om het leven. Mogelijk is de aanslag van vannacht een wraakactie voor deze en andere ETA-aanslagen. KEUZE Double breasted kostuum uit de Biienkorf Huis Collectie Keuze uit diverse modellen in uni of met een subtiel streepdessin Maten 46 t/m 56 en 47 t/m 53. Nu voor de ver- ETTSH bijsterende pnjs van LLLB bevrijdingsorganisatie (PLO), Yas ser Arafat, die als "prominente gast" door Ceausescu werd omarmd en van de congresgangers een langdurig applaus in ontvangst mocht nemen. Roemenie wordt de laatste tijd steeds vaker beschuldigd van schendingen van de mensenrech ten, zoals van de vrijheid van me ningsuiting en religie. Alle typema chines moeten worden geregi streerd, waardoor de Roemeense geheime dienst een stuk gemakke lijker de schrijvers van illegale pam fletten kan opsporen. Verder moeten krachtens de Roe meense wet alle ontmoetingen met buitenlanders van te voren worden gemeld en wordt de pers aan cen suur onderworpen. Zo is er in de Roemeense media met geen woord gerept over de grensopeningen in de Berlijnse muur. Vrouwen zijn verplicht vijf kinderen te krijgen en worden daarop gecontroleerd. De Roemeens-orthodoxe patri arch in Parijs Virgil Gheorghiu heeft de Roemenen opgeroepen in opstand te komen. "De orthodoxe kerk bemoeit zich normaliter nooit met politiek", aldus de patriarch voor de Franse radio, "maar ditmaal is het een kwestie van leven of dood". Volgens Gheorghiu kan al- Nicolai Ceaucescu veegt even het zweet van het voorhoofd tijdens zijn vijfeneenhalf uur lange rede, waar in hij elke hervorming radicaal af wees. (foto AFP» leen een wanhoopsdaad "zoals en kele maanden geleden op het plein van de hemelse vrede in Peking" nog uitkomst bieden. de Bijenkorf

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5