De Klerk waarschuwt uiterst-rechts Jordanië wordt geen tweede Iran VS en Sovjetunie gematigd over DDR Bezoek Kohl stelt Polen teleur Bofors en godsdiensttwisten beheersen India Mitsotakis mislukt bij formatie Griekenland VRIJDAG 10 NOVEMBER 1989 BUITENLAND PAGINA 5 'Geen geweld tegen hervormingen' PRETORIA (AP/Rtr/AFP/DPA) De Zuidafrikaanse pre sident De Klerk heeft gisteren twee leiders van extreem rechtse blanke partijen gewaarschuwd zijn hervormingsbe leid niet te doorkruisen. Hij zei geen geweld of dreiging met geweld te tolereren tegen de versoepeling van de apart- heidsregels onder zijn bewind. Zuid-Afrika moet binnen vijf jaar een nieuwe grondwet krijgen die zwarten in de nationale regering brengt. Daarin krijgen de zwarten echter geen meerderheid en voor 'revolutionaire bewegingen' is daar in geen plaats, zo herhaalde hij gis teren in een gesprek met Eugene TerreBlanche van de neo-nazisti- sche Afrikaner Weerstandsbewe ging (AWB) en Robert von Tonder van de Boerestaat Partij. Von Tonder keeg te horen dat De Klerk er niets voelt voor zijn streven om om in het rijke noordoosten van Zuid-Afrika een nieuwe, volledig blanke staat te creëren. Die moet onder leiding komen van de Afrika ners, de voormalige Hollandse Boe- Zuid-Afrika werft Oostduitse vluchtelingen JOHANNESBURG (AFP) - Zuid-Afrika poogt sinds begin deze maand via een advertentie campagne in Westduitse bladen Oostduitse vluchtelingen aan te trekken. "Een fascinerend land in Afrika met een westelijke le vensstandaard", zo verkoopt het land zichzelf. De Oostduitsers worden niet met name genoemd, maar de ad- vertenties zijn wel op hen ge richt, zo hebben Zuidafrikaanse diplomaten in Bonn en Mün- chen gisteren toegegeven. "Hun communistische verleden is geen hinderpaal, ondanks de an ti-communistische paranoia in Zuid-Afrika. De Oostduitsers vertrekken juist omdat zij het systeem verafschuwen", aldus verklaarde de Zuidafrikaanse advocaat David Hurst, die is ge specialiseerd in immigratieza ken. ren en hun afstammelingen, die 6U procent van de 5 miljoen Zuidafri kaanse blanken uitmaken. Na afloop van het gesprek verliet ook TerreBlanche in gezelschap van een tiental geüniformeerde lijf wachten het presidentiële kantoor, zichtbaar aangeslagen en niet be reid om commentaar te geven. Von Tonder zei te vrezen dat De Klerks opvattingen ertoe zullen leiden dat de Boeren uit hun land zullen wor den verdreven. "De universiteiten zijn nesten van integratie en com munisme geworden. De president dient er goede nota van te nemen dat de Boeren het hoofd niet in de schoot zullen werpen en bereid zijn tot een nieuwe vrijheidsstrijd", al dus Von Tonder. De Klerk zelf verklaarde na af loop dat beide partijleiders een "niet zeer realistische voorstelling" van een staat voor alleen blanken hadden gegeven, en dat hij ze plan nen van de Nasionale Party nog eens had uiteengezet. Vorige maand had president De Klerk in zijn streven naar onderhandelingen een ontmoeting met drie kerkelijke leiders en werden acht ANC-top- mannen vrijgelaten. Het ANC, dat gisteren een kan toor opende in New York, vindt dat De Klerk de door hem toegezegde hervormingen aan het ondergraven is door hernieuwd optreden tegen dc anti-apartheidspers. Minister van binnenlandse zaken Eugene Louw dreigde de krant New Nation onlangs met een nieuw verschij ningsverbod omdat deze te positief schrijft over het ANC. Volgens het ANC staat het dreige ment aan New Nation niet op zich. "De Zuidafrikaanse regering is be zig met een nieuwe campagne tegen de pers," meent Andrew Mlangeni, een van de zeven ANC-leiders die verleden maand werden vrijgela ten. "Daardoor wordt een klimaat geschapen waarin zinvolle onder handelingen onmogelijk zijn". (Vervolg van pagina 1) MOSKOU/W ASH INGTON/BONN (GPD/AP/I^tr) Het Kremlin ver welkomt de ingrijpende verande ringen in de DDR. Woordvoerder krachtig heeft venvoord" Gerasimov zei niet bang te zijn dat De Franse minister de DDR uit het Warschau Pact zal treden en dat beide Duitslande wor den herenigd. "Het gesprek daar over is op dit moment een pure in tellectuele oefening", aldus de Sov jet-woordvoerder. In de VS heerste verbazing en verrukking. President Bush stelde voorzichtig dat "dit nog niet het ein de betekent van het IJzeren Gor- dijn". Witte Huis-woordvoerder Fitzwa- ter zei dat het besluit "een belangrij ke stap zou kunnen zijn in de rich ting van vreedzame en evolutionai re democratische hervormingen. Het lijkt een positief antwoord op de wensen die de Oostduitse bevol king de afgelopen paar maanden zo buiten landse zaken feliciteerde de Oost duitse autoriteiten met het open stellen van de grenzen. Hij noemde de beslissing een stap op weg naar democratie. Kritiek Bouterse wil officieel gesprek met indianen De Indiase oppositiepartij BJP maakt dankbaar gebruik van de onthullingen over Gandhi's betrokkenheid bij PARAMARIBO (ANP) het Bofors-schandaal. Gisteren wijdden ze in hun hoofdkwartier een 'tentoonstelling' aan de omkoopzaak mee ze de Indiase premier onder vuur nemen. u Legerlei- DELHI/AYODHYA (AP) - Het Bo- forsschandaal blijft de Indiase pre mier Gandhi hardnekkig achtervol gen. Zijn politieke tegenstanders maken gretig gebruik van de ont hullingen vorige week in diverse kranten dat Rajiv Gandhi wel dege lijk persoonlijk betrokken is bij dit immense steekpenningenschan daal. Het Zweedse wapenbedrijf Bofors besteedde vele miljoenen guldens aan het omkopen van In diase politici om een grote wapen- order in de wacht te slepen. De regering heeft onmiddellijk ontkend dat Gandhi zelf ook steek penningen heeft aangenomen, maar het omkoopschandaal blijft de artil lerie waarmee de oppositie hem on der vuur neemt. De verkiezingen worden verder overschaduwd door de opnieuw op gelaaide godsdiensttwisten tussen hindoes en moslims. Brandpunt is tempel die de hindoes willen bouwen op een plek die ook door kee van de Moghal-heerser Babar. moslims als heilige plaats wordt ge- De hindoes zeggen dat de moskee der Desi Bouterse heeft zich giste ren voor het eerst officieel tot de Toekayana-indianen gewend. In een brief aan de indiaanse leider Thomas heeft hij de Toekayana's opgeroepen te stoppen met de aan- het met drie koepels gesierde witte vallen op het Junglecommando i gebouw de Babri Masjid, een mos- de Unie voor Democratie en Bevrij ding. Onlangs eiste Thomas tijdens e claimd. Gisteren werd onder het gebouwd is op de geboorteplaats persconferentie van de Toekayana's oog van honderden leden van de veiligheidstroepen in Aodhya, 525 km ten zuidpoosten van de Indiase hoofdstad Delhi, de eerste steen de tempel gelegd. De omstreden bouwplannen heb ben in het hele land al 290 doden veroorzaakt, vooral onder moslims. Als de tempel er ooit komt, zal deze ffekandidaat De kwestie heeft zich ontwikkeld tot een belangrijk onderwerp van de campagne voor de verkiezingen van 22,24 en 26 november. Uit Vish- naast een gesprek met parlements voorzitter Jagernath Lachmon ook een onderhoud met Bouterse. Deze werd toen betiteld als "een man die zich aan zijn woord houdt". Eerder deze week dreigde de Toe- kayana-leiding met nieuwe aanval- stemmenverlies hebben zowel len op Moengo en andere gebieden premier Rajiv Gandhi als de opposi- bosnegersstrijders het Vishwanah Pratap junglecommando en de Unie zich 17de eeuws heiligdom opslok- Singh geweigerd partij te kiezen ophouden. Volgens de Toekayana's ken dat door beide godsdiensten voor een van de twee bevolkings- werkt de regering samen met het wordt opgeeist. Voor de moslims is groepen. junglecommando en de Unie. ATHENE (Rtr/AFP) - De Griekse conservatieve 'leider Constantine Mitsotakis heeft gisteren de forma tiepoging van een coalitieregering opgegeven. Oud-premier Andreas Papandreou krijgt nu de gelegen heid een regering te formeren. Mitsotakis' besprekingen met de linkse Alliantie, waarin de commu nisten de meerderheid hebben, zijn op niets uitgelopen, zodat hij zijn drie dagen oude mandaat om een re gering te vormen gisteren heeft te ruggegeven aan president Christos Sartzetakis. Mitsotakis' Nieuwe De mocratie vormde met de commu nisten van juni tot vorige maand een coalitieregering, die echter slechts ten doel had de schandalen te onderzoeken die volgens haar hadden plaats gehad onder de v( ge regering van Papandreou's sc alistische Pasok-partij. De 71-jarige Mitsotakis zei dat nationale regering de beste zou zijn om de politieke patstelling op te lossen. Maar overleg over zo'n kabinet kan pas worden gevoerd als de socialisten en communisten ook hebben geprobeerd een coalitiere gering te vormen. Als de coalitiebe sprekingen niet slagen, wacht de Griekse kiezer irt december i algemene verkiezingen. Rus en Bulgaar krijgen asiel in Hongarije BUDAPEST (AP) - Een Russi sche en een Bulgaarse vluchte ling hebben officieel asiel gekre gen in Hongarije, heeft een Hon gaarse krant gisteren bericht. Zij zijn de eersten die gebruik maken van het nieuwe vluchte lingenbeleid, dat Hongarije voert sinds het land is aangeslo ten bij de VN-conventie over vluchtelingen. De Sovjet-burger was in de Oekraïne in de gevangenis be land, omdat hij daar had deelge nomen aan demonstraties. Toen hij daarna door zijn werkgever ontslagen, week hij uit naar Hongarije. De Bulgaar had zich ingezet voor de rechten van de Turkse minderheid in Bulgarije. Op 14 maart van dit jaar sloot Hongarije als eerste Oostblok land zich aan bij de vluchtelin- genconventie van de Verenigde Naties. Het vakbondsdagblad Nepszava meldde dat tot dus verre 44 asielverzoeken zijn in gediend. WARSCHAU (GPD) - Met ge mengde gevoelens heeft Polen gis teren de Westduitse bondskanselier Kohl ontvangen voor een aanvan kelijk zesdaags officieel bezoek. Kohl heeft zijn visite echter onder broken vanwege de turbulente ont wikkelingen in Oost-Duitsland. Hij keerde vandaag naar zijn land terug en zal voor zover bekend zaterdag avond opnieuw naar Polen afreizen. door Hans Geleijnse Warschau hoopt op financieel- economische steun van de Europe se industriële gigant. Kohl beloofde echter slechts in algemene bewoor dingen Duitse steun voor een uit weg uit de Poolse economische cri- Hij sprak al evenmin de verlos sende woorden over de onschend baarheid van de Poolse westgrens waarop veel Polen hadden gehoopt. Kohl herbevestigde op uitdrukke lijk verzoek van de Polen het Ver drag van Warschau, maar voegde daaaraan toe dat er nog geen vredes verdrag is tussen Duitsland en zijn voormalige tegenstanders en de grens dus in theorie nog bespreek baar is. Het is dit verschil tussen beloften van een Westduitse regeringsleider en de naleving ervan door diens op volger van een mogelijk verenigd Duitsland, dat de Polen zorgen baart. In Warschau heerst ondanks de hoop op Duitse financiële steun de nodige vrees voor de politieke macht die een herenigd Duitsland in de toekomst zal vertegenwoordi gen. Ook de persoon van Kohl roept wantrouwen en ergernis op. In de voorbereiding van het bezoek was dat vanwege zijn wens de Duitse minderheid in Silezië te bezoeken, gisteren vanwege het feit dat hij een duidelijk onderscheid blijft maken tussen 'nationaal-socialistische heersers' en de Duitse verantwoor delijkheid voor de geschiedenis. De Poolse premier Mazowiecki benadrukte gisteren dat de bouw van een 'gemeenschappelijk Euro pees Huis' (een term van Gor- batsjov) ook betekent dat de huidi ge verdeling in Europa tussen rijke ontwikkelde landen en staten die 'elementaire economische proble men de baas moeten worden', moet verdwijnen. De meeste aandacht in zijn tafelrede ging echter naar het leed dat de Tweede Wereldoorlog Polen heeft gebracht. Kohl, die gisteren Solidariteitslei- der Walesa ontmoette, zou vandaag beginnen met de eigenlijke bespre kingen over economische hulp ter grootte van 3,5 miljard gulden en verbetering van politieke relaties. Tijdens het bezoek zal Kohl elf ver dragen ondertekenen op econo misch, wetenschappelijk en cultu reel gebied. In de DDR worden de kritische ge luiden sterker. Na het vervangen van vrijwel de complete SED-top stelde partijsecretaris van de zuide lijke stad Werra dat de bonzen die verantwoordelijk zijn voor de eco nomische crisis, bestraft moeten worden. De voorzitter van de boerenvak- bond Dahlmann stelde dat zijn le den zelf willen beslissen wat, waar en wanneer wordt verbouwd. "Ze weten dat heel wat beter dan de se cretarissen". Hij beklaagde zich er over dat zelfs de prijzen door de re gionale partijgoden worden vastge steld en dat de boeren niet eens kunnen bepalen wat er met het ver diende geld gebeurt. De nieuwe minister-president Hans Modrow droeg de leden van de Volkskammer, het parlement, op de werkelijke vertegenwoordigers van het volk te worden. De hervor mer uit Dresden riep de partij op tot snelle actie. "Het gaat om het voort bestaan van onze SED". 'Sovjet-marine richt laserstralen op piloten VS' WASHINGTON (GPD) - Russi sche schepen in de Stille Zuidzee hebben volgens het Amerikaanse ministerie de afgelopen weken bij vier gelegenheden de bemanning van Amerikaanse verkennings vliegtuigen met laserstralen be stookt. Eén van de betrokken Ame rikanen zou een beschadiging aan zijn ogen hebben opgelopen. De regering overweegt een pro test bij de Sovjetunie in te dienen over de incidenten, die tussen 17 ok tober en 1 november plaats hadden. De VS en de Sovjetunie onderte kenden afgelopen zomer een over eenkomst die het gebruik van laser- doelzoekers op een gevaarlijke ma nier moest voorkomen. Dit akkoord treedt echter pas op 1 januari in werking. De vier incidenten hadden plaats in een gebied ten zuidwesten van Hawaii, waar geregeld Russische schepen patrouilleren die zich be zighouden met de opsporing van in tercontinentale raketten die vanaf Sovjetbodem zijn afgevuurd. Vanaf een van die schepen, de Ne- delin, werd op 17 oktober een laser straal gericht naar een HC-130 vlieg tuig van de Amerikaanse lucht macht. Hoewel de bemanning oog- bescherming droeg, werd een van hen niettemin zodanig geraakt dat hij schade aan zijn ogen opliep. Het is nog niet duidelijk of die schade permanent is. Op 28 oktober werd vanaf de Nedelin een laserstraal ge richt op een verkenningsvliegtuig van de Amerikaanse marine, aldus het Pentagon. Op 1 november wa ren er incidenten waarbij behalve de Nedelin ook het schip Spassk was betrokken. Op 30 september 1987 werd een Amerikaanse verkenningsvliegtuig geraakt door een van een Russische schip afkomstige laserstraal, waar tegen de VS protesteerden op grond van een verdrag uit 1972. Buitenland kort Greenpeace Activisten van Greenpeace hebben zich gisteren bij een Noors petro chemisch bedrijf, dat plannen heeft voor een nieuwe afvalverbrandings installatie, vastgeketend aan een schaalmodel van het vuilverbran dingsschip Vulcanus II. Nicaragua Woordvoerders van zowel de San dinisten als de contras uit Nicara gua hebben zich gisteren optimis tisch getoond dat een akkoord wordt bereikt over een nieuw staakt-het-vuren en demobilisatie van het verzet. De voorstellen van de regering en de eisen van de con tras lijken elkaar nu dicht te bena deren. Bomaanslag In een voorstad van Bilbao, in Spaans Baskenland, is gisteren een automobilist ernstig gewond ge raakt toen een bom ontplofte onder de auto van een politie-officier. De man reed op dat moment net langs de politie-auto. De politieman bleef ongedeerd. Vermoed wordt dat de ze het werk was van de Baskische afscheidingsbeweging. Brand Bij een brand in een verpleeghuis in de Zweedse stad Malmo zijn zes be jaarde mannen om het leven geko men en acht anderen gewond ge raakt, zo heeft de brandweer be kendgemaakt. Dë brand brak om 2 uur 's morgens uit in het twee ver diepingen tellende gebouw, waar op dat moment vijftien personen aanwezig waren. Een vrouw voert campagne Broederschap was de grote lopen woensdag. TEL AVTV In het koninklijk pa leis van Amman zal geen gejuich zijn opgegaan toen gisteren bleek dat de islamitische beweging ruim een kwart van de 80 zetels in het nieuwe parlement had veroverd. Koning Husayn heeft zich in de we ken voor de verkiezingen bij herha ling uitgesproken tegen politiek- godsdienstig extremisme, dat hij omschreef als een bedreiging voor de stabiliteit van het land. door Ad Bloemendaal De uitslag van de eerste parle mentsverkiezing in 22 jaar, met veel zetels voor fundamentalisten en geen voor vrouwen, is. geen aan moediging voor Jordaniërs die het land zo snel mogelijk willen moder niseren. Maar er is ook weer geen re den te veronderstellen dat de kie zers in één dag tijd Jordanië hebben teruggeplaatst in de middeleeuwen. Wat dat betreft, hebben de versla gen in de media over hysterische massabijeenkomsten maar een deel van de werkelijkheid weergegeven. De aandacht ervoor was op zichzelf niet onlogisch, want het waren de enige grote politieke manifestaties en successen voor de Islamitische Beweging, zoals de Moslim Broe derschap zich aan het volk presen teerde. Alle anti-westerse en anti-Israëli sche leuzen ten spijt heeft de uit soenni-moslims bestaande Broe derschap in Jordanië niets van doen met het shia-extremisme in Iran en Libanon. Het verloop van de massa bijeenkomsten van de afgelopen weken beangstigde westerlingen en islamitische kandidaat. De Moslim aanzienlijk meer dan Jordaniërs, van de verkiezingen in Jordanië afge- die al jaren bekend zijn met het fe- (fotu afp) nomeen van de Broederschap. Zij wijzen erop dat de beweging welis waar voor een groot deel steunt op de armen in de volkswijken, maar dat het aantal gematigde intellectu elen onder de leiders betrekkelijk groot is. Gemengd De Broederschap is een goed geor ganiseerde, maar toch nogal plura listische beweging en dat is een van de redenen waarom ze het in de ver kiezingen zo goed heeft gedaan. Ze leverde in het verband van de Isla mitische Beweging in totaal 26 kan didaten, dat wil zeggen gemiddeld twee per district. Dat leverde een grote concentratie van stemmen op, want de overige 624 kandidaten ont namen elkaar kostbare stemmen. In vrijwel alle districten zijn de funda mentalisten dan ook gekozen. Daar naast waren er onafhankelijke isla mitische kandidaten, in de regel le den van de Moslim Broederschap met hoog aanzien en gematigde po litieke opvatingen, die er zeker van waren te worden gekozen, ook zon der de openlijke steun van de bewe ging. De Broederschap, al tientallen ja ren een legale organisatie, hebben geprofiteerd van de omstandigheid dat ze zich niet hebben ingelaten met de regering van de impopulaire en corrupte premier Zeid Rifa'i, die tot aftreden werd gedwongen na de voedselrellen in april. Verscheidene islamitische leiders zijn in de gevan genis beland door hun ongezouten Islamitische partijen grote winnaar verkiezingen Jordanië AMMAN (AP) De moslimpartijen hebben bij de woensdag gehouden verkiezingen 34 van de 80 zetels in het Jordaanse parlement gewonnen. Een aantal voormalige ministers behaalde niet genoeg stemmen voor een parlementszetel. Geen van de twaalf vrouwelijke kandidaten haalde een zetel. Het was voor het eerst in Jordanië dat vrouwen mochten stemmen en zich kandidaat mochten stellen. De uitslag houdt een nederlaag in voor koning Husayn, die de kiezers had opgeroepen om politiek van religie te scheiden. Hij houdt echter de macht om het parlement te ontbinden en alleen te regeren, zoals hij een groot deel van de afgelopen vijftien jaar heeft gedaan. Ook de staat van be leg, die al 22 jaar geldt, blijft van kracht. Van de fundamentalistische partijen behaalde het Moslimbroeder schap, dat strikte toepassing van de islamitische wet propageert en onver zoenlijk staat tegenover Israël, de meeste zetels. Die partij haalde zeker 21 zetels. Als ook de laatste stemmen zijn geteld zullen dat er mogelijk nog drie meer worden. Radicale linkse kandidaten wonnen vier tot vijf zetels en linkse Arabi sche nationalisten veroverden negen plaatsen in het parlement. Rege ringsgezinde kandidaten, stammenvertegenwoordigers en gematigden kregen samen zo'n 20 zetels. De verkiezingen in Jordanië, waarbij 647 kandidaten streden om tachtig parlementszetels, waren de eerste die in 22 jaar werden gehouden. Meer dan 62 procent van de 877.000 kiezers is naar de stembus geweest. In Jorda nië wonen ongeveer 2,25 miljoen mensen. kritiek op de armzalige verrichtin gen van Rifa'i en zijn ministers en het zaad van hun anti-corruptie campagne heeft woensdag een rijke oogst opgeleverd. De waarschuwingen van koning Hoessein tegen het extremisme ver sterkten binnen de Islamitische Be weging het al bestaande cynisme ten aanzien van de verkiezingsuit slag, waarmee, dacht men, wel ge knoeid Zou worden. Maar niets wijst erop dat zoiets is gebeurd. Hooguit kan worden gezegd dat de Jordaan se overheid door de handhaving van het verbod op politieke partij en, de toekenning op voorhand van zetels aan minderheidsgroepen en een handige indeling van de distric ten de verkiezingsuitslag heeft bij gestuurd in een gematigde richting. Partijen Waarschijnlijk hebben de koning en de nieuwe regering van de kant van de Islamitische Beweging min der te vrezen dan de uitslag van de verkiezingen op het eerste gezicht doet vermoeden. Door het sinds 1957 geldende verbod op politieke partijen hebben de andere kandida ten zich in de verkiezingscampagne niet kunnen organiseren. Maar als Jordanië straks een functionerend parlement heeft, zal partijvorming, al is het maar op beperkte schaal, niet kunnen uitblijven. Samen met een vrijere pers moeten de nieuwe partijen in staat worden geacht meer tegenwicht te bieden tegen extremisme binnen de Islamitische Beweging. Op haar beurt zal de Moslim Broe derschap in een behoorlijk parle ment moeten laten zien waartoe ze werkelijk in staat is. Met verkiezing sleuzen als "de islam is de oplos sing" en "Mohammeds leger zal Pa lestina van de joden bevrijden" zul len de Broeders het in de politiek van alle dag immers niet ver bren gen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5