Werk is bijna altijd passender dan een uitkering9
Landerigheid troef op verplicht PvdA-onderonsje
Kiing: geen wereldvrede zonder godsdienstvrede
Elske ter Veld staatssecretaris van sociale zaken na zeven jaar oppositie
PAGINA 2
DINSDAG 7 NOVEMBER 1989
AMERSFOORT Het had nog het
meeste weg van een verplichte fa
miliebijeenkomst, en dat zijn de
ergste die er zijn. Er was geen uit
bundigheid, het ontbrak aan zang
en polonaise; het speciale PvdA-
congres in Amersfoort gaf gister
avond zonder mankeren en zonder
opsmuk haar fiat aan deelname aan
het derde kabinet-Lubbers.
door
Peter de Vries
"Eindhoven en Brabant zeggen
'ja' tegen de nieuwe regering",
meldde de woordvoerster van het
Zuiden, nadat de vertegenwoordi
ger van Drenthe al in onvervalst dia
lect zijn oordeel had geveld: "Het
had minder gekund". Voor de 'pro
minenten', voor in de zaal, waren er
bloemen en applaus, zoals dat hoort
bij het begin van een regeringspe
riode.
Ooit stonden de congressen van
de Partij van de Arbeid te boek als
een 'must' voor de politieke genie
ters. Daar immers werden carrières
gemaakt en gebroken, regeringen
ten val gebracht, straaljagerorders
bijkans getorpedeerd, en samen
werking met de christendemocra
ten de grond in geboord. Op de kop
af twaalf jaar (en twee dagen) eerder
had een buitengewoon congres van
de PvdA nog de komst van het
tweede kabinet-Den Uyl geblok
keerd. Het was in de tijd dat Rooms
en Rood elkaar slechts in geval van
uiterste noodzaak een plaatsje in de
regering gunden.
Hoe anders gaat dat anno 1989. De
onderhandelingen tussen Kok en
Lubbers/De Vries verliepen in een
voorbeeldige stemming, zakelijk en
harmonieus. De politieke verloving
was kort, maar de partners-in-spe
doorstonden de proef.
Er werd niet
met servies gegooid, met deuren ge
smeten of gebroken. En het PvdA-
congres paste zich aan de nieuwe
omgangsvormen aan. Het werd een
soort familiebijeenkomst waar be
sloten moest worden of zoonlief wel
een goede partij had uitgekozen,
maar ach, aangezien ze om elkaar
geven, voelde niemand van de ooms
en tantes er voor de stemming te be
derven.
Het was kortom saai in De Flint,
want er stond niets op het spel. Al
leen Wim Kok verdedigde zich met
verve, net alsof hij zich de kritiek
werkelijk had aangetrokken. In de
gangen was een hapje en een drank
je, voor hen die van verre gekomen
waren. En voorzitster Annemarie
Grewel wees er met bitse stem op
dat de bijeenkomst om half tien zou
worden opgebroken, "omdat dan
de laatste trein gaat voor sommi
gen". Zo weinig viel er te bespre
ken, dat de bijeenkomst een half
uur eerder dan verwacht werd op
gebroken.
Toonzettend voor de landerige
sfeer die al snel ontstaat, is de ope
ningsrede van opperspreekstal-
meesteres en partijvoorzitster Mar-
janne Sint, die acht pagina's tekst
heeft uitgeschreven.
"We moeten
ons niet bij de eerste de beste tegen
wind laten omblazen. We waaien
pas echt weg, als we snel de veilige
beschutting van de oppositieban-
ken zoeken", houdt Sint haar ga
pend gehoor voor. Een schamel ap
plausje onderbreekt haar een, twee
keer. Achterin de zaal doen de luid
keels overleggende vertegenwoor
digers van Amsterdam-Rivieren
buurt alsof ze er niet bij horen; op
het podium kijkt Kok een enkele
keer verbaasd op uit zijn stapel pa
perassen.
Lichte, aanhoudende, kritiek is er
op de gebroken belofte dat een
kwart van de ministers een vrouw
zou zijn. Het werden er drie, maar
menig sociaal-democraat troost
zich met de gedachte dat dat ook al
een record is.
Er moet geregeerd
worden, zeggen de tientallen afde
lingsvertegenwoordigers die het
spreekgestoelte beklimmen. Een
motie vat de stemming wel heel
pregnant samen: "...het congres van
de PvdA bijeen om de onderhande
laars te feliciteren met het behaalde
resultaat en om zowel de ministers
ploeg als de Tweede-Kamerfractie
van de PvdA de komende vier jaar
veel succes toe te wensen..." Maar
zelfs die motie wordt braaf v
pen, omdat de rest van de tekst ind
ruist tegen het regeerakkoord.
Slechts een enkeling verlaat de
vertrouwde paden van regeerak
koord en amendement. "Ik kom uit
de Schilderswijk in Den Haag, wat
tegenwoordig heet een probleem-
cumulatiegebied", zegt een vrouw.
Ze wijst op de tweedeling in de sa
menleving, en op de groepen die
„aan de verkeerde kant zijn terech
gekomen". "De PvdA kan laten zien
dat politici meer zijn dan zakken
vullers. Laat zien dat het verschil
maakt of je door de hond of door de
kat wordt gebeten. Wij van afdeling-
I hebben er alle vertrouwen in dat
jullie dat kunnen en willen". De In
ternationale na afloop klinkt traag
en donker; een strijdlied dat bij
feesten hoorde, verworden tot ritu
eel.
altijd precies de baan krijgen aange
boden in dat plan die precies is wat
ze willen. Maar als ik langs de snel
weg mensen van 50 paaltjes zie was
sen, dan ben ik geneigd om heel wat
werk passend te vinden. Ik bedoel
daarmee dat ik werk bijna altijd
passender vind dan een uitkering".
Meedoen
Ter Veld zal moeten samenwerken
met Bert de Vries. Ze kenschetst
haar nieuwe baas als intelligent, een
man die nadenkt voordat hij wat
zegt en die in elk geval consequent
en consistent is. Op sociaal-econo
misch gebied lopen de opvattingen
van De Vries redelijk parallel met
de hare, vindt Ter Veld. Op het ter
rein van de collectieve lastendruk
denkt De Vries "niet a la Ruding".
Wel denkt haar minister over eman
cipatie veel conservatiever dan zij
zelf, vermoedt ze.
- Het ministerie van sociale za
ken is het ministerie bij uitstek
waar de sociale vernieuwing van de
t PvdA vorm moet krijgen, maar ook
'de zorgzame samenleving van het
CDA. Ziet u daar geen problemen
ontstaan?
"Ach, zorgzame samenleving is
een kreet die altijd vorm had moe
ten krijgen via Brinkman en WVC.
Bij sociale vernieuwing is er naast
die verantwoordelijke samenleving
ook een verantwoordelijke over
heid. Ook waar burenhulp werkt, is
de overheid op veel terreinen nog
nodig. De zorgzame samenleving
kan alleen bestaan wanneer er een
overheid is die daarvoor de voor
waarden schept. Dat zie je concreet
terug in het vrijwilligerswerk, waar
het wel de overheid is die voor veel
faciliteiten moet zorgen. Bovendien
zijn er grenzen aan het vrijwilligers
werk. Er zijn genoeg moeilijke soci
ale probleemgevallen waar je geen
vrijwilliger naar toe kunt sturen.
Het een kan nooit zonder het ander"
Ter Veld heeft, zegt ze, vertrou
wen in de nieuwe samenwerking
tussen CDA en PvdA. Ze vindt dat
het CDA op een aantal punten, zoals
de gelijke behandeling en de eutha
nasie, wezenlijke toezeggingen
heeft gedaan. "Daar liggen toch
concessies die het CDA nooit aan de
WD, die op die punten toch vlakbij
ons ligt, heeft willen doen".
"We moeten natuurlijk ook niet
vergeten dat er tussen ons uiteinde
lijk veel minder verschillen zijn dan
we vaak denken. Allebei onze ach
terbannen bestaan uit gewone,
hardwerkende mensen die niet ex
treem rijk hoeven te worden als ze
ook maar niet echt arm worden, die
hun kinderen een goede opleiding
willen geven en die hopen op een
goede oude dag. Ik moet nog wel
eens terugdenken aan die man in
Emmen, die Willem Vermeend en
mij succes toewenste bij de cam
pagne. Vermeend zei toen: nou, u
stemt in elk geval op ons. Nee hoor,
zei die man, ik stem op het CDA,
maar deze keer moeten jullie mee
doen".
uitkeringsgelden is volgens haar nu
ruimschoots geaccepteerd. "Ik heb
dat een paar jaar geleden voorgere
kend bij een bezuiniging van 30 mil
joen op de gezinszorg. Zo'n korting
scheelt al snel ongeveer 6000 banen,
waardoor ongeveer 12.000 ouderen
geen hulp aan huis meer krijgen.
Dat betekent dat een deel van hen
waarschijnlijk naar een verpleeg
huis moet. Wat heb je dan uiteinde
lijk verdiend? Ik heb Brinkman
toen voorgerekend dat je net zo
goed geld dat je nu aan uitkeringen
uitgeeft, kunt besteden aan gezins
hulp. Dat schept dan weer werk, en
dat is met 450.000 vrouwen in de bij
stand toch nooit weg. Dat idee is
langzamerhand geaccepteerd. En
als dan de collectieve lastendruk
niet daalt, wat dan nog? Je moet
dan wel rekenen dat je met diezelf
de lastendruk een heleboel voorzie
ningen in je samenleving realiseert
die anders wegvallen".
Die sociale vernieuwing ziet ze
ook bij de nieuwe opzet van de ar
beidsbureaus, waar werkgevers en
werknemers bij het bestuur nauw
worden betrokken. Dat is, bena
drukt ze, ook in het belang van de
werkgevers. Het verhaal dat die
baat hebben bij een hoge werkloos
heid zodat ze goedkoop aan mensen
kunnen komen, gaat volgens haar
niet op. "Op korte termijn mis
schien wel, maar op langere termijn
gezien is het helemaal niet zo dat
een grote werkloosheid voordelig is
voor de werkgever. Je ziet dan dat
aan de bovenkant van de markt de
geschoolde arbeid schaars wordt,
terwijl aan de onderkant een groot
uitschot van ongeschoolde arbei
ders komt. In de praktijk komt dat
erop neer dat werkgevers duur per
soneel bij hun concurrenten moe
ten wegkopen. Ze kunnen beter zor
gen dat die arbeidsmarkt beter
werkt, waardoor er veel meer men
sen goed geschoold worden, en
langzaam beginnen ze dat door te
krijgen".
In alle discussies komt steeds
het Zweedse model terug. Kok be
pleitte onlangs samen met Lubbers
de invoering van een Nederlandse
variant. In ruil voor een lagere uit
kering krijgen jeugdige werklozen
daarbij de garantie op bijscholing
of een baan.
"Ik heb bij de discussies rond de
stelselherziening al eens gezegd dat
de PvdA zich te veel inspande voor
goede uitkeringen zonder te kijken
hoe we kunnen voorkomen dat
mensen een beroep op een uitke
ring moeten doen. In dit nieuwe
plan krijg je de situatie dat mensen
drie of zes maanden kunnen zoeken
naar een baan, en datje, als dat niet
lukt, als samenleving zegt: laten we
eens kijken wat we voor je kunnen
doen. Want eigenlijk is het natuur
lijk schandalig dat je mensen eerst
laat leren voor een beroep dat ze
leuk vinden en dan vervólgens te
gen ze zegt: jammer, maar hier heb
je een uitkering als afkoopsom".
"Natuurlijk zullen mensen niet
LEIDEN "Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een van
de weinige departementen waar CDA en PvdA allebei zit
ten, en waar bovendien een man en een vrouw moeten sa
menwerken. Ik denk dat wij het ministerie zijn waar echt
zal moeten blijken of de twee partijen samen kunnen rege
ren Natuurlijk zal dat enorm wennen worden na zeven
jaar oppostie. Dat geldt omgekeerd voor het CDA ook: die
vragen zich af hoe ze met deze vreselijke oppositiemensen
een beleid moeten voeren. Ik denk dat het ontzettend zal af
hangen van wat er in het eerste jaar gebeurt. Of we met de
maatregelen die we het komende jaar nemen, duidelijk
kunnen maken wat het draagvlak voor dit kabinet is bij ons,
en wat het draagvlak is bij het CDA".
De benoeming van Elske ter Veld,
de in Leiden wonende woordvoer
ster van de PvdA op het terrein van
de sociale zekerheid, tot staatsse
cretaris van sociale zaken komt niet
echt als een verrassing. Al voor de
verkiezingen werd haar naam ge
noemd. Toen CDA'er Bert de Vries
te kennen gaf zijn partijgenoot Jan
de Koning te willen opvolgen op So
ciale Zaken na zeven slopende jaren
als fractieleider, was duidelijk welk
koppel dit ministerie de komende
jaren zou bemannen.
door
Sjaak Smakman
De politieke carrière van Elske
ter Veld blijft daarmee voorspoedig
verlopen. Na bijna tien jaar op het
vrouwensecretariaat van het NW
(later FNV) kwam ze in 1981 voor de
PvdA in de Tweede Kamer. Vanwe
ge haar bij de vakbeweging verwor
ven deskundigheid op het terrein
van de sociale wetgeving, werd ze al
snel woordvoerster voor sociale za
ken. "Het sociale zekerheidsstelsel
stond in die dagen eigenlijk nog niet
ter discussie en de meeste mensen
in de fractie wisten er daarom maar
weinig van", verklaart ze.
Sindsdien is haar ster snel gere
zen. De herziening van het stelsel
van sociale zekerheid is een van de
belangrijkste politieke items in de
afgelopen jaren geweest, waarbij
Ter Veld door haar deskundigheid
bij vriend en vijand respect af
dwong. Tijdens de afgelopen forma
tie behoorde ze tot het zogeheten
kleine comité, het groepje kamerle
den dat elke dag met Wim Kok na
praatte over de onderhandelingen
en de strategie bepaalde. "Daarbij is
mij vooral de grote bereidheid van
het CDA opgevallen om een ander
kabinet mogelijk te maken. Het
CDA had uiteindelijk toch de moge
lijkheid om met 76 zetels en de ge-
doogsteun van klein rechts weer
met de WD te gaan regeren. Het is
beslist niet zo dat ze concessies aan
ons moesten doen alleen omdat er
geen andere mogelijkheid was".
Koppeling
Als staatssecretaris krijgt ze vol
gens afspraak de sociale zekerheid
het emancipatiebeleid in haar
portefeuille, Bert de Vries zal zich
vooral met de werkgelegenheid
gaan bezighouden.
De koppeling tussen lonen en
uitkeringen is een koppeling onder
voorwaarden geworden. Het staat
zelfs niet precies omschreven in het
regeerakkoord wanneer de koppe
ling wel en niet doorgaat. Dat is
toch een verliespunt voor de PvdA.
die zich altijd sterk heeft gemaakt
voor de koppeling.
"Dat vind ik niet. We hebben
sinds 1979 de WAM, een wet die een
volautomatische koppeling garan
deert. Maar die heeft maar een jaar
gefunctioneerd. Daarna is hij elk
jaar opnieuw buiten werking ge
steld. Er werd rücksichtslos ge
woon niet gekoppeld omdat er geld
nodig was. Vanuit die situatie,
waarin de uitkeringen elk jaar op
nieuw werden bevroren, zijn we nu
in een situatie waarin financiële
ruimte is geschapen voor de koppe
ling. Het uitgangspunt voor het be
leid is koppeling. Alleen bij uitzon
derlijke omstandigheden gebeurt
dat niet. Maar we zitten wel met ze
ven ministers in het kabinet. Dan
moet er heel wat gebeuren wil die
koppeling niet doorgaan. Dat is rflij
toch wel verrekte veel waard".
In de afgelopen jaren zijn de
laagste inkomens op forse achter
stand komen te staan, volgens som
mige berekeningen meer dan 15 pro
cent. Daar gebeurt nu niets aan.
"Het geld ontbreekt ons om in en
kelejaren goed te maken wat in vele
jaren is afgeknabbeld. Dat geld is
niet door de regeringspartijen in
een oude sok gestopt, maar uitgege
ven. Je kunt die achterstand hoog
uit heel geleidelijk aan een beetje
gaan goedmaken".
Maar het CDA heeft daar dui
delijk nee tegen gezegd
"Dat is zo, maar daar staat wel wat
tegenover. De inkomenspositie van
gezinnen met kinderen met een mi-
niminuminkomen wordt wel be- Elske ter veld aan de interruptiemicrofoon in de Tweede Kamer. Na acht jaar oppositie tegen het CDA wordt ze
hoorlijk verbeterd. De verhoging staatssecretaris van sociale zaken in een kabinet mét datzelfde CDA: "Natuurlijk zal dat enorm wennen worden".
van de kinderbijslag is vooral gun- (foto and
stig voor lage inkomens omdat het verdwijnen en de koppeling gaat in lijke aanzet tot een ander beleid". hebben ingespannen, ziet ze ook te-
om een vast bedrag gaat, de medi- principe door. Als je die dingen bij Dat 'andere beleid' waarvoor de so- rug bij het werkgelegenheidsbeleid,
cijnknaak en het specialistengeeltje elkaar optelt, zie je toch een duide- cialisten zich in hun campagne zo Het idee van het 'terugploegen' van
Geen wereldvrede zonder
vrede tussen de godsdiensten.
Dat is de nieuwe boodschap van
de gezaghebbende Zwitserse rk
theoloog Hans Küng, vanmor
gen uitgesproken tijdens een le
zing aan de Vrije Universieit te
Amsterdam.
Uit naam van de godsdiensten
zijn er in de hele geschiedenis
veel mensen gedood en veel oor
logen uitgevochten, maar binnen
de wereldgodsdiensten is er de
laatste tijd vooruitgang in de ont
wikkeling naar humaniteit. De
mensenrechten, de vrouwen
emancipatie, sociale rechtvaar
digheid en de ethische ontoelaat
baarheid van oorlog volgens
Kung zullen alle grote godsdien
sten hier steeds meer naar stre-
Hij wijst de 'vestingsstrategie'
(ons geloof is de enig ware), de
'bagatelliseringsstrategie' (alle
godsdiensten zijn in wezen gelijk)
en de 'omarmingsstrategie' (één
godsdienst is de ware; alle andere
hebben daar deel aan) af.
Met een beroep op het gemeen
schappelijk mens-zijn van alle
mensen moet het volgens Küng
mogelijk zijn een basiskriterium
te formuleren, dat uitgaat van de
menselijke waardigheid. Op een
begin dit jaar gehouden conferen
tie van de Unesco, die steeds
meer de betekenis van de gods
dienst erkent, was er verregaande
overeenstemming over een der
gelijk uitgangspunt.
Vrede is niet gebaat bij gods
dienstige onverschilligheid. Inte
gendeel, aldus Küng, een zo groot
mogelijke openheid tegenover de
andere godsdiensten vereist hele
maal niet dat de eigen overtuiging
wordt opgegeven.
"Verwacht wordt .slechts' de
onvoorwaardelijke bereidheid
om te luisteren en te leren". Om
wille van de individuele mens, de
kerk en de godsdienst is volgens
Küng de dialoog tussen de gods
diensten op alle niveaus en in alle
vormen noodzakelijk.
Geen ander verschijnsel de
monstreert volgens Kuring de
overgang van de moderne naar de
post-moderne tijd zo duidelijk als
de terugkeer van de godsdienst.
Er is "onmiskenbaar" sprake van
een neergang van de moderne
ideologieën in Oost en West en
van een heropleving van de gods
dienst.
Volgens Küng is de post-mo
derne tijd al doorgebroken met de
burgerrechtenbeweging in
Noord-Amerika. In onze tijd
krijgt een en ander gestalte in de
bevrijdings-, mensenrechten-,
vrouwen-, vredes- en milieube
weging en in de oecumene.
De kerk heeft in de post-moder
ne tijd echter alleen maar toe
komst als zij niet centralistisch,
maar pluralistisch is georgani
seerd, niet op dogmatisme maar
op dialoog is georiënteerd en zich
niet naïef-zelfgenoegzaam maar
zelfkritisch gedraagt.
Joodse kerken
De drie joodse kerkgenoot
schappen in Nederland onder
steunen het besluit van het Over
legorgaan van Joden en Christe
nen (OJEC) om het overleg met
de Raad van Kerken op te schor
ten. Ook zij vinden het "onaan
vaardbaar" dat voorzitter dr. D. C.
Mulder van de Raad van Kerken
op 23 november spreekt op een
bijeenkomst van de PLO in Den
Haag.
Het Nederlands-Israëlietisch
Kerkgenootschap, het Portugees-
Israëlietisch Kerkgenootschap en
het Verbond van Liberaal-Reli
gieuze Joden schrijven aan de
Raad dat zij voorstander zijn van
goede contacten met de christelij
ke kerken. Zij menen echter dat
deze "zinloos worden als de ker
ken steun geven aan krachten die
er op uit zijn het bestaansrecht
van de staat Israël aan te tasten".
De drie joodse kerkgenoot
schappen, die alle lid zijn van het
OJEC, roepen Mulder op de bij
eenkomst ter gelegenheid van
twee jaar Palestijnse opstand (In
tifada) en één jaar 'Palestijnse
staat' te mijden.
De voorzitter van de Raad van
Kerken heeft erop gewezen dat
hij de PLO-bijeenkomst in Den
Haag op persoonlijke titel toe
spreekt. Hij weerspreekt de me
ning van het OJEC dat de Raad
niet langer het bestaansrecht van
Israël erkent.
Krijgsmacht
Er "ontluikt" samenwerking tus
sen rooms-katholieke, protes
tantse en humanistische geeste
lijk verzorgers in de krijgsmacht.
Volgens humanistisch hoofd
raadsman drs. K.S. Roza is er
sprake van "een nieuw begin, een
wederkerig leerproces, niet zon
der gevoelens van verbonden
heid".
Tijdens de viering van het 25-ja-
rig bestaan van de dienst Hu
manistisch Geestelijke Verzor
ging in Zeist legde Roza gisteren
uit dat deze samenwerking vooral
de landmacht betreft. De geeste
lijk verzorgers zijn hier binnen
kort, als alle plannen doorgaan,
buiten kantooruren en bij calami
teiten op een punt bereikbaar.
Roza gaf toe dat het een beschei
den begin is.
De dienst Humanistisch Gees
telijke Verzorging startte in 1964
met vijf raadslieden, thans zijn
dat er 31. Dat is volgens Roza nog
veel te weinig om aan de groeien
de vraag naar humanistisch gees
telijke verzorging te voldoen. Al
vanaf 1979 ligt er in Den Haag een
verzoek om het aantal te verdub
belen. Nog steeds is dat een "ui
terst reële zaak", aldus Roza, wij
zend op de toenemende ontker
kelijking in Nederland.
Emigranten
Israël is er niet in geslaagd een
belangrijk deel van de toegeno
men stroom joodse emigranten
uit de Sovjetunie aan te trekken
en gaat drie miljard dollar uittrek
ken voor een programma om de
vestiging van joodse Sovjet-emi
granten in het "Beloofde Land" te
stimuleren.
Israëlische functionarissen ho
pen in de komende driejaar hon
derdduizend immigranten uit de
Sovjetunie in Israël te kunnen
verwelkomen, een doel dat door
velen als te optimistisch wordt
beschouwd.
De huidige joodse emigranten
uit de Sovjetunie blijken zich bij
hun keuze van het land van vesti
ging meer te laten leiden door
economische motieven dan door
ideologische of religieuze over
wegingen. Anders dan de stroom
immigranten uit de jaren zeventig
gaat het hen vooral om een beter
materieel leven, waardoor velen
met name de Verenigde Staten
verkiezen boven Israël.
Vermoedelijk speelt daarbij de
ervaring van de 250.000 joodse
immigranten uit de Sovjetunie
die zich sinds 1967 in Israël ves
tigden de belangrijkste rol. Het is
tot joodse kringen in de Sovjetu
nie doorgedrongen dat zij er maar
in geringe mate in geslaagd zijn
een huis en werk te vinden en bo
vendien leven temidden van het
Palestijns-Israëlisch conflict.
Om meer immigranten aan te
trekken gaat Israël 25.000 nieuwe
woningen bouwen, meer be
roepsopleidingen opzetten en
meer banen scheppen voor joden
uit de Sovjetunie. Waar de immi
granten zich in Israël moeten ves
tigen is nog omstreden. Met name
een plan van een adviseur van
premier Shamir om hen in de be
zette gebieden te huisvesten stuit
op veel kritiek.
Nel Benschop. De best gele
zen dichteres in ons land, Nel
Benschop, verleent vanavond
medewerking aan een samen
komst rond christenen in het
Oostblok en China, in de Dorps
kerk (Hoofdstraat) in Leiderdorp.
Aanvang acht uur.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt voor
Haamstede W. Wagter Rijnsburg.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Noordwijk als geeste
lijk verzorger van Sancta Maria
drs. J. Mondeel Reeuwijk.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Middelburg-Zuid G. J.
van Aalst Benthuizen; bedankt
voor Klaaswaal A. Bac Bodegra-
