'Hier is helemaal
geen echt oerwoud'
Nieuwe uitdaging voor socialisten
Reportage
Nederlandse boer in Brazilië aan het werk
M, WWW? HU f
'n tiK vtss^i l
lipizzaners
treden op in
Rotterdam
Spanjaarden morgen naar de stembus
PAGINA 2
ZATERDAG 28 OKTOBER 19| ZAT
CUIABA De tekst van het
officiële schrijven van het
Braziliaanse ministerie van
landbouw laat niets aan dui
delijkheid te wensen over.
"Hierbij verklaren wij dat de
functie en de activiteit van
dit bedrijf in overeenstem
ming zijn met de geldende
normen voor kolonisatie".
Novo Eldorado, voluit Em-
prendimentos Agropecua-
rios Eldorado geheten, kreeg
jaren geleden officieel toe
stemming van de Brazilaan-
se regering om stukken
grond in de deelstaat Mato
Grosso te ontbossen en ge
schikt te maken voor land
bouw. In Brazilië wekt de
opwinding die in Nederland
is ontstaan over de firma en
de Nederlandse boeren die
in de deelstaat soja willen
verbouwen dan ook verba
zing.
Aan de internationale kritiek over
het Amazonewoud is men gewend.
"Ook wij vinden dat het regenwoud
hoofdstad van Mato Grosso. "Maar
dit is helemaal geen regenwoud en
zelfs geen overgangsbos. Wij noe
men dit 'cerrado'. Dit gebied met
struiken en her en der bos is door de
regering bestemd voor kolonisatie
mits men een gedeelte van de origi
nele begroeiing handhaaft".
door
Ineke Holtwijk
Ivo Nunes is plaatsvervangend
regionaal directeur van Ibama (Bra
ziliaans instituut voor milieu en na
tuurlijke hulpbronnen), populair
gezegd de waakhond over het
milieu van de Braziliaanse regering.
Het bureau van doctor Ivo, zoals
zijn medewerkers hem noemen, is
een onoverzichtelijke zee van dos
siers. Allemaal aanvragen voor ont
ginning in Mato Grosso, die tegen-
woordig ook het stempel van goed
keuring van Ibama nodig hebben.
Ivo Nunes sch^t dat hij per jaar en
kele honderden aanvragen voor ko
lonies en plantages afhandelt. Met
zijn 120 hectaren is Novo Eldorado
een middenklassertje.
Ondernemers ontdekten Mato
Grosso eind jaren '70 en sinds die
tijd is het aantal kolonies snel ge
groeid. Miljoenen tonnen soja ko
men jaarlijks van het land af. De re
gering van de jonge deelstaat ziet de
grootgrondbezitters en kolonisten
graag komen. Zy stoten Mato Gros
so omhoog in de vaart der volkerep
en financieren zelfs een nieuwe
spoorlijn. In Cuiaba (700.000 inwo
ners) werd in een paar jaar een typi
sche 'boomtown', met overvolle en
te smalle wegen, veel nieuwbouw,
luxueuze restaurants en privévlieg-
tuigjes.
De procedures voor goedkeuring
slepen soms jaren voort. De grond
bezitters moeten alleen bij Ibama al
19 verschillende verklaringen en
vergunningen produceren. Dat va
rieert van een eenvoudig eigen
domsbewijs tot een schriftelijke
vergunning voor afbranden van
bos. Nunes schat dat de meerder
heid van de aanvragen de lade in
gaat, omdat niet aan de voorwaar
den is voldaan.
Vooral de eis dat 50 procent 'bos-
reserve' moet zijn, lijkt problemen
op te leveren. Maar Nunes is de eer
ste om toe geven dat de contrle te
Jan de Lange met i
wensen overlaat. Ibama heeft 18
controleurs en drie helikopters die
een gebied drie keer zo groot als
West-Duitsland in de gaten moeten
houden. Volgens Nunes zyn mini
maal 200 controleurs nodig. Het ge
beurt te vaak dat grootgrondbezit
ters toch hun gang gaan en het bos
al plat hebben voordat er ook nog
maar een aanvraag de deur uit is,
zegt hij. Een proces heeft hij nog
nooit aangespannen. De kwestie
ligt politiek te gevoelig.
De belangen van Ibama enerzijds
en die van grootgrondbezitters en
het ministerie van landbouw ander
zijds staan op gespannen voet met
elkaar. Het ministerie en de grond
bezitters willen meer kolonies en
landbouwgrond. In juli werd de eis
van 50 procent bosreserve verlaagd
tot 20.
De minister van milieuzaken van
Mato Grosso vindt de hele affaire
van de 20 procent zo pijnlijk, dat hij
via zijn secretaresse laat weten dat
hij liever geen commentaar geeft.
Het is een besluit geweest van het
Congres en daar kan de deelstaat
niets aan veranderen. Doctor Ivo
daarentegen spreekt zijn ongenoe
gen over het nieuwste besluit niet
onder stoelen of banken. "Dit is
geen goede zaak. Persoonlijk ben ik
het hier helemaal niet mee eens",
zegt hy.
De gedachte, zoals in Nederland
geopperd, dat misschien de hele
cerrado verboden terrein voor boe
ren zou moeten worden, wijst hij af.
Bijna de helft van de Braziliaanse
sojaproduktie uit de cerrado. De
mensen moeten ook te eten hebben,
zegt hy. Je ontneemt ze hun werk
en hun inkomen. "Ik ben tevreden
kind voor hun hut in het oude gedeelte van Novo Eldorado.
als de boeren zich aan de 50 procent
houden".
Vierhonderd kilometer noordelij
ker aan de rand van een lichtglooi-
ende kale akker in een zengende
hitte, zegt ondernemer Bernd Wun-
derlich (49) hetzelfde. "De helft van
de cerrado moet blijven. Alleen met
de natuur en niet tegen de natuur
kun je goed landbouw bedrijven",
stelt de Duitse projectontwikkelaar
van Novo Eldorado theatraal. Hij
wijst met een breed gebaar naar de
boomranden die soms 10 meter
hoog zijn. "Daar loopt de rivier, daar
laten we de bomen staan. En daar
planten we rubber. Dat zijn over een
paar jaar bomen die nog veel groter
zijn dan wat er nu staat".
Inderdaad staan op de 120.000
hectaren van Eldorado flink wat bo
men. Uitgestrekte, roodkleurige en
recht afgesneden akkers worden af
gewisseld door stukken licht- en
donkergroen. De kleur verraadt de
dichtheid van de begroeiing, die
kan variëren van her en der ver
spreid struikgewas en e.en enkele
boom (de cerrado) tot een dicht, me
tershoog loofbos (de cerradao).
Jan de Lange (29) is een van de zes
Nederlandse boeren die een perceel
kochten in het nieuwe gedeelte van
Novo Eldorado. Hij hoopt z'n slag te
slaan met rubber. Elf jaar geleden
verruilde hij Dedemsvaart voor
Brazilië waar hij tot voor kort voor
andere Nederlandse boeren werkte.
De Lange woont sinds juli met z'n
Braziliaanse vrouw en zoontje in
een van de eenvoudige houten hui
zen in de oude nederzetting van No
vo Eldorado. De opwinding in Ne
derland verbaast hem. "Van het re-
genwoud moet je afblijven. Dat
vind ik ook. Maar hier is helemaal
geen echt oerwoud". Novo Eldora
do houdt zich wat hem betreft aan
de regels die noordelijker, in het
overgangsbos, met voeten worden
getreden, zegt hij. Maar wat wil je:
Mato Grosso is groot en nauwelijks
te controleren.
Projectontwikkelaar Wunderlich
verkocht tot nu toe slechts 8000 hec
tare van de 60.000 die hij anderhalf
jaar geleden verwierf. Hij heeft het
volste vertrouwen dat hij de andere
52.000 ook snél kwijt is en loopt al
weer plannen te maken voor vol
gende experimenten en aankopen.
Aquacultuur, palmharten en citrus
vruchten. daar zit wel muziek in.
Van de Nederlandse kritiek ligt
hij niet echt wakker. Zijn klanten
zitten in Brazilië en hij is zeker van
zijn zaak. Zijn besluit staat vast:
binnenkort nodigt de firma een Ne
derlandse regenwoudspecialist uit
om met eigen ogen het ecologisch
beleid van Eldorado te aanschou
wen. De Franse televisie maakte
tenslotte niet voor niets jaren gele
den een reportage over Novo Eldo
rado.
"Er zijn veel misstanden te vin
den in Mato Grosso, maar hier nu
net niet", aldus Wunderlich. Door
een goed project aan te vallen, spant
de Westeuropese milieulobby het
paard achter de wagen, gelooft hij.
Brazilianen zijn weinig gechar
meerd van de buitenlandse be
zorgdheid over hun Amazone. En
nu hebben ze een reden des te meer
om Westeuropeanen te verwijten
dat zij geen verstand van zaken heb
ben.
.ROTTERDAM Onder sfeervolle
begeleiding van de Prinz Eugen
Marsch van A. Leonhardt stappen
de witte Lipizzaners, keurig in rij,
de ruime piste van Ahoy' binnen.
Statig, temperamentvol. Strak aan
de teugels gehouden door hun berij
ders, gestoken in traditioneel bruin
rijkostuum.
In het midden van de piste leiden
de Oberbereiters en Bereiters de
paarden tussen twee met de rood-
wit-rode Oostenrijkse vlag versier
de palen door. Plechtig nemen ze
hun zwarte steek van het hoofd en
groeten het publiek. De voorstel
ling van de Spaanse Rijschool uit
Wenen is begonnen.
door
Roelien Dekker
Na het succesvolle optreden in
Ahoy' in 1985, is dit unicum op het
gebied van de klassieke rijkunst op
nieuw neergestreken in Rotterdam.
Het oudste cultureel-hippisch insti
tuut ter wereld wil het Nederlandse
publiek iets laten proeven van de
traditionele zondagvoorstellingen
in het keizerlijk paleis de Hofburg
in Wenen. De klassieke rijkunst bui
ten de landsgrenzen tonen is een
van de hoofdtaken van de rijschool.
Het is het dan ook het enige insti-,
tuut ter wereld dat sinds vierhon
derd jaar deze rijkunst in puurste
vorm beoefent.
Directeur Jaromir Oulehla van de
Spaanse Rijschool: "Wij zijn de eni
ge rijschool die de Lipizzaners al
honderden jaren lang speciaal voor
de klassieke rijkunst ausbilden.
Zo'n oude traditie heeft verder nie
mand. In andere landen hebben ze
wel geprobeerd ons voorbeeld te
volgen, ook met andere paarden,
maar dat is nooit gelukt. Dat komt
doordat zij de infrastructuur mis
sen. Zij hebben de fokkerij en de
training van mens en paard niet zo
als wij die hebben".
Oulehla legt uit dat de Ausbil-
dung (de training) van de paarden in
het vierde levensjaar begint en acht
tot tien jaar in beslag neemt. De Li-
pizzaner hengsten komen van de
fokkerij in het plaatsje Piber in de
Oostenrijkse provincie Stiermar
ken, die drie jaar geledén met de
Spaanse Rijschool werd samenge
voegd. In datzelfde jaar nam de
Tsjechoslowaak Oulehla de functie
aan van directeur van het Bundes-
gestat Piber en van de rijschool. Als
doctor in de diergeneeskunde
houdt hij zich nu dagelijks bezig
met de sportmedische verzorging
van de hengsten. "Topsporters"
volgens Oulehla.
In vroeger jaren werden de vurige
hengsten vooral als 'wapen' ingezet
in oorlogen. Dienden de sierlijke
hogeschoolsprongen destijds om de
tegenstander uit het zadel te wer
pen of letterlijk van het lijf te hou
den, nu vormen de Levade, de Cour-
bette en de Capriole de hoogtepun
ten van het programma. De specta
culairste sprong is voor velen de
Capriole, waartoe slechts weinig
paarden in staat zijn. Hét dier moet
met vier benen van de grond los ko
men, in de lucht zyn achterbenen
strekken en zijn voorbenen tegen
het lichaam aandrukken.
Voor een leek lijkt het misschien
allemaal een koud kunstje. Maar de
jarenlange training van paard zo
wel als mens die aan de oefenin
gen ten grondslag ligt, bewijst het
tegendeel. Evenals de hengsten
(merries zijn er niet op de aan stren
ge tradities gebonden Spaanse Rij
school) hebben ook de berijders een
training van tien jaar of langer ach
ter de rug. Veel jonge ruiters meU
den zich al rond hun vijftiende o|
zestiende aan, maar velen redden
(het niet.
Leerling-bereiter Christian
Bachinger (24) vertelt dat de full-ti
me job van zes dagen per week trai
nen vooral psychisch erg zwaar is
De ruiters moeten de baas zien tö
worden over het paard en dat vergt]
zegt hij, heel veel zelfbeheersing en
discipline.
Voor vrouwen is de rijschool dal
ook niet toegankelijk. "De traininl
en de manier van rijden is voor hd
vrouwelijke geslacht te zwaar'
meent Oulehla. "Vooral omdat dj
harde training in de pubertijd be
gint, kan het de gezondheid van d^
meisjes beschadigen". Gynaecold
gen bevestigen dit, voegt hij er tel
overtuiging aan toe.
De voorstelling: acht Lipizzaners
komen de piste binnen voor he<
sluitstuk van het programma: da
schoolquadrille. Op het ritme vad
de klassieke melodieen van Bizet]
Chopin, Riedinger en Leonhardh
tonen ze alle bewegingen in da
schoolgangen. Sierlijk galopperen
de hengsten in een zijgang, naast el
kaar, diagonaal van de linker naan
de rechter kant van de piste. Afgej
zien van een paar kleine foutjes voe
ren ze de draf, galop en de pirouet
tes vlekkeloos uit. De bereiters ha|
len ter afscheidsgroet voor een
laatste maal de steek van hun hoofdj
De show is voorbij.
Een van de 26 Lipizzaner paarden van de Spaanse Rijschool uit Wenen
MADRID - De Spanjaarden kiezen
morgen voor de vijfde keer sinds de
dood van dictator Franco een demo
cratisch parlement. Begin septem
ber besloot de socialistische pre
mier Felipe Gonzalez om de voor
mei volgend jaar geplande verkie
zingen te vervroegen. Als argument
voerde hij aan, dat de regerende
PSOE een nieuw mandaat nodig
heeft om de economische proble
men, waarvoor Spanje zich de ko
mende vier jaar geplaatst weet, het
hoofd te bieden.
door
Ruud de Wit
In ieder geval heeft bij deze be
slissing ook meegespeeld, dat de
verkiezingen voor het Europarle
ment afgelopen juni gunstiger uit
pakten voor de socialisten dan was
voorspeld. Daarnaast was het dui
delijk, dat de belangrijkste opposi
tiepartijen -de Partido Popular en
het CDS- dermate verdeeld zijn, dat
er althans nu geen electorale bedrei
ging van die kant te verwachten
viel.
Als morgenavond blijkt, dat de
PSOE -zoals sommige opiniepeilin
gen aangeven- voor de derde keer in
successie een absolute meerderheid
heeft behaald, zou dat kunnen wor
den uitgelegd als een brevet van
vertrouwen in het gevoerde beleid
van de socialisten. Ook al is niet ie
dereen aan de vooravond van de
verkiezingen zonder meer bereid
een positief oordeel te vellen over
zeven jaar socialistische regering.
Partijgenoten, die Gonzalez de af
gelopen jaren hebben gevolgd, vin
den dat hij veranderd is. Rijper noe
men ze hem, maar ook meer on
grijpbaar. Een propaganda-video
van de PSOE, die door de oppositie
fel is aangevallen, illustreert dit: Fe
lipe Gonzalez, 'el presidente del go-
viërno', i
i jeugdige socialis
tische premier van een van de arme
re landen van West-Europa binnen
zeven jaar uitgegroeid tot een politi
cus van formaat. Hij is niet alleen bij
de grote leiders van de wereld kind
aan huis, maar heeft ook Spanje op
gestoten in de vaart der volkeren.
De zelfverzekerdheid die 'el pre
sidente' dan ook uitstraalt, is ken
merkend voor de socialistische kan
didaten die deze weken door het
land zijn getrokken. De rode anjer
en de rode-roos-in-de-vuist- worden
in Spenje niet bedreigd. Dat is mede
het gevolg van het ontbreken van
een politiek alternatief. De Partido
Popular worstelde lange tijd met
een leidersprobleem en voor de
nieuwbakken Jose Maria Aznar, die
de oude vos van weleer, Manuel
Fraga, in september opvolgde, ko
men deze verkiezingen te vroeg.
De CDS van Suarez staat ook op
verlies en lijkt zijn langste tijd ge
had te hebben. De enige partij die
op winst kan rekenen, is de Izquier-
da Unida van Anguita, maar met de
15 zetels op een totaal van 350, die
de peilingen voorspellen, hoeft de
PSOE die partij pas serieus te ne
men, als de absolute meerderheid
niet gehaald wordt.
Geen wolkje aan de lucht, dus,
voor de PSOE, wat toch opmerke
lijk is, gezien de harde kritiek van
de vakbeweging op het sociale be
leid, dat de regering-Gonzalez de af
gelopen drie jaar heeft gevoerd. De
lonen zouden achterblijven bij de
prijsstijgingen; de werkeloosheid
neemt toe ondanks de Spaanse eco
nomische 'boom'; de sociale en eco
nomische infrastructuur raakt
- Felipe Gonzalez op een grote verkiezingsavond van zijn socialistische PartlJ-
steeds verder achterop; en de per- bestaat al lang niet meer. vakbeweging en de PSOE geleid,
soonlijke veiligheid van de burger Dat heeft tot een breuk tussen de die moeilijk te lijmen valt. In de
cember riepen de socialistische
UGT en de communistische CCOO
op tot een nationale 24-uur staking
tegen het economisch beleid van de
regering-Gonzalez, waaraan 8 mil
joen Spanjaarden -ongeveer de
helft van de beroepsbevolking- ge
hoor gaven.
Een van de belangrijkste critici
van het economisch beleid van de
regering-Gonzalez is Nicolas Re-
dondo, de secretaris-generaal van
de UGT. "Met name 1988 is voor de
Spaanse arbeider, de werklozen, de
steuntrekkers en de ouden-van-da-
gen een rampjaar geweest. De infla
tie liep op tot boven de 6,5%, maar
daarvoor is geen compensatie gebo
den. De regering beweert dat hoge
re salarissen voor de minst draag-
krachtigen niet mogelijk is, omdat
de economie dan oververhit zou ra
ken, maar dat is onzin. Met een paar
wezenlijke aanpassingen kan de on
der deze regering toegenomen te
genstelling tussen arm en rijk ver
minderd worden".
Paradoxaal genoeg zullen de vak
bondsleden -afgezien dan van de
groep ontevreden linkse stemmers,
die op de Izquierda Unida zal stem
men- de PSOE niet in de steek la
ten. Zelfs de talrijke niet-stemmers,
mogelijk meer dan dertig procent
van de stemgerechtigden, moeten
eerder onder de potentiële aanhang
van de oppositie worden gezocht
dan onder die van de PSOE.
De ironie van deze verkiezingen
is dat de verschillende partijen el
kaar bestrijden met programma
punten, die onderling makkelijk
uitwisselbaar zijn. Alle partijen
hebben de verbetering van de ge
zondheidszorg, de verlaging van de
militaire diensttijd, een minimum
uitkering voor steuntrekkers en be
jaarden, steunprogramma's voor
werkzoekenden, het creëren van
meer werkgelegenheid, de bestrij
ding van het terrorisme en beter on-|
derwys prominent in hun politieke
programma's opgenomen.
Dat heeft weer tot gevolg, datl
juist deze punten in de campagne!
weinig aandacht krijgen, omdat zei
zo vanzelfsprekend zijn, dat daar
geen nieuwe stemmen mee kunnen
worden gewonnen. En punten,
waarover wel grote verschillen be
staan, zoals abortus, de deconfes
sionalisering van de maatschappij,
het mediabeleid en het milieu vor
men geen onderwerpen, waarvoor
de Spaanse harten warm lopen. 1
Als de Spaanse socialisten inder
daad de komende vier jaar opnieuw
zullen regeren, staan ze wel voor
een vuurproef. Spanje wacht een
uitdagende periode die zijn hoogte
punt zal bereiken in 1992, wanneer
in Barcelona de Olympische Spelen
worden gehouden, Sevilla de We-
reldexpo herbergt en Madrid de cul
turele wereldhoofdstad hoopt te
zijn. Verder krijgt Spanje ook te ma
ken met de veeleisende ontwikke
lingen rond een West-Europa-zon-
der-grenzen, t.erwijl in 1992 ook nog
eens massaal herdacht wordt dat
Columbus 500 jaar geleden Ameri
ka ontdekte.
Voor al deze gebeurtenissen is
veel geld, inventiviteit, energie en
vooral een weloverwogen econo
misch beleid noodzakelijk. Bijna
niemand twijfelt er in Spanje - en
ook daarbuiten - aan, dat alleen de
PSOE die kar kan trekken. Maar dat
het een heksetoer wordt, is zeker.
