'Dat uitdagende ligt me wel'
I
Leiden verrijkt met twee galeries
Stralende
pianomuziek
Roozeman
Coup d'Art en Pro Pitia
GEVARIEERD Bijdrage: Bram van Leeuwen
Tweemaal Last
Vanessa Baksh speelt seksgodin in Lest- produktie
Eigen bodem
Pianorecital door Robbert-Jan Roozeman
met een programma van Beethoven, Proko-
jef, Rachmaninof en Strawinsky. Gehoord
op 27 oktober in de Kapelzaal.
LEIDEN - De meeste nootjes had
hij bewaard voor het laatst, Rob
bert-Jan Roozeman. Een pittige
jongen die zijn programma vooral
gewijd had aan Russische compo
nisten van rond de eeuwwisse
ling.
Er zou veel te vertellen zyn over
deze leerling van Herman Uhl-
horn. Beter is het nog naar hem te
gaan luisteren, bijvoorbeeld tij
dens een lunchconcert op 14 de
cember. Zoals wel vaker was de
Kapelzaal vooral aan die kant be
zet, die het beste uitzicht biedt op
het handwerk van de pianist.
Toch zou men er goed aan doen
eens wat minder zijn ogen te ge
bruiken en de oren meer 'op
scherp' te zetten. Het 'handwerk'
is voor Roozeman geen probleem.
Het geheugenwerk ook niet, ge
tuige zijn voorkeur voor uit het
hoofd spelen van ware noten-
wolkbreuken. Sommige pianis
ten pronken graag met hun tech
nisch kunnen. Deze pianist
schept duidelijk plezier in het be-
Zijn spel was prikkelend vanaf de
eerste noten Beethoven die nog
wat zoekend klonken. Zoekend
naar de juiste kleur, naar de
meest treffende aanslag; hoe
zacht laat zich deze vleugel nog
horen. Juist deze verkennende in
stelling maakte dat de Beethoven
sonate opus 110 heel spannend en i
schoongewassen klonk, ontdaan
van de mist van het verleden. Mis
schien is hier de uitdrukking
authentiek wel op zijn plaats.
Zeer verrassend daarna klonk
"Sarcasmes" opus 17 van Proko-
jef te beginnen met het deel 'tem-
pestoso' - stormachtig -. Na de
zangerige, klankrijke toon die
Roozeman in het vorige stuk had
laten horen, trakteerde hij ons in
Sarcasmes op allerlei vormen van
goed geoliede mechaniekjes: ron
kende machientjes, ratelende
werkjes. Alsof Prokojev met een
knipoog en een grijnslach de
toenmalige vorderingen op tech
nisch en industrieel gebied te kijk
zet.
De ware notenlawines echter
kwamen na de pauze en nog
steeds alles uit het hoofd. Het is
heel grappig om de 'Follia'-melo-
die, waarop zo menig Barokcom-
ponist variaties heeft geschreven
- niet in de laatste plaats Corelli -
Rachmaninofs versies op deze
melodie te horen in diens Corelli-
variaties. Met akkoorden en stem
mingen die soms zwoel en jazzy
aandeden toverde Rachmaninof
de oorspronkelijke melodie om in
evenzovele kleurrijke verschij
ningen. Tot slot een pianobewer
king van drie delen uit Strawins-
ky's 'Pétrouchka'. Niet alle dagen
te horen op recitals. Mooi ge
speeld met schitterende kontras
ten in al dit notengeweld. Enkele
bossen bloemen en open doekjes
later kregen we Bach als toegift
van deze zoals de toelichting al zei
'getalenteerde en sympathieke
pianist'. In de gaten houden dus!
MONICA SCHIKS
Herman van Veen met kinderliedjes.
middels antieke Ik heb geen zin om
op te staan van Bob Bauber.
Vast nummer elk jaar is een nieu-
Vast nummer elk jaar is een nieu-
plaat van de Volendamse groep
BZN. Na Endless Dream de tweede
in de samenstelling met Dirk van
der Horst en Dick Plat en zonder de
broertjes Cees en Thomas Tol. Op
'Crystal Gazer' staan de eerder dit
jaar bij Phonogram uitgebrachte
singles El Cordobes en If I had only
a chance. Evenals de overige 9 num
mers gemaakt volgens het bekende
BZN-recept, dat na 22 lp's en 44
Zover is Anita Meyer nog niet, al
is Close to you, uitgebracht door
Ariola, al weer haar tiende lp/cd. De
14 composities zijn allemaal van
Burt Bacharach en zijn tekstschrij
vers Hal David en Carl Bay Sager.
Hoewel nummers als Anyone who
had a heart, There's always some
thing to remind mee, What the
world needs now en I don't know
what to do with myself onverbreke
lijk verbonden zijn met Dionne
Expositie met werk van Jan Krefci, t/m 15 no
vember. Galleria Pro Pitia, Levendaal 119, Lei
den. Geopend: Do. van 13-16 uur en 19*21
uur. Vr., za. en zo. van 13-16 uur. Openingsex
positie van Galerie Coup d' Art, Nieuwe Rijn
27, Leiden. Geopend: wo., vr. en za. van 10-18
uur. Do. van 10-21 uur.
LEIDEN - Zo heel af en toe gaat het
economische nieuws samen met be
richten over de kunstmarkt. Vorige
week bijvoorbeeld toen de wanke
lende aandelenkoersen op Wall
Street en het Beursplein in Amster
dam het uiterste vergden van de ze
nuwen van beleggers en hoekman
nen, maakte het journaal melding
van het feit dat kunsthandelaren
onder invloed van de ontwikkelin
gen in de financiële wereld plotse
ling (nog) betere zaken deden. We
reldwijd is de invloed van de econo
mie op de kunst merkbaar, maar
ook dichter bij huis is dat het geval.
Ondanks werd Leiden verrijkt
met de komst van twee nieuwe gale
ries - opnieuw een teken dat het
goed gaat met de kunst. Datzelfde
geldt blijkbaar niet voor de midden
stand, want waar eerst melkpro-
dukten en bontjassen verkocht wer
den, hangt nu kunst aan de muur.
Het Leidse galerie-bestand groeit
enorm, nadat enige jaren geleden
het kunstaanbod een gevoelige klap
had gekregen na vertrek en sluiting
van enkele bekende galeries. Om in
economische termen te blijven - de
recessie is voorbij en de tijd is rijp
voor nieuwe initiatieven. Leiden
beleeft op cultureel gebied een
'hoog-conjunctuur'.
Onlangs opende Galleria Pro Pi
tia, na eer. aanloopperiode van en
kele maanden, officieel haar deuren
voor het publiek. De eerste exposi
tie is gewijd aan het werk van de
Tsjechische kunstenaar Jan Krej'ci.
Het met zorg opgeknapte hoekpand
Warwick, weet Anita er toch een ei
gen stempel op te drukken.
Aardige uitsmijter is de Neder
landse 'Friends'-versie met vokale
ondersteuning van Margriet Eshuis,
Rene Froger, Julya Loko, Lisa Bo-
ray en Rob de Nijs.
James Last - Zilver - Polydor
Ter gelegenheid van het feit dat
de bekende Duitse orkestleider Ja
mes Last een kwart eeuw een ver
bintenis heeft met de platenmaats-
happij Polydor is er een bijzondere
dubbel-lp/cd uitgebracht onder de
titel 'Zilver'. Een ruim twee uur du
rende selectie van .muziek die de
man met de bijnamen The Gentle
man of Music en Der Partykönig op
de plaat heeft gezet. En dat zijn er
heel wat. Vanaf 1964 zijn er onge
veer 150 James Last-platen uitge
bracht. In Nederland waren de ver
kopen zo hoog dat gemiddeld in elk
gezin twee grammofoonplaten van
Last aanwezig zijn.
Geniet Last zijn grootste bekend
heid als de man van de sfeervolle
achtergrondmuziek, veel minder
bekend is dat Hans, want zo heet hij
eigenlijk, in de jaren vijftig door de
Duitse vakpers drie jaar achtereen
werd uitgeroepen tot beste jazzbas-
sist van Duitsland.
Wat ook slechts weinigen weten
is dat zijn broer Werner onder de
naam Kai Werner ook een populair
Duits orkest leidt. Last wordt vaak
betiteld als de man van de muziek
voor de massa. En de negatieve be
oordeling van zijn muziek is vaak
geënt op de wat monotone bewer
kingen van klassieken met het
ha-ha-ende achtergrondkoortje uit
de beginjaren. Maar compositorisch
heeft Last het laatste decennium
bewezen veel meer in zijn mars te
hebben. Natuurlijk is de easy-liste
ning music gebleven, maar daar
naast gaf hij zeer inspirerende con
certen in Londen (Royal Albert
Hall), Rusland en Japan. Op de jubi
leum-dubbelaar is een cd geheel
gewijd aan vrolijke opgewekte mu
ziek met onder andere zijn razend
snelle interpretatie van Orange
Blossom Special, terwijl de tweede
geheel gevuld is met muziek in ro
mantische sfeer. Een aantal num
mers kreeg een nieuw eigentijds ar
rangement en zijn opnieuw opgeno-
Werk van Fer Hakkaard is te zien in Galerie Coup d'Art. (foto wim Dijkman)
dat goed op valt als je over het Le
vendaal komt aanrijden, bepaalde
de vorm van het logo van Galleria
Pro Petia. De naamkeuze behoeft
enige verklaring. De eigenaar van
de galerie draagt de welluidende
naam De Wildt Proitius. Dat laatste
betekent in het Latijn welgezind; zo
luidde een vaste wens bij de Romei
nen 'Sint tibi dei propitii', (Moge de
goden je welgezind zijn). De galerie
houders hebben er het volste ver
trouwen in dat enkele gunstige fac
toren de vervulling van deze wens
positief beïnvloeden, zoals de goede
bereikbaarheid voor reizigers met
het openbaar vervoer en de ligging
van het voormalige melkwinkeltje
ten opzicht van de binnenstad.
Het is niet voor het eerst dat het
werk van Jan Krej'ci in Leiden te
zien is, want reeds in 1974 waren
zijn etsen bij het LAK tentoonge
steld. De expositie bij Pro Pitia be
staat uit litho's, etsen en tekenin
gen, waaronder ook enkele stukken
uit de jaren zeventig. Het techni
sche werk is steeds opgebouwd uit
zeer uiteenlopende beeldelemen
ten, die in eerste instantie niet met
elkaar in verband te brengen zijn.
Droomachtige, soms nachtmerrie
achtige fragmenten vragen om na
dere bestudering en bij het kijken
ontdek je samenhang in steeds te
rugkerende motieven, zoals kinde
ren, naakte vrouwenfiguren en
bloeddorstige dieren. Door aangst-
aanjagende en harmonieuze beel
den te vermengen, levert Krej'ci
commentaar op de hem omringen
de wereld. Gruwelijk is de recente
litho waarin hy met mythologische
gegeven van Saturnus die zijn kin-
dren opeet gebruikt, een thema, dat
ook in het werk van de Spaanse
kunstenaar Francis Goya
(1746/1828) voorkomt. Ook het werk
van Dürer vormt een inspiratiebron
voor het grafisch wrek van Krej'ci.
Een voorbeeld daarvan is de afbeel
ding v^n Adam en Eva in het para
dijs. De tentoonstelling bij Pro Pitia
is verlengd tot 15 november.
Galerie Coup d'Art aan de Nieu
we Rijn beschikt over een grote,
lichte ruimte die nauwelijks meer
herinnert aan de deftige, donkere
zaak waar voorheen bontjassen uit
gestald lagen. Drie in elkaar overlo
pende kamers vormen een geschik
te expositiezaal, waarin een groot
aantal kunstwerken van negen ver
schillende kunstenaars een plaats
konden krijgen zonder een indruk
van overdaad te wekken. In veel op
zichten is de eerste tentoonstelling
van Coup d'Art afwisselend te noe
men. Schilderkunst, grafiek en fo
tografie zijn hier bijeengebracht.
Terwijl binnen de diverse discipli
nes de uitgangspunten sterk ver
schillen. Fer Hakkaart en Wim Bak
ker zijn met hunt monumentale
schilderijen nadrukkelijk aanwe
zig. In één van zijn werken geeft
Hakkaart op exuberante wijze ver
leidingen weer waaraan de mens
bloot staat; de afgebeelde vrouwen,
wijnglazen en zelfs een injectiespuit
spreken in dit opzicht duidelijke
taal. Bakker daarentegen kiest voor
abstractie in zyn Berlyn-comcposi-
ties.
De ingehouden; sfeervolle land
schappen van Paul Versteeg con
trasteren met de landschappelijke
interpretaties van Miriam van Ben-
them en Ria Koot. Ria Koot expo
seert naast het omvangrijke schil
derij van een boomgaard enkele
kleinere werken, die de wervelende
beweging van de dans in kleur ver
beeldt. Uit het gevarieerde aanbod
noem ik verder nog de stillevens
van Jaqueline Roy, waarin een
vleugje experiment met traditie
vermengd is en de evenwichtige
schilderijen van Fanny Mazure. Dit
alles en nog veel meer is tot en met
11 november bij Coup d'Art te be
zichtigen.
NANCY STOOP
LEIDEN - Vanessa Baksh
komt net achter het drum
stel vandaan. Eens per week
heeft zij les. "Om de overtol
lige energie eruit te slaan",
zegt ze, terwijl ze met haar
lange, rode nagels de rythm-
sticks die voor haar op tafel
liggen even aanraakt. De ze-
venentwintigjarige psycho
logiestudente, die uit Trini
dad afkomstig is, speelt aan
staande zondagavond in De
Burcht de rol van Carla, de
mislukte seksgodin in Ro
bert Patricks stuk 'Kenne
dy's Children'. Het is haar
debuut als actrice bij het
Leiden English Speaking
Theatre, dat ons met dit uit
monologen bestaande to
neelstuk een sombere terug
blik geeft op de jaren zestig.
Is Vanessa zenuwachtig
voor de première. "Niet
echt, nee. Ik acteer altijd,
ook als er geen betalend pu
bliek naar me kijkt".
door
Cees van Hoore
Vanessa Baksh is vijf jaar geleden
naar Nederland gekomen. Ze werd
verliefd op een Nederlandse jongen
en kon het niet meer uithouden in
Trinidad, waar ze Spaanse en En
gelse letterkunde studeerde aan de
universiteit. Bovendien werd ze een
beetje moe van de macho-cultuur
daar, waarin voor mannen alles mo-
heel weinig. Het belangrijkste voor
de vrouwen daar was dat ze tot aan
hun huwelijk hun maagdelijkheid
behielden.
Trinidad was en is geen arm ei
land. De olievelden zorgen er ook
nu nog voor dat er jaarlijks vele mil
joenen dollars in de staatskas ko
men. In 1962 kreeg Trinidad samen
met het eiland Tobago zelfbestuur
en kwam de zwarte dr. Eric Willi
ams aan het bewind. "Black power,
white masks', zo karakteriseert Va
nessa deze regering. "Alles moest
mooi en nieuw, toiletten met aircon
ditioning, prachtige gebouwen, het
kon niet op. Trinidad was net een
twaalfjarige, met een miljoen dollar
op zak. Ze wisten van gekkigheid
niet meer wat ze moesten doen".
In Nederland aangekomen, ging
Vanessa arbeids- en organisatiepsy
chologie studeren in Leiden. Toen
het Leiden English Speaking The
atre onlangs een auditie hield voor
'Kennedy's Children' besloot ze
mee te doen. Ze kwam te laat. In het
Burchtcafé sprak ze regisseur Chris
Buck aan en zei: "Shit, ik moet en
zal die rol hebben". En tussen de ca
fébezoekers deed ze auditie.
Maar in de aankondiging van het
toneelstuk worden vergelijkingen
getrokken met Marilyn Monroe.
Hoe zit dat? "Ja, donkere types als
sekssymbolen had je in die jaren
zestig niet. Nu wel, kijk maar naar
een Tina Turner. Wij komen er
steeds meer in. By de yuppies in
Amerika is het momenteel in om
een zwarte vriendin te hebben. Dat
voelen ze zich internationaal, man
nen van de wereld. Maar goed, in ie
der geval heb ik de rol gekregen. En
daar ben ik bly om. Het boeiende
aan de persoonlijkheid van Carla is
dat ze ondanks haar mislukking
toch macht heeft over mannen. En
macht is niet vies. In alle situaties
kom je toch macht tegen. Alleen als
die macht verkeerd wordt gebruikt,
wordt het onfris. Misschien ben ik
door die fascinatie voor macht ook
wel psychologie gaan studeren: ik
wilde als kind al door de mensen
heen kunnen kijken".
Lossere moraal
In 'Kennedy's Children' staat de te
loorgang van de idealen uit de jaren
zestig centraal. Er komt een ex-hip-
pie aan het woord die aan de drank
is geraakt omdat de regeringen
maar niet 'lief wilden zijn voor el
kaar*. En in een bijtende monoloog
spuit een Vietnam-veteraan zijn gal.
Carla heeft de ambitie gekoesterd
om seks-godin te worden, maar
door de opkomst van de vrije liefde
en de lossere seksuele moraal zijn
de mensen niet meer geïnteres
seerd in een type a la Marilyn Mon-
Kan een psychologiestudente an
no 1989 zo'n rol eigenlijk wel spe
len? Vloekt dat niet een beetje met
het bewustwordingsproces dat
vrouwen sinds die tijd hebben door
gemaakt, met stromingen als het fe-
Zuidelijk Toneel
met 'Zomergasten'
EINDHOVEN (ANP) - Het Zuide
lijk Toneel in Eindhoven speelt het
komende seizoen 'Zomergasten'
van Maxim Gorki. Het stuk gaat
vrijdag 10 november in de Eindho-
vense stadsschouwburg in premiè
re. Dat is precies 85 jaar na de we
reldpremière in Petersburg. Het
Zuidelijk Toneel speelt 'Zomergas
ten' in samenwerking met de Blau
we Maandag Compagnie uit België.
In 'Zomergasten' volgt Gorki een
elitair gezelschap dat te gast is op
het landgoed van de advocaat Bas-
ov. De gasten doden de tijd met
keuvelen, eten, drinken en allerlei
verstrooiende spelletjes. Ondertus
sen broeit het ongenoegen bij een
aantal van hen.
Het stuk speelt aan de vooravond
van de Russische revolutie. Tussen
de regels door neemt Gorki volgens
de zegsman politiek stelling tegen
de heersende klasse van die tijd. Op
een zeer behoedzame wijze rekent,
hij af met de parvenu's van die tyd,
die volgens hem alle banden met
het volk hebben verbroken.
In de produktie van het Zuidelijk
Toneel en de Blauwe Maandag
Compagnie ligt het accent vooral op
de onderlinge, menselijke relaties.
De langzamerhand traditionele Pla-
tentiendaagse in oktober was de af
gelopen weken oorzaak van een
hausse aan lp/cd-werk van eigen
bodem. Zo verscheen er van zanger-
-cabaretier Herman van Veen on
der de titel 'Rode wangen' op zijn
eigen Harlekijn-label een compila
tie van 20 jaar kinderliedjes. Na de
succesvolle 'Vogelvlucht' ditmaal
een speciale editie voor de jeugd.
Behalve veel eigen werk uit thea
ter- en tv-shows, zoals Alfred J.
Kwak, Herman en de Zes en De
wonderlijke avonturen, twee op
merkelijke vertolkingen van oude
Annie M.G. Schmidt-liedjes Dik-
kertje Dap en Tante en oom in La
ren. Sommige nummers kregen een
verrassend nieuw jasje.
Even verrassend is na jaren afwe
zigheid de terugkeer van Tol Hans-
se met zijn nieuwe schijf 'Coole
boel'. Na enkele nationale hits
waarvan Big City de grootste was
verdween hij uit beeld om zich on
der meer met schilderen bezig te
houden.
De nieuwe schijf, verschenen bij
Indisc, bewijst dat hij nog steeds
niet zingen kan. De charme van de
plaat schuilt danook ook meer in de
af en toe humoristische teksten en
een aantal muzikale spitsvondighe
den, dan de kwaliteit van de zang.
Dat is iets beter verzorgd op de al
lereerste lp/cd die Dureco maakte
van Cees Stolk. Componist-arran
geur, maker van bekende recla
mespots en echtgenoot van Leonie
Sazias zette onder de titel 'Logboek
van een behouden vaart' een tien
tal eigen stukken op de plaat. 'Sta
pelgek' is qua melodie het aardigst,
maar qua tekst heel eentonig.
'Schijt aan de buren' gewoon plat
vloers.
Polydor brengt de Greatest hits
van Johnny Camaro. Een jongen
die steeds handig gebruik weet te
maken van het succes van anderen
door er pseudo-Surinaamse imita
ties van te maken. De succesvolste
was Don't worry be happy. Op de
verzamelaar verder ondermeer om
geturnde versies van de oude Sam
the Sham-hit Wooly Booly, Oh dar
ling dans nog een keer met mij, die
de Fouryo's in grijze oudheid al
eens vernederlandsten en het in-
minisme? Vanessa: "Nee hoor, ik
kan me in die rol wel verliezen. Ik
heb mezelf wat dat betreft heron-
dekt. Dat was echt een 'redisco
very'. Toen ik hier in Europa kwam,
vond ik het een verademing om te
zien dat vrouwen ook wat te vertel
len hadden. Maar langzamerhand
kwam ik er achter dat ik het toch
wel erg leuk vond om mooi gevon
den te worden. Dat uitdagende, dat
ligt me wel. Het geeft je als vrouw
toch een zeker soort macht. Maar
het is wel jammer dat vrouwen op
de lange duur meestal 'the shitty
end of the stick' krijgen'. Dat zij het
slachtoffer worden. Met Carla is dat
ook het geval".
De vijf monologen waaruit dit
stuk bestaat zullen worden ge
speeld temidden van het borrelen
de publiek in de Burchtsociëteit.
Enigszins centraal, maar wel aan
verschillende tafeltjes gezeten, spe
len de acteurs en actrices hun rol.
Met elkaar wordt er niet gecommu
niceerd. Met het publiek wel. In de
gedeelten dat zij niet aan het woord
is, zoekt Vanessa oogcontact met de
toeschouwers, flirt zij met hen. "Ik
ga de mensen niet aan zitten staren.
Daar heb ik zelf een afschuwelijke
hekel aan. Ik hou er niet van om be
keken te worden, nee er moet naar
je worden ge-keken. Ik trek de aan
dacht op verschillende manieren,
en dat doe ik vanuit de geestesge
steldheid van Carla. Het is moeilijk
om in die gedeelten waarin ik niet
aan het woord ben die sensuele
geestesgesteldheid te blijven be
houden. Maar ik heb allerlei trucjes
om mezelf op te fokken. Ik denk
dan bijvoorbeeld dat ik langzaam in
een warm bad glij, zoals ik dat 's
zondagsmiddags thuis vaak doe,
wanneer ik mezelf verwen. Zo hou
ik me in de gedeelten dat ik niet aan
het woord ben op temperatuur
Kunstobject
Vanessa was de jongste thuis. Zelf
heeft ze de jaren zestig niet meege
maakt. Maar vijf oudere zussen, van
wie er nu twee in New York Wonen,
hebben haar bijgepraat. Leiden
vindt ze wel een sympathieke stad,
maar een beetje ingeslapen is het
hier allemaal wel. Voor de afwisse
ling gaat ze regelmatig naar Amster
dam. Bijvoorbeeld om te 'voguen'
in de discotheek Roxy. 'Voguen' is
een dans die is geïnspireerd op het
modetijdschrift 'Vogue'. Tijdens
het dansen worden er allerlei poses
aangenomen waarbij het lichaam er
op z'n verleidelijkst uitziet. Vanes
sa: "Ik hou van een mooi lichaam.
Niet om het meteen te hebben, te
bezitten, maar om het te bewonde
ren. Ik beschouw het als een objet
d'art, een kunstobject. Vanuit die
visie speel ik Carla ook een beetje.
Er was eigenlijk maar één tekst die
ik niet goed kon spelen. Dat was het
gedeelte waarin ik moest vertellen
hoe er een man snuivend en blazend
bovenop mij lag. Daar hou ik niet
van. Het moet een beetje spannend
en elegant blijven".
Voorstellingen 'Kennedy's
Children' zondag 29 oktober, 5 no
vember, 12 november, 19 novem
ber. Aanvang 19.30 uur. Sociëteit Vanessa Baksh: 'Ik acteer altijd, ook als er geen betalend publiek naar me
de Burcht, Burgsteeg 14, Leiden. kijkt'. (foto Henk Bouwman)
i
