Afvalverwerking
ziekenhuis te duur
1
ZuidLimburgse wijnbouw leeft
j
Carambola
Universiteit ontdekt goedkopere methode
f
We hebben nu een aanbieding waar u
60 jaar op heeft moeten wachten.
Ook na alcoholtest is onderzoek mogelijk
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1989
PAGINA 11
WIJNBOUW IN ZUID-LIMBURG
Henri Smit in de wijngaard op Slavante. In e
tewijn.
i aangrenzende mergelruimte kan worden geproefd van Slavan-
zou bijna vergeten dat de kans op
een mislukte oogst altijd op de loer
ligt. Een wijnboer weet dat en houdt
er rekening mee. Bij de Caves Ca-
dier is in 1984 bijvoorbeeld niet ge
botteld zoals ook op vele andere
plaatsen.
Een zoete wijn is niet te produce
ren in Limburg. Daarvoor is er, ook
bij de fraaiste zomer, te weinig zon.
De huidige stokken in Zuid-Lim
burg zijn over het algemeen jong en
er wordt nog volop mee geëxperi
menteerd. Dat valt af te leiden uit de
grote variëteit die is aangeplant.
Zoals gezegd moet er een keuze ge
maakt worden uit soorten die tegen
sneeuw en vorst kunnen en boven
dien tegen een fris voorjaar. Liefst
laat uitlopende wijnranken op een
zuidelijk gelegen helling. Er zijn ge
noeg soorten die aan deze wensen
tegenmoet komen. De Müller-
Thurgau is de meest voorkomende
in Zuid-Limburg. De plant is voort
gekomen uit kruisingsexperimen
ten van professor Herman Müller
uit het Zwitserse kanton Thurgau.
Een sterke, niet al te kieskeurige
druif met een muskaatachtig
smaakje. Hij beslaat een groot ge
deelte van de wijngaard in de Apos
telhoeve en staat verder o.a. op Sla
vante, bij Quirinus Schepel en op
het perceeltje van Marcel Neven.
Deze soort komt ook veel voor in de
Duitse wijngaarden.
De edelste soort op Zuid-Lim
burgse bodem is de Riesling. Een
druif die laat rijpt en het meest ge
diend is met een mooi najaar. De
oogst valt doorgaans eind oktober-
/begin november, als het weer ten
minste meewerkt. Deze wijn heeft
een zeer fruitig bouquet. Hij is te
vinden op de Apostelhoeve, Slavan
te, Keerberg in Cadier en Keer en in
de gaard van Quirinus Schepel.
In mindere mate aangeplant,
maar zeker zo interessant is de
Auxerrois. Deze druif levert een ro
yale, volle wijn maar heeft iets min
der bouquet. Hij staat o.a. in de
gaarden van de Apostelhoeve en
van Laurent Savelkoul. Verder zijn
hier te vinden de Bacchusdruif (een
Amerikaanse hybride, veel in Ahr-
dal aangeplant), de Pinot Noir, Pi-
not Gris, Rivaner, Gamay, Portugie-
ser en de Optimadruif. Bovendien
zal het niet lang meer duren voordat
ook de Kernerdruif hier wordt aan
geplant. Deze soort is goed bestand
tegen vorst en ziekten. Hij doet een
beetje denken aan de Riesling. De
eerste aanplant wordt al in het voor
jaar verwacht in Cadier en Keer.
Rood
De wijnkenner kan uit bovenstaan
de opsomming van de druivesoor-
ten afleiden dat er niet uitsluitend
witte wijn wordt geproduceerd.
Wijnhandel Thiessen in Maastricht
bijvoorbeeld heeft aan de Grote
Gracht een klein ommuurd wijn-
gaardje dat in 1970 is beplant met de
Pinot Noir (50 stokken) en Gamay-
druif (100 stokken). De Pinot Noir is
een kwaliteitsdruif uit de Bourgog
ne. De Gamay is kind aan huis in de
Beaujolais.
Amateur René Meekels uit Puth-
Schinnen (de noordelijkste wijn
gaard in onze provincie) zweert bij
de Portugieser uit het Ahrdal. Hij
heeft ongeveer 30 stokken in zijn
voortuintje staan en momenteel gist
in zijn flessen 50 liter rood druive-
sap. "Deze druif doet het op lóss-
grond geweldig", zegt Meekels. Zijn
produkt gaat ook op fles met een
heus etiket onder de naam Pöther-
sche Landwien.
Een tweede wijngaardje in de
stad Maastricht ligt aan de Antoon
van Elenstraat (300 m2) met een ex
perimentele aanplant van de ge
broeders Smit (ook Slavante).
Excursies
Het telen van druiven is intensief
werk en eist zeker in onze streken
voortdurend aandacht. Een half
flesje kost al gauw 15,- en een hele
fles 20,- of meer (afhankelijk van
de producent). Maar U drinkt dan
wel een produkt van eigen bodem
en dat is voor gasten uit noordelij
ker streken altijd interessant. Bo
vendien is het best een aardige wijn.
In de grotere wijngaarden zijn ex
cursies met een proeverij mogelijk.
Reserveren kan bij de VW in
Maastricht of bij de wijnbouwer
zelf. Er wordt nu al druk gebruik
van gemaakt.
Het wachten is nog op een wijn-
route...
EXOTISCH FRUIT
Carambola wordt in veel groen
tewinkels wel aangeduid als
sterfruit, of citroenster. Een goe
de naam, omdat het meteen aan
geeft hoe de vrucht eruit ziet.
Vroeger was het vooral
heimwee-fruit. Mensen die van
de Molukken kwamen, kenden
het van hun eiland. Noemden de
vrucht blimbing. Hij was in Ne
derland wel te koop, maar niet
op grote schaal. Bovendien wa
ren die vruchten van de Moluk
ken nogal groen van kleur.
Blimbing asem (zuur) heette hij
dan. Wat geler werd het van
asem tot manis (zoet).
De carambola is tegenwoor
dig heel populair. De vijfhoeki
ge vrucht die meestal zo'n 12
centimeter lang is, komt nu niet
alleen meer uit Indonesië, Thai
land en Sri Lanka, maar ook uit
tropisch Afrika, Brazilië, en an
dere Zuidamerikaanse landen.
Helaas wordt de vrucht vooral
als garnering gebruikt, Zo'n vijf
hoekige ster doet het zo leuk in
een vruchtensalade of ter versie
ring van een rijstschotel. Jam
mer. De meest gemaakte fout is
dan ook dat men de schil in tact
laat. Die schil is meestal hard,
slecht verteerbaar. Als de
vrucht dwars door, tot een ster
retje gesneden is, zou het schil
letje net als bij een plak kaas
weggesneden moeten worden.
De carambola, die rijk aan vi
tamine C en mineralen is, heeft
een heel frisse, zoetzure tot zoe
te smaak en een fijn aroma. Het
is een goede dorstlesser.
Bewaren in de koelkast is
voor de carambola uit den boze.
De vrucht krijgt dan donkere
vlekken. De ideale bewaartem-
peratuur ligt tussen de 12 en 14
graden.
De combinatie met vanille-ijs
is heel geslaagd. Maar ook in
plaats van een schijfje citroen
bij een schnitzel. En wie de ca
rambola wel gekocht heeft,
maar niet lekker vindt, geen
nood: De vruchten bevatten een
hoog gehalte aan oxaalzuur. En
dat is weer een prima middel om
koper te poetsen Tenminste,
dat gebeurt in de landen van
oorsDronp
MAGNEETBORD - De koe wordt
ons troeteldier. De zwartbonte
scoort sinds enige tijd hoog op de
knuffeltoptien en is zelfs doorge
drongen tot de keuken en wel in de
vorm van een magneetbord. Deze
communicatieve koe wordt op de
markt gebracht door Studio Bazar
in Amsterdam. De koe inclusief vier
magneetkalfjes kost 29,95.
Het wachten is nog op een wijnroute
dende leemgrond met een onder
grond van mergel driekwart hectare
wijnranken aangeplant. De eerste
oogst volgde in 1981 en nu leveren
de druiven jaarlijks tussen de 1500
en 2000 liter af.
De laatste grote aanplant dateert
uit 1987. Toen plantte Laurent Sa
velkoul (van restaurant 't Klauwes
in Wahlwiller) op de hellingen ach
ter zijn restaurant op de grens Eijs-
Wittem 740 stokken die een jaar la
ter 50 liter heel jonge wijn oplever
den en dit jaar al 200 liter. De op
brengst van deze heel jonge aan
plant zal in de komende jaren nog
flink toenemen. Op bovengenoem
de hellingen liggen ook de wijn
gaarden van Quirinus Schepel (600
stokken) en dr. Huyben (120 stok
ken).
En dan zijn er natuurlijk nog een
groot aantal kleinere wijngaardjes
zoals die van Marcel Neven in Schin
op Geul (100 stokken), Wijlre-Stok-
kem (bij De dode man), Heerlen,
Puth-Schinnen en twee in de bin
nenstad van Maastricht.
Uitbreiding
In geheel Zuid-Limburg is momen
teel ongeveer 6 ha wijngaard te vin
den die jaarlijks gemiddeld 18.000
liter droge witte wijn produceren.
En daar zal het niet bij blijven.
Hugo Hulst van de Apostelhoeve
probeert voortdurend uit te brei
den, op Slavante wordt naarstig ge
zocht naar te koop staande percelen
op de hellingen van de St.-Pieters-
berg en bedrijfsleider René Drees-
sen van Caves Cadier denkt ook al
aan meer aanplant op een naastgele
gen terrein. Laurent Savelkoul zegt:
"We hebben in Zuid-Limburg de
mogelijkheid om veel meer aan te
planten. Voortdurend wordt gezegd
dat wij aan seizoensverlenging
moeten doen. Het verbouwen van
wijn biedt daar een uitstekende mo
gelijkheid toe. Dan kunnen we in
oktober weer overal wijnfeesten
houden".
De wijnbouw leeft in Zuid-Lim
burg. En dat is niet alleen af te lei
den uit straatnamen die aan een
vroegere aanplant doen herinneren
of aan de jaarlijkse uitverkiezing
van de wijnkoningin in diverse ste
den en dorpen. Het aantal proeverij-
en neemt hand over hand toe en de
wijngildes floreren. Jaarlijks vloeit
meer druivesap uit de persen. De
huidige generatie wijnbouwers is
enthousiast bezig en het zou mij
niets verbazen als we binnen een
paar jaar al over 10 ha. wijngaard in
Zuid-Limburg beschikken.
De vele fraaie zomers in deze
tachtiger jaren heeft natuurlijk ook
de geestdrift in de hand gewerkt. Je
Eigenlijk kan het niet. De
wijnbouw over de hele wereld
speelt zich voornamelijk af
tussen de 30ste en de 50ste
breedtegraad op zowel het
noordelijk als op het zuidelijk
halfrond. Toch kan ook nog
noordelijker wijnbouw
worden bedreven. Dat wordt
o.a. bewezen in Zuid-
Engeland, het Ahrdal en... in
Zuid-Limburg, ruim honderd
kilometer boven de 50ste
breedtegraad.
door
Jo Jeurissen
De wijnbouw in Zuid-Limburg is
nog jong, of misschien ook al heel
oud. Waarschijnlijk zijn de Romei
nen er al mee begonnen. Zeker is in
ieder geval dat Karei de Grote in on
ze contreien op heel wat zuidelijk
gelegen hellingen de wijnranken
liet aanplanten. Er zijn aanwijzin
gen dat in die periode het klimaat
hier aanzienlijk warmer was; oude
plaatsnamen in Denemarken en
Zuid-Zweden uit die tijd wijzen op
mogelijke wijnbouw daar. Sinds
dien kan worden gezegd dat zowel
de grond als het microklimaat op di
verse plaatsen wijnbouw in dit
noordelijk gebied mogelijk maak
ten. In de laatste zeven of acht eeu
wen floreerde de wijnbouw vooral
in kloostertuinen (voor de miswijn).
Napoleon maakte aan het einde van
de 18e eeuw een einde aan deze cul
tuur omdat hij concurrentie voor de
Franse wijnen vreesde.
Daarna is het eigenlijk niet meer
goed gekomen... tot in 1967. Toen
plantte Frits Bosch, destijds wijn
koper in Maastricht, op Slavante
zijn eerste stokken. De laatste drui
ven die daar waren geoogst dateer
den uit 1793. Bosch probeerde het
opnieuw met verschillende variëtei
ten, waaronder ook Russische
exemplaren. De eerste wijn op fles
volgde in 1969 en werd gedoopt als
Chateau Slavante.
Louwberg
Bosch was niet meer te stuiten. Met
groot enthousiasme begeleidde hij
ook de eerste aanplant op de Louw-
berg bij Neercanne in Maastricht.
Ook dat is een locatie waar in voor
gaande eeuwen wijnranken moeten
hebben gefloreerd. De Apostelhoe
ve is nu de voortrekker in Zuid-
Limburg. Met een wijngaard van 1,3
ha en een jonge aanplant van nog
eens 1 ha is deze ook de grootste en
meest professioneel ingestelde.
Men verwacht dit jaar een op
brengst tussen de 10.000 en 13.000 li
ter.
Stavante raakte door het vertrek
van Frits Bosch later weer in de ver
sukkeling. Daar kwam weer schot
in toen de gebroeders Smit het per
ceeltje op de St.-Pietersberg in 1981
kochten. Jaarlijks produceert dit
idyllisch wijngaardje (plm. 800 m2)
nu 400 tot 500 liter wijn.
Inmiddels had Chretien Gielen in
1977 op de Keerberg achter de Ca
ves Cadier op de sterk kiezelhou-
PETTEN (ANP) De verwerking van jaarlijks 12.000 ton injectie-naalden en ander bacte
riologisch besmet ziekenhuisafval, ongeveer eentiende van het totale ziekenhuisafval, kan
ongeveer negen keer zo goedkoop. Dat blijkt uit onderzoek dat wordt geleid door het Ener
gieonderzoek Centrum Nederland (ECN) en de Technische Universiteit Delft.
Dit zogeheten 'specifiek zieken
huisafval' wordt verwerkt in hoge-
temperatuur ovens. Dit kost gemid
deld 1.000 tot 2.300 gulden per ton,
afhankelijk van de te verwerken
hoeveelheid- Het academisch zie
kenhuis Leiden laat jaarlijks 220 ton
van dit afval bij de AVR verbran
den. Verbranding van het overige
ziekenhuisafval gebeurt, evenals
gewoon huisvuil, op veel lagere
temperaturen. In Leiden gebeurt
dat bij de vuilverbranding.
Een werkgroep, waarin onder
meer het ECN, de TU Delft, TNO en
het RIVM zitting hebben, bestu
deert momenteel een methode
waarbij specifiek ziekenhuisafval
wordt gedesinfecteerd door bestra
ling met gamma-stralen. Hiervoor
zou gebruik gemaakt kunnen wor
den van oude splijtstof-elementen
van de reactor in Petten.
Deze methode, waarmee naar ver
wachting volgend jaar een begin
wordt gemaakt, is aanmerkelijk
goedkoper dan verbranding van het
specifieke afval. Na de bestraling
zou het specifieke ziekenhuisafval
samen met het gewone afval kun
nen worden verbrand.
Proeven in het buitenland heb
ben aangetoond dat met behulp van
gamma-straling rioolslib bacterio
logisch valt te zuiveren. Volgens F.
de Meulemeester van het ECN,
blijkt uit de berekeningen dat een
dergelijke wijze van desinfecteren
ook voor specifiek ziekenhuisafval
toepasbaar te maken is.
Volgens de ECN-onderzoeker
kan de methode vooral in Europees
verband een succes blijken, gezien
het „hoge potentieel" aan gebruikte
splijtstof-elementen in EG-landen
met aanzienlijk meer kerncentrales
dan Nederland. De gamma-stralen
kunnen verder, zo meent hij, hun
diensten bewijzen bij het desinfec
teren van planten die bestemd zijn
voor de export.
AMSTERDAM (ANP) - Tiendui
zend extra politiemensen in de
functie van bijvoorbeeld stads-
wachters in Dordrecht en Amster
dam moeten gaan zorgen voor een
publieke bewaking. Daarmee kan
veel criminaliteit worden voorko
men en in de toekomst zelfs worden
teruggebracht. Dat zegt de Amster
damse hoofdcommissaris van poli
tie E. Nordholt in een in een reactie
op het regeerakkoord. "Bij zo'n be
waker kan met een aanmerkelijk
kortere opleiding en een lagere ho
norering worden volstaan",zegt
Nordholt die de kosten van dit plan
op 250 miljoen gulden per jaar
schat.
De jaren negentig vragen volgens
hem om een vernieuwd en versterkt
politie-apparaat. "Het strafrechter
lijk bedrijf (de keten van politie,
openbaar ministerie, rechterlijke
macht en gevangeniswezen) is dol
gedraaid. Het produkt dat door de
politie wordt afgeleverd kan door
de andere schakels in de keten niet
'Politieman kan
als stadswachter
misdaad intomen'
behoorlijk worden verwerkt."
Volgens Nordholt heeft de kabi
netsformatie laten zien hoe weinig
fundamenteel er binnen de politiek
over de politie wordt gedacht. "Het
merkwaardige reorganisatie-voor-
stel, zoals thans in het formatie-ak
koord is neergelegd, gaat honder
den miljoenen guldens kosten en
slokt zo het het geld voor nieuw be
leid op. Dat geld kan beter worden
besteed aan de bestrijding van de
criminaliteit die de samenleving
jaarlijks meer dan 20 miljard gulden
kost", zo verklaarde de hoofdstede
lijke hoofdcommissaris.
"Het is te hopen dat de energie
van de ministeries van binnenland
se zaken en justitie niet verloren zal
gaan in de verheviging van een
stammenoorlog die al dertig jaar
woedt en ten koste gaat van de Ne
derlandse politie."
Massale uitbraak
Mexico, oproer
in Brazilië
MAZATLAN (Ktr/Afin Mexico
zijn gisteren 97 gevangenen ont
snapt uit de streng bewaakte gevan
genis van Mazatlan. In een gevange
nis in Brazilië zijn bij een bestor
ming van de politie zeven muitende
gedetineerden omgekomen.
De Mexicaanse misdadigers za
ten gevangen in de extra streng be
waakte vleugel van het sociale reha
bilitatiecentrum van Mazatlan. in
de staat Sinaloa. Om vier uur 's
nachts ontsnapten zij via een 40 me
ter lange tunnel die van buitenaf
was gegraven.
In een gevangenis in het zuiden
van Brazilië zijn gisteren zeven mui
tende gedetineerden bij een bestor
ming door de politie gedood. Zij
hielden 40 mensen in gijzeling.
Juwelen gevonden
GILZE-RIJEN (ANP) - Op een
camping in het Brabantse plaatsje
Gilze-Rijen zijn gisteren twee kof
fers met daarin voor tonnen aan ju
welen opgegraven. Zij zijn afkom
stig van een overval die op 30 sep
tember werd gepleegd op een ver-
voerscentrum in Rijswijk. Begin
deze maand hield de politie van
Rijswijk al zes mensen voor deze
overval aan.
ADVERTENTIE
ZOETERMEER (GPD) Het is wel heeft. Een deel van het monster kan
degelijk mogelijk om een tegenon- namelijk worden bewaard voor een
derzoek te doen, als iemand volgens tweede test. Dat zegt de heer P.
de ademanalyse teveel gedronken Meelker van het Zoetermeerse be-
Ook na een
ademanalyse
kan iemand die
er van verdacht
wordt teveel te
hebben gedron
ken een nieuwe
ademtest onder
gaan.
(foto ANP)
drijf Drager één van de leveranciers
van ademanalyse-apparatuur.
Onlangs sprak het gerechtshof in
Den Haag een man vrij van het rij
den onder invloed. Bij de alcohol
controle via de ademanalyse was
vastgesteld dat de man teveel ge
dronken had. Maar volgens het ge
rechtshof geeft de ademanalyse de
verdachte geen recht op een tegen
onderzoek en dat is in strijd met de
wet.
"Er bestaat inmiddels een appa
raat, waardoor het wel mogelijk is
om tegenonderzoeken te doen",
zegt Meelker. "Een deel van het
monster kan namelijk worden be
waard met behulp van koolstof'. In
het verleden kon dat niet. "Ook in
het buitenland ontstonden toen
problemen in verband met het recht
op tegenonderzoek. Op verzoek van
die landen hebben wij onze appara
ten aangepast".
Meelker denkt dat de ademanaly
se bij de vrijgesproken man heeft
plaats gevonden met verouderde
apparatuur. "De uitspraak van het
gerechtshof is gebaseerd op het ty
pe apparaat, waarmee de test niet
kan worden herhaald". De verwar
ring over de wettigheid van de ade
manalyse kan worden weggenomen
als politiekorpsen de nieuwe appa
raten gebruiken, meent Drager.
Het Zoetermeerse bedrijf ver
wacht niet dat de ademanalyse als
middel om het alcoholgehalte in het
bloed vast te stellen door de uit
spraak van het gerechtshof zal ver
dwijnen. "Daar komt niemand
meer op terug. Het systeem is al in
veel landen beproefd en voldoet aan
de eisen. De apparatuur is volstrekt
betrouwbaar en wordt bovendien
twee keer per jaar geijkt", zegt
Meelker.
Het Openbaar Ministerie wil in ie
der geval doorgaan met de adem
analyse. De verkeerscommissie van
het Openbaar Ministerie, de VE-
COM, heeft dat gisteren geadvi
seerd aan de procureurs-generaal.
Die komen vandaag bijeen om te
besluiten of de apparatuur gebruikt
blijft worden. Het gerechtshof in
Arnhem zal binnen twee weken een
uitspraak doen over de toelaatbaar
heid van de ademanalyse-appara
tuur. Het gerechtshof hoopt daar
mee meer duidelijkheid te schep
pen.
Bent u aantoonbaar 60 jaar of ouder?
Dan heeft het grootste warenhuis van
Nederland een verrassing voor u. «v
Om te beginnen krijgt u op ff
dinsdag 14 tot en met donderdag ito* tiing
16 november 'n kopje koffie van ons voor 0.60.
Bovendien, en dat is nog veel leuker,
krijgt u op deze dagen'20% van uw aankopen
terug in V&D 60+ waardebonnen Met deze
bonnen kunt u winkelen tot en met de laatste
dag van het jaar.
Dus tijd genoeg om bijvoorbeeld
Sinterklaas- of kerstcadeautjes voor uw klein
kinderen te kopen.
De aanbieding geldt jammer genoeg
met voor elektrische apparaten, boeken en
tijdschriften, merkcosmetica. tabaksartikelen,
slijterij.foto-en videocamera's, levensmiddelen,
reizen, concessional en horeca.
Gelukkig is dat maar een fraaie van
wat V&D allemaal te bieden heeft. Er blijven
nog duizenden dingen over waarvoor u beslist
even langs moet komen. Want we
moeten er niet aan denken dat u
60 jaar voor niets heeft gewacht.
't Wordt steeds leuker bij V&D
