'Bedreigde soorten in
natuur handhaven'
Rolluiken werken snelkraak in de hand
'Kleinere rioolbuis
toepassen kan niet'
Leidse advocaat voelt zich
gepasseerd door ziekenfonds
Netwerk van twaalf milieukundigen ingesteld
V an Vliet internationale 'plantenman' in Lausanne
ZATERDAG 4 NOVEMBER "1989
REGIO
PAGINA 13
NOORDWIJKERHOUT Rollui
ken aan de buitengevel van win
kels zijn nutteloos en werken
zelfs snelkraken in de hand. Dat
zelfde geldt voor inbraakwerende
deuren en gepantserd glas aan de
buitenzijde van een zaak.
Die opmerkelijke uitspraak
deed G.A. Stolwijk, techno-pre-
ventieadviseur van het Regionaal
Bureau Voorkoming Misdrijven
van de rijkspolitie, tijdens de stu
diedag 'Criminaliteit en bebouw
de omgeving' in het congrescen
trum Leeuwenhorst in Noordwij-
kerhout.
Veel winkels zijn tegenwoordig
voorzien van zware rolluiken in
combinatie met een alarmsys
teem. Het alarm gaat af zodra de
inbrekers het luik hebben gefor
ceerd. In de praktijk duurt het
Preventieadviseur politie: alleen waardevolle spullen goed beveiligen
soms wel twintig minuten voor de
politie ter plaatse is. "En dat geeft
de inbreker meer dan genoeg tijd
om weg te halen wat van zijn ga
ding is en de benen te nemen, lang
voordat de gezagsdrager arri
veert", aldus Stolwijk. Rolluiken
maken bovendien een winkel
straat onaantrekkelijk om 's
avonds doorheen te lopen. Lege
straten zijn een dorado voor van
dalen en inbrekers.
Er moet, zo is de overtuiging v
de politieman, een andere i
van beveiligen worden toegepast.
Het is niet nodig een hele winkel
voor dieven ontoegankelijk te
maken. Alleen de spullen van
waarde - de kas en dure appara
tuur - moeten door middel van
zware deuren en gepantserd glas
worden beschermd. "Dit moet wel
worden gecombineerd met een
goed alarmsysteem", voegt Stol
wijk er aan toe.
Zijn oplossing is even doeltref
fend als eenvoudig. Dieven bre
ken in via de nauwelijks beveilig
de voorgevel van de winkel. Di
rect daarop gaat het alarm af. Dat
laat de dieven nog weinig tijd om
iets mee te nemen. Ze moeten im
mers eerst het gepantserde ge
deelte nog openbreken voordat ze
bij de gewenste spullen kunnen
komen. De tijd die ze hiervoor no
dig hebben is 'tijdwinst' voor de
politie.
Veiligheid
Straatverlichting wordt aange
bracht met het oog op de ver
keersveiligheid. Het wegdek is
goed verlicht, de omgeving niet.
Volgens W.J.M. van Bommel van
Philips Nederland draagt deze
openbare verlichting
absoluut niet bij aan de veiligheid
op straat.
Onderzoek in binnen- en bui
tenland heeft uitgewezen dat
mensen zich op straat veilig voe
len als ze een onbekend persoon
op een afstand van vier meter
kunnen herkennen. Die afstand is
zodanig dat, indien nodig, nog een
defensieve of ontwijkende actie
kan worden ondernomen.
Tijdens de studiedag in Noord-
wijkerhout riep Van Bommel de
gemeenten op hun openbare ver
lichting zodanig aan te passen dat
deze bijdraagt aan de sociale vei
ligheid.
Wat de beveiliging van panden
betreft ziet de Philips-man het
meest heil in permanente verlich
ting. Ook gangpaden en andere
'enge doorsteekjes' moeten goed
worden verlicht. Hoewel dit niet
direct een taak is van de overheid,
de gangpaden zijn veelal particu
lier terein, kunnen gemeenten
volgens Van Bommel wel stimule
rend werken door bij voorbeeld
wijkverenigingen aan te moedi
gen gezamenlijk tot de aanleg van
verlichtingsinstallaties over te
gaan.
Burgemeesters
ldagen over
'belabberde
rechtspositie'
DEN HAAG - "Het is een in- en in
trieste zaak dat de rechtspositie van
bugemeesters nog steeds belabberd
afsteekt tegenover die van andere
beroepen. De nieuwe minister van
binnenlandse zaken zou eraan moe
ten werken om tot een eigen ar
beidsvoorwaardenbeleid voor bur
gemeesters te komen".
Voorzitter I.J.P. Keijzer van de
belangenvereniging van burge
meesters zei dit gisteren op de na
jaarsvergadering van deze vereni
ging in Scheveningen. Keijzer, zelf
burgemeester van Veghel, zei dat
ook een burgemeester er recht op
heeft naar waarde te worden be
taald. "Arbeidsduurverkorting,
deeltijdfuncties en ouderschaps
verlof zijn normale verworvenhe
den in onze samenleving", aldus
Keijzer. Maar voor burgemeesters
gelden deze verworvenheden nog
niet.
De belangenvereniging ziet ver
der niets in de suggestie om burge
meesters door de burgers te laten
verkiezen. "Het past immers niet in
ons bestel om naast de raad en de
wethouders ook nog eens een indi
vidueel politiek functionaris te
plaatsen. Dat zou de positie van die
zelfde raad en vooral van de wet
houders ernstig verzwakken".
Keijzer maakte duidelijk dat het
instituut van de vertrouwenscom
missie voldoet als het erom gaat de
gemeenteraad bij de benoeming
van een nieuwe burgemeester te be
trekken.
In Tilburg (Brokx) en Den Bosch
(een CDA'er in plaats van PvdA'er
Stemerdink) moest de gemeente
raad recentelijk een hem opgedron
gen burgemeester slikken. Keijzer
verwees de bezwaren van de Bos
sche en Tilburgse raad naar de prul
lenmand: "Deze vertrouwenscom
missies zijn zich te veel gaan be
schouwen als kiescollege: teleurge
steld omdat de door hen als eerste
geplaatste kandidaat uiteindelijk
niet benoemd werd". Volgens de
Veghelse burgemeester zou de lijst
met namen van de vertrouwens
commissie aan invloed winnen als
ze niet direct een rangorde in voor
keur aangaf.
Chef afdeling rioleringen in Leiden:
LEIDEN/DELFT - Gemeenten kun
nen ónmogelijk klein'ere rioolbui
zen gebruiken. Doen ze dat wel, dan
bestaat het risico dat het oppervlak
tewater tijdens zware regenbuien
wordt vervuild. Dat meent althans
W. Ephraïm, hoofd van de afdeling
rioleringen van de gemeente Lei-,
den.
De Delftse onderzoeker F. van de
Ven verklaarde deze week dat ge
meenten zich ten minste 150 mil
joen gulden kunnen besparen door
kleinere rioolbuizen aan te leggen.
Volgens hem komt er namelijk lang
niet zo veel regenwater in de riolen
terecht als tot nog toe is aangeno
men. Een aanzienlijke hoeveelheid
van dit water verdampt of verdwijnt
via de bestrating de grond in. De ca
paciteit van de rioolbuizen hoeft
daardoor lang niet zo groot te zijn.
En hoe kleiner de buizen, hoe goed
koper de gemeenten uit zijn.
Mestprobleem
door spreiden
bedrijven oplossen
DEN HAAG - Een deel van de in
tensieve veehouderij-bedrijven in
Nederland moet worden verplaatst
naar regio's waar nog geen over
schot aan' dierlijke mest is. Inkrim
ping van de totale Nederlandse
veestapel is niet direct noodzake
lijk.' Het mestprobleem wordt voor
een belangrijk deel uit de wereld ge
holpen door de 'produktie van mest
beter te spreiden'.
Tot die conclusie komt oud-land
bouwminister A.P.J.M.M. van der
Stee in het rapport 'Om schone za
kelijkheid'. Het rapport is opgesteld
door een commissie onder voorzit
terschap van Van der Stee en dient
als ondersteuning bij het uitstippe
len van het agrarisch beleid voor de
komende jaren.
In industriële verwerking van
mest ziet Van der Stee weinig heil.
Tot nu toe is dit veel te duur.
Ephraïm betwijfelt echter of de
capaciteit van de rioleringen kan
worden verkleind. "Ze zijn niet be
rekend op alle mogelijk stortbuien.
Valt er in korte tijd meer dan 8 milli
meter regen, en dat komt gemid
deld zo'n zeven keer per jaar voor,
dan wordt het water via een over
stort geloosd op het oppervlaktewa
ter. Dat 'overtollige' water is echter
vervuild. Het is immers in contact
geweest met rioolwater".
"Ga je de capaciteit van de buizen
verkleinen, dan zullen de riolerin
gen sneller overlopen. En dat bete
kent weer dat de singels en grach
ten sterker vervuild zullen raken.
De gemeente bespaart zich mis
schien geld, maar dat leidt er wel
toe dat er straks dode vissen in het
water ronddrijven. En dat lijkt me
ook niet zo gunstig".
Ephraïm stelt trouwens dat de ge
meente, wanneer ze straks oude rio
leringen vervangt, de capaciteit op
sommige plaatsen juist moet ver
groten. "De aandacht voor het
milieu wordt steeds groter. Als we
de vervuiling van het oppervlakte
water willen terugdringen, zal het
misschien nodig zijn hier en daar
grotere buizen te gebruiken, om de
overstort zo veel mogelijk te beper
ken".
Van de Ven geeft in een reactie op
het standpunt van de Leidse ambte
naar toe dat rioleringen inderdaad
sneller kunnen overlopen wanneer
kleinere buizen worden gebruikt.
Dat hoeft volgens hem echter niet te
leiden tot een grotere vervuiling
van het oppervlaktewater. "Uit
mijn onderzoek is namelijk geble
ken dat in dunnere leidingen naar
verhouding minder rioolslib achter
blijft. Juist dat slib is verantwoorde
lijk voor de vervuiling tijdens een
overstort. Het gebruik van kleinere
leidingen kan de verontreiniging
van het oppervlaktewater juist te
rugdringen. Die vervuiling hoeft
trouwens hoe dan ook niet plaats te
hebben, want er zijn voldoende mo
gelijkheden om een overstort tij
dens een extreme regenbui te voor
komen", aldus Van de Ven.
De rioleringsbuizen kunnen een kleinere diameter krijgen, zegt onderzoeker Van de Ven, maar volgens de Leidse
imbtenaar Ephraïm heeft dat wel bij hevige regen meer verontreiniging tot gevolg omdat dan het rioolwater
tiaar boven komt. (archieffoto van Poelpolder in Lisse/Wim Dijkman)
LEIDEN - De Leidse advocaat mr.
D. Ladrak voelt zich gepasseerd
door het ziekenfonds 'Zorg en Ze
kerheid' nu deze zijn klanten aan
raadt naar een Alphense concurrent
te stappen in zaken waarin schade
vergoeding wordt gevraagd. Ladrak
meent dat ook Leidse advocaten in
staat zijn dit soort schadeclaims af
te handelen en heeft het zieken
fonds gevraagd zijn klanten daar op
te wijzen.
Ladrak heeft alle waardering
voor het initiatief van het zieken
fonds om klanten te helpen schade
vergoed te krijgen. Hiertoe werd on
langs het project 'Claimcare' ge
start. Uit eigen ervaring zegt Ladrak
gemerkt te hebben dat mensen
vaak onwetend zijn wanneer het
gaat om het verhalen van schade.
Dat het ziekenfonds zijn klanten al
leen verwijst naar het Alphense ad
vocatenkantoor kan volgens
Ladrak leiden tot 'een zekere mono
polisering van het rechtshulp aan
bod in letselzaken'.
Ladrak: "Je moet de uitstraling
van het ziekenfonds op zijn 400.000
leden niet onderschatten. Het ge
vaar bestaat dat advocaten die zich
sinds jaar en dag met letselzaken
bezighouden nu minder zaken krij
gen waardoor hun kennis en erva
ring afneemt. Dat lijkt me niet in het
belang van de cliënt en de plurifor
miteit van de rechtshulp".
Onderdeel van regionale gezondheidsdiensten
LEIDEN - Nederland kent sinds gisteren een
netwerk van 12 medisch milieukundigen die
deel uitmaken van de regionale gezondsheids-
diensten. Deze specialisten worden betrokken
bij allerlei vormen van verontreinigingen en
milieuoverlast maar moeten bovendien de ge
meenten adviseren over de gevolgen voor de ge
zondheid van bij voorbeeld de vestiging van
een bedrijf of de aanleg van wegen.
De milieukundigen zijn voor een periode van
driejaar aangesteld bij de gezondheidsdiensten
van Amsterdam, Arnhem, Breda, Den Haag,
Eindhoven Grioningen, Haarlem, Heerlen,
Zwolle en Utrecht. Hun opleiding aan het aan
TNO verbonden Nederlands Instituut voor
Praeventieve Gezondheidszorg (NIPG) in Lei
den werd betaald door WVC dat hiervoor 1,6
miljoen gulden beschikbaar stelde.
De noodzaak tot het opleiden van artsen tot
milieukundigen werd duidelijk aan het eind
van de jaren zeventig toen verwarring ontstond
rond milieuschandalen in Lekkerkerk en de
Vogelmeerpolder. "De gezondheidsdiensten
kregen toen tal van vragen op zich afgevuurd
waarop ze het antwoord schuldig moesten blij
ven omdat ze er geen verstand van hadden. Dat
probleem hebben we willen oplossen door het
opleiden van deze mensen", zegt wetenschap
pelijk onderzoeker A. Stumpel van het NIPG.
"De gezondheidsdiensten hebben de deskun
digheid nu in eigen huis".
De milieukundigen hebben allen een medi
sche opleiding achteï de rug. Zij gaan zich niet
alleen bezighouden met verontreinigingen van
lucht, water en bodem maar ook met zaken als
geluids- en stankoverlast. "Alle zaken
een risico voor de gezondheid
verbonden", legt Stumpel uit. "Zij kunnen ook
een rol spelen wanneer mensen menen dat in
hun omgeving een bepaalde ziekte meer voor
komt dan elders en vermoeden dat dit met het
milieu te maken heeft".
Een volgende stap is dat de artsen die bij de
gezondheidsdiensten werken worden ge
schoold in de gevolgen van milieuproblemen.
Het NIPG start daarvoor volgend jaar een oplei
ding. Volgens Stumpel beschikken de gezond
heidsdiensten daarmee over voldoende des
kundigheid om waar nodig in samenwerking
met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieuhygiëne bijstand te verlenen bij
milieuproblemen.
"Mensen moeten weten dat zij
niet alleen in Alphen maar ook in
Leiden of elders onder gelijke con
dities worden geholpen", zegt
Ladrak. Het ziekenfonds zou naar
zijn mening klanten moeten verwij
zen naar organisaties als het Bureau
voor Rechtshulp, de Rechtswinkel
of het Instituut Burgerraadslieden
'waar men uitstekend op de hoogte
is welke advocaten terzake kundig
zijn'.
Overigens vindt Ladrak dat het
project 'Claimcare' nog niet ver ge
noeg gaat. "Niets" dan lof over dit
project maar ik heb de indruk dat
men zich te veel concentreert op de
gevolgen van verkeersongevallen.
Echter, wat te denken 'van bedrijfs
ongevallen of medische fouten. Ook
daaraan kan nog heel wat gebeuren,
is mijn ervaring".
'Schade beperken
bij stilleggen
verkeer bij smog'
DEN HAAG - Teneinde de econo-
mische schade zoveel mogelijk te
beperken, moet bij het stilleggen
van verkeer na smogalarm onder
scheid worden gemaakt tussen per
sonen- en vrachtauto's. Dat is één
van de punten waarvoor het staten
lid H. van Woerden (D66) aandacht
vraagt in een brief aan de commis
saris van de koningin in Zuid-Hol
land, S. Patijn.
De Alphenaar laat zich in een se
rie vragen kritisch uit over de door
Patijn afgekondigde verkeersmaat
regelen bij smogalarm. Van
Woerden vreest vooral de nevenef
fecten van het stilleggen van gemo
toriseerd verkeer in de grootste
Zuidhollandse gemeenten. Van
Woerden noemt die effecten 'onge
wenst'.
Bij een dergelijk ingrijpende
maatregel moet 'in het belang van
de openbare gezondheid' de drin
gende noodzaak duidelijk worden
aangetoond, stelt Van Woerden.
Bij het stilleggen van het verkeer
kan de toelevering van stoffen en
produkten in gevaar komen. Van
Woerden zegt ook dat door stagna
tie van de winkelbevoorrading de
voedselvoorziening van de bevol
king in de knel kan komen.
LEIDEN "Er worden heel
veel bedreigde plantensoor
ten gesmokkeld. Hier in de
Leidse Hortus Botanicus
staan er veel die we in beslag
hebben kunnen nemen. Zo
valt er nog wat van te red
den. Want we moeten zoveel
mogelijk gekweekt materi
aal zien uit te zetten in de
strijd tegen de roofbouw".
Dr. G. van Vliet, tot maart volgend
jaar nog wetenschappelijk direc
teur van de hortus, gaat vanaf die
tijd in internationaal verband de
strijd aan met de illegale planten-
handel. Nederland vaardigt hem af
naar het secretariaat van de Was
hington Conventie in Lausanne.
Volgens die conventie, waarbij
sinds de oprichting in 1973 inmid
dels 103 landen zijn aangesloten,
wordt de handel in bedreigde dier
en plantsoorten aan banden gelegd.
Bioloog Van Vliet wordt de eerste
plantendeskundige in Lausanne.
door
Anriemiek Ruygrok
"De handel in zeldzame planten
soorten is niet verboden, maar moet
wel in de hand worden gehouden.
Veel exotische en Europese orchi-
deeënsoorten verdwijnen, omdat
het zulke veelgevraagde planten
zijn. Hetzelfde gebeurt met vlees
etende plantjes in de VS en de
Zuidamerikaanse cactussen. Door
regeringen te informeren en te in
strueren over de manier waarbp de
illegale handel kan worden aange
pakt, hopen we tenminste wat nog
over is te kunnen handhaven".
Aan de hand van lijsten met be
dreigde soorten geeft men regerin
gen een handvat om de illegale han
del tegen te gaan. Immers geen
plant mag een bij de conventie aan
gesloten land uit zonder vergun
ning en degelijke controle. Net zo
min komt een plant zonder vergun
ning een land in, mits dat land na
tuurlijk bij dé conventie is aange
sloten.
Het probleem zit vanzelfspre
kend in de landen die niet bij de
conventie zijn aangesloten, zoals
Mexico en een aantal Afrikaanse en
Aziatische landen. Van Vliet: "Door
vernietiging van bossen en dergelij
ke zijn veel soorten uitgeroeid en
worden tienduizenden ernstig be
dreigd. De lukrake handel in wilde
planten vormt eveneens een bedrei
ging, vooral voor de opvallende or
chideeën en cactussen".
Van Vliet zal zich vooral met de
controle op de handel bezighouden.
Daartoe zal hij onder andere ter
plekke een aantal inspecteurs oplei
den die de controle ter hand moeten
"Veel bedreigde soorten bevin
den zich, net als bedreigde diersoor
ten, in reservaten. Landen realise
ren zich dat natuurbescherming ter
plekke een goede zaak is. Maar bui
ten de reservaten om kunnen smok
kelaars nog met planten het land
uitgaan. En weg is weg. Wat ik hoop
te bereiken is dat zeldzame soorten
in natuurlijke omstandigheden
kunnen blijven groeien. De smok
kel zien te minimaliseren. Maar veel
hangt natuurlijk af van de mede
werking van de lidstaten".
Een veel gehoorde kreet van han
delaren is volgens Van Vliet: "Ach
ze maken daar toch die bossen stuk,
laten wij die planten dan hier maar
kweken". Dat is een aardige ge
dachte, maar Van Vliet ziet maar
bitter weinig van de wilde planten
in kweek terug. "Het bezwaar is bo
vendien datje zo geen soort in stand
houdt. Een voor de handel ge
kweekte plant kan in een bloempot
voor het raam natuurlijk best gedij
en, maar het gaat om handhaving
van het natuurlijk evenwicht".
Aaibaar
Houden allerlei organisaties zich
bezig met de bescherming van be
dreigde diersoorten, met planten is
dat anders gesteld. Toch ziet Van
Vliet hierin een kentering komen:
"Dieren spreken natuurlijk erg aan.
Dat komt door de aaibaarheidsfac
tor. Zo'n olifant zou men wel over
zijn slurf willen aaien en met plan
ten is dat niet het geval. Toch begint
ook een organisatie als het Wereld
Natuur Fonds nu aandacht voor be
dreigde plantensoorten te krijgen.
Want je kunt dieren beschermen,
maar de leefomgeving van de be
dreigde diersoorten is evenzeer van
belang".
De Washington Conventie is een
afspraak tussen regeringen. Geza
menlijk nodigen die specialisten uit
om de afzonderlijke facetten van
die afspraak te begeleiden. Van
Vliet: "Ik ben de eerste planten
man. Mijn aanstelling is blijvend.
Nederland zal de eerste drie jaar de
kosten voor zijn rekening nemen,
daarna worden de lasten over alle
staten verdeeld".
Het aantal landen dat de conven
tie onderschrijft neemt nog steeds
toe, stelt Van Vliet tevreden vast.
En als het aan hem ligt zullen bin
nen afzienbare tijd alle 200 landen
van de wereld zich sterk maken om
het uitsterven van planten en dieren
te voorkomen.
Wanneer hij in maart naar
Lausanne afreist, kan hij met een te
vreden gevoel de deur achter zich
sluiten. Sinds zijn aantreden in 1980
als wetenschappelijk directeur van
de hortus, is de Clusius-tuin in oude
Hortus-di
recteur Van
Vliet, de eer
ste planten-
Lausanne.
'"Wat ik hoop
te bereiken is
dat zeldzame
soorten in na
tuurlijke omr.
standighe-
den kunnen
blijven groei-
(foto Jan
Holvast)
luister hersteld, zijn de kassen gere- zen. "Maar de bromelia's hebben in Vliet zich zal inzetten, is in Leiden
noveerd en is begonnen met de aan- diergaarde Blijdorp een goed on- de toekomst van de hortus verze-
leg van de Von Siebold Memorial derdak gekregen". kerd: "Wij hebben de hortus met
Garden. "De fondsenwerving voor Niet als directeur, maar als gast het herbarium kunnen onderbren-
het vierde eeuwfeest van de hortus zal hij de feestelijkheden rond het gen in één universitair onderzoeks-
door de Clusiusstichting mag ge- eeuwfeest van de botanische tuin instituut. Dat is van belang voor het
slaagd worden genoemd", snuift hij mei volgende jaar bijwonen. En voortbestaan. De Leidse hortus
tevreden. Minpunt is dat uit bezui- waar in andere universiteitssteden heeft fier en trots vier eeuwen uitge-
nigingsoverwegingen een (klein) de hortus bijna net zo wordt be- zongen en hoeft voorlopig de toe
deel van de collectie moest verhui- dreigd als de planten waarvoor Van komst niet te vrezen".
