EIDEN
'Telefoonboek' voor
beemnergdonors is
flinke geldbesparing
Ontmoet Leidenaars in hun eigen 9
Miljoenen subsidie voor
briljante onderzoekers
Transplantatie met eigen
beenmerg helpt 40 procent
van de leukemiepatiënten
Ombudsman: Leidenaar
onbehoorlijk behandeld
LEIDSCH DAGBLAD
VRIJDAG 27 OKTOBER 1
Nieuwe toeristische attractie van Olav Welling
LEIDEN - Buitenlandse toe
risten zien van Leiden door
gaans niet veel meer dan de
buitengevels van de huizen.
Wat zich daarachter afspeelt,
hoe de mensen achter die ge
vels leven, daar komen ze in
de regel niet veel van te we
ten. Als het aan de Leidenaar
Olav Welling ligt, komt daarin
verandering. Hij heeft bij de
Leidse VW een plan inge
diend voor een nieuwe toeris
tische attractie: 'Meet the
Dutch'. Of gewoon op z'n Hol
lands: 'Ontmoet de Nederlan
ders'.
De VW heeft het initiatief inmid
dels enthousiast omarmd. En als
de burgers uit Leiden en de Leid
se regio een beetje meewerken,
kan het plan volgend jaar werke
lijkheid worden.
Welling kwam de 'attractie' te
gen in de Deense plaats Odense.
Daar bood de plaatselijke VW
buitenlandse toeristen de moge
lijkheid om een middag of een
avond door te brengen bij een
Deens gezin thuis. "Ik heb dat ge
daan, en het was verschrikkelijk
leuk. Als je in het buitenland
bent, probeer je meestal wel in
contact te komen met de bewo
ners van dat land. Dat is vaak toch
het aardigste van een buitenland
se vakantie. Dit bleek een heel
simpele manier te zijn om snel
een dergelijk contact te leggen",
zegt Olav Welling.
"Tijdens zo'n bezoek leer je hoe
leven, je kunt kij-
m en wat ze doen.
ze je mee de stad
r de dingen die je
daar kunt tegenkomen, waardoor
je opeens met heel andere ogen
naar die plaats kijkt".
ken hoe
En vaak
n, vertellen
Welling vond de 'attractie' wel
iets voor Leiden. "Ik ben toen
eens gaan praten met de VVV
over het systeem dat ze daar had
den. Daar waren ze eigenlijk een
beetje verbaasd over. Systeem?
Welk systeem. Het was zo simpel
als wat. Zij hebben een lijst met
40 of 50 adressen, en bemiddelen
wanneer iemand belangstelling
toont. Dat is alles. Behalve dan
natuurlijk dat ze er in folders be
kendheid aan schenken".
"Ik dacht: als zoiets in Odense
kan, waarom zou het dan niet in
Leiden kunnen? Odense is name
lijk een plaats die enigszins is te
vergelijken met Leiden. Het is
een universiteitsstad en het
wordt jaarlijks bezocht door een
behoorlijk aantal toeristen uit
veel verschillende landen". De
Leidenaar hoorde dat niet alleen
de toeristen in Odense, maar ook
de deelnemende bewoners zelf
enthousiast zijn over de 'attrac
tie'. "Er zijn onder de gezinnen
nauwelijks afvallers".
In Odense zijn de bezoeken in
principe gratis. "De VW rekent
geen geld vanwege de admini
stratie die dat met zich mee
brengt. Daar hebben ze geen zin
in. Ze willen het simpel houden.
Het wordt verder aan de beleefd-
Bouwman)
heid van de toerist overgelaten
hoe hij zijn gastheer of gastvrouw
wil bedanken". Die komen er
doorgaans niet bekaaid af. "Vol
gens de VW worden de mensen
meestal flink in de cadeaus ge
zet".
Gastvrij
De VW in Leiden deed
kelijk wat aarzelend over het
plan. Jose van Tilburg, markte-
ting-medewerkster van de Leidse
toeristenorganisatie: "We vonden
het wel een aardig idee, maar we
dachten dat het veel rompslomp
met zich zou meebrengen. En
daar hebben we eenvoudig niet
voldoende mensen voor. Toen
Olav Welling echter had uitgelegd
hoe simpel het eigenlijk was, wer
den we enthousiast. Vervolgens
verbaasden we ons er over dat het
hier nog niet eerder is ingevoerd".
Welling: "Het schijnt inderdaad
redelijk uniek te zijn. In Odense
draait het al enkele jaren, maar
verder nergens. Ik heb het nage
vraagd, maar in Nederland is deze
'attractie' in geen enkele plaats in
gevoerd".
Leiden krijgt de primeur dus
voor dit land, maar dan moeten
voor volgend jaar maart wel 30 tot
40 gezinnen bereid worden ge
vonden om buitenlanders een
middag of een avond thuis te ont
vangen. Welling is er van over
tuigd dat dat lukt. "Leidenaars
nemen nu al geregeld bezoekers
in huis uit een van de plaatsen
waarmee Leiden een stedenband
heeft. De gastvrijheid is er dus".
Overigens moet hij voorlopig
alleen zijn plan zien te verwezen
lijken. De VW heeft, zo verklaart
mevrouw Van Tilburg, niet vol
doende personeel beschikbaar
om hem veel van dienst te kun
nen zijn. "Maar dat vind ik geen
punt", zegt Welling. "Het lijkt me
leuk om het plan op poten te zet
ten, mensen te benaderen en te
interesseren voor het initiatief en
het dan na verloop van tijd over te
dragen. De VW heeft zich wel
bereid getoond om te bemiddelen
tussen toeristen en de gezinnen.
"Het hoeven trouwens niet alleen
gezinnen te zijn", stelt Welling.
"Ik kan me voorstellen dat men
sen het ook aardig vinden om een
dag op te trekken met bijvoor
beeld studenten".
Belangstellenden kunnen con
tact opnemen met Olav Welling,
tel. 146268, of met Jose van Til-
berg, tel. 146846.
LEIDEN - Vier onderzoeksprojec
ten aan de Leidse universiteit heb
ben van de Nederlandse Organisa
tie voor Wetenschappelijk Onder
zoek (NWO) een miljoenensubsidie
gekregen. Het NWO wees onlangs
12 projecten aan Nederlandse uni
versiteiten aan die financieel ge
steund gaan worden, de Leidse uni
versiteit scoorde wat aantal betreft
het hoogst. Deze subsidies van het
NWO zijn bedoeld om briljante on
derzoekers in staat te stellen inter
nationaal baanbrekend onderzoek
te verrichten.
De subsidie van het NWO voor
een project bedraagt maximaal
twee miljoen gulden voor een perio
de van vijf jaar. Voorwaarde is dat
de universiteiten ook uit eigen mid
delen bijdragen aan het onderzoek.
Dit zogeheten Pioneer-project van
het NWO komt in de plaats van het
Huygens-project van waaruit ook al
steun werd verleend aan veelbelo
vende onderzoekers. Het Huygens-
programma loopt in 1994 af en om
vat een totale subsidie van circa 40
miljoen gulden aan 70 onderzoeks
projecten in Nederland. In het ka
der van het Pioneer-project werd
tot nu toe 26 miljoen gulden voor 27
projecten beschikbaar gesteld.
Aan de Leidse universiteit werd
subsidie verleend aan het onder
zoek 'Nederlandse literatuur en cul
tuur in de Middeleeuwen' van prof.
dr. F. van Oostrom die verbonden is
aan de vakgroep Nederlandse taal
en letterkunde. Verwacht wordt dat
dit onderzoek de aanzet is tot een
nieuw instituut voor Nederlandse
cultuurgeschiedenis.
Gehonoreerd werd ook het on
derzoek naar de invloed van de rela
tie tussen ouders en grootouders op
hedendaagse opvoedingspraktij
ken. Dit onderzoek wordt uitge
voerd onder leiding van prof. dr. M.
van IJzendoorn die is verbonden
aan het pedagogisch instituut van
de universiteit. Voorts werd subsi
die verleend aan het onderzoek
LEIDEN - Het AZL gaat
een internationaal 'telefoon
boek' samenstellen met ge
gevens van alle mensen die
bereid zijn als beenmergdo-
nor op te treden. Instanties
uit bijna alle hoeken van de
wereld stellen hiervoor hun
bestand van beenmergdo-
nors ter beschikking.
door
Roy Klopper
Het boek, een databestand met ge
gevens van 300.000 donors, wordt
samengesteld onder leiding van
prof. dr. J.J. van Rood van de vak
groep haematologie van de Leidse
Rijksuniversiteit. In het bestand
kan in een oogopslag worden nage
gaan of een geschikte donor bestaat
voor een patiënt die nieuw been
merg nodig heeft, bij voorbeeld we
gens leukemie.
Beenmergtransplantaties luiste
ren zeer nauw. De weefselgroepen
van de donor moeten precies gelijk
zijn aan die van de patiënt, anders
slaat de behandeling niet aan. Om
dat meer dan 10 miljoen verschil
lende samenstellingen van dat
weefsel mogelijk zijn, was het vin
den van een geschikte donor tot nu
toe een ingewikkeld en tijdrovend
proces. Dat was alleen mogelijk
door koortsachtig zoeken in de af
zonderlijke bestanden van andere
internationale transplantatie-insti
tuten. Nu komt er één lijst met gege
vens van donors uit onder meer de
Verenigde Staten, Australië, Rus
land, Canada en tal van Europese
landen waaronder Engeland en
Frankrijk.
Verloop
De geregistreerde gegevens veran
deren regelmatig, bij voorbeeld
doordat donors verhuizen, ziek
worden of overlijden. Van Rood
denkt dat, het verloop in het bestand
jaarlijks ongeveer vijftien procent
is. Om al die wijzigingen goed te
kunnen bijhouden wil het AZL ie
dere twee of drie maanden een
nieuw boek uitbrengen. In de toe
komst hoopt Van Rood de beschik-
king te krijgen over een wereldwijd
computernet. Op die manier kun
nen gewijzigde gegevens enkele
ogenblikken later overal ter wereld
worden opgeroepen. "Dat is wel
toekomstmuziek. Het opzetten van
zo'n netwerk is enorm duur en tijd
rovend. Het is misschien wel goed
koper iedere week een nieuw boek
uit te brengen".
De startkosten van het project be
dragen ongeveer 2,5 miljoen gul
den. Dit geld wordt opgebracht
door het ministerie van onderwijs
en wetenschappen, de Europese
Gemeenschap en de Gezondheids
raad. De structurele, jaarlijkse kos
ten schat Van Rood op ongeveer
één miljoen gulden. Dat geld moet
worden verdiend door het leveren
van beenmerg aan transplantatie-
afdelingen. "Wanneer via ons be
stand een geschikt weefsel wordt
gevonden, rekenen we bemidde-
lings- of communicatiekosten", al
dus Van Rood. Verder wordt een
jaarlijkse abonnementsprijs voor de
telefoonboeken gerekend van 5000
gulden.
Bruikbaar
Een donor die via het bestand wordt
gevonden kan in eigen omgeving
beenmerg laten verwijderen. Het
weefsel wordt met een spuit uit het
bekken gezogen. De donor onder
vindt hiervan geen last, het been
merg wordt door het lichaam auto
matisch weer aangemaakt. Het op
gezogen weefsel blijft ongeveer
twaalf uur bruikbaar, dus kan even
tueel naar elders worden overge-
Prof dr. J.
bracht. Het kan ook worden inge
vroren waardoor het onbeperkt
bruikbaar blijft. De kans dat een pa
tiënt na transplantatie geneest, vari
eert van veertig procent bij ouderen
tot zeventig bij kinderen.
Als het aan Van Rood ligt wordt
de lijst van 300.000 potentiële do
nors aanzienlijk uitgebreid. Er is
een groot aantal mensen nodig om
het verloop in het bestand te kun
nen opvullen. De ideale donor is
tussen de 18 en 40 jaar, gezond en bij
voorkeur al bloeddonor. "Bloeddo
nors kennen de weg naar het zie
kenhuis al, je hoeft ze weinig meer
uit te leggen", verklaart Van Rood
die laatste voorkeur.
(foto Loek Zuyderduin)
LEIDEN - Ongeveer veertig pro
cent van de leukemiepatiënten
die zijn getransplanteerd met ei
gen beenmerg (autologe trans
plantatie) geneest. Dat blijkt uit
ervaringen in Nederland. De
exacte waarde van de autologe
beenmergtransplantatie is nog
niet bekend, maar deze methode
blijkt nieuwe openingen te bie
den als de gebruikelijke chemo
therapie niet helpt.
Dat zei wetenschappelijk direc
teur dr. B. Löwenberg van de Rot
terdamse Dr. Daniël den Hoed
Kliniek vanmorgen in Leiden tij
dens een symposium over kin-
deroncologie.
Beenmergtransplantatie heeft
de laatste jaren een grote vlucht
genomen bij de behandelingen
van bepaalde patiënten met kan
ker. De behandeling met zware
geneesmiddelen (cytostatica)
heeft niet altijd succes: de kan-
kercellen kunnen ertegen be
stand blijken of de dosering van
de medicijnen is niet hoog ge
noeg. Zomaar verhogen van die
dosis is niet altijd mogelijk. Voor
al het beenmerg is erg kwetsbaar.
De donor bij beenmergtrans
plantatie is meestal een broer of
zus die dezelfde witte bloedgroe
pen heeft. Deze behandeling
wordt gebruikt bij de meeste kin
deren en jongere volwassenen die
aan bepaalde soorten leukemie
lijden. De helft van de patiënten
geneest. Een passende donor is
echter niet altijd te vinden. De
wetenschap zoekt daarom naar
nieuwe behandelingen.
Eén ervan is het gebruik van
niet helemaal passende donors.
Onderzoek daarnaar is nog in een
pril stadium. Een andere is de
autologe beenmergtransplantatie
die nog niet zolang bestaat. De pa
tiënt is zijn eigen donor en dus
zijn er geen problemen met afsto
ten van het beenmerg. Het been
merg wordt dan afgenomen in
een periode dat er nauwelijks
ziekteverschijnselen zijn.
Volgens Löwenberg is verder
onderzoek naar beenmergtrans
plantatie noodzakelijk. Dat moet
zich dan richten op de genees
middelen die bij transplantatie
worden gebruikt en op het ont
wikkelen van methoden om het
eigen beenmerg te ontdoen van
restanten tumorcellen.
Niet alle kinderen met leuke
mie komen voor beenmergtrans
plantatie in aanmerking, aldus
prof. dr. J. Vossen, hoogleraar
kindergeneeskunde vanmorgen
tijdens het symposium. Zo'n
transplantatie is bedoeld voor die
soorten leukemie die slecht te be
handelen zijn met de gebruikelij
ke geneesmiddelen. Die komen
in principe het eerst in aanmer
king vanwege de latere effecten
van beenmergtransplantatie op
lichaamsgroei en geslachtelijke
rijping.
DEN HAAG/LEIDEN - Een inwo
ner van Leiden is volgens de Natio
nale Ombudsman onbehoorlijk be
handeld door de Directie van de
Volkshuisvesting in Zuid-Holland.
De man had in december vorig jaar
zijn beklag gedaan over de manier
waarop een verzoek van hem is be
handeld voor een incidentele inko-
menstoets. Als gevolg daarvan
wordt hem gedurende enkele jaren
een lagere jaarlijkse bijdrage ver
strekt voor de koop van een premie
woning.
Het verzoek voor de inkomen-
stoets mondde uit in een slepend
bureaucratisch proces. Niet alleen
werd de correspondentie volgens
zeggen van de Leidenaar slecht af
gehandeld, ook bleek de in Den
Haag gezetelde Directie Volkshuis
vesting slecht telefonisch bereik
baar. Voor zover hem langs dat ka
naal wèl informaties werden ver
strekt, waren die eveneens slecht.
De Nationale Ombudsman M.
Oosting stelt dat de directie de aan
vraag voor de inkomenstoets soepe
ler had moeten laten verlopen, dat
de directie in haar dienstbetoon
ernstig tekort is geschoten en ook in
een aantal andere opzichten onjuist
heeft gehandeld. Dat leidt tot het
van iemand die al een beenmerg- familieleden van beenmergpatiën-
transplantatie heeft of nog moet on- ten hebben we dus al gegevens over
dergaan. "Omdat de weefselgroe- hun weefselgroepen. Dat betekent
pen erfelijk zijn bepaald, kijken we een flinke kostenbesparing aange-
eerst altijd of in de familiekring een zien onderzoek naar die gegevens
geschikte donor is te vinden. Van 250 gulden per keer kost".
oordeel dat de directie zich niet be
hoorlijk heeft gedragen. Oosting
voegt daaraan toe 'met instemming
te hebben kennisgenomen van de
maatregelen ter verbetering van de
telefonische bereikbaarheid van de
directie'.
Dr. E. van Dishoeck die werkt bij de
Sterrewacht. Zij verricht onderzoek
naar moleculaire processen in de
ruimte, een onderzoek dat ook van
betekenis wordt geacht voor het gat
in de ozonlaag en de C02-problema-
tiek op de aarde.
Tenslotte gaf het NWO geld aan
het project van Dr. H. Tanke van het
Sylvius-laboratorium die methoden
ontwikkelt om de kleinste deeltjes
in het cellichaam zichtbaar te ma
ken. Dit onderzoek is mede van be
lang voor het onderzoek naar ont
staan en bestrijding van kanker.
Afspraken met
bedrijven
over milieu
maatregelen
LEIDEN - De werkgroep Sanering
Mileuhinderlijke Bedrijven heeft
met de directies van tien Leidse be
drijven overeenstemming bereikt
over oplossingen voor hun milieu-
hinderlijke werkwijze. Met zes an
dere firma's wordt nog overlegd
over de milieuhinder.
Dit staat in een notitie die de in
1985 door B en W ingestelde werk
groep heeft gestuurd aan de com
missies ruimtelijke ordening, open
bare werken, verkeer en milieu en
economische aanglegenheden.
De zestien bedrijven waarmee is
overlegd staan op een lijst van in to
taal twintig milieuhinderlijke. on
dernemingen die de werkgroep
heeft opgesteld. De tien bedrijven
waarmee overeenstemming is be
reikt zijn merendeels verplaatst of
opgeheven. Voorbeelden hiervan
zijn taxibedrijf Kerkhof aan de
Narmstraat, oude-metalenbedrijf
Gijzenij aan de Timorstraat en radi-
ateurbedrijf Segaar aan de Lange
Scheistraat.
Onder de zes bedrijven waarmee
de werkgroep nog overlegt zijn de
betoncentrale LBC aan de Zoeter-
woudseweg, de chemische fabriek
Kleine aan de Lammermarkt en dis
cotheek Koets-o-theek aan de
Kruisstraat. De werkgroep wil in de
toekomst regelmatig overleggen
met de directies van de betrokken
bedrijven over de uitwerking van
de gemaakte afspraken.
Meisje (11) gewond
LEIDEN - Een door rood licht rij
dende automobilist schepte gister
middag een 11-jarig meisje die als
gevolg daarvan een hersenschud
ding opliep. Een 21-jarige Utrechtse
reed op de Churchilllaan in de rich
ting van de Haagweg. Het verkeers
licht ter hoogte van de Telderskade
stond al op rood toen de automobi
liste passeerde. Het meisje was al
begonnen met oversteken en werd
geschept. Zij is naar het AZL over
gebracht.
Betrapt bij
inbraak in
restaurant
LEIDEN - Een 36-jarige Leidenaar
werd vanochtend op heterdaad be
trapt bij een inbraak in een restau
rant op de hoek Langegracht/Lange
Mare. Politie-agenten in het bureau
aan de Langegracht hoorden glas
gerinkel en besloten daarop even
kijkje te gaan nemen. Daar zagen zij
een man met een magnetronoven
over straat gaan. Bovendien had de
dader nog een paar flessen drank en
een slagersmes uit het restaurant
meegenomen.
De eigenaar van de betreffende
eetgelegenheid had gistermiddag
juist aangifte gedaan van een in
braak die de nacht daarvoor was ge
pleegd. Daarbij verdween een ste
reo-installatie met een cd-speler en
een paar flesjes bier.
Aanbieden ouderenwoningen
via advertenties een succes
LEIDEN - De gemeente gaat door met het via advertenties aanbieden
van woonruimte aan bejaarden. Dit systeem, dat anderhalfjaar geleden
werd ingesteld omdat het normale toewijzingssysteem op basis van het
verzamelde puntenaantal te weinig rekening hield met specifieke
wooneisen van bejaarden, is een succes gebleken. In het totaal zijn 1254
woningen aangewezen die in principe alleen aan bejaarden worden
verhuurd.
Sinds het nieuwe systeem werd geïntroduceerd, werden 100 wonin
gen per advertentie aan bejaarden te huur aangeboden. Gemiddeld
kwamen per woning meer dan vijf reacties binnen van mensen die ge
ïnteresseerd waren. Vaak trokken de kandidaten zich na bezichtiging
van de woning terug, uiteindelijk werden 63 woningen via dit systeem
verhuurd. Gebleken is dat er weinig belangstelling bestaat voor twee
kamerwoningen, die over het algemeen te klein worden bevonden. De
hoogte van de huur speelde in de afweging nauwelijks een rol.
De gemeente verwacht dat jaarlijks ongeveer 100 bejaardenwonin-
gen leeg en beschikbaar komen.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
