De klopjacht op een computerkraker Bosbeheerders leren bevers vangen Amerikaanse professor lokt Westduitse spion in de val Nieuwe lichting uit DDR uitgezet in de Biesbosch ZATERDAG 28 OKTOBER 1989 EXTRA PAGINA 27 Hoe spoor je als buitenstaander een computerkraker op? De Amerikaanse astronoom Cliff Stoll gaf daarop onlangs het antwoord. Hij voerde de Westduitse hackerd\e zijn computer gebruikte om binnen te dringen in militaire systemen, net zo lang met valse informatie tot hij wist wie het was. Geen jacht om de jacht, "maar zulke krakers helpen een hele samenleving naar de knoppen". door Simone van Driel De Amerikaanse astronoom Cliff Stoll, destijds werkzaam op de computerafde ling van het Lawrence Berkely Labora torium in Californië, ontdekte in augus tus 1986 dat de computer van het lab stel selmatig werd gekraakt. Erger, de hacker gebruikte Stoll's computer als opstapje voor de systemen van onder meer de NA SA, verschillende militaire bases en toe leveringsbedrijven voor het Amerikaan se ministerie van Defensie. Een deel van de gestolen, hier en daar minder voor de openbaarheid geschikte informatie, is vermoedelijk verkocht aan de Russische geheime dienst KGB. Stoll ging, vanwege het aanvankelijke gebrek aan belangstelling bij alle moge lijke veiligheidsinstanties, zelf achter de kraker aan. Naar een idee van zijn vrouw Martha 'voerde' hij de hacker met zelf in elkaar geflanste informatie over geheime militaire projecten teneinde hem zo lang mogelijk 'aan de lijn' te houden en het spoor tot aan de bron te volgen. Deze klopjacht van bijna een jaar door computernetwerken over de hele wereld leidde in juni 1987 tot de aanhouding van vijf Westduitsers, onder wie Stoll's 'per soonlijke' kraker Markus Hess uit Han nover. Drie van hen moeten in november terecht staan, de vierde is op vrije voeten gesteld. De vijfde, Karl Hoch, werd vlak nadat de zaak in maart 1989 bekend werd, dood aangetroffen in een bos bui ten Hannover. Stoll schreef over de zaak een uiterst gedetailleerd, spannend en humoristisch boek: 'Het Koekoeksei'. Voor de astro noom in hart en nieren en computer-ex pert tegen wil en dank, even in ons land vanwege het verschijnen van de Neder landse vertaling, is dit soft ware-avon- tuur daarmee eigenlijk wel teneinde. "Ik wil alleen nog maar astronoom zijn ên niets maar dan ook niets meer met wat voor inlichtingendienst dan ook te ma ken hebben". En nog minder met com puterkrakers a la Hess, 'het verkeerde soort creatieve anarchisten'. Incompetent De FBI: "Hoepel op, knul". De CIA: "Hier kunnen wij niets aan doen". De NSA: "Dit is een zaak voor de FBI". De FBI weer: "Hoepel op, knul". Cliff Stoll wringt zijn lichaam in allerlei bochten in een poging de "incompetentie van de mensen die toch geacht worden de bur ger te helpen", visueel uit te drukken. "Hoewel incompetent misschien niet het goede woord is, en bureaucratie ook niet, is wel duidelijk dat zo'n instelling als de FBI absoluut niet begreep wat er nu werkelijk aan de hand was. Ze wisten er geen raad mee. Terwijl ik dacht: hé, een inbreker, ik bel 'the Federal' en dan komt er direct iemand die alles van com puters weet en me van die vent afhelpt". Nee dus. Er was toch geen geld gesto len, afgezien van 75 dollarcent aan com- putertijd (welke boekhoudkundigde on effenheid Stoll op het spoor van de kra ker zette), er was toch geen geheime in formatie verdwenen? Pas na maanden, toen bestanden propvol gegevens over onder meer het Strategie Defense Initia tive naar Duitsland verdwenen en on neembare geachte computers stuk voor stuk werden opengebroken, drong het tot de veiligheidsdiensten door dat hier wel degelijk iets aan de hand was. Desondanks heeft Stoll de zoektocht grotendeels op eigen houtje moeten ver richten. "Niemand heeft me geholpen", zegt hij. "Ik deed het werk dat al die dien sten hadden moeten doen, en het heeft de universiteit van Berkeley ongeveer een kwart miljoen dollar gekost. Ze heb ben me alleen aangemoedigd: 'Ga door, gooi de kraker niet uit de computer want we willen hem pakken'. In die zin heb ben ze mij inderdaad het vuile werk laten opknappen, ja. Zij hadden gewoon niet de technische mogelijkheden en kennis om te doen wat ik deed". Idioten Maar de blunderaars moeten toch vooral ook onder de systeembeheerders wor den gezocht, meent Stoll. Hij zag de kra ker door gênant grote gaten in de beveili ging van militaire computers kruipen. De hacker probeerde zo'n 450 computers binnen te komen, wat hem, door wacht woorden en gebruikersnamen te veran deren, bij 220 computers ook lukte. In heel wat gevallen waren de wachtwoor den dezelfde die de fabrikant erbij had geleverd of was de beveiliging anders zins bedroevend gemakkelijk te door breken. Aangenomen dat hij voor de rechter ook echt de dader zal blijken, slaagde Hess er bovendien in twee procent van de gevallen in om zichzelf tot systeembe heerder te promoveren ('Het koekoeks ei'). Dat verschafte hem de privileges om in elk gewenst bestand van zo'n systeem te komen. "Hess was goed", meent Stoll. "Een goede inbreker. Hij had eindeloos veel geduld. Maar hij heeft ook geluk gehad. De meeste militairen die de gekraakte computersystemen beheerden, zijn idio ten. Snappen niets van computerbeveili ging. Soft-ware? Geweren die beveili ging begrijpen ze. Of die situatie nu ver beterd is?" Hij doet bij wijze van ant- Cliff Stoll: "Ik ben er een uit de jaren zestig en uitgerekend ik kom in zoiets terecht. Een certificaat van waardering van de CIA... Als ik dat ophang, wurgt mijn vrouw me". (foto Loek Zuyderduin) woord met een zuinig gezicht duim en wijsvinger een centimeter of vijf uit el kaar: "Het is verbeterd". Ook de computersystemen van toele veringsbedrijven voor het Amerikaanse ministerie van defensie, waarvan een aantal de veiligheid van de defensie- computers testte, bleken soms wagen wijd open te staan. De astronoom werd tegen wil en dank de spil in de zaak. Inplaats van wetenschap te bedrijven, onderhield hij hot-lines met veiligheidsinstanties en computernet werken en waarschuwde hij bedrijven zodra hun systemen werden 'aangeval len'. Door storingen te simuleren, hield Stoll de kraker ook nog eigenhandig te gen als die zich in al te gevoelige bestan den begaf. Hij bivakkeerde nachtenlang onder zijn bureau op het laboratorium en werd voortdurend op de huid gezeten door zijn werkelijke bazen omdat Stoll zich naar hun smaak te lang afzijdig hield van het werk waarvoor hij was aange steld. De CIA en de FBI wilden echter niet dat Stoll de kraker uit zijn computersys teem schopte, omdat ze hem wilden ar resteren. Hess werd inderdaad gearres teerd, en moet in november samen met Dirk Brezenski en Peter Carl terecht staan. De verdachten heten, al dan niet rechtstreeks, gelieerd te zijn aan de West duitse Chaos Computer Club, die de af gelopen jaren een aantal indrukwekken de kraken heeft gezet bij gerenommeer de bedrijven in binnen- en buitenland. Zij zouden een deel van de militaire in formatie die ze via Stoll's computer uit andere computers plukten, aan de KGB hebben verkocht. De krakers zouden zijn betaald in geld en cocaïne. Of er werkelijk materiaal is verkocht moet de rechter beoordelen, meent Stoll. Maar de feiten laten volgens hem weinig ruimte voor een andere conclusie dan dat hier sprake is van een spionagezaak. "Op een gegeven moment was wel dui delijk dat er niet een of andere student aan het werk was, zoals ik en anderen, aanvankelijk nog dachten. Als het een schooljongen was, dan had hij naar spel letjes gezocht. Of dat militaire gedoe zou een stomme hobby moeten zijn". "Maar dan nog struin je geen uren en uren per dag militaire computers af, zoals Hess deed. Die was duidelijk alleen geïnteresseerd in militaire en technische commerciële informatie. Hij zocht alles wat met 'nucleair' of 'SDI' stond aange merkt. En kraken is even leuk, maar da gen achter elkaar aan deuren morrelen om te kijken of ze al dan niet open gaan, is stomvervelend. Het was gewoon werk". Puzzel Alle bestanden die Hess zag, heeft Stoll ook onder ogen gehad. Niets was geco deerd als topgeheim of zelfs maar ge heim, zegt hij. "Maar het was hier en daar zeer gevoelig materiaal: onthutsende in formatie over nucleaire en chemische wapens. En die bestanden afzonderlijk stelden dan misschien niet zoveel voor, maar in elkaar geschoven leveren ze wel degelijk een kloppende puzzel op". Over puzzels gesproken: de zaak ver toont voor Stoll net zo goed als voor ech te buitenstaanders een aantal losse ein den. Neem de arrestatie van Hess. "Ik kan er alleen maar naar raden", zegt Stoll, de schouders hoog optrekkend. Raden naar het antwoord op de vraag waarom de politie in juni 1987 is afgewe ken van het uitvoerig doorgesproken scenario dat de flat van Hess zou worden binnengevallen zodra Stoll hen had gea larmeerd dat hij weer aan het kraken was. Maar Stoll kreeg, zonder dat hij aan de bel had getrokken, plotseling de boodschap dat hij zijn computer "kon sluiten". Waarom en hoe? "Kop dicht en geen vragen stellen", kreeg hij te horen. Later bleek Stoll dat, toen de politie de flat was binnengevallen, Hess niet thuis was. Laat staan op heterdaad achter zijn toet senbord kon worden betrapt. Daarom, en vanwege een fout in het huiszoekings bevel werd Hess volgens Stoll in eerste instantie na de eerste rechtszitting vrij gelaten. "Ik kan alleen maar gissen waarom het zo gegaan is. Mij zeggen ze ook niets en veel van wat ik weet heb ik uit de kran ten. Zo kan ik ook alleen maar gissen naar de antwoorden op vragen als: was Hess een dubbelspion? Wat heeft de FBI al die tijd gedaan? Werden sommige le den van de Chaos Club tegen anderen uitgespeeld? Wat hebben ze aan de KGB geleverd?" Stoll moet bij het proces aantreden als getuige-deskundige. Hij kon de Duitse justitie meer dan een meter bewijsmate riaal overhandigen omdat hij een log boek bijhield en de printer liet meelopen als Hess zijn slag sloeg. Of strenge straf fen op zijn plaats zijn, daarover laat hij zich niet uit. "Dat is aan de rechter en ik ben bly dat ik die rechter niet ben. Maar ik vind spionage wel iets anders dan het voor de lol inbreken door een student. Ook dat laatste is een rare hobby, maar daar hoeft iemand voor mij de gevange nis niet voor in". Stoll maakt zich veel meer zorgen over de verder reikende uitkomsten van za ken als deze. "Het meest bedroevende zijn de gevolgen voor de samenleving. Ik ben een fel voorstander van een zo open mogelijk computernetwerk. Hoe meer computers op elkaar zijn aangesloten, hoe meer informatie mensen kunnen uit wisselen. Daar groeit een samenleving van, en dat heeft ook een tijd gewerkt". "Maar zo'n systeem is gebaseerd op respect en vertrouwen. Dat vertrouwen wordt door computerkrakers onder mijnd. Ze wroeten ook in andermans pri- végegevens. Bankrekeningen, medische staten. En ik wil niemand in mijn compu ter. Ik hou van creatieve anarchisten, maar niet dit soort. Ze kunnen daarbij enorm veel schade aanrichten. Ook on bewust. Zo snuffelde Hess in een be stand met gegevens over de hersenstam men van kankerpatiënten. Eén wijziging en het wordt een zaak van leven en dood". "Ik ben dus voorstander van een open systeem, maar er zijn krakers. Het is trouwens ook een aantrekkelijk soort spionage: goedkoop, met weinig risico. En het zou me verbazen als het niet overal volop aan de gang is. Dus wat moet je? Hoe meer beveiliging, hoe min der gebruikersvriendelijk een computer is. Hoe opener het systeem, hoe meer kans op een inbraak. Ik weet geen ant woord. Daarom wil ik ook gewoon weer terug naar de astronomie. Mij hoeven ze echt niet te bellen als zich nog eens zo'n zaak aandient". Wat niet wegneemt dat Stoll al zo'n 60 lezingen heeft gegeven over computer beveiliging. "Maar ik probeer niet die in stellingen te vertellen wat ze moeten doen. Ik zeg alleen: mij is dit overkomen, en u moet maar zien wat u daarmee doet. Suite yourself'. "Deze kwestie heeft een jaar lang mijn astronomisch onderzoek geruïneerd. En als er iemand is die niets met de CIA of KGB te maken wil hebben, ben ik het wel. Ik ben er één uit de jaren zestig. Uit gerekend ik kom in zoiets terecht, zit aan tafel met regenjassen en krijg van de CIA een 'certificaat van waardering', gete kend door William Webster. Als ik dat ooit ophang, wurgt myn vrouw me. Maar het was ook opwindend, ja. Al die lijntjes volgen, dwarsverbindingen leggen. Er ging een hele nieuwe wereld voor me open". Een week lang zijn Geurt Verhoeks, Daan Bruisters en Sjaak van der Neut met hun collega's van de Forstwirtschaft (het Oostduitse Staatsbosbeheer) Dübe- ner Heide opgetrokken om ie kneepjes van het vak te leren. Waaraan herken je het werk van een bever in het landschap? Door Wim van Wijk Hoe gedraagt zo'n beest zich? En, boven al: hoe vang je hem? Per slot van reke ning moeten de bevers in Nèderland ón der de duim worden gehouden. Zouden ze het wagen de Biesbosch de rug toe te keren, dan krijgen ze Staatsbosbeheer achter zich aan. Dat is een van de voor waarden die zijn gesteld bij het begin van het experiment om de bever in Neder land opnieuw uit te zetten. Kunstburcht Bij de aankomst van de delegatie van Staatsbosbeheerders bij het Oostduitse beverstation, op 11 oktober, waren de meeste bevers al gevangen. In grote be tonnen bakken, deels gevuld met water, deels aangekleed met grond en voorzien van een kunstburcht, wachtten ze af wat er zou gaan gebeuren. Eén keer per dag verscheen een boerenkar, getrokken door een span paarden, waarmee verse takken werden aangevoerd, die Lütz Jo hannes aan hen voerde. Pas 's avonds, want bevers zijn nachtdieren, stortten de dieren zich er op; overdag bleven ze in hun veilige hol. Johannes is een van de medewerkers van de Forstwirtschaft die de bevers had gevangen. Zodra duidelijk was dat er dit najaar opnieuw een zending naar Neder land zou gaan, zijn by en zijn collega's gaan kijken welke van de vier- tot vijf honderd exemplaren die voorkomen in het gebied waar zij toezicht houden, daarvoor in aanmerking kwamen. In dat gebied, dat grotendeels uit bos bestaat, maar waar ook stukjes hei en verder oe verlanden van rivieren en beken bij ho ren en dat 36.Q00 hectare groot is, doet de beverpopulatie het uitstekend. Te goed zelfs. "De jonge volwassen dieren trek ken naar plekjes waar we ze eigenlijk niet willen hebben", legt Johannes uit. "Steeds meer verlaten ze de rivier en trekken ze de bossen in om een beek af te dammen". Als voorbeeld daarvan laat hij de Man- fredsee zien, een sprookjesachtige plas water middenin een berkenbos in herfst tooi. Dit kunstmatige meer van enkele honderden vierkante meters oppervlak te is het werk van bever Manfred, die ge noemd is naar een collega van Johannes. "Vijfjaar geleden is Manfred hier neerge streken en is hij begonnen met het af dammen van de beek. Nu is die dam ruim zeventig meter lang en op sommige Het experiment verloopt voorspoedig. Enige tijd geleden werd in de Biesbosch de in ons land uitgestorven bever opnieuw in de vrije natuur losgelaten en het dier blijkt zich uitstekend aan te passen. Zo goed zelfs, dat afgelopen week een tweede lichting uit Oostduitsland opgehaalde knagers daar in vrijheid is gesteld. Staatsbosbeheer wil er zeker van zijn dat de proef niet uit de hand loopt. Daarom werd een afvaardiging oostwaarts gestuurd om te leren hoe bevers moeten worden gevangen. plekken meer dan anderhalve meter hoog!" Bij het onderhouden en nog al tijd uitbreiden van die dam heeft hij sinds twee jaar versterking van een wijf je en sinds dit vooijaar ook twee jongen. Johannes: "Als die jongen groot zijn over drie jaar, moeten die ook weer een plekje zoeken en dat is in dit bos moeilijk te vin den". Verhalen Toch is niet Manfred op transport ge steld naar Nederland. Daarvoor zijn de bosbeheerders te veel op hem gesteld ge raakt: Manfred zorgt geregeld voor kos telijke verhalen en die bron willen ze niet laten opdrogen. Een voorbeeld: op een avond gaat de 'menselijke' Manfred op wilde zwijnenjacht. Hij beklimt zijn hoogzit aan de rand van een open plek en wacht de komst van zijn prooi af. Als de tijd verstrijkt en de aandacht verslapt, schrikt de jager op als hij wat beweging gewaar wordt. Het merkwaardige is dat hij zelf in beweging is. Het geluid dat hij tegelijkertijd hoort, doet hem beseffen wat er aan de hand is: de bever Manfred is bezig de poten onder zijn hoogzit door te knagen. Manfred mag de dans dan zijn ont sprongen, zestien soortgenoten zijn wel aan hun vertrouwde omgeving ontrukt en hebben vooral de laatste week heel wat gesol moeten ondergaan. Vorige week maandag hebben ze een oormerk gekregen of zijn ze getatoëerd, dinsdag moesten sommige optreden voor een Oostduitse cameraploeg, die een film maakte over flora en fauna van de rivie ren in de Noordduitse laagvlakte. Om vast te leggen hoe bevers worden gevan gen, werd alles in scène gezet. Johannes haalde zijn net te voorschijn en toog naar een meertje met een lage oe ver en ondiep water. Met zijn lieslaarzen waadde hij een eindje het water in en spreidde het net van zes bij twee meter over de bodem uit. Aan één zijde, die welke evenwijdig aan de oever liep, was het net bevestigd aan een stuk hout. Aan de beide uiteinden van deze drijver zat een touw vast dat Johannes vasthield, terwijl hij verscholen achter het struik gewas lag te wachten, totdat een bever voorbij kwam zwemmen. Om de filmop namen zo natuurgetrouw mogelijk te la ten lijken, werd een jonge bever uit zijn kunstburcht geplukt en zogenaamd op nieuw gevangen. Omdat de eerste opna me niet helemaal naar tevredenheid van de regisseur verliep, werd de vangscène een paar keer herhaald. Hulp "Normaal gesproken gaan we pas tegen het vallen van de avohd op pad, want overdag laat een bever zich nauwelijks zien", vertelt Johannes tussen de opna men door. "Vaak liggen we uren plat op onze buik, voordat hij zich laat zien. Maar zwemt hij boven het net, dan trek ik snel aan het touw, zodat het net in een soort zak verandert. In een natuurlijke schrik reactie duikt de bever onder water en raakt hij gevangen". Een Oostduitse bosbeheerder heeft een bever gevangen. Zijn Nederlandse collega's kijken toe. Vervolgens is het zaak om vliegens vlug het net op het droge te trekken en de bever in een kooi te stoppen. Bestaat de vangst uit een volwassen exemplaar, dan is hulp van een collega nodig, want in zijn eentje lukt het Johannes nauwelijks om een dertig kilogram wegend, tegen stribbelend beest uit het net te halen. In mei begint het zoeken naar een voor de vangst geschikte familie. Nauwlet tend wordt een burcht in de gaten gehou den om te weten te komen hoeveel die ren er zich in ophouden. Omdat bevers een hechte band hebben mahnetje en vrouwtje vormen een paar voor het le ven, en jongen blijven tot ze geslachts rijp zijn (in het derde levensjaar) bij pa en ma wonen moet de hele familie wor den overgeplaatst. Met het vangen kan worden begonnen zodra de zoogtijd van de laatste lichting jongen achter de rug is. "Dat is in juli het geval en daarom beginnen we in augus tus met vangen", vervolgt Johannes. "De eerste bever die voor Nederland is be stemd, hebben we op 17 augustus gevan gen, de laatste op 13 oktober". Daarbij waren Bruisters, Van der Neut en Verhoeks aanwezig. In een sloot bij het dorp Pretsch, niet ver van de stad Wittenberg, hadden zy zich die vrijdag avond bij Johannes gevoegd. Ze waren voorbereid op een paar uren ongerief en kou, waarby de volle maan weliswaar voor sfeer zou zorgen, maar de onbe wolkte hemel tevens garant zou staan voor sterke afkoeling en optrekkend vocht. Gelukkig voor hen konden ze bin nen een uur al met hun buit naar huis: een jong van één jaar oud. Afgelopen woensdagochtend moesten er weer bevers worden gevangen, maar nu was de klus eenvoudiger. Met een groot schepnet werden ze stuk voor stuk uit hun kunstburcht gevist en in houten kis ten gestopt. Aan de binnenzijde zijn deze kisten met metaal versterkt, want anders zouden de bevers zich binnen de kortste keren een weg naar de vrijheid hebben gevreten. Voor de meeste bevers was er aan aparte kist; alleen de allerkleinsten mochten samen met pa of ma in een kist. Om acht uur stond alles klaar om in de vrachtwagen, die speciaal voor het ver voer van dieren geschikt is gemaakt, te worden geladen. Alleen de douanier kwam niet op de afgesproken tyd opda gen. Ook toen hij ruim een half uur later verscheen, was niet alles snel geregeld. Hy was van mening dat de lading moest worden verzegeld, maar daar wilde de chauffeur niet van weten. Hij vond dat hij te allen tijde bij de dieren moest kun nen kijken. Na tussenkomst van een aan tal superieuren was vijf kwartier later al les toch rond en konden de bevers op transport. De reis verliep vlekkeloos en om half elf 's avonds stopte de truck op een verlaten polderweggetje ver buiten de dorpskom van Werkendam. Daar werden de kisten (op twee na: net als vorig jaar is een paar tje bevers bestemd voor de Flevohof) overgeladen op een bootje, want het einddoel van die dag lag bij het 'hoofd kwartier' van Staatsbosbeheer in het hartje van de Biesbosch: de woning van boswachter Dirk Feij in polder De Dood. Aan nachtrust waren de bevers nog lang niet toe. Aan het eind van de lange reis wachtte hen een dierenarts, die hen van nog een oormerk voorzag en bloed afnam. De nieuwe oormerken zijn be doeld om de families bij het loslaten niet door elkaar te halen; het bloed moet ge gevens voor een DNA-onderzoek opleve- Badkuip Toen ook dat achter de rug was, konden de veertien bevers worden losgelaten in hun nieuwe tijdelijke kunstburcht. Drie families konden terecht in een omge bouwde varkensstal, maar voor de vier de was daar geen plaats meer. Feij: "Maar ook daarvoor hebben we een op lossing gevonden. Ik heb nog niet zo lang mijn huis verbouwd, waarby ook de bad kamer onder handen is genomen. Met als gevolg dat mijn oude badkuip nu dienst doet als zwembadje voor de bevers".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 27