Zes jezuïeten
vermoord in
El Salvador
Walesa kan best een dictator worden
Europa 1992 levert
extra vervuiling op
VN: nieuwe top Cambodja
eehd
Communisten Bulgarije
wippen conservatieven
Bouterse zegt overleg
met Brunswijk weer af
Ziridafrikaanse stranden
open voor blank en zwart
Partijleider
Moldavië uit
functie gezet
Poolse partijleider Miecyslaw Rakowski wil linkse samenwerking:
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1989
VS sturen met spoed wapens
SAN SALVADOR (GPD/IPS) - In de hoofdstad San Sal
vador zijn gisterochtend vroeg zes vooraanstaande jezuïe
tenpaters en twee vrouwen gemarteld en vermoord door
niet nader geïdentificeerde doodseskaders. Leden van de
Salvadoraanse jezuïetenorde hebben het leger beschuldigd
van betrokkenheid bij de moordpartij. De Salvadoraanse
regering heeft het verzet ervan beschuldigd verkleed als
soldaten de moorden te hebben gepleegd.
De slachtoffers zijn rector Ignacio
Ellacuria en vice-rector Martin Ba
ron van de de Katholieke Universi
teit van Midden-Amerika UCA, vier
docenten en de kokkin en de 15-jari-
ge dochter van het huis van de jezu
ïeten. Ellacuria genoot in en buiten
El Salvador grote bekendheid door
zijn niet aflatende pogingen de link
se verzetsbeweging FMLN en de re
gering om de onderhandelingstafel
te krijgen. Veel mensen zien een ze
kere gelijkenis met de moord op
aartsbisschop Romero in maart
1981.
President Alfredo Cristiani be
loofde gisteravond dat de moorde
naars van de zes paters worden be
straft, ook als blijkt dat het leden
zijn van het Salvadoraanse leger.
Cristiani gaf toe dat de justitie in El
Salvador in dit soort ^vallen de af
gelopen jaren nooit effectief is ge
weest. "Maar deze misdaad wordt
opgehelderd en bestraft".
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft de moor
den scherp veroordeeld en aange
drongen op een diepgaand onder
zoek. Een woordvoerster zei dat de
VS op verzoek van president Chris-
tiani met spoed wapens naar El Sal
vador zullen sturen. Het zou gaan
om lichte wapens en uitrustingen
voor rellenbestrijding.
Bedreigd
De moorden hadden plaats op het
terrein van de katholieke universi
teit. Volgens ooggetuigen zijn de
zes geestelijken in de nacht van
woensdag op donderdag door der
tig tot veertig zwaarbewapende
mannen overvallen, gemarteld en
daarna vermoord. De wijk waarin
de universiteit ligt staat onder con
trole van het leger. Volgens de voor
aanstaandejezuïet Jose Maria Tejei-
ra hebben troepen het universiteits
gebouw dinsdag al doorzocht en
waren zij eerder met de dood be
dreigd
Manschappen van het Nationaal
Bevrijdingsfront Farabundo Marti
(FMLN) hebben gisteren hun posi
ties in de noordelijke stadswijken
kunnen behouden, ondanks de
luchtaanvallen van het Sal
vadoraanse leger. Ooggetuigen mel
den dat de linkse rebellen zijn door
gedrongen tot het centrum van de
stadswijk Mejicanos. In de noorde
lijke stadswijk Zacamil hebben de
rebellen zich verschanst in enkele
huizenblokken. Over de Interameri-
kaanse hoofdweg zoeken tiendui
zenden Salvadoraanse burgers een
veilig heenkomen uit de gebieden
waar hevig gevochten wordt.
Cebemo Oegstgeest
verbijsterd door
moord jezuïeten
OEGSTGEEST (ANP) - De
moord op de zes Salvadoraanse
jezuïetenpaters, hun huishoud
ster en haar dochter, heeft ver
bijstering gewekt bij Cebemo,
de in Oegstgeest zetelende Ne
derlandse katholieke organisa
tie voor ontwikkelingssamen
werking. Cebemo rekent de uni
versiteit van San Salvador en in
het bijzonder haar rector Ellacu
ria al jaren tot de hechte groep
van partners. Ellacuria was een
regelmatige gast bij Cebemo.
"Dat men een morele kracht
figuur als Ellacuria heeft durven
vermoorden, zegt iets over de
omvang van het geweld in dit
Middenamerikaanse land", al
dus algemeen directeur H.
Kruijssen. Hij zal er bij de Ne
derlandse regering op aandrin
gen om stappen te ondernemen
op Europees en VN-niveau om
opnieuw aandacht voor de pro
blematiek van El Salvador te
vragen.
Oostblok wil bij Raad van Europa
BRUSSEL/STRAATSBURG
met hun integratie die tenslotte uit-
De EG mondt i
i extra milieu- pleet met
probleem te worden opgezadeld, leid. Landen van de Gemeenschap
tussen de lidstaten met tussen de 30 dan niet langer tot de Europese fe-
50 procent zal toenemen. Dat be
tekent een enorme extra uitstoot
van kooldioxide (broeikaseffect), zo
heeft een groep onafhankelijke des
kundigen in opdracht van m
ropese Commissie berekend
deratie, maar kunnen wel lid blijv
van de confederatie.
De Belgische chef diplomatie
vindt dat zijn voorstel het voordeel
de Eu- heeft dat het de Bondsrepubliek
Duitsland niet langer voor het di-
De extra uitstoot zal volgens de lemma plaatst om te blijven mee-
deskundigen minstens 15 procent werken aan de Europese integratie
zijn, wat een "niet onbelangrijke" of dat ze haar aandacht meer moet
bijdrage aan de opwarming van de gaan richten op de hereniging van
aarde betekent. De EG moet daar- Duitsland.
sche plannen. Ook moeten de indi- kennen gegeven lid te willen i
viduele EG-landen vrij worden ge- den van de Raad van Europa. De
laten om milieuheffingen op te leg- Hongaarse aanvrage werd ver
gen. wacht, het Poolse voornemen is als
EG-milieucommissaris Carlo di een verrassing gekomen. Joegosla-
Ripa noemde het rapport "veront- vië wil het komende voorjaar een
rustend". Hij kondigde aan binnen toetredingsverzoek indienen,
afzienbare tijd met voorstellen te De drie landen plus de Sovjetunie
komen om de schade aan het milieu zenden sinds kort waarnemers naar
te beperken. Di Ripa sprak zich uit de Assemblee van de Raad. De Ne-
milieubelasting: "Het
noodzakelijk e
delen".
Oostblok
Aan de vooravond
derlandse minister Van den Broek
wij hebben de mid- verklaarde de aanvragen "met grote
sympathie tegemoet te treden".
Meerpartijen-democratie en eer
bied voor de rechten van de mens
blijven echter uitgangspunten voor
de informele het beoordelen van toetredingsaan-
Oost-Europa heeft de vragen, zo voegde hij daar aan toe.
Belgische minister van buitenland- De Raad van Europa telt op het
ropese Gemeenschap als kern. Alle de samenwerking tussen Europese
Europese landen die dat
democratieën op allerlei terreinen
Priesters en inwoners van San Salvador kijken naar de lichamen van de zes jezuïetenpaters die gisterochtend
samen met twee vrouwen in koelen bloede werden gemarteld en vermoord door doodseskaders. (foto epa>
SOFIA (AFP/Rtr/AP) - Het Cen
traal Comité van de Bulgaarse com
munistische partij heeft gisteren
tien topfunctionarissen ontslagen,
onder wie drie leden van het Polit
buro. Alle tien onderhielden
jarige Vladimir Zivkov om politieke
redenen verwijderd.
Zivkovs opvolger Petar Mladen-
ov werd voorgedragen als nieuwe
president en wordt vandaag in het
Bulgaarse parlement vrijwel zeker
NEW YORK/DEN HAAG
(ANP/AFP) De Verenigde Naties
hebben gisteren de strijdende par
tijen in Cambodja opgeroepen tot
nieuwe onderhandelingen. De zes
ASEAN—landen (Indonesië, Ma
laysia, Filipijnen, Thailand en
Singapore, Brunei) dienden hiertoe
een resolutie in, die werd mede-on
dertekend door 75 landen waaron
der Nederland.
Premier Hun Sen van Cambodja
verklaarde zich gisteren bereid deel
te nemen aan een nieuwe ronde vre
desbesprekingen in Jakarta. Prins
Norodom Sihanouk, leider van één
van de drie facties van de verzetsco-
alitie, liet al eerder weten dat hij zijn
zoon Norodom Ranaridh zal sturen,
terwijl ook de andere niet-commu-
nistische verzetsleider Son Sann
van de partij zal zijn. De communis
tische Rode Khmer heeft nog niets
van zich laten horen. Bij het overleg
zijn verder Vietnam, Frankrijk en
de zes ASEAN-leden aanwezig.
van de EG. Frankrijk zei in de VN- Overigens uitte de Franse vertegen
vergadering namens de overige EG- woordiger ook kritiek op de "on
landen dat een politieke oplossing wettige Vietnamese bezetting en
van de Cambodjaanse kwestie ga- het opleggen van een onwettig be-
ranties moet omvatten tegen het op- wind". De EG-landen betreuren dat
nieuw aan de macht komen van de de terugtrekking van de Vietna-
Rode Khmer. De Khmers van Pol mese troepen uit Cambodja niet hadden verwacht dat Bouterse
moeten tot die confederatie kunnen te versterken. Alleen militaire
toetreden. menwerking is daarbij nadrukke-
De twaalf EG-landen gaan verder lijk uitgesloten.
PARAMARIBO (GPD/ANP) De vallen op het bauxietdorp Moengo.
ontmoeting tussen legerleider Bou- De indianenleiders lieten weten
terse en Ronnie Brunswijk van het niet op het verzoek te kunnen in-
Junglecommando, die morgen in gaan, omdat 'de voorbereidingen
Frans-Guyana zou plaatsvinden, is voor nieuwe acties al in een verge-
afgelast. Bouterse heeft na overleg vorderd stadium waren'. Gevreesd
met de legerleiding besloten het ge- wordt nu, dat de Toekayana's op-
sprek op te schorten tot hij ophelde- nieuw zullen aanvallen nu het ge
ring heeft over de gesprekken die sprek tussen Bouterse en Bruns-
Brunswijk dinsdag is begonnen wijk voorlopig niet doorgaat.
met de vakbonden.
In Paramaribo is met grote teleur
stelling gereageerd, omdat velen
Pot voerden tussen 1975 en 1978 een kan worden geverifieerd op
schrikbewind waarbij ze zeker twee voor iedereen aanvaardbare
miljoen landgenoten vermoordden, nier.
banden met de vorige week afgetre- als zodanig gekozen. De
den partijleider Zivkov.
De drie ontslagen leden zijn Mil-
ko Balev (69), Girsha Filipov (70) er
Dimitar Stojanov (61). Alle drie Bulgaarse pers zijn tot
staan ze te boek als tegenstanders aantal kritische artikelen
van hervormingen. Balev was lange economie en beschrijvinge
tijd persoonlijk secretaris van Zivk- ciale problemen verschenen. Ook
De Thaise premier Chatichai
w v Choonhavan wil dat de besprekin
baar debat aangekondigd. In de ®en *.n december plaatsvinden.
partijleider heeft direct na zijn be
noeming meer openheid en open-
v, Filipov is voormalig premier
was verantwoordelijk voor de eco
nomie, en Stojanov speelde als mi
nister van' binnenlandse zaken een
belangrijke rol bij de gedwongen
assimilatie van de Turkse minderr
heid in Bulgarije.
In het Centraal Comité moesten
twee secretarissen en drie andere le
den, onder wie Zivkovs zoon Vladi
mir het veld ruimen. Volgens het
Bulgaarse persbureau BTA is de 37-
kritiek geuit op het beleid van Zivk-
Een eerdere top over een coalitiere-
dg gering in Parijs mislukte wegens op
sn_ de categorische weigering van Hun
Sen om met de Rode Khmers in één
regering te gaan.
Hij kreeg daarvoor gisteren steun
KAAPSTAD (AP) - Alle Zuidafrikaanse stranden zijn sinds gisteren
open voor zowel blanken als zwarten. De apartheid in andere recreatie
ve gelegenheden wordt "zo spoedig mogelijk" na de heropening van
het parlement op 2 februari afgeschaft. President De Klerk zei dit giste
ren in een toespraak tot de Presidentiële Raad, een adviesorgaan.
De wet op de gescheiden voorzieningen uit 1953 wordt door lokale
blanke besturen in het hele land gebruikt om zwarten uit parken, lees
zalen, zwembaden, gemeenschapscentra, bussen en andere openbare
voorzieningen te weren. Scholen, woonwijken en gezondheidsvoorzie
ningen, waar de rassenscheiding door andere wetten wordt geregeld,
vallen buiten de maatregel.
De Klerk zei dat de wet zal worden ingetrokken "met zorgvuldige af
weging van de gevolgen van een dergelijke stap". Zo zullen "passende
maatregelen" worden getroffen om te verzekeren dat openstelling van
de naar ras gescheiden voorzieningen niet leidt tot te grote toeloop of
stijging van criminaliteit. In de afgelopen jaren zijn veel Zuidafrikaan
se stranden al voor alle rassen opengesteld. In Durban en enkele klei
nere badplaatsen bleef de apartheid op de stranden echter van kracht.
MOSKOU vAP) - De communisti
sche partij in de Sovjetrepubliek
'nationale dialoog' begonnen tussen Moldavië heeft haar leider Semjon
regering, parlement, werkgevers, Grossoe uit zijn functie gezet. Gros-
kerken en bonden. De legerleiding soe is hevig bekritiseerd door acti-
zegde op het laatste moment af tot visten omdat hij hervormingen zou
grote irritatie van Derby, die zijn hebben tegengehouden. Zij dreig-
dialoog aan belang zag inboeten, den met een algehele staking als de
Brunswijk en Bouterse verrasten partijleiding niet zou terugtreden,
daarna vriend en vijand door over Grossoe wordt opgevolgd door de
en weer toenadering te zoeken. 49-jarige Pjotr Loetsjinski, die vol-
De directe betrokkenheid van gens TASS van Moldavische af-
Bouterse bij de vredesonderhande- komst is. Loetsjsinski is lid
Brunswijk tot een vergelijk zouden
komen. De militairen wilden hun
besluit niet nader toelichten, maar
aangenomen wordt dat dit direct
verband houdt met de verkoelde
verhouding tussen de vakbeweging
en de legerleiding.
Op initiatief van vakbondsleider
Fred Derby is onder voorzitter
schap van president Shankar
lingen werd toegejuicht, omdat het
leger er alom van wordt verdacht in
vloed te hebben op de opstandige
Toekayana-indianen, die West- en
Midden-Suriname in handen heb
ben. Toen Bouterse aankondigde
met Brunswijk te willen praten,
deed hij een beroep op de Toe
kayana's af te zien van
WARSCHAU - Het zijn benarde
tijden voor Mieczyslaw F.
Rakowski. Natuurlijk, hij is de baas
Tamils van de Poolse Verenigde Arbeiders
Zwaarbewapende Tamils hebben n'f n" jfn'
vanmorgen vier politieposten in het _dal_n_oglP„e
oosten van Sri Lanka aangevallen.
Daarbij zijn minstens 14 mensen
het leven gekomen en 26 ge-
overlevenden moeten vernederin
gen en prestigeverlies slikken. Het
overkwam Rakowski tijdens het be
zoek van bondskanselier Kohl. De
W?«dESto?'JSZËSiïSÏiï We^duitse regeringsleider wilde
militie, het Nationale Tamil-leger best met de Poolse partijleider spre-
TNA TNA is een samenwerking- *en' maar. op voorwaarde dat
verband tussen drie Tamil-groepen ÏÏ!?'"S°hl ,n d'ens re"
die het lokale bestuur beheersen en
vrezen voor concurrentie van ande
re Tamil-groepen als het Indiase le
ger vertrokken is.
Iran
In Iran zijn meer dan 1700 mensen
terechtgesteld, onder wie veel poli
tieke gevangenen, zogenaamd
gens drugssmokkel,
door
Hans Geleijnse
VM iui vuui kort ontleenden hoge
meldt ae vin westerse bezoekers hun politieke
gisteren uitgekomen rapport gewjcht mede aan de vraag of zij
de, mensenrechtensituatie. OQk door de eerste man van de Alm-
Ook worden gevangenen nog altijd achti Partij werden ontvangen
veelvuldig gemarteld meestal door En wel op de plek waar de echte be.
slagen met kabels of prikkeldraad siïssingen werden genomen, het
op de benen en de voetzolen. -
Pasionaria
Ongeveer 150.000 Spanjaarden
communistische afgevaardigden Kohl werd afgezegd. "Ik persoon
uit 78 landen hebben gisteren tij- lijk opende de onderhandelingen
de partijleider niet de gang naar Ca-
nossa maakte.
"U denkt dat ik beledigd ben?
Dat heeft er niets mee te maken. Er
bestaat ook nog zoiets als nationale
trots. En vergeet u vooral niet: ik
leid een partij die deelneemt aan de
regering. Een partij die honderd
duizenden goed opgeleide mensen
heeft, die belangrijke overheidsta
ken vervullen. Mijn partij is er niet
van de vele", zegt hij.
Onderdak
De 43-jarige partijleider heeft zich
ten doel gesteld de communistische
partij om te vormen tot een 'partij
van links', die onderdak kan bieden
aan alle progressieven. Het komen
de partijcongres in januari moet de
gedaantewisseling bezegelen. In
Hongarije heeft de partij dat al ge
daan, maar het succes blijft uit. Van
de ruim 700.000 leden van de vroe
gere communistische partij hebben
zich nog maar 20.000 enthousiast
getoond voor de nieuwe, socialisti- de weinig democratische houding
sche.
Dictatuur een beroep °p mü doet die
x t33^ gaarne volbrengen. Zoniet, ik
Rakowski zoekt zijn bondgenoten ben historicus en zou graag nog een
bij de linkervleugel van Solidariteit, paar boeken schrijven".
die straks zal opsplitsen in verschil
lende verschillende politieke partij
en. Hij Rakowski stapt het liefst
snel heen over de barrières van
wantrouwen tussen zijn partij en de
linkervleugel van Solidariteit. En
hij wenst ook niet te lang stil te
staan bij de corrupte partijbaasjes
op het platteland. "U beschuldigt
nu duizenden eerlijke en hardwer
kende ménsen. Natuurlijk, na veer
tigjaar absolute macht is er ook cor
ruptie. Maar we hebben nu het
hoofdstuk van de parlementaire de
mocratie geopend", bezweert hij.
Centraal Commité van de partij in
Moskou. Officieel heeft Grossu zijn
ontslag gekregen wegens over-
plaating.
De zuidelijke republiek Molda
vië, die grenst aan Roemenië, is de
laatste tijd het toneel geweest van
etnische onrust en bloedige rellen.
Afgelopen weekeinde stuurde Mos
kou 2000 man troepen naar de
hoofdstad Kisjinov om rellen de
kop in te drukken.
Voor zover bekend was de partij
tevreden over het beleid van Gros
soe. Activisten van het Moldavische
volksfront zijn echter na de bloedi
ge rellen van 10 november een
handtekeningenactie begonnen te
gen de leiders van de republiek.
Sinds het aantreden van partijleider
Michail Gorbatsjov zijn al eerder in
enkele van de 15 republieken partij
leiders uit hun ambt gezet en ver
vangen door meer hervormingsge
zinde personen.
Dat is wat al te bescheiden, want
Rakowski staat te boek als een eer
zuchtig, ambitieus mens. De frus
tratie over het vertrouwen dat Ma-
zowiecki nu binnenslands en bui
tenslands (toezeggingen van finan
ciële en economische hulp) krijgt,
klinkt in ziin antwoorden door.
Alsof hij als premier niet naar We
nen en Bonn reisde om soortgelijke
hulp te versieren, zegt hij nu: "Het
is zeer gevaarlijk wat Mazowiecki
doet. Hij leunt op buitenlandse
hulp. Ik heb altijd gezegd: ik ga niet
bedelaar door Europa. Het
immers datje die hulp niet
n dan zullen de Polen zeg-
je wel, ook deze regering
nze steun niet".
risico
krijgt
gen: i
krijgt
partijhoofdkwartier. De tijden zijn
veranderd. niets
Rakowski liet zijn ongenoegen daar
Rakowski ziet er politiek brood
Rakowski: "Wij spreken niet voorHij schroomt niet Walesa te vergelij-
Hongaarse les. Er zijn ken met maarschalk Pilsudski, de
i twee partijen en geen i
dens een openlucht-bijeenkomst af-
duidelijk blijken: het gesprek met beiden spelen een grote rol op het
politieke toneel. Onze eerste opgave
is daarom afsplitsingen te voorko-
"De linkse dictatuur van na de
oorlog was historisch gezien nood
zakelijk. Kende u het Polen van
voor de oorlog? Moeten we terug
naar de sloppen in de steden en de
ellende op het platteland. Dit was
een jong systeem, een overgangs-
tijdperk. Vergelijkt u het maar met
de immens populaire Walesa, de Napoleontische tijd, of de revo- m
lutie van de Jacobijnen. natuurlijk zwak. We hebben leger
kwamen ze niet via de stembus aan handen, da, is niet niks.
de macht, maar ze kwamen ook niet
uit het politieke niets vallen".
"Kijk, alles is mogelijk in Polen.
Als u zegt dat een rechtse dictatuur
een direct gevolg zou zijn van een
linkse, zeg ik: links in Polen is niet
politie in
r vrede met de Bondsrepubliek.
scheid genomen van Dolores 'La Alleen al daarom had Kohl dit niet
Pasionaria' Ibarruri. De beroemde moeten doen", roept hij. Driftig
Spaanse communiste, die als eerste beent Rakowski
plaats kreeg in het komt terug met t
telegram. Ene openlijk, ook in de linkervleugel
Spaanse parlement, is zondag op 93- Rita uit Gdansk laat hem weten dat van Solidariteit populair is. De op-
jarige leeftijd overleden.
zij het bijzonder op prijs stelde dat komst
nationalistisch-rechts,
i die in 1918 de tweede Poolse
republiek vestigde, maar uiteinde
lijk een rasechte dictator bleek.
"Walesa heeft de ambitie. Hij zou
een dictator kunnen zijn. Wij kun
nen dat alleen maar voorkomen als
we met links een gemeenschappe
lijke taal vinden. Gebeurt dat niet,
dan krijgen de extremisten het voor
het zeggen".
Historicus
- Maar misschien wel een dreige-
ment richting Solidariteit en Mazo-
De eerste secretaris (in intellektueel wiecki?
Warschau gaat over hem de grap: hij
wilde zijn hele leven eerste secreta- "Nee, zo bedoel ik dat natuurlijk
ris worden, hij zal ook de laatste niet. Maar wat we willen zijn is een
zijn) sluit niet uit dat de komende sterke linkse partij. Of die ervan
gedaanteverwisseling van de partij komt? Ik hoop het, maar met zeker-
tevens het einde van zijn politieke heid iets voorspellen? Nee, dat
carrière betekent. "Als het congres niet".
Staat New York
praat over
legaliseren drugs
NEW YORK (AP) - De staat
New York denkt erover om
drugs te legaliseren. De Demo
cratische senator Joseph Gali-
ber heeft daartoe een voorstel
ingediend, omdat de strijd tegen
het illegale drugsgebruik vech
ten tegen de bierkaai is geble
ken. Legalisatie kan de handel
buitenspel zetten, meent Gali-
ber.
"Vijfjaar geleden zou je, als je
met zo'n wetsontwerp op de
proppen zou zijn gekomen, de
stad uit gejaagd zijn. Nu is de
tijd echter rijp", aldus Galiber,
die zelf tegen drugsgebruik is.
Een aantal prominente Ame
rikanen heeft zich voor Galibers
initiatief uitgesproken. Onder
hen zijn ex-minister van buiten
landse zaken George Shultz, de
econoom Milton Friedman en
de voormalige minister van jus
titie Ramsey Clark. Of het wets
ontwerp wordt aangenomen, is
overigens nog de vraag. Gouver
neur Mario Cuomo heeft al ge
zegd tegen te zijn.
