'Handen af van de DDR' Zhivkov treedt onverwacht af Revolutie Oostblok legt etnische conflicten bloot Van den Broek verheugd over ontwikkelingen in Oost-Berlijn Knallende protesten tegen Özal ZATERDAG 11 NOVEMBER 1989 ■mafiwjfi». Kolil uitgefloten door Berlijners BERLIJN(AP) - In West-Berlijn hebben enkele duizenden deelnemers aan een openbare bijeenkomst ter gelegenheid van het openstellen van de DDR-grenzen bondskanselier Helmut Kohl gisteren met een striemend fluitconcert ont vangen. Kohl kwam gistermiddag om vijf voor half vijf vanuit Warschau in Berlijn aan, nadat hij zijn officiële be zoek aan Polen in verband met de ontwikkelingen in de DDR had onderbroken. Op talrijke spandoeken sprak een groot aantal demonstranten zich uit tegen de hereniging van Duitsland. „Kein Grossdeutschland" (Geen groot-Duitsland), zo stond op een van de spandoeken te lezen. De dubbel-"s" in het woord "gross" had men met SS-runen geschreven. Voorts werden leuzen meegevoerd als "Handen af van de DDR" en "Er kenning van het DDR-staatsburger- schap". Vuurproef Bondkanselier Kohl eiste dat in de Gevechten in Nicaragua eisen 12 levens MANAGUA (IPS) - In de strijd tus sen regeringstroepen en Contra's zijn de afgelopen dagen twaalf do den gevallen, onder wie acht leden van het Nicaraguaanse Verzet (RN), zoals de Contra's officieel heten. In de verspreide gevechten vielen ook veertien gewonden. Dat is gisteren bekendgemaakt door het ministerie van defensie in Managua. Bij de belangrijkste confrontatie afgelopen vrijdag in Quisilaya, in de autonome regio Atlantico Norte, lie ten zeven contras het leven. Dins dag sneuvelden bij gevechten in het departement Chontales, in het mid den van het land, twee regeringssol daten. President Daniel Ortega weiger de twee weken geleden tot groot on genoegen van de Amerikaanse pre sident George Bush het eenzijdige bestand met de contras te verlen gen. De Nicaraguaanse regering en de contras overlegden donderdag en gisteren in het VN-hoofdkwar- tier in New York over een oplos sing. De rebellen eisen een staakt- het-vuren, amnestie en garanties voor een veilige terugkeer naar Ni caragua. De Sandinisten staan op demobilisatie van de contras. Zware straffen voor ANC-leden JOHANNESBURG (AP) - De recht bank in Pretoria heeft gisteren drie blanke leden van de militaire vleu gel van de Zuidafrikaanse verzets beweging ANC veroordeeld tot ge vangenisstraffen van 18, 20 en 25 jaar. t De drie, de 31-jarige Damian de Lange, de 35-jarige Iain Robertson en de 25-jarige Susan Westcott, wer den in mei vorig jaar gearresteerd bij een inval in een boerderij buiten Johannesburg, waarbij een groot aantal wapens van Russische make lij in beslag werd genomen. De Lange werd veroordeeld tot 25 jaar, Robertson tot 20 jaar en West cott tot 18 jaar. Vermoord Een groep gemaskerde heeft gistermorgen 19 studenten doodgeschoten, die lagen te slapen in het studentenhuis van een tech nische hogeschool in Patiala, in de Indiase deelstaat Punjab. Acht an dere studenten liepen schotwonden op. De politie verdenkt radicale Sik hs van de moorden. Dit jaar zijn in Punjab al zeker 1.544 mensen ver moord door radicale Sikhs, die vechten voor een eigen staat. Cycloon In Indii DDR vrije en geheime verkiezingen worden gehouden. Hij bezwoer de DDR-burgers te waken voor radica lisme. Het Duitse volk staat een grote vuurproef, aldus Kohl. Tot de Duitsers in de DDR riep de bondskanselier: "Jullie staan niet alleen. Wij zijn en blijven één volk. Wij horen bijelkaar". Kohl zei ver der overtuigd te zijn dat wanneer het hervormingsproces in de DDR wordt voortgezet de Oostduitsers in hun land zullen blijven. "Velen zul len bereid zijn aan de verdere bouw en opbouw van hun eigenlijke va derland mee te werken", aldus de bondskanselier. De voorzitter van de Berlijnse CDU, oud-burgemeester Eberhard Diepgen, sprak de bijeenkomst als eerste toe. Ook hem viel een fluit concert ten deel. Willy Brandt, ere-voorzitter van de SPD, voerde eveneens het woord. Hij sprak de bijeenkomst geëmotioneerd toe. "Ik dank God dat ik dit nog mag meemaken", zo zei hij. Brandt was burgemeester van West-Berlijn ten tijde van de bouw van de Muur. Onder groot ge juich zei Brandt: "Berlijn zal leven en de Muur zal vallen". De SPD- voorman zei er zeker van te zijn dat in het andere Duitsland niets bij het oude zal blijven. Wat Brandt betreft mag een deel van de Muur overi gens blijven staan "als een histo risch monster". Brandt zei erop te vertrouwen dat de VS, de Sovjetunie, Groot-Brit- tannië en Frankrijk de ontwikkelin gen in de DDR steunen en het naar elkaar toegroeien van de twee Duit se staten zullen accepteren. Hij ver klaarde evenwel dat de Duitsers ""geen oplossing van hun proble men nastreven die niet passen in onze verplichtingen tegenover de vrede en Europa". Verenigd Europa Manfred Wörner, de secretaris-ge neraal van de Navo, vindt dat de vooruitzichten op een einde van de verdeling van Europa nooit beter zijn geweest dan nu. Hij verklaarde dit naar aanleiding van het besluit van de Oostduitse regering om de grenzen met het Westen open te gooien. "De vervulling van de veertig jaar oude belofte van een einde aan een verdeeld Europa en daarmee een einde aan de verdeling van Duits land is nooit dichterbij geweest dan nu, gezien het nieuws van gisteren over de opening van de Berlijnse Muur", aldus een gisteren uitgege ven verklaring van de Navo-secreta- ris-generaal. De Sovjet-minister van buiten landse zaken. Edoeard Sjevardnad- ze noemde gisteren in Moskou de Oostduitse beslissing om de gren zen met de Bondsrepubliek open te stellen "een redelijk en verstandig besluit". Hij voegde eraan toe dat er van de zijde van de Sovjetunie geen enkele druk op Oost-Berlijn was uitgeoefend; Sjevardnadze bena drukte dat de ontwikkelingen in de DDR en Oost-Berlijn een puur Oostduitse aangelegenheid was. Zijn Amerikaanse ambtgenoot Ja- s Baker weersprak die verkla ring tijdens een televisie-interview. Baker zei letterlijk: "De dramati sche gebeurtenissen in de DDR hadden nooit kunnen plaatsheb ben, als de Sovjetunie die niet had toegelaten of zelfs had gestimu leerd". DEN HAAG (ANP) - De Nederland se regering is verheugd over de ont wikkelingen in de DDR. Ze deelt de gevoelens en emoties van de men sen die nu hun diepgevoelde verlan gen naar vrijheid in vervulling zien gaan. De belangrijkste politieke conclusie die zij uit de "in adembe nemend tempo verlopende" ge beurtenissen trekt is dat "meer dan ooit" moet worden vastgehouden aan de doelstellingen van de samen werking binnen de Europese Ge meenschap. Minister Van den Broek (buiten landse zaken) verklaarde gisteren in Den Haag dat het "omwentelings proces in de Duitse Democratische Republiek daarom zo'n enorme in druk maakt, omdat het volstrekt vreedzaam verloopt. De regering van de DDR kan niet anders dan te gemoet komen aan de wensen van het volk, al was het maar om een halt toe te roepen aan de leegloop die vitale sectoren vai treft, en omdat geen enkele over heid tegen zo'n massale schreeuw om vrijheid kan of mag ingaan". De Nederlandse regering hoopt dat het verdere proces van liberali sering, hervorming en democratise ring "zonder al te grote schokken" zal verlopen. Minister Van den Broek erkende door de gebeurte nissen in Oost-Duitsland "zonder meer te zijn verrast" en soms "zijn hart te hebben vastgehouden". Het valt overigens nog niet te voorspellen of de ontwikkelingen onomkeerbaar zijn, en of zich geen destabiliserende schokken zullen voordoen. Daarom is het niet ver standig op deze ontwikkelingen "ondoordacht voorschot" te ne men.De Westduitse reactie op de ontwikkelingen in Polen en Honga rije was voor Nederland al aanlei ding om te pleiten voor nog nauwe re samenwerking binnen de EG. duidelijk met het doel de Bondsre publiek zo sterk mogelijk aan haar partners te binden. De ontwikkelin gen in de DDR kunnen de Neder landse regering in die opvatting al leen maar hebben gesterkt. Samenwerking den Broek, moeten wij ons, als wij over de toekomst van de samenwer king in Europa denken, richten op de oorspronkelijke doelstellingen van de Europese integratie. Met alle aantrekkingskracht die het Europa van de twaalf thans voor Oost-Euro pa heeft zal de Europese integratie "de hoogste voorrang" moeten heb ben. Alleen vanuit een sterke een heid, die is ingebed in democrati sche structuren, kan de Europese Gemeenschap de motor zijn voor vreedzame samenwerking en stabi liteit in geheel Europa. "Meer dan ooit", aldus minister Van Uit zijn woorden viel op te maken dat hij voor de landen van de Eu ropese Vrijhandels Associatie (EF TA) - Oostenrijk. Zwitserland, Zwe den, Noorwegen. Ijsland en Finland - denkt aan het toekennen van de voordelen van de interne EG-markt van 1992 zonder lidmaatschap, en voor de landen van Oost-Europa aan samenwerking met de Raad van Europa, een betrekkelijk los. maar een breed terrein bestrijkend sa menwerkingsverband van 23 wes terse, neutrale en niet-gebonden Europese landen. Hij hoopte dat de ontwikkelingen in Oost-Duitsland op kortere of lan gere termijn zullen worden gevolgd door "vergelijkbare ontwikkelin gen in Tsjechoslowakije, Bulgarije, en ten slotte Roemenië". Uit zijn op merkingen over steun aan de West duitse inspanningen om Oostduit sers op te vangen bleek niet dat Ne derland concrete projecten over weegt. Mladenov nieuwe eerste man in Bulgarije SOFIA (AP) - De Bulgaarse leider Todor Zhivkov is gisteren afgetre den als secretaris-generaal van de Bulgaarse communistische partij en als lid van het Politburo. Tijdens een plenum van het Centraal Comi té werd minister van buitenlandse zaken Petar Mladenov als de nieu we partijleider aangewezen, zo heeft het officiële persbureau BTA bekend gemaakt. Het aftreden van Zhivkov kwam voor westerse waarnemers in Sofia als een volslagen verrassing. Het centraal comité zou bijeen komen om te praten over "het voortzetten van de Bulgaarse perestrojka", die door Zhivkov was afgekondigd. Nog maar enkele dagen geleden had Zhivkov zich aan het hoofd ge steld van de hervormingsbeweging in zijn land. De veranderingen in de Bulgaarse politiek zijn duidelijk achtergeleven bij de situatie in de Sovjetunie, verklaarde Zhivkov. Hij kondigde de vorming aan van een "burgerlijke maatschappij van het socialistische type" met inbegrip van politiek pluralisme, de moge lijkheid voor meer partijen. Bulgarije was de afgelopen jaren bekritiseerd omdat van de beloofde hervormingen in de praktijk niet veel te merken was. Ook de aange pakte economische hervormingen kwamen niet echt van de grond. Zelfs de Sovjetunie bekritiseerde Sofia wegens het trage tempo van de hervormingen in de interne poli tieke toestand. Zhivkov slaagde er echter telkens in zijn tegenstanders uit te schakelen. Sovjet-leider Michail Gorbatsjov heeft Petar Mladenov gisteren van harte gelukgewenst met zijn verkie zingen tot secretaris-generaal van de Bulgaarse communistische par tij. "De Sovjetunie is ervan over tuigd dat Bulgaarse communisten en alle werkende mensen in uw land van deze gelegenheid gebruik maken en de taken opnemen die worden vereist door de radicale en permanente vernieuwing van de maatschappij in de geest van de so-, cialistische keuzen", aldus de bood schap van de Sovjet-leider. De woordvoerder van het Sovjet ministerie van buitenlandse zaken, Gennadi Gerasimov, liet gistermid dag tijdens een persconferentie in Moskou al doorschemeren dat in Sofia wat te gebeuren stond. Maar LONDEN (Rtr) De revolutionaire gebeurtenissen in de DDR brengt misschien de Duitse hereniging na derbij, maar de nieuwe vrijheden in Oost-Europa bergen ook een gevaar in zich. Net als in de Sovjetunie lig- het aantal slachtoffers gen ook in het Oostblok oude etni- i de cycloon Gay opgelopen tot 39, aldus functionarissen gisteren. 00 ,,rr,"a Meer dan 200.000 troffen döoVdeö^nrdie donden 5^n.,ve®r*igAaar..in _dS^ijs,kast„ge1.®" dag over Zuidoost-India raasde. 20.000 huizen zijn beschadigd en 100.000 mensen dakloos. De orkaan sloeg toe met windhozen van 120 ki lometer per uur en zes meter hoge vloedgolven. Het zwaarst getroffen was het stadje Kavali, waar 26 men- Aids Onder de aids-patiënten. i gen", zegt Jonathan Eyal Brits onderzoeksinstituut. "Maar nu steken ze de kop op". Oost-Europa is een smeltkroes van tientallen verschillende natio- 26 men- naliteiten, die in landen wonen waarvan de grenzen veelal zeer wil lekeurig getrokken zijn na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Maar i de Ca- het etnische probleem verdween riben neemt het aantal kinderen onder het vloerkleed toen Stalin toe. Waarschijnlijk is tien procent aan het eind van de jaren '40 een van de Aids-patiënten nu jonger communistisch bewind oplegde, dan vijf jaar. De kinderen zijn bij de Volgens de marxistisch-leninisti- geboorte besmet omdat de moeder sche ideologie waren etnische con- aan aids lijdt, aldus de arts Jai flicten een kenmerk van het kapita- Narain op een conferentie over de lisme en het imperialisme, die zou- dodelijke ziekte deze week op het den verdwijnen met het aan de Caribische eiland St. Lucia. macht komen van de werkende AnfroliiMran klasse. Vanaf dat moment zouden ungeiuKKen alle rassen als broeders en zusters Bij twee busongelukken in Turkije met elkaar samenwonen, zijn gisteren 19 menseti om het le- Nu het deksel op de communisti- ven gekomen en 47 mensen gewond sche wereld losgaat, beginnen na- geraakt, zo heeft het Anatolische tionale groepen hun nieuw verwor- nieuwsagentschap gemeld. De on- ven vrijheid te gebruiken om lucht gelukken gebeurden bij de steden te geven aan oude grieven. De pro- Konya en Sivas. Bij Konya, een stad blemen zijn tot nu toe het meest aan die 250 kilometer teq zuiden van de de dag getreden in de Sovjetunie en hoofdstad Ankara ligt, botsten twee Joegoslavië, twee landen die een bussen op elkaar. Bij Sivas, op 440 'vergaarbak' vormen van veel ver kilometer ten oosten van de hoofd- schillende nationale groepen. De stad, werd een bus tussen twee Sovjetunie bestaat uit vijftien repu- vrachtwagens werd verpletterd. blieken en herbergt meer dan hon- Duitse vrouwen zingen psalmen bij het klooster in Annaberg in het Poolse Silezië. Sinds de Duitse inval in 19S9 bestaat tussen de Poolse en de Duitse minderheid in dit voormalig Duits grondgebied een gespannen verhou ding. (loto AP) derd nationaliteiten. De van ouds her overheersende Russen vormen nog maar net de helft van de bevol king. Hun aandeel van de totale be volking van de SU loopt gestaag te rug. Spanning Volgens Gail Lapidus van de Uni versiteit van California ontwierp Lenin, de stichter van de Sovjetu nie, een federaal systeem met een zeer strak centraal bestuur vanuit Moskou. De autonomie van de re publieken bestond slechts in naam. "Op die manier is van meet af aan een fundamentele spanning in het Sovjetsysteem ingebouwd", schrijft Lapidus in het jongste num mer van het Amerikaanse blad Fo reign Affairs. Gorbatsjov plukt er nu de wrange vruchten van in bij voorbeeld Azerbaidzajan en de Bal- tische republieken. In Joegoslavië was het cement in het bouwwerk van zes socialisti sche republieken president Josip Broz Tito. Maar sinds zijn dood in 1980 laaien de conflicten op. Ge vechten tussen Albanezen en de Servische minderheid in de provin cie Kosc>vo hebben geresulteerd in tientallen doden, de welvarende re publiek Slovenië maakte zich steeds autonomer en sommige waarnemers voorspellen een con flict a la Libanon in het land. Maar andere westerse deskundi gen wijzen er op dat het hier gaat om problemen binnen één land. en vrezen dat een veel ernstiger toe stand kan ontstaan waarin etnische groepen zich over nationale gren zen heen gaan roeren. Dat geldt bij voorbeeld voor de Hongaren. Ongeveer twintig procent van de mensen die Hongaars spreken, woont als minderheid in de buur landen van Hongarije - Roemenië, Tsjechoslowakije, Joegoslavië en de Sovjetunie. Nu Hongarije het communisme heeft afgeschaft en ingeruild voor een democratie naar westers model, ligt het voor de hand dat het land een magneetfunctie gaat krijgen voor de Hongaren in het buitenland, vooral de twee mil joen die onder het harde communis tische bewind in Roemenië leven. Silezië De andere voorloper in Oost-Euro pa als het om hervormingen gaat, Polen, heeft ook met etnische pro blemen te maken zowel naar het oosten als het westen. Deze hangen samen met het feit dat de grenzen na de Tweede Wereldoorlog naar het westen verschoven zijn. De Poolse bevolking legt steeds meer belangstelling aan de dag voor het lot van de ongeveer 1,2 miljoen Po len die nu in de Sovjetunie leven. De regering Mazowiecki heeft in de afgelopen weken bovendien met de Bondsrepubliek de degens gekruist naar aanleiding van een etnisch- Duitse minderheid waarvan Bonn zegt dat die in Polen nog bestaat, vooral in het vroeger Duitse gebied Silezië. Verder naar het zuiden beleefde Bulgarije deze zomer een crisis over het thema van de etnische Turken die ongeveer een tiende van zijn be volking uitmaken. Meer dan 300.000 vluchtten naar Turkije om te ontko men aan wat zij een gedwongen as similatiecampagne in Bulgarije noemden. Hiermee dreigden zij ern stige schade toe te brengen aan de Bulgaarse economie. De ministers van buitenlandse zaken van de twee landen hebben het probleem vorige week in Kuwayt besproken. Latei- deze maand praten zij verder. Volgens Jonathan Eyal heeft het westen een te voorzichtige houding ingenomen tegenover het etnische probleem in Oost-Europa. "Men aarzelt om het te noemen. Het wes ten zou veel meer betrokken moe ten raken bij de problemen van Oost-Europa. West-Europa beweert dat alles pico bello is als er sprake is van democratie. Maar dat is niet zo". niemand van de aanwezige verslag gevers pikte de hint op. Tijdens de persconferentie ging het voorname lijk over de gebeurtenissen in de DDR en de gevolgen daarvan. "Wacht maar tot u het nieuws uit Bulgarije hoort", luidde Gerasi- movs niet opgemerkte aankondi ging. Braziliaanse tv-medewerker uit race om presidentschap SAO PAULO (RTR-ANP) - Een Braziliaanse rechtbank heeft een streep gehaald door de presidents kandidatuur van een populaire tv- persoonlijkheid. De aanmelding van Silvio Santos veroorzaakte een politieke aardbeving in het grootste land van Zuid-Amerika. Het tijdstip van de aankondiging van de kandidatuur droeg nog bij de opschudding in Brazilië. Hij meldde zich twee weken gelden aan de verkiezingen van 15 novem- De zeven rechters van Hogere Verkiezingsrechtbank in Brasilia waren unaniem van mening dat de kleine partij die Santos vertegen woordigt, de Braziliaanse Gemeen tepartij, zijn wettelijke plichten niet had vervuld en daardoor geen be staansrecht heeft. Volgens functio narissen van de rechtbank betekent de uitspraak dat de kandidatuur van Santos ongeldig is geworden. Verslaggevers, die voor een reac tie naar Santos' huis in Sao Paulo waren gegaan, kregen hem niet te spreken. Volgens een huisbediende was Santos met hoofdpijn naar bed gegaan. Santos begon met werken op 14- jarige leeftijd. Van straatventer is hij eigenaar geworden van de op een na grootste tv-maatschappij van Brazilië. Volgens peilingen stond hij met 20 procent tweede in de verkiezingsstrijd. De 58-jarige Santos, die naar ei gen zeggen niets van politiek weet, zei te vertrouwen op zijn populari teit onder de 30 miljoen kijkers die wekelijks afstemmen op zijn tv- quiz. Volgens politieke waarnemers lijkt na de uitspraak van de recht bank een overwinning van de rechts-liberaal Fernando Collor de Mellor vrijwel zeker. Collor de Mei- lor staat eerste in de opinieonder zoeken. Hij is een groot tegenstan der van president Sarney die vol gens hem verantwoordelijk is voor de kandidatuur van Silvio Santos. ANKARA (AP) - In de drie grootste steden van Turkije, Ankara, Izmir en Istanbul, heeft zich gisteren een groot aantal explosies voorgedaan. Daarbij sneuvelde een grote hoe veelheid ramen, maar er vielen geen gewonden. De verantwoordelijk heid voor de explosies is opgeëist door de verboden organisatie Revo lutionair Links. Alle explosies deden zich voor tussen 9 en 10. uur 's morgens, een paar uur voor de installatie van Tur- gut Özal tot president van Turkije. In Ankara en Istanbul deden zich in totaal 23 ontploffingen voor bij ban ken. In Izmir ontplofte een projec tiel in een winkel van de Ameri kaanse gemeenschap. Revolutionair Links verklaarde de aanslagen te hebben gepleegd uit protest tegen het president schap van Özal. Özal had kort na zijn beëdiging parlementsvoorzitter Yildirim Ak- bulut, die geldt als een van zijn trouwste medestanders, benoemd tot zijn opvolger als premier. In eer ste aanleg wilde Özal overigens de minister van buitenlandse zaken, Mesut Yilmaz. of de minister van communicatie Cengiz Tuncer tot premier benoemen. Met grote spoed is een nieuw kabinet gefor meerd. dat van 25 tot 30 ministers is uitgebreid en zeven nieuwe gezich ten telt. Verzoener Akbulut heeft een belangrijke rol gespeeld als verzoener in de diverse stromingen omvattende Moeder landpartij. Niet voor niets geniet de 54-jarige advocaat de reputatie een man van het midden te zijn. In de loop van volgende week presenteert het nieuwe kabinet zich in het parlement, waar de regerende Moederlandpartij over 283 van de 450 zetels beschikt. Het parlement zal dan ook een opvolger kiezen voor Akbulut. Özal heeft vrijwel alle kopstuk ken van de rivaliserende vleugels binnen zijn partij onschadelijk ge maakt door hen als minister in het kabinet-Akbulut te laten opnemen. Het aantal ministersposten moest daartoe met vijf man worden uitge breid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5