Lawson valt
Thatcher
hard aan
CDA wil tijdelijke
stop hulp Suriname
Oppositie Spanje eist hertelling
Özal president in sfeer van verbittering
'Lot Engeland ligt in Europa'
Tussentop komt Bush
en Gorbatsjov goed uit
Tien doden bij
nieuwe aanslag
in El Salvador
WOENSDAG I NOVEMBER 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
LONDEN (AP/Rtr) De Britse ex-minister van financiën
Lawson heeft gisteren in het Lagerhuis fel uitgehaald naar
premier Margaret Thatcher en haar houding ten opzichte
van Europa. "Het lot van Groot-Brittannië ligt in Europa en
het is van uitermate groot belang dat we de invloed van ons
land in de Europese Gemeenschap zo groot mogelijk ma
ken," aldus Lawson.
HONG KONG - Welgemoed gaat een jeugdige Vietnamese bootvluchteling met al zijn bezittingen uit een op
vangkamp op weg naar een nieuwe behuizing in de Britse kroonkolonie. Samen met 400 andere bootvluchtelingen
werd hij gisteren verkast. In Hong Kong wachten ongeveer 57.000 Vietnamezen in kampen op een definitieve ves
tiging in landen elders of repatriëring naar hun vaderland.
Veel van de Vietnamezen lijkt dat laatste lot te wachtenomdat op een eerder deze maand gehouden conferentie
over het bootvluchtelingenprobleem in Genève bleek dat niet veel landen bereid zijn grote aantallen vluchtelingen
op te nemen. Binnenkort zal een Nederlandse delegatie een paar honderd Vietnamezen ir Hong Kong selecteren
voor opname in Nederland. Het toch al zwaar overbevolkte Hong Kong en het moederland Groot-Brittannië zijn
niet veel langer bereid de huisvesting van de Vietnamezen te verzorgen. (foto ap>
mand per ongeluk in twee verschil
lende stembureau's zijn stem had
uitgebracht. Hierna werd besloten
het stembureau maar helemaal te
sluiten, totdat was uitgezocht hoe
dat mogelijk was.
Volgens woordvoerder Benegas
van het uitvoerend bestuur van de
PSOE zal de uitslag in Mataro geen
consequenties hebben voor de uit
eindelijke verdeling van de parle
mentszetels: "Mataro is overwe
gend pro-PSOE en als de stemming
dat bevestigt, is er niets aan de
hand".
Gisteren kwam in Madrid het uit
voerend bestuur van de PSOE, on
der voorzitterschap van premier
Gonzalez, bijeen om zich te beraden
over de uitslag van de verkiezingen.
Na afloop verklaarde Benegas dat
de PSOE open staat voor een dia
loog met de oppositie. Maar dat be
tekent volgens hem niet dat ook ak
koorden met de oppositie worden
afgesloten: "Dat is met een absolute
meerderheid geen noodzaak en wij
zullen dat dus ook niet doen".
het geval is, krijgt de PSOE slechts
175 zetels in het congres van afge
vaardigden en zal zij geen absolute
meerderheid meer hebben.
Ook 'Verenigd Links' heeft pro
test aangetekend, tegen de uitslag
in het kiesdistrict Murcia. Advoca
ten van de IU buigen zich over de
mogelijkheid om de uitslag daar on
geldig te verklaren omdat er gefrau
deerd zou zijn. Verschillende perso
nen beweren dat PSOE-sympathi-
santen tweemaal een stem hebben
uitgebracht. Het verschil tussen een
extra zetel voor de IU of één minder
voor de PSOE in Murcia bedraagt
96 stemmen. De lijsttrekker van IU,
Julio Anguita, vindt dan ook dat de
PSOE de absolute meerderheid
heeft verloren.
In het Catalaanse plaatsje Mataro
werd gisteren opnieuw gestemd. De
uitslag daarvan werd pas in de loop
van vandaag verwacht. De 589
stemgerechtigden in Mataro moes
ten opnieuw naar de stembus, om
dat er was geconstateerd dat ie-
Tegenstanders van Thatchers be
leid hebben al betoogd dat zij door
haar onwilligheid om toe te treden
tot het Europese Monetaire Stelsel
(EMS) Groot-Brittannië een wezen
lijke rol binnen de EG ontneemt.
Haar halsstarrige houding in deze
kwestie bracht Nigel Lawson er
•donderdag toe op te stappen. Hij
weigerde bovendien aan te blijven,
omdat de premier vasthield aan
haar persoonlijk adviseur Walters,
net als de premier een tegenstander
van de toetreding tot het EMS.
"Een premier van deze tijd moet
minister benoemen in wie hij of zij
vertrouwen heeft en het dan aan
hun overlaten het beleid uit te voe
ren", zo zei de oud-minister, de au
toritaire regeerstijl van Thatcher
hekelend. Hij verklaarde dat me
ningsverschillen over beleid hem
hadden doen besluiten af te treden.
Thatcher zelf had in haar afscheids
brief aan Lawson vorige week nog
geschreven ervan overtuigd te zijn
dat hij haar ook in de Lagerhuisban-
ken door dik en dun zou steunen.
De nieuwe Britse minister van fi
nanciën John Major beloofde giste
ren dat het huidige ecomische be
leid onder zijn leiding niet zou ver
anderen. Ook hij wil vasthouden
aan de strategie de rente te verho
gen als middel om de inflatie te be
teugelen. Deze politiek van Lawson
kwam de afgelopen maanden
steeds meer onder vuur te liggen,
omdat deze politiek leidde tot een
rente van momenteel 15 procent.
Major klonk enthousiaster over het
EMS dan Thatcher en zei dat "het
niet de vraag is of Groot-Brittannie
mee zal doen aan het EMS, maar
wanneer".
Parlementsleden van de Labour-
partij, die om het debat had ge
vraagd, betoogden dat Thatcher
niet van plan lijkt volwaardig lid te
Arrestaties
Bij de demonstratie van maandag
avond tegen de KGB zijn volgens de
politie 69 arrestaties verricht. De
Moskouse politiechef generaal
Postojoek beschuldigde de beto
gers gisteren van het gebruik van
geweld en zei dat de politie wel hard
moest optreden "omdat er geen an
dere manier was om een eind te ma
ken aan de rellen".
Rode Khmer
De tegen de regering van Cambodja
strijdende verzetsbeweging Rode
Khmer heeft gisteren de verovering
van een nieuw steunpunt in het
westen van Cambodja' geclaimd.
Volgens de guerilla's hebben zij
sinds zaterdag het district Samlot in
handen. Samlot ligt op enkele kilo
meters afstand van de grens met
Thailand en behoort tot de provin
cie Battambang. Ruim een week ge
leden viel het stadje Pailin al in han
den van de Khmers.
Vliegongeluk
Vanaf een Amerikaans vliegdek-
schip voor de kust van Noord-Caro-
lina zijn gisteren drie zeelieden
overboord geslagen en 38 raketten
in zee gevallen. Het is het derde on
geluk in drie dagen op een Ameri
kaans vliegdekschip. De marine
mensen op de 'USS Eisenhower'
werden verrrast door een hoge golf
toen zij raketten van het type Spar
row en Sidewinder naar een ander
dek wilden brengen. Twee van de
drie overboord geslagen zeelieden
werden gered, één wordt nog ver
mist.
Vermoord
In de door Israël bezette Gazastrook
zijn twee Palestijnse verpleegsters
vermoord wegens "collaboratie"
met Israël. Dit meldden Palestijnse
en militaire bronnen gisteren. Ge
maskerde Palestijnen staken maan
dagavond met messen in op de
vrouwen, twee zusters, die woon
den in het dorp Mutzabach en als
verpleegster werkten in het Nasser-
ziekenhuis in de naburige stad
Khan Yunis.
Vervuiling
Bijna de helft van de meren in de
VS is ernstig vervuild, blijkt uit een
gisteren gepubliceerd onderzoek
van het Amerikaanse bureau voor
milieubescherming (EPA). Groot
ste boosdoeners zijn bestrijdings
middelen in de landbouw en stede
lijk afval. De industrie draagt vol
gens het EPA voor nog geen 10 pro
cent aan de waterverontreiniging
bij.
worden van het EMS voor de ver
kiezingen, die uiterlijk in 1992 moe
ten worden gehouden. Thatcher
zelf herhaalde in het debat haar be
zwaren tegen het EMS. "Wij gelo
ven in Europa, een Europa dat geba
seerd is op een vrije economie...
geen strakke bureaucratische orga
nisatie die het Britse Lagerhuis
vanuit Brussel voorschrijft wat het
moet doen", aldus Thatcher. Ze
weigerde pertinent in te gaan op
vragen van Labourleider Neil Kin-
nock waarom zij liever Lawson had
opgeofferd, dan Walters te ontslaan.
Premier Bhutto
overleeft motie
van wantrouwen
SINGAPORE (GPD) - De Pakis
taanse premier Benazir Bhutto
heeft gisteren de motie van wan
trouwen overleefd die de oppositie
in het parlement tegen haar rege
ring had ingediend. De oppositie
wist slechts 107 van de 119 stemmen
te bemachtigen die nodig waren om
de regering ten val te brengen.
In het debat trok oppositieleider
Ghulam Mustafa Jatoy fel van leer
tegen Bhutto. Haar economische
beleid heeft volgens hem volledig
gefaald. Hij beschuldigde de rege
ring ervan de stabiliteit van de pro
vinciale regeringen in Punjab en
Baluchistan te ondermijnen en stel
de dat Buttho het land in de richting
van het fascisme leidt.
Bhutto noemde de motie een sa
menzwering tegen de natie, een
'aanslag op de democratie' en on
derdeel van een lange-termijn-stra-
tegie om haar regering ten val te
brengen. Zij beschuldigde de oppo
sitie ervan politici te intimideren en
om te kopen. Er zouden bedragen
zijn aangeboden van miljoenen dol
lars. De oppositie op haar beurt be
schuldigde de Pakistaanse Volks
partij (PPP) van Bhutto ervan te
genstanders te hebben willen om
kopen in ruil voor hun steun.
ATHENE De Turkse premier
Turgut Özal (63) is gisteren in een
sfeer van verbittering tot achtste
president van de republiek gekozen
met 263 van de 450 stemmen. Bij de
ze derde stemronde was nog slechts
een absolute meerderheid vereist.
Alle stemmen kwamen van Özals
Moederlandpartij (MP). 14 afgevaar
digden van deze partij prefereerden
tegenkandidaat Fethi Celikbas uit
de MP. De 155 afgevaardigden van
de twee oppositiepartijen bleven
weer weg, uit protest tegen deze in
hun ogen 'illegitieme' kandidatuur.
door
Frans van Hasselt
"De minst geschikte figuur voor
Cankaya (het presidentiële paleis)",
heeft de sociaal-democratische op
positieleider Erdal Inonu özal ge
noemd. Zijn mening wordt gedeeld
door alle rechtse oppositiepartijen,
de vakbonden, de legerleiding (ver
sluierd), het grootste deel van de
pers, verreweg de meeste intellectu
elen en zelfs politici binnen Özals ei
gen partij. Deze is door interne ver
deeldheid en dalende aanhang zo
noodlijdend dat de pers özal af
schildert als een man die in Can
kaya zijn toevlucht zoekt alvorens
die partij definitief bakzeil haalt.
Als president zal hij, volgens de
grondwet, "boven de partijen"
staan.
Het verzet tegen özals president
schap gaat niet alleen terug op het
feit dat hij zich vereenzelvigt met
één partij, ook de later weer vereer
de Bayar was tussen 1950 en 1960
een 'partijpresident', zoals nu Mit
terrand en Bush. Het heeft ook niet
alleen te maken met het feit dat de
aanhang voor die partij in maart van
dit jaar, bij de lokale verkiezingen,
nog maar 22 procent bedroeg. Het is
vooral Özals persoonlijkheid die
zich, volgens talloze Turken, niet
leent voor het hoogste ambt. "Een
hoge hoed maakt nog geen presi
dent".
Özal doet en zegt dingen die een
president niet betamen. Zelf ver
klaarde hij onlangs: "Ik ben de
meest geschikte man voor dit ambt,
want ik ben de bekendste Turk in
het buitenland. Ik ben de enige
Turk die president Bush zomaar
kan opbellen". Maar zoiets zeg je
niet, vindt bijna de hele Turkse
MADRID De twee grootste oppo
sitiepartijen in Spanje vechten de
absolute meerderheid aan die de so
cialistische PSOE afgelopen zon
dag bij de verkiezingen heeft be
haald. Volgens de definitieve uit
slag, die de minister van binnen
landse zaken maandag bekend
maakte, zullen de socialisten 176
van de 350 zetels in het congres van
afgevaardigden bezetten, tegen 106
voor de rechtse Partido Popular en
17 voor de linkse coalitiepartij
Izquierda Unida 17.
door
Ruud de Wit
Maar de PP meent dat de socialisten
in het kiesdistrict Barcelona ten on
rechte restzetels heeft gekregen. De
Partido Popular eist een hertelling
en verwacht dat de minieme voor
sprong van de socialisten van 59
stemmen dan zal omslaan in een
winst voor de PP. Als dat inderdaad
Özal gisteren in het parlement,
waar hij tot president werd geko
zen. (foto EPA)
pers. Het klinkt te snorkend. Even
min hoort een Turks staatsman de
Bulgaren zwijnen te noemen of van
de Grieken te zeggen dat zij het in
hun broek doen.
Op dezelfde dag dat özal zijn kan
didatuur bekend maakte, diende hij
een wet in waarbij het salaris voor
de president en het pensioen van
diens voorganger, alsmede van
diens mede-juntaleden, zowat werd
verdrievoudigd, naast andere facili
teiten zoals beschermde woningen,
auto's en wat al meer. President
Evren, die ontmoetingen met de
premier de laatste weken uit de weg
ging, heeft dat aanbod inmiddels af
geslagen, evenals zijn voormalige
mede-generaals.
Atatürk
Dezer dagen heeft Özal zelfs niet na
gelaten te verwijzen naar de verkie
zing van de eerste Turkse president,
Kemal Atatürk, die, zo zei hij, "net
als hij had moeten worstelen tegen
de kwade krachten" en in 1923
slechts 158 van de 334 stemmen
kreeg. Deze parallel hebben de pers
en de oppositie, vooral Inönu, nog
woedender gemaakt. De grootste
vrees in deze gelederen is nu juist
dat özal, als 'burgerlijk sultan', een
soort tegenwicht gaat vormen tegen
de seculaire erfenis die Atatürk Tur
kije heeft achtergelaten.
Kort tevoren had Özal zich laten
ontvallen dat men Atatürk "niet
moest vergoddelijken, maar in zijn
historische perspectief moest zien".
Ware woorden natuurlijk, maar die
toch onheilspellend klinken voor al
diegenen die menen dat Atatürks
levenswerk al jaren wordt onder
mijnd en die zich herinneren dat
özal ooit, in 1977, kandidaat heeft
gestaan voor de fundamentalisti
sche Partij van Nationaal Behoud
en met zijn familie een aanhanger is
van de eigenlijk verboden Naksi
Bendi-orde.
Pragmatisch
In zijn afscheidsrede voor de MP
heeft hij opgeroepen, te blijven wer
ken in een geest van vrijheid van
meningsuiting en, misschien nog
belangrijker, vrijheid van gods
dienst. In een land waar de kwestie
van de verboden hoofddoek voor
vrouwelijke studenten weer hoog
oplaait, is het wel zeker dat özal zijn
presidentiële gewicht in de schaal
zal leggen voor een zo rekkelijk mo
gelijke regeling van kwesties als de-
De enige kranten in Turkije die
Özals verkiezing toejuichen, zijn de
fundamentalistische, omdat voor
het eerst een president zou zijn ge
kozen die "aanvoelt wat er in het
volk leeft". In andere kringen zijn er
die zich bij deze waardering aan
sluiten. Özal is natuurlijk een prag
maticus, die situaties weet te eva
lueren zoals ze zijn. Zo werd er on
der de Koerdische minderheid, en
hen die daarmee sympathiseren,
van hem meer verwacht dan van
een meer 'bureaucratische' figuur
als Inonu. Om van de militairen
maar te zwijgen. Onlangs gaf özal
toe dat er ten aanzien van de Koer
den "veel fouten zijn gemaakt" door
de Republiek.
DEN HAAG/PARAMARIBO
(GPD/ANP) De Nederlandse
hulp aan ontwikkelingsprojecten in
Oost-Suriname moet vanwege de
voortdurende gevechten daar voor
lopig worden opgeschort, vindt het
CDA-kamerlid Aarts. Volgens hem
moet Nederland er bij Suriname op
aandringen snel orde op zaken te
stellen. Vandaag praat de Tweede
Kamer over de toegenomen span
ningen in Suriname.
"We kunnen gezien de feitelijke
situatie op dit moment geen projec
ten voorbereiden en goedkeuren. In
Oost-Suriname, waar een aantal
projecten zou moeten komen, kan
niemand op dit moment op een or
delijke manier werken", aldus
Aarts vanmorgen voor de radio. De
Surinaamse regering toont volgens
Aarts op dit moment niet het gezag
dat je ervan zou kunnen verwach
ten. "Naar buiten toe wekt de rege
ring de indruk dat het alles maar
over zich heen laat komen, waarbij
Lachmon als voorzitter van het par
lement de kolen uit het vuur haalt".
Nederland heeft voor dit jaar 200
miljoen gulden voor Suriname op
de begroting staan.
In Suriname zelf heeft het parle
ment woedend gereageerd op de eis
van het Surinaamse mensenrech-
tenbureau Alfobigi '86 dat presi
dent Shankar het nationaal leger
naar Moengo stuurt of dat de Moen-
WASHINGTON De Amerikaanse
president Bush en de Russische
partijleider Gorbatsjov zullen op 2
en 3 december een top houden aan
boord van Russische en Ameri
kaanse marinevaartuigen in de Mid
dellandse Zee. Het nieuws over de
ze geheel onverwachte ontmoeting
tussen de twee wereldleiders werd
gisteren tegelijktijdig bekendge
maakt in Washington en Moskou.
De top staat los van de ontmoeting
die Bush en Gorbatsjov medio vol
gend jaar in Washington zullen heb
ben.
door
Henk Dam
Bush, die sinds hij in januari tot pre
sident werd beëdigd Gorbatsjov
nog niet persoonlijk heeft gespro
ken, zei dat de ontmoeting van vol
gende maand vooral de bedoeling
heeft "nader kennis te maken", en
dat er geen "substantiële beslissin
gen" kunnen worden verwacht. In
Moskou zei minister Sjevardnadze
ook dat de tussentijdse top, zoals hij
het noemde, informeel zal zijn. "De
ontmoeting moet worden gezien als
de belangrijkste stap bij de voorbe
reiding op het staatsbezoek dat Gor
batsjov volgend jaar aan de Vere
nigde Staten zal afleggen", aldus de
minister.
President Bush zei dat het idee
om nog dit jaar een extra top te or
ganiseren, van hem afkomstig was.
In juli deed hij Gorbatsjov het voor
stel, en daarop kwam "een zeer snel
en positief antwoord", aldus de
Amerikaanse president. Bush zei
dat er geen agenda is vastgesteld,
maar dat hij er in ieder geval naar
Barco: drugsmafia wil
alleen straffeloosheid
BOGOTA (IPS) De Colombiaan
se president Barco heeft opnieuw
de voorstellen voor onderhandelin
gen met de drugsmafia verworpen.
Volgens Barco zijn de cocainehan-
delaren niet uit op vrede maar wil
len ze enkel straffeloosheid.
De president zei gisteren dat de
Colombianen "niet willen samenle
ven met mensen die keer op keer
hebben aangetoond de meest ele
mentaire mensenrechten niet te res
pecteren".
De drugsmafia heeft verschillen
de malen laten weten bereid te zijn
de golf van geweld te stoppen op
voorwaarde dat ze niet worden ver
volgd of uitgeleverd aan de VS.
gonese bevolking wordt geëvacu
eerd. Voorzitter Pierre van het bu
reau zei gisteren anders een escala
tie van de strijd met meer verlies
van mensenlevens te vrezen.
Op de uitlatingen van Pierre is fel
gereageerd door de vice-voorzitter
van de Nationale Assemblee, Otmar
Rogers. Hij meent dat een dergelij
ke stap het de regering het onmoge
lijk maakt om te regeren. Het parle
ment heeft de minister van justitie
gevraagd "geëigende maatregelen"
tegen Pierre te nemen.
Volgens Rogers hebben het Jung
lecommando en de Unie voor De
mocratie en Bevrijding, die Moengo
bezetten, er in de afgelopen weken
wel blijk van gegeven "van goede
wil" te zijn. De verklaring van de
Nationale Assemblee werd onder
steund door de regering.
Volgens Kofi Ajonpon, de leider
van de Unie voor Democratie en Be
vrijding was het nationaal leger be
trokken bij de acties van de Tucaya-
na-Amazonia indianen in Moengo.
De indianen vielen maandagmor
gen vroeg het bauxietstadje binnen,
waarbij zij probeerden de Unie te
verdrijven. Daarbij viel een dode.
Ajonpon zei voor de Surinaamse te
levisie dat de actievoerders hem
hebben verteld dat zij van legerlei
der Desi Bouterse de opdracht had
den gekregen Moengo te zuiveren
van andere gewapende groepen.
uitkijkt met Gorbatsjov over "zijn
hoop en verwachtingen rond pe
restrojka" te kunnen praten.
Het nieuws over de top komt op
een moment, dat zowel voor Bush
als Gorbatsjov van belang is. Gor
batsjov staat onder grote druk om
dat hij moet laten zien, dat zijn idee
ën over perestroika (economische
herstructurering) het leven van de
Sovjets-burgers zullen verlichten.
Bush is de afgelopen weken ook on
der sterke druk komen te staan, met
name van het Congres dat vindt dat
hij te weinig gebruik maakt van de
mogelijkheden die de tumultueuze
ontwikkelingen in het Oostblok op
leveren.
Juist de afgelopen weken heeft
minister Baker (buitenlandse za
ken) op die kritiek geantwoord door
te zeggen dat het Witte Huis de nu
geopende kansen om vooruitgang
te boeken op het vlak van de relatie
tussen de supermachten, met beide
handen wil grijpen.
SAN SALVADOR (AP) - Een bom
aanslag op het gebouw van het Sal
vadoraanse Nationale Vakverbond
Fenastras in San Salvador heeft gis
teren tien mensen het leven gekost
en ruim 30 anderen verwond. Onder
de slachtoffers bevinden zich vak
bondsleider Febe Velasquez en
twee kinderen die het gebouw op
het moment van de explosie pas
seerden. Het vakverbond heeft voor
vandaag uit protest een algemene
staking uitgeroepen.
De bom is mogelijk vanuit een rij
dend voertuig naar het kantoor ge
gooid. De verantwoordelijk voor de
aanslag, die het vakbondsgebouw
vrijwel compleet verwoestte, is nog
niet opgeëist. Zowel vakbondslei
der Hector Recinos als de sociaalde
mocratische voorman Ungo ver
moeden dat de actie het werk is van
het leger, als wraak voor een maan
dag gepleegde aanslag op het minis
terie van defensie. Het leger wijst de
beschuldigingen af.
Eerder op de dag is gisteren in
San Salvador een aanslag gepleegd
op de mensenrechtenbeweging Co-
madres, waarbij vier gewonden vie
len. Ook Comadres houdt het leger
verantwoordelijk, die Comadres en
de vakbond beschouwt als handlan
gers van de guerillabeweging
FMLN.
