Verbroedering op, voor en achter de Muur
Bisschoppen: verzet tegen celibaat afgenomen
PAGINA 2
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1989
Het verzet tegen het priester
celibaat is volgens de Neder
landse bisschoppen "niet meer
zo sterk als jaren geleden",
maar het is niet geheel verdwe
nen. Zij vinden dat laatste spij
tig, want de discussie over het
celibaat remt de medewerking
van een aantal priesters aan hun
pogingen om meer priesterroe
pingen te krijgen.
Dat blijkt uit de reactie van de
bisschoppen op het eerste voor
bereidende stuk (lineamenta) van
de bisschoppensynode over de
priesteropleiding, die volgend
jaar oktober in het Vaticaan
wordt gehouden. Een samenvat
ting van de reactie is verschenen
in '1-2-1', het officiële orgaan van
de Nederlandse RK Kerk.
De bisschoppen onderstrepen
hoe belangrijk "een goede pries
ter" kan zijn om jongeren voor
het priesterambt te winnen. Voor
al een jonge priester kan een be
langrijke rol spelen. Als redenen
voor de sterke vermindering van
het aantal priesters noemen de
bisschoppen onder meer dat de
kerk minder aanzien geniet dan
vroeger.
Hoe ernstig het tekort aan
priesters is, schetste de Leidse
pastoor B. P. Douma onlangs
kernachtig in zijn parochieblad,
toen hij zijn afscheid per maart
volgend jaar aankondigde: "Een
full-time pastoor is heden ten da
ge een godsgeschenk, over vijl
jaar een wonder...".
Verdere factoren voor het ver
minderde imago van het priester
ambt zijn volgens de bisschoppen
het onbegrip in de samenleving
voor de keuze voor het priester
schap, de polarisatie in de kerk en
de hogere eisen die als gevolg van
het toegenomen opleidingspeil
van de Nederlandse samenleving
aan priesters worden gesteld.
Een positieve invloed op de
keuze voor het priesterschap
wordt volgens de bisschoppen
uitgeoefend door de toenemende
behoefte aan zingeving en per
soonlijke aandacht als reactie op
de verzakelijking van de samenle
ving, het besef van het snel groei
end tekort aan priesters en het
toenemend besef van gezamen
lijk gedragen verantwoordelijk
heid voor de zending van de kerk.
Het toenemende priestertekort
leidt tot overbelasting van de
priesters. Soms kan in de behoef
te aan hulp worden voorzien door
vrijwilligers in te schakelen en ge
bruik te maken van pastoraal
werk(st)ers. Maar de bisschoppen
voegen daar direct aan toe dat zij
zich er terdege van bewust zijn
dat pastoraal werk(st)ers nooit de
functie van de priester kunnen
overnemen.
De opvoeders en begeleiders
van priesterstudenten in Neder
land worden volgens de bis
schoppen gekozen uit "de beste
mensen die het bisdom ter be
schikking heeft", niet alleen we
gens hun karakter als mens en
priester, maar ook wat hun oplei
ding en spirituele vorming be
treft.
De bisschoppen, die voor hun
reactie onder meer de religieuzen
en de vijf katholieke theologische
opleidingen hebben geraad
pleegd, roemen de "voortreffelij
ke" bijdrage van de religieuzen
aan de priesteropleidingen.
Voorts wordt "in dankbaarheid"
gebruik gemaakt van de mede
werking van leken, ook al blijft
voorop staan, dat priesterstuden
ten in voldoende mate in aanra
king moeten komen met priester
docenten.
Bisschop DDR weg
Bisschop Horst Gienke van de
Evangelische Kerk in Greifswald
(DDR) is het eerste kerkelijke
slachtoffer geworden van de val
van de stalinistische garde in de
DDR. De synode van Greifswald
sprak met 32 tegen 30 stemmen
uit dat Gienke zijn ambt niet lan
ger kan vervullen. Gienke (59)
geldt als een vertrouweling van
de afgezette staats- en partijleider
Honecker.
Met het synodebesluit verliest
Gienke, die sinds 1972 het bisdom
leidt, niet automatisch zijn ambt.
Daar wordt in kerkelijke kringen
overigens wel rekening mee ge
houden. Gienke hult zich in zwij
gen.
Aan de stemming gingen uit
voerige discussies vooraf talrijke
synodeleden er bij Gienke op aan
drongen af te treden. Veel kritiek
was er op zijn eigenmachtig op
treden tijdens de herinwijding
van de dom van Greifswald in ju
ni. Onder druk van Honecker, die
daarbij aanwezig was, mocht de
kritische bisschop Forck van Ber
lijn niet aanwezig zijn op de re
ceptie. Gienke, die Honeckers in
grijpen toeliet, had de overige bis
schoppen hiervan niet op de
hoogte gesteld.
Gienke ging volgens de syno
deleden andermaal in de fout
toen hij een maand later in een
persoonlijke brief aan Honecker
zijn verontschuldigingen aan
bood voor kerkelijke activiteiten
die tegen de staat zijn gericht. De
ze brief werd in zijn geheel gepu
bliceerd op de voorpagina van
'Neues Deutschland', het dagblad
van de communistische partij.
Voor de leiding van de Bond van
Kerken in de DDR was deze brief
een dolkstoot in de rug.
Kritiek op Mulder
Prof. dr. D. C. Mulder, de voor
zitter van de Nederlandse Raad
van Kerken, heeft zich wat op de
hals gehaald door 'ja' te zeggen te
gen een uitnodiging van de PLO
om tijdens een viering van de eer
ste verjaardag van de Palestijnse
staat het woord te voeren. Het
OJEC (Overleg voor Joden en
Christenen), die besloot het over
leg met de Raad op te schorten,
bleek slechts de eerste in een rij.
Na de drie joodse Kerkgenoot
schappen en de hervormde en ge
reformeerde Israël-organen,
vindt ook de Katholieke Raad
voor Israël dat Mulder moet af
zien van zijn spreekbeurt, want
dat is volgens haar de enige mo
gelijkheid om een crisis in de
Raad van Kerken te bezweren.
Door de stellingname van de
voorzitter is het gezag van de
Raad "ernstig aangetast", zo
blijkt uit een verklaring die door
voorzitter J. J. M. Kwaaital is on
dertekend.
Ook de voorzitter van de her
vormde synode, ds. B. Wallet,
heeft zich in de discussie ge
mengd. Wallet, die zelf een uitno
diging direct naast zich had neer
gelegd op grond van het logo van
de Palestijnse staat op het brief
papier, meent dat zo'n spreek
beurt niet kan. Als de indruk be
staat dat ze voor een karretje wor
den gespanen, moeten kerkelijke
leiders "zeer voorzichtig en heel
terughoudend zijn", meent hij.
"Het meest verbijsterende be
richt sinds weken"', oordeelt ir. J.
van der Graaf, secretaris van de
Gereformeerde Bond in de Her
vormde Kerk. "We waren al voor
bereid", schrijft hij. "Nadat enke
le jaren geleden een werkgroep
'De Palestijnen en Israël' is opge
richt, lopen de Raad van Kerken
en andere organen, die in deze
werkgroep participeren, aan de
leiband van dit verlengstuk van
de PLO in ons land".
Oud-minister Schmelzer, voor
zitter van de commissie buiten
land van het CDA, en D66-kamer-
lid Kohnstamm hebben hun
spreekbeurt afgezegd. Mulder
houdt zich, met instemming van
de Raad van Kerken, aan zijn af
spraak.
The Bridge. De bekende
gospelgroep The Bridge uit Al-
blasserdam verleent medewer
king aan een 'dienst voor belang
stellenden' in de aula van Nieu-
weroord (Rijnsburgerweg 125) in
Leiden, die zondagavond om ze
ven uur begint. Ds. A. H. Agte-
reek zal een 'woord van bemoedi
ging' spreken.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangenomen
naar Grouw H.J. Kosters van de
Evangelische Kirche in Wupper-
tal (BRD).
Christelijke Geref. Kerken:
tweetal te Bussum H.D. Rietveld
Maarssen en C. Westerink Den
Helder.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Woerden P. van
Ruitenburg Meliskerke.
De Muur wordt bestormd. Oostberlijners beklimmen, geholpen door West-
berlijners, de Muur die zolang de twee stadsdelen gescheiden heeft gehou
den.' (fotoDPA)
BERLIJN Berlijn heeft niet geslapen. "Oost- en West-Berlijn bestaan niet meer.
Wij zijn Berlijners. Kom, dan krijg je een slok". Het is vier uur in de morgen. Midden
onder de Brandenburgerpoort schenkt een bejaarde vrouw me een glas champagne in.
"Komt u uit Oost of West?. Ik kom uit Berlijn, dat ik dit nog mag meemaken". Oost- en
West-Berlijn lopen arm in arm door de poort: "De Muur móet weg. Even later variëren
ze: de Muur is weg".
Overmand door emoties omhelzen twee vrouwen elkaar nadat ze in West-
Berlijn zijn aangekomen. (toto ap>
De Duits-Duitse verbroedering bij de Friedrichstrasse. Oost- en Westberlijn vieren samen feest. (foto AP)
Een verbaasde Oostduitse grenswacht weet niet helemaal wat hij aan
moet met de mensenmenigte die op hem afkomt om doorgelaten te worden
naar het westelijke stadsdeel. (foto ap>
door
Hans Hoogendijk
De nacht van 9 op 10 november 1989
is nu al Duitse en Europese geschie
denis. Gisteravond om zeven uur
brak de Oostduitse communisti
sche partij in feite de Muur af. De
Duitsers in Oost en West konden
het nauwelijks bevatten. De Berlij
ners, door wier stad 28 jaar die do
delijke Muur heeft gelopen, waren
snel bekomen van de schok. Mas
saal trokken de Oostberlijners naar
de grensovergangen. Huilend, la
chend, zingend. "So ein tag, so wun-
derschön wie heute", klonk het. De
altijd zo gevreesde Vopo's stonden
erbij en keken ernaar.
Sprakeloos. Sommigen probeer
den nog naar paspoorten en visa te
vragen, want zo had het Politburo
het bepaald. De Oostberlijners lach
ten erom: "We zijn zo weer terug.
Gewoon even kijken", "kunt u me
de weg vertellen naar de Kurfür-
stendamm?". "Het is alsof ik de
hoofdprijs in de Lotto heb gewon-
De Vopo's gaven de strijd snel op.
"Zijn jullie dan niet blij deze histori
sche dag mee te maken?". "Blij?
Ach, we hopen dat het snel normaal
wordt. Jullie in Nederland controle
ren toch ook aan je grens". De
brooddronken grensgangers: "Het
zijn en blijven Pruisische ambtena
ren". Een echtpaar gaat te voet. De
hond aan de lijn. "Hier heb ik 28 jaar
op gewacht. Eén keer Kaspar aan de
andere kant uitlaten. Morgen gaan
we weer, dan kopen we brekkies
voor je". Het beest begrijpt er niets
De autokolonnes worden langer
en langer. De tweetakt 'Trabbi-
lucht' hangt zwaar in de straten.
Aan de andere kant van de grens
stromen de Westberlijners samen.
Verbroederingen. Wildvreemde
mensen vallen elkaar om de hals,
drinken wijn, bier of sekt. Tegen
een uur of twaalf is de druk van
Westerse kant zo enorm dat Oost- en
Westberlijnse politiemensen de
blokkade opheffen: Berlijn is weer
een. Een Vopo-officier: "Wat kun
nen we doen? Hier waren we niet op
voorbereid, maar ze tegenhouden?
Dat wordt een veldslag". Zonder
papieren loopt, struikelt, valt alles
en iedereen van Oost naar West en
omgekeerd. Champagneflessen
midden op de straat. Milieubewuste
Westberlijners tegen trabbi-chauf-
feurs: "Laat hem toch staan, lopen
gaat toch veel beter. Alles zit toch
barstensvol. Hier heb je wat geld
voor de metro en voor een pilsje".
So ein Tag
Soms komt er nog een enkele Oost
duitse auto door. Bloemen worden
op de motorkap gegooid. Oost- en
Westberlijnse politiemannen pro
beren hand in hand orde in de chaos
te scheppen. "Hé, die smerissen van
ons zijn veel harder dan die van jul
lie", roept een jonge Westberlijnse.
Uit Westberlijnse megafoons klinkt
"Maak alsjeblieft de weg vrij" en
"Ida zoekt haar moeder". Twee au
to's, een uit West en een uit Oost,
blokkeren de smalle doorgang aan
de Invalidenstrasse. In de Westduit-
se auto wordt een fles wijn ontkurkt
en via het raampje naar de Oostduit
se auto gereikt. Proost!.
Tussen de feestende menigte
door duwt een jong echtpaar twee
kinderwagens. Een met een huilen
de baby, de andere gevuld met kof
fers. "Waar gaan jullie heen? Blijf
toch hier. Je kunt nu toch zo vaak
gaan als je wilt". Bijna schuw schui
felen ze verder. In deze historische
nacht horen zij tot de weinigen die
nu al voorgoed gaan.
'So ein Tag', schalt het weer door
de straten. De directeur van de
Oostberlijnse opera, Christian
Wölffer, komt met zijn broer en een
paar Griekse actrices aangewan
deld. "Ik heb mijn kinderen ooit ge
zegd: ik zal het niet meer meema
ken, maar ik hoop dat jullie eens
van Oost naar West kunnen lopen
zonder controle. Vanavond is het
waar geworden. Ik hoorde het op de
DDR-televisie. Toen ben ik alsmaar
blijven schakelen. Oost- en West-tv.
Daarna mijn broer uit een werkbe
spreking gehaald. Ik stormde het Met dolle blijdschap en champagne werden gisteravond de eerste Oost- berlijners (links) bij het doorlaatpunt aan de Friedrischstrasse onthaald
restaurant binnen: "Jürgen kom door hun westelijke stadgenoten. (fotoDPA)
mee". En Jürgen kwam met zijn ac-
trices, die verdwaasd deze happe- stond al met de autosleutels in haar zorgt de Westduitse politie voor
ning aanschouwen. Op de achter- hand klaar. Voor het eerst van mijn rust. Aan de andere kant dwingen
grond wordt met Duits-Duitse in- leven hebben ik jullie Kurfürsten- Oostberlijnse politiemannen de
spanning een Trabant weggeduwd, damm gezien". De Westberlijner Westberlijners terug. Geen geweld.
De file was te lang voor de accu's. antwoordt: "Wij zijn nu op weg naar Berlijn beleefde een unieke
jullie Alexanderplatz. Wat, onzin: nacht. Honderdduizenden mensen
■tt-iexanaei piaiz onze Alex en onze K-". Een derde verschenen vanmorgen met rode
Kort na middernacht nemen de komt erbij staan: "Kun je je voor- ogen op hun werk. En dat niet al-
Berlijners de Muur bij de Branden- stellen, kan ik voortaan 's zondags leen van vermoeidheid. Gespannen
burgerpoort. De Vopo's trekken bij mijn schoonmoeder in West kof- wordt afgewacht hoeveel er na dit
zich terug. Een officier is witheet: fiedrinken". eerste voorproefje besluiten defini-
"Dit gaat te ver. Wij zijn een gedisci- tief te gaan.
plineerd volk. Dit is een chaos". Terwijl het Westberlijnse ver- Het Oostduitse ministerie van
Overal staan zingende, schreeuwen- voersbedrijf extra bussen, treinen binnenlandse zaken verklaarde
de, doodstille mensen in dit hart en trams inzette om de Oostduitse vanmorgen dat de grenzen voor
van Berlijn. Een man loopt naar een 'ontdekkers' gratis te vervoeren, is mensen zonder papieren open wa-
Oostduitse grensbewaker: "Zien het oostelijk deel van de service niet ren gezet om incidenten te voorko-
jullie het, het is voorbij. Veertig jaar zo groot. De bussen rijden niet men. Een woordvoerder beloofde
hebben jullie ons geslagen. Nu is meer, de kroegen zijn dicht. dat vanaf acht uur de grensstations
het voorbij. Voor altijd". Met zachte t t G onbureaucratisch de
hand voeren mensen hem weg. rvcpciltlc reis naar het Westen zullen uit-
Oost- of Westberlijners? Het is niet Tegen het ochtendgloren wordt de schrijven. West-Berlijn lijkt er na de
vast te stellen. "Dit is niet te be- sfeer aan de Brandenburgerpoort generale repetitie van vannacht op
schrijven. Hier moetje bij zijn", sta- wat gespannen. Nerveuze Oostduit- voorbereid. "Alleen als ze echt alle-
melt een jongeman tegen een even- sers laten versterkingen aanrukken, maal willen blijven, weet ik niet
oude Westberlijner. "Ik kwam thuis Aan de Westberlijnse kant worden meer wat we moeten doen", zei de
uit de ploegendienst. Mijn vrouw stukken uit de Muur gehakt. Daar verantwoordelijke wethouder.
