Stadsverwarming ook
in Leidse Slaaghwijk
Als je een deuk in iemands auto rijdt,
regel je de schade toch ook fatsoenlijk'
Wachttijd terug naar half jaar
Mogelijk nog 1
gevonden op
bommen
phol-Oost
Uitbreiding met 1300 aansluitingen
Hergebruik plastic met 'versnipperaar'
Leidse jurist schreef boek over toegeven medische fouten
DINSDAG 21 NOVEMBER 1989
PAGINA 15
Zuid-Holland wil achterstand zwakzinnigenzorg wegwerken
Kwart van huurders
krijgt huursubsidie
LEIDEN - Een kwart van de huur
ders in de Leidse regio heeft vorig
jaar huursubsidie gekregen. Dat
blijkt uit cijfers van de provincie
Zuid-Holland. De Leidse regio no
teerde daarmee het hoogste percen
tage bewoners met huursubsidie in
de provincie. Een vijfde van deze
huurders ontving maandelijks meer
dan 250 gulden.
In de Duin- en Bollenstreek en de
Rijnstreek bedroeg het percentage
huurders dat huursubsidie ontving
respectievelijk 21 en 22 procent. In
beide regio's lag het gemiddelde be
drag aan huursubsidie hoger dan in
de Leidse regio.
LEIDEN De Energie- en
Watervoorziening Rijnland
(EWR) wil haar stadsverwar-
mingsnet uitbreiden naar de
Leidse hoogbouwwijk de
Slaaghwijk. Daarmee krijgt
het net er ongeveer 1300 aan
sluitingen bij. De directie en
de raad van commissarissen
hebben inmiddels inge
stemd met dit plan. Het
wordt binnenkort voorge
legd aan de twee betrokken
woningbouwverenigingen
De Sleutels en Leiden. Deze
zullen op hun beurt de be
woners raadplegen. Als alles
meezit, kunnen volgend jaar
de eerste huizen in deze wijk
worden aangesloten.
De flats in de Slaaghwijk worden nu
nog verwarmd met centrale verwar
mingsketels. Deze ketels, die onge
veer vijftien jaar oud zijn, moeten
echter dringend worden vervangen.
Bewoners klagen namelijk over te
hoge stookkosten en de apparaten
HAARLEMMERMEER - De Ex
plosieven Opruimingsdienst (EOD)
heeft op Schiphol-Oost nog twee
plekken ontdekt, waar mogelijk on-
ontplofte bommen uit de Tweede
Wereldoorlog liggen. De EOD vond
vorige week al een blindganger van
250 pond van Amerikaanse makelij.
Pas als de twee nieuwe lokaties na
der zijn onderzocht, wordt een plan
gemaakt voor de demontage. Naar
verwachting zal daarmee begin vol
gend jaar kunnen worden begon-
De EOD zoekt al sinds februari
naar blindgangers op Schiphol-
Oost. Eerst werd een terrein van on
geveer een hectare groot onder
zocht waar Transavia een nieuwe
hangar wil bouwen. Dit gebied
werd in september vrijgegeven. Het
tonnen kostende en maanden du
rende onderzoek leverde niet meer
op dan wat onschadelijke scherven.
Bij het onderzoek op het tienmaal
grotere terrein van de KLM, waar
een afvalcentrum, een parkeergara
ge en de grootste hangar van West-
Europa moeten komen, is bij het
schoonmaken en afgraven van het
terrein een honderdponder van
Britse makelij gevonden. Eind vori
ge week sloegen de wijzers van de
detectoren plotseling uit. Op de
plaats waar de nieuwe parkeergara
ge mpet komen, werd op een diepte
van vier meter een blindganger ge
vonden van 250 pond. Op een diepte
van vier en zes meter registreerden
de sondes van de EOD later nog
twee mogelijke bommen.
Uit veiligheidsoverweging zal tij-
Vraagtekens over
financiering
plan parkstad
DEN HAAG De Zuidhollandse
Milieufederatie (ZHM) heeft grote
twijfels over de financiële haalbaar
heid van het plan 'Een parkstad tus
sen hof en haven?' dat de provincie
Zuid-Holland gisteren presenteer
de. De ZHM is bang dat bestaande
natuurgebieden in het 'tussenge
bied' zullen worden opgeofferd aan
woningbouw om het plan betaal
baar te maken.
Volgens het plan moet in het ge
bied tussen Rotterdam, Den Haag,
Zoetermeer en Delft een parkstad
komen, met afwisselend woning
bouw, stedelijke voorzieningen en
groen. De stad zou plaats moeten
bieden aan 65.000 nieuwe wonin
gen, 500 hectare is bestemd voor be
drijven. Het plan zou een investe
ring vergen van 16 miljard gulden.
Menko Wiersema van de ZHM is
bang dat het uiteindelijke plan zal
tonen dat veel van het geplande
groen ten koste zal gaan van wo
ningbouw. Daarom moeten eerst de
groene gebieden worden vastge
legd. Volgens Wiersema is het de
vraag of de nieuwe woningen wel
nodig zijn tegen de tijd dat ze er
staan, omdat studies aantonen dat
de woningmarkt rond 2020 instort.
DEN HAAG De provincie Zuid-
Holland wil de wachttijd voor opna
me in een zwakzinnigeninrichting
terugdringen tot maximaal een half
jaar. Nu is de wachttijd tweeënhalf
tot drie jaar. Acute gevallen mogen
niet langer op wachtlijsten worden
geplaatst, maar moeten direct kun
nen worden opgenomen.
Die voornemens wil Zuid-Hol
land tussen 1991 en 1994 waarma
ken, aldus M. Dirx, hoofd van het
bureau maatschappelijk zorg van
de provincie. Een vierjarenplan om
de historisch gegroeide achterstand
een draaglijker aanzicht te geven.
De wachtlijsten helemaal wegwer
ken zal volgens haar niet lukken.
Maar het merendeel van de 800
wachtenden wordt in die jaren ge
plaatst.
Om het grootste gedeelte van die
achterstand weg te werken wil
worden steeds gevoeliger voor sto
ringen.
Het voormalige Energiebedrijf
Rijnland stelde enkele jaren gele
den al voor om de ketels niet te ver
nieuwen, maar de flats aan te slui
ten op stadsverwarming. De wo
ningbouwverenigingen toonden
zich geïnteresseerd, maar wilde
eerst nader onderzoek afwachten.
Dat heeft nu uitgewezen dat een
aanleg van stadsverwarming naar
de Slaaghwijk verantwoord is.
De uitbreiding van het stadsver-
warmingsnet wordt een fors kar
wei. De EWR moet namelijk een
volledig nieuwe transportleiding
aanleggen van de centrale aan de
Langegracht naar de Slaaghwijk.
Het karwei kost in totaal ongeveer
acht miljoen gulden. De EWR denkt
dit bedrag te kunnen opbrengen
zonder dat de verliezen op het pro
ject toenemen. Overigens zal de
stadsverwarming door deze uitbrei
ding evenmin rendabeler worden.
Tenminste, als de gasprijzen, waar
aan het stadsverwarmingstarief is
gekoppeld, niet drastisch verande-
Risico's
De raad van commissarissen van de
dens de demontage wellicht het he
le technische areaal op Schiphol-
Oost moeten worden ontruimd.
Hierin bevinden zich de hangars
van de KLM, Martinair en Transa
via, de technische dienst van de
KLM en diverse tankinstallaties.
Het vliegverkeer zal geen hinder
van de demontage ondervinden.
LEIDEN "In feite is een arts
die na een foute ingreep zijn
mond houdt tegenover de pa
tiënt te vergelijken met iemand
die doorrijdt na een aanrijding.
Dat is hard gezegd, maar toch is
het zo".
De Leidse jurist mr. C.J.J.M.
Stolker heeft een boek geschre
ven over aansprakelijkheid
voor medische fouten in Ameri
ka. 'Van arts naar advocaat' is
de titel en de aanleiding was het
verzet dat artsen bieden tegen
publikaties over medische fou
ten. Velen vinden dat je hier
mee Amerikaanse toestanden
uitlokt. Artsen zouden de verze
keringspremies niet meer kun
nen betalen en patiënten soms
letterlijk halfdood laten liggen
uit angst aansprakelijk te wor
den gesteld.
door
Annemiek Ruygrok
Is dat nu werkelijk waar, vroeg Stol
ker zich af en hij ging in de VS op
onderzoek. En wat bleek? Dat in be
paalde delen in de VS inderdaad
een crisis heerst. "In sommige sta
ten zie je dat het uit de hand loopt.
In Florida bij voorbeeld heerst een
regelrechte crisis. Artsen kunnen
hun premies, die soms tot 100.000
gulden per jaar oplopen, niet meer
betalen en weigeren daarom be
paalde ingrepen te doen. Maar er
zijn ook staten waar het allemaal
niet zo'n vaart loopt. In Arkansas is
de hoogste premie voor een arts
10.000 dollar".
Stolker heeft zijn boek niet alleen
voor artsen geschreven, maar ook
voor andere werkenden in de ge
zondheidszorg. "Het vreemde is dat
in verpleegopleidingen meer infor
matie wordt gegeven over juridi
sche aangelegenheden dan in de
artsenopleiding. Ik pleit er in mijn
boek dan ook voor dat in die artsen
opleiding meer aandacht aan juridi
sche aspecten van de gezondheids
zorg wordt besteed". Ook is 'Van
arts tot advocaat' bedoelR om artseh
en juristen eikaars taal beter te laten
spreken. "Wij staan toch niet als vij
anden tegenover elkaar".
Het voordeel van het systeem in
Amerika is volgens Stolker dat het
fouten in de gezondheidszorg kan
voorkomen. "Men is vaker geneigd
een tweede mening van een collega
te vragen, medische dossiers wor
den zorgvuldiger behandeld en be-
Zuid-Holland in regio's waar de
nood het hoogst is niet alleen nieu
we inrichtingen tot stand brengen,
maar ook verouderde vervangen.
Hoewel de gemeenten nog niet be
kend zijn waar iets verrijst, komen
er in elk geval voorzieningen in Den
Haag, Midden-Holland en Rijn
mond, aldus mevrouw Dirx. Vol
gens het hoofd van bureau maat
schappelijke zorg heeft er in Mid
den-Holland intensief overleg
plaats met de initiatiefnemers die al
instellingen beheren.
De provincie trekt 250 miljoen
EWR - het dagelijks bestuur - is naar
verluidt schoorvoetend akkoord ge
gaan met de uitbreiding. De raad
voelt er niet veel voor om al te grote
risico's aan te gaan met stadsver
warming. Vooral ook omdat het
project op dit moment zwaar ver
liesgevend lijkt - zoals het er nu
voorstaat wordt het in 2011 afgeslo
ten met een tekort van 150 miljoen
gulden. Dat verlies kan overigens
voor het overgrote deel worden 'af
gedekt' met leningen en subsidies.
Onder meer het feit dat met stads
verwarming energie kan worden
bespaard en er een geringere aan
slag op het milieu wordt gepleegd,
was voor de raad reden om toch ak
koord te gaan met het J5lan.
Voordat met de aanleg wordt be
gonnen, wil de EWR wel de garantie
van de woningbouwverenigingen
dat ze inderdaad stadsverwarming
gaan gebruiken in de Slaaghwijk.
Alleen op die manier zijn de investe
ringen van het nutsbedrijf te verant
woorden. De corporaties waren gis
teren nog niet op de hoogte van het
besluit van de de EWR.
De Slaaghwijk is niet de eerste
uitbreiding van het stadsverwar-
mingsnet. Eerder werd de flat aan
de Agaatlaan op het net aangeslo
ten. Die uitbreiding was vrij een
voudig omdat deze flat langs de
transportleiding naar de Stevens
hof ligt. De EWR bepaalde eerder
dat uitbreidingen naar nieuwbouw
wijken met eengezinswoningen
niet lonend zijn. De kosten voor af
zonderlijke leidingen naar de wo
ningen zijn namelijk te hoog.
Het doortrekken van het net naar
de Slaaghwijk opent ook de moge
lijkheid flats in Leiderdorp op
stadsverwarming aan te sluiten, een
lang gekoesterde wens binnen het
voormalige EBR. Op dit moment
zijn er echter geen plannen om zo'n
aansluiting inderdaad tot stand te
brengen.
Mr. C. Stolker: "Veel patiënten wille
waard. Rommelige dossiers zijn
voor de arts riskant, want komt het
tot een rechtzitting dan is het oor
deel van de jury dikwijls: 'Dat is een
rommelig dossier, dus zal die arts
ook wel rommelig te werk gaan'. En
dan wordt de fout al snel de arts in
de schoenen geschoven".
In Nederland is niets, volgens de
auteur. Geen onderzoek naar de
gulden uit om haar doel te bereiken.
Dat is 175 miljoen meer dan thans
het geval is. Het geld wordt wegge
haald bij de algemene ziekenhui-
Een van de grootste knelpunten
in de zwakzinnigenzorg, het dagver
blijf en het gezinsvervangende te
huis, kan nog niet echt worden aan
gepakt. De wachtlijsten hier baren
de provincie zorgen. De rijksover
heid heeft de laatste jaren fors ge
kort op de financiën terwijl de vraag
om plaatsing in deze tehuizen alar
merend stijgt. Dikwijls gaat het om
namelijk helemaal niet het onderste u
stand van de dossiers, geen cijfers
over (bijna)fouten, over aantallen
schadeclaims en dergelijke. "De
verzekeraars zeggen ook dat ze geen
gegevens hebben. Die zijn er wel,
maar die liggen in elk ziekenhuis
apart. Terwijl gegevens centraal ge
registreerd zouden moeten wor
den". Hij denkt daarbij aan een sys
teem waarbij artsen, ziekenhuizen
urgente gevallen die in de huiselijke
sfeer niet langer kunnen worden
verzorgd omdat of de ouders te oud
zijn of het gezin er psychisch niet
meer tegen opgewassen is. Geld
voor deze categorie moet uit een an
der potje komen.
Dirx zegt dat er het afgelopen jaar
ongeveer honderd plaatsen in de
GVT's bij zijn gekomen. Op de
wachtlijst staan 900 wachtenden.
Voor 1990 heeft de provincie vijf
miljoen gulden gekregen om daar
wat aan te doen. Een druppel op een
t de kan hebben", (foto wim Dijkman)
èn verzekeraars betrokken zouden
moeten worden.
Dat er in de Nederlandse gezond
heidszorg fouten worden gemaakt
staat wel vast. Maar naar de aard en
de hoeveelheid kan slechts worden
gegist. "Dan kom je op een congres
te horen dat er 20.000 fouten per jaar
in ziekenhuizen worden gemaakt.
Dat is natuurlijk natte-vingerwerk,
gloeiende plaat, omdat met dit be
drag bedrag ook niet meer dan
hooguit honderd plaatsen kunnen
worden gecreëerd.
Mevrouw Dirx zegt met zo weinig
geld bepaald niet te kunnen doen
wat de provincie eigenlijk voor
ogen staat. Het hoofd van bureau
maatschappelijk zorg noemt het
dan ook ronduit frustrerend dat er
zo weinig voor de gezinsvervangen
de tehuizen kan worden gedaan. De
politiek moet, aldus mevrouw Dirx,
meer financiële armslag geven.
Zuid-Holland zal daarop blijven ha
meren. Omdat de toestand als
schrijnend wordt ervaren, moet er
flink aan de bel worden getrokken,
stelt mevrouw Dirx. Geleidelijk
lijkt het tot de politiek door te drin
gen dat de situaties rond de gezins
vervangende tehuizen onhoudbaar
van het aantal claims tot gevolg.
Veel patiënten willen namelijk he
lemaal niet het onderste uit de kan
hebben".
Groeimarkt
Stolker spreekt over de medische
aansprakelijkheid als een groei
markt. Hij verwacht dat in de toe
komst het aantal schadeclaims ze
ker zal oplopen. "Maar een van de
grootste verschillen tussen Neder-
Eredoctoraat voor
vier Amerikanen
LEIDEN - Ter gelegenheid van het
415-jarig bestaan van de Leidse uni
versiteit worden volgend jaar vier
eredoctoraten toegekend. Prof.dr.
Z.A. Cohn, prof.dr. P.H. Raven,
prof.dr. E. Reiner en prof. E.F. Lof-
tus zullen deze eredoctoraten tij
dens een academische zitting op 8
februari krijgen uitgereikt.
Prof. Cohn is verbonden aan de
Rockefeller University in de VS.
Als hoofd van het laboratorium
voor cellulaire immunologie en fy
siologie heeft hij zich gericht op de
bestrijding van infectieziekten,
vooral van lepra. Sinds 1965 bestaan
er banden tussen Cohns laboratori
um en de Leidse faculteit der ge
neeskunde.
Prof. Raven is directeur van de
Missouri Botanical Garden en
hoogleraar in de plantkunde aan
twee universiteiten in St. Louis
(VS). Hij heeft een internationale re
putatie als wetenschapsbeoefenaar
op het gebied van de botanie. Als
geen ander heeft hij de rol van bota
nische tuinen in het wetenschappe
lijk onderzoek gestimuleerd. Ook
heeft hij een actieve bijdrage gele
verd bij de samenstelling van de
Leidse Flora Malesiana.
Prof. Reiner is sinds 1955 verbon
den aan het Instituut voor oriënta
listiek van de universiteit van Chi
cago. Zij doet onderzoek voor de
Chicago Assyrian Dictionary, een
woordenboek dat als het meest vol
ledige woordenboek van de oude
Semitische talen geldt. Het Assyrio-
logisch Instituut van de Leidse uni
versiteit werkt mee aan de totstand
koming van dit woordenboek.
Prof. Loftus ten slotte is hoogle
raar psychologie aan de Universi
teit van Washington in Seattle. Zij is
één van de toonaangevende onder
zoekers op het gebied tussen recht
en psychologie, de rechtenpsycho-
logie. Voor dit vakgebied bestaat
aan de Leidse universiteit veel be
langstelling.
Gemeentebestuur
Frascati bezoekt
Estec Noordwij k i
NOORDWIJK Burgemeester R.
Romani en loco-burgemeester F.P.
Rosa van de Italiaanse plaats Fras
cati hebben vandaag een bezoek ge
bracht aan Noordwijk en Leiden.
De Italianen werden ontvangen
door het Noordwijkse gemeentebe
stuur. Doel van het bezoek was het
versterken van de contacten tussen
de gemeentebesturen van plaatsen
die betrokken zijn bij de Europese
ruimtevaart. Noordwijk biedt
plaats aan Estec, in Frascati is het
computercentrum Esrin van de Eu
ropean Space Agency gevestigd.
De Noordwijkse burgemeester
J.M. Hoffmann bracht met hetzelf
de doel begin juni van dit jaar een
bezoek aan Frans Guyana waar de
lanceerbasis van ESA is gevestigd.
Gisteren hebben de bestuurders
van Frascati een bezoek gebracht
aan de Estec-vestiging in Noord
wijk, vandaag stond een door de
VW's van Noordwijk en Leiden ge
organiseerde trip op het program-
Even geen BBC 1 en 2
LEIDEN Door werkzaamheden
aan de antennes in Engeland zijn de
programma's van BBC 1 en BBC 2
woensdag en donderdag tussen 9.00
en 13.00 uur in de gehele regio niet
te ontvangen. Bij slecht weer in En
geland gaan de werkzaamheden
niet door.
NOORDWIJKERHOUT De
voorzitter van de Agrarische
Struktuurcommissie Bollen
streek, mevrouw Zandwijk-Van
Hage, heeft gistermiddag in
Noordwijkerhout de eerste ver
werkingsmachine voor plastic
in gebruik genomen. De machi
ne, gebouwd door de firma
Holinplast, versnippert plastic
waardoor het kan worden her
gebruikt.
In de land- en tuinbouw komt
veel plastic bij het afval terecht.
De potten waarin planten wor
den opgekweekt, waterleidin
gen, vaten van bestrijdingsmid
delen en voedingsslangen van
de teelt op substraat komen tot
nu toe allemaal bij het huisvuil
terecht. De Agrarische Struk
tuurcommissie signaleerde dit
probleem en zocht contact met
Holinplast. Deze slaagde erin
een oplossing te vinden.
De machine versnippert op de
tuinbouwbedrijven het plastic
afval en neemt vervolgens de
resten mee. Bij grote hoeveel
heden, zoals twee ton aan polys
tyreen kweekbakjes, is de op
haal- en verwerkingsdienst
gratis. Om ervoor te zorgen dat
zo veel mogelijk plastic op deze
manier wordt verwerkt, zullen
de agrarische organisaties de
tuinders oproepen gezamenlijk
vuil in te leveren.
Volgens een woordvoerder
van Holinplast bestaat er geen
gevaar voor resten van bestrij
dingsmiddelen tussen het plas
tic. Sinds 1 oktober zijn agrari
ërs verplicht de vaten van be
strijdingsmiddelen direct uit te
spoelen. Bovendien heeft de
machine zelf een extra beveili
ging.
maar iedereen schrikt zich lam".
Bovendien is een arts, als hij een
fout heeft gemaakt, geneigd dat niet
toe te geven. Omdat hij denkt dat de
verzekeraar dat van hem eist. Dat
nu, is volgens Stolker niet aan de or
de. "Een arts mag alleen geen toe
zeggingen doen over een een even
tuele schadeclaim".
Anders dan in de Verenigde Sta
ten, waar jaarlijks miljarden dollars
aan schadevergoedingen worden
toegekend, is hier in Nederland
sprake van zeer geringe bedragen.
Het gaat hooguit om een paar mil
joen per jaar. "En dat is zeer on
rechtvaardig tegenover patiënten
die schade hebben geleden. Als je
een deuk in iemands auto rijdt, dan
regel je de schade toch ook fatsoen
lijk. Ik ben niet tegen artsen, maar
wil met hen meedenken. Het is zeer
onredelijk zoals het nu gaat. Een pa
tiënt loopt tegen een muur van stil
zwijgen op".
Uit het onderzoek is gebleken dat
het veel patiënten niet eens om die
schadevergoeding gaat. Ze zijn er
vaak meer op gebrand om aan de
weet te komen hoe het verkeerd is
kunnen gaan. "Ook gaat het vaak
om dezelfde arts. Dokter A zal veel
fouten maken, terwijl dat bij dokter
B niet of zelden voorkomt, zo blijkt
uit onderzoek naar de Amerikaanse
situatie. Bovendien blijkt die dok
ter B dikwijls beter met zijn patiën
ten te overleggen. En daarom pleit
ik ervoor dat artsen de communica
tie met patiënten op peil houden.
Dat heeft in Amerika een verlaging
land en de VS is Het sociale sys
teem. Wanneer daar iemand door
een fout zijn werk niet meer kan
doen, moet hij de financiële gevol
gen zelf opbrengen. Door de arts
aansprakelijk te stellen, draait deze
voor de gevolgen op. Maar als in Ne
derland zoiets gebeurt draait voor
een belangrijk deel de samenleving
er voor op".
Rechtsbijstand is in de VS koste
loos en zo zou het in Nederand ook
moeten zijn, vindt Stolker. "Veel
mensen laten zich hier afschrikken
door de kosten van een advocaat.
Zelfs als je een pro deo-advocaat
krijgt en je verliest een zaak, dan
nog moet je een deel van de kosten
voor rechtsbijstand zelf betalen".
Amerikaanse toestanden bij een
dergelijke gratis rechtsbijstand-sys-
teem verwacht Stolker niet in Ne
derland. "Procederen, zo vinden de
Amerikanen zelf, is daar een natio
naal tijdverdrijf geworden. En dat is
hier niet het geval".
De les die de Nederlandse ge
zondheidszorg uit de Amerikaanse
toestanden zou moeten trekken is,
vindt de jurist, dat we nu eens af
moeten van de 'succesformule' die
gezondheidszorg heet. "Door de
vooruitgang in de medische weten
schap krijgen mensen steeds meer
het idee dat ziekte niet meer hoeft.
Daarom worden fouten door het pu
bliek niet geaccpteerd. Maar we
moeten artsen niet zien als geslaag
de dames en heren die niets fout
kunnen doen. Artsen meoten aan
vaarden dat ze niet alles kunnen".
i
